Ferðamannagildran Ísland - Er Grani bóndi genginn aftur...?

 

 

 

  

Íslendingar eru að stíga mikið óheillaspor sem á eftir að hafa mjög slæm áhrif á orðspor landsins og heimsóknir erlendra ferðamanna. Skammsýni landans er með ólíkindum.

 

Nú á að fara að reisa innheimtuskúra við alla helstu ferðamannastaði. Nú skal sko græða á útlendingunum sem eru að þvælast um landið.  Víða um land má sjá dollaraglampa í augum landans. Nú ætla allir að græða, ekki á fótanuddtækjum í þetta sinn, heldur íslenskri náttúru og gestum okkar.

 

Þegar er farið að innheimta gjald við hverina í Hveragerði, Kerið í Grímsnesi og nú er það Geysir. Í dag bárust fréttir frá Rangárþingi Eystra þess efnis að  verið sé að hugleiða að innheimta af ferðamönnum sem þangað koma, en þar eru meðal annars Skógafoss, Seljalandsfoss, Þórsmörk, Drumbabót, Paradísarhellir, Fimmvörðuháls og frægir jöklar.  Hugmyndir eru uppi um að fara að innheimta stíft í Mývatnssveit fyrir að fá að horfa á fossa og fjöll.

 

Er það fögur framtíðarsýn að sjá tollheimtumenn í skúrum eða vélsleðagöllum við alla helstu ferðamannastaði landsins?

 

Verður það lengi að spyrjast út um víða veröld að landið fagra og friðsæla hafi á undraskömmum tíma breyst úr gestrisnum vinalegum stað í eina allsherjar ferðamannagildru?  Iceland Tourist Trap.   Auðvitað mun það verða fljótt að spyrjast út og auðvitað mun ferðamönnum fækka í kjölfarið.   Auðvitað.

 

Það er þó einn kostur við það að ferðamönnum fækki: Álagið á náttúruna minnkar.   En ókostir við fækkun eru auðvitað margir.

 

Þetta er ekki í fyrsta sinn sem Íslendingar freistast til að reyna að hafa fé af ferðamönnum. Grani bóndi á Stað reyndi það eitt sinn og fór illa fyrir honum:

Úr þjóðsögum:

"Á Stað á Ölduhrygg (Staðastað) bjó í gamla daga bóndi sá, er Grani hét; var hann bæði ágjarn og auðugur. Alfaravegurinn lá um landeign hans eptir endilaungum Ölduhrygg sem nú er kallað Staðarholt, og verður enn í dag að fara um þennan veg, er ferðast er vestur undir Jökul eða þaðan inn á Mýrar eða í Dali, enda er vegur sá mjög fjölfarinn, bæði til kauptúnanna Ólafsvíkur og Búða, og til skreiðarkaupa vestur i „pláss", sem kallað er, en það er Hjallasandur, Keflavík, Ólafsvik, og Brimilsvellir.

Grani bóndi þóttist nú geta náð miklu fé, ef hann tollaði veginn; byggði hann því afar mikinn torfgarð neðan frá sjó og upp í Langavatn (Staðarvatn). Hlið hafði hann á garðinum, þar sem vegurinn er, en veitti eingum fararleyfi, nema þeim, er greiddu Granatoll. Óljóst er með öllu, hve hár hann hefir verið, en illa undu menn tollgreiðslu þessari, enda launuðu þeir Grana bónda hana "því einhvern morgun fanst hann dauður hangandi við annan dyrastafinn í garðshliðinu.

Hefir sá vegur aldrei verið tollaður síðan. Það er auðséð á garðrúst þeirri, sem eptir er, að hann hefir verið ákaflega hár og þykkur, og leingd hans hér um bil 300-400 faðmar."

                                                          Þjóðsögur og Munnmæli. Jón Þorkelsson. 1899.

 

 

Illa fór fyrir Grana bónda sem ætlaði að græða fljótt og vel.    Illa getur einnig farið fyrir íslenskum ferðaiðnaði ef menn sjást ekki fyrir.   Skyldi Grani bóndi vera genginn aftur og farinn að hafa áhrif vítt og breitt um landið?    Maður gæti haldið að svo væri.

 

 

 

 

 

 

Það er svo annar handleggur, að finna þarf góða lausn til
að kosta viðhald á ferðamannastöðum.  Eitthvað sem er
einfalt og auðvelt í framkvæmd.

Ég þykist muna að ég hafi þurft að borga $40 í ferðamannaskatt
við brottför frá Kenya fyrir þrem árum.
Ekki var það flókið. Enginn ferðamannapassi og engar miðasölur. 
Ekkert vesen.  Svipað fyrirkomulag er víða og nefnist Departure Tax
á enskri tungu.

 

Á bloggsíðu Mörtu B. Helgadóttur  "Framtíðarsýn eða skammtímaokur"  stendur m.a:

"Gjaldtaka er óþörf

Ferðaþjónustan skilaði um 27 milljörðum í tekjur til ríkissjóðs á síðasta ári. Ferðaþjónustan aflaði í fyrra meiri erlends gjaldeyris en nokkur önnur atvinnugrein á Íslandi, alls sem svarar 275 milljörðum króna. Þessir aurar hljóta að nægja til að byggja upp náttúruvernd og þjónustu við ferðamenn á vinsælustu stöðum".

 

 

Aðeins 2% af árlegum tekjum ríkisins, 27 milljörðum, af ferðaþjónustunni er um hálfur milljarður eða 500 milljónir króna.  Ef ríkið veitti þessari upphæð árlega í uppbyggingu og viðhald, þá þyrfti ekki náttúrupassa, brottfararskatt eða Granatoll. Jafnvel 1% af þessum tekjum árlega væri nóg.

Þetta er miklu einfaldari og viðkunnalegri leið en að
innheimta Granatoll af ferðamönnum. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Grani ferðabóndi afturgenginn ?

 

 

Athugasemdir

[Hrólfur Þ Hraundal, 15.3.2014 kl. 00:59]

Samkvæmt sögu þinni af Grana bónda, sem virðist hafa verið í þjóðleið, þá var viðhorf hans græðgi án þjónustu. 

En viðhorf landeiganda í dag sem sjá land sitt spillast af á gangi forvitinna manna sem margir hagnast á og geta því greitt gjöld til samfélagsins á kostnað umræddra landeyganda sem eiga bara samkvæmt þínu viðhorfi að horfa á lönd sín drabbast niður og þola kvartanir vegna ósæmilegrar hirðu.  

Ég hef orðið var við að þegar ferðast er með fararstjóra í rútu erlendis þá er rukkað fyrir fram fyrir þau svæði ,söfn sem komið er víð í.  Dekkert vandamál, nema fyrir vandræða fólk.

En rétt hjá þér, álagið minkar og það er vel. 

    

  

[Ágúst H Bjarnason, 15.3.2014 kl. 08:05]

Hrólfur.

Vissulega heimtaði Grani bóndi toll af ferðamönnum í þjóðleið. En gildir ekki hliðstætt um t.d. landið umhverfis Geysi gamla, Strokk og Blesa sem er í þjóðareign, þ.e. alfarið í eigu ríkisins?   Einstaklingar geta að sjálfsögðu  ekki hindrað för inn á það svæði ferkar en t.d. Þingvelli.  Annað dæmi er Dettifoss sem er í Vatnajökulsþjóðgarði. Er hægt að selja aðgang að honum? Það var þó ætlunin minnir mig.  Það er einmitt þetta sem ég á við með samlíkingunni við Grana gamla.

[Hrólfur Þ Hraundal, 15.3.2014 kl. 15:16]

Vera kann að Grani bóndi hafi haft ríkari ástæður til að rukka vegtoll en við höfum gefið okkur Ágúst H. Bjarnason. 

Hugsanlega skitu hestar förumanna á hlaðið hjá honum og tróðu niður og bitu grasið á slóðinni og stráklingar samferða förumönnum espuðu hunda hans, fældu hesta og fífluðu dætur hans svo hann þurfti að sporna við.

Aðal málið í þessari ferða þjónustu umræðu allri, er að vera ekki fyrirfram ósammála, heldur gera sér far um að finna skinsamlega leið.  Mjög sparsamir ferðamenn gefa ljóslega ekki eins mikið af sér og bruðlararnir.  En eru líklega betri landkynning heldur en bruðlararnir.  

En á milli bruðls og hagssýni er nokkuð langt bil sem vert er að hyggja að og á milli ekki neins og þess betra er líka langt bil, það er bara hvernig á að kosta það sem til þarf.

Hver átti að kosta hreinsun á hlaði Grana bónda?  Hver átti að bæta honum slægjurnar? Hver átti að elta hrossin til fjalla og hver átti að fæða króanna?   

 

 

[Aztec, 15.3.2014 kl. 17:41]

Ertu þá að segja að það sé ekki þegar verið að féfletta erlenda ferðamenn? Ég veit ekki betur en að miðbærinn sé troðfullur af túristabúllum sem selja grunlausum ferðamönnum alls kyns glingur (souvenirs) á uppsprengdu verði. Eins gott að ekki sé rukkað fyrir rokið og rigninguna.

[Ágúst H Bjarnason, 15.3.2014 kl. 18:06]

Nei María, það er ég ekki að meina. Féflettingin er í fullum gangi.

Fyrst og fremst var hugsunin með pistlinum að benda á þá þann möguleika að ekki verði hægt að ferðast um landið án þess að vera sífellt að taka upp veskið og borga til þess að fá að skoða fallega náttúruna. Vera sí og æ stöðvaður af tollgæslumönnum sem heimta Granatoll. Jafnvel þó þeir eigi ekki landið sem þeir selja aðgang að.

Einnig að þessi þróun geti orðið til þess að erlendir ferðamenn missi áhugann á að koma til Íslands. Það getur vel verið að þeim megi að ósekju fækka eitthvað, en ekki eru allir á einu máli um það.

Vissulega er verið að féfletta erlenda ferðamenn alls staðar þar sem til þeirra næst. Það er ekki bara glingur og minjagripir, heldur einnig "íslenskar" prjónavörur eins og lopapeysur.  Ég geri það stundum mér til dundurs að skoða merkimiðann á "íslensku" lopapeysunum og minjagripunum í ferðamannasjoppum. Þar stendur oftar en ekki "Made in China".  Þessar vörur, sem seldar eru sem íslenskar, eru sem sagt hugsanlega framleiddar af fátæku fólki í hálfgerðum þrælabúðum erlendis.

Sem sagt, það er hárétt hjá þér að víða er verið að féfletta ferðamenn, en svona fyrirhuguð tollheimta eins og pistillinn fjallar um, er aðeins framhald á því.

[Marta B Helgadóttir, 16.3.2014 kl. 13:47]

Takk fyrir þennan góðan pistil.

Sagan endurtekur sig sannarlega sbr Grana bónda! :)

Mér finnst alveg óhugsandi, sú framtíðarsýn að sjá tollheimtumenn í skúrum eða vélsleðagöllum við alla helstu ferðamannastaði landsins?

Það eru til "siðmenntaðri" lausnir á þessum málum en skúravæðing, Bykoplankar og strekktir snærisspottar á víð og dreif um íslenska náttúru.

Gestir okkar hafa um marga áhugaverða staði að velja í heiminum þegar halda skal af stað í ferðalög. Við getum hæglega verðlagt okkur útaf markaðnum - og verið fljót að því, ef stefnulaus græðgin fær að leika lausum hala.

.

[Ágúst H Bjarnason, 16.3.2014 kl. 17:12]

Marta.

Þessi pistill minn fjallar aðeins að hluta um Geysissvæðið, sem mér er reyndar mjög hjartfólgið. Þar hef ég þekkt til í meira en hálfa öld og kynnst vel því yndislega fólki sem þar býr og hefur byggt upp staðinn af einstökum myndarbrag og smekkvísi. Þar hef ég einnig kynnst nokkrum þeirra sem starfað hafa þar um lengri eða skemmri tíma, allt saman mikið sómafólk. Kannski er það vegna þessara góðu vina minna sem ég hef nokkrar áhyggjur af því hvernig mál hafa þróast.

Fyrst og fremst er þessi pistill skrifaður vegna þess að svo virðist vera að farið sé að huga að gjaldtöku víða um land, ekki bara í uppsveitunum. Fréttir berast frá Norðurlandi og Suðurlandi um slíkar fyrirætlanir.  Það er sannfæring mín að það kunni ekki góðri lukku að stýra, og að úr þessu verði ein allsherjar kaos sem erfitt verður að vinda ofan af. Áhrif á komu erlendra ferðamanna geta orðið mjög neikvæð og á endanum munu allir tapa. Tapið getur orðið verulegt og skaðað illa þá uppbyggingu ferðaiðnaðar sem hefur átt sér stað undanfarið.

Íslenskir ferðamenn verða ekki ánægðir. Þeir munu forðast þá staði sem beita óvinsælum innheimtuaðferðum.

Við þurfum að leita að sanngjarnri framtíðarlausn fyrir heildina, eins og þú bendir á í pistli þínum. Það ætti að vera óþarfi að girða af allar náttúruperlur landsins og reisa miðasöluskúra eða láta her manns snapa fé af gestum okkar. Tekjur ríkisins af ferðamönnum eru það miklar, 27 milljarðar á síðasta ári, að jafnvel aðeins 1 til 2% af tekjunum gætu gert kraftaverk varðandi varðveislu og uppbyggingu. Hálfur milljarður á ári er ekki lítið fé.  Í raun eru náttúrupassar, brottfarargjöld, og gjaldheimta óþörf.

Við eigum að taka skynsamlega á þessum málum og sýna náttúruperlum okkar þá virðingu og sóma að vera ekki með peningaplokk af ferðamönnum þar.   Við skulum láta framferði Grana okkur að kenningu verða.

[Aztec, 16.3.2014 kl. 18:28]

Þá er spurning hvort ríkið sé þá ekki viljugt til að verja þessum 1-2% af því sem rennur í ríkiskassann frá ferðamönnum til að greiða landeigendum fyrir "áhorfið" (sem þeir kalla "átroðning") og fyrir útgjöldum til betra aðgengis.

Líka er annað leiðindamál í sambandi við ferðamennsku, nefnilega slæmt umgengni í ferðamannaskálum, sem er nauðsynleg þjónusta, sem getur bjargað mannslífum. Jafnvel auvirðilegir þjófnaðir. Það hafa alla vega ekki verið erlendir ferðamenn, sem eiga sök á því. Hver borgar fyrir það? Þarf ekki að setja upp eftirlitsmyndavélar í þessum skálum? Eða yrði þeim bara stolið líka?

[Ágúst H Bjarnason, 16.3.2014 kl. 21:01]

María. Oftast er farsælast að gera hlutina á eins einfaldan hátt og hægt er, og forðast að gera þá óþarflega flókna.  Maður getur vel ímyndað sér að kostnaðurinn við að elta uppi ferðamenn og rukka þá sé mikill. Það er líka kostnaður við að sannreyna hvort ferðamenn séu með náttúrupassa.  Ef ráðamenn átta sig á að vel sé hægt að komast af með því að ráðstafa svo sem 2% af tekjunum sem ríkið hefur af ferðamönnum í þessi mál, þá er það væntanleaga lang ódýrasti kosturinn.

Svo er það virðingaleysi landans gagnvart björgunarskýlum, fjallaskálum, og víðar. Þar sem er GSM samband, þar er auðvelt og ekki dýrt að koma upp vaktkerfi sem sendir boð um umgang, og jafnvel myndir og hljóð. Það er auðvelt að koma þessum búnaði þannig fyrir að hann sjáist ekki, en sjálfsögð kurteisi að merkja skýlin þannig að það komi fram að þau séu vöktuð. Ef ferðamenn vita að hægt er að sjá til þeirra, þá er miklu líklegra að þeir gangi vel um. Ef menn sætta sig ekki við að vera í vöktuðum skýlum, þá verða menn einfaldlega að bjarga sér á annan hátt.