SOHO --- Sólin í návígi

Flestum dettur víst eitthvað annað í hug en blessuð sólin þegar minnst er á SOHO. Í þessum pistli er ekki meiningin að beina augunum að þessu hverfi í Lundúnum, heldur er tilgangurinn að skoða hina sönnu dagstjörnu, eins og sólin kallst í hinum fornu Sólarljóðum 

SOHO stendur fyrir Solar and Heliospheric Observatory, en það er gervihnöttur sem komið er fyrir í um 1,5 milljón kílómetra fjarlægð frá jörðu, á stað þar sem aðdráttarafl jarðar og sólar eru í jafnvægi.  Þetta jafngildir um fjórfaldri fjarlægð tungslsins frá jörðu. Þessi staður, sem kallast Lagrangian Point L1 er mjög sérstakur, því þar er hægt að koma fyrir gervihnetti í þyngdarleysi án þess að hann sé eiginlega á braut umhverfis jörðu, og á stað þar sem er eilíft sólskin. SOHO beinir augum sínum dag og nótt að dagstjörnunni okkar og hefur tekið ótrúlega fallegar myndir.  SOHO hefur átt mikinn þátt í að auka þekkingu okkar á sólinni.

Á morgun, 2. desember, mun SOHO fagna 12 ára afmæli sínu.

Á þessari bloggsíðu eru nokkrar fallegar myndir sem SOHO hefur tekið af sólinni. Miklu fleiri myndir eru á heimasíðu SOHO     Það er vel þess virði að heimsækja þetta vandaða vefsetur.

 

 Falleg mynd af sólinni

 

 

Það er með ólíkindum hver ásjóna sólar breytist mikið yfir eina 11 ára sólblettasveiflu.
Sólblettir voru í hámarki um 2001, en eru nú í lágmarki. Myndin er tekin í útfjólubláu ljósi. Sjá nánar hér 

 

 Gríðarmiklir sólblossar sjást stundum.

Myndin er samsett úr tveim myndum. Stærri myndin er lík þeirri báu sem er hér fyrir neðan, en hún sýnir gasstreymið frá sólinni eða sólvindinn sem er eins og geislar út frá sólinni, og mikinn sólblossa sem stafar af eins konar sprengingu á yfirborði sólar. Einnig sjást þar nokkrar stjörnur. Til að koma í veg fyrir að myndavélin blindist af skæru sólarljósinu er komið fyrir hringlaga hlíf í miðri linsunni. Lítil hefðbundin SOHO mynd af allri sólinni hefur verið felld inn í miðja myndina til að gefa hugmynd um stærðarhlutföllin.

Þegar svona sólblossar stefna á jörðina sjást oft óvenjumikil norðurljós, jafnvel í suðlægum löndum.  13 mars 1989 urðu miklar rafmagnstruflanir í Kanada af völdum sólgosa. Sjá hér. 

Hugsanlegar eru áhrif sólar á veðurfar meiri en margan grunar. 

 

Stundum sjást halastjörnur koma inn í sjónsvið SOHO

Stærð sólar má marka af hvíta hringnum í miðju myndarinnar. 

 

 Hér má sjá jörðina til samanburðar. Hún er örsmá.
Myndin gefur okkur hugmynd um gríðarlega stærð sólgosa.

 

 

          McNaught halastjarnan og sólin. (Hafa hljóðið á)

 

 Ítarefni:

Miklu fleiri myndir eru á heimasíðu SOHO

Mun sólin kæla okkur svo um munar innan fárra ára Blogg frá 27. jan 2007 

 

Úr Sólarljóðum

Sól ek sá

sanna dagstjörnu

drúpa dynheimum í;

en Heljar grind

heyrða ek á annan veg

þjóta þungliga.

 

 

Athugasemdir

[Sigríður Sigurðardóttir, 1.12.2007 kl. 18:49]

  Frábærar myndir, Ágúst.  Og mikið hef ég saknað sólar í dimmum nóvembermánuði.

[Anna Karlsdóttir, 1.12.2007 kl. 21:26]

Þetta er mjög áhugavert. Takk fyrir forvitnilegan pistil um þetta. Segi það sama og Sigríður hér,sakna hennar sólu svolítið nú í skammdeginu. Blessuð sólin elskar allt, allt með kossi vekur.

[Ágúst H Bjarnason, 1.12.2007 kl. 21:35]

Sælar Sigríður og Anna.
Sjálfsagt eru það margir sem hafa saknað sólarinnar undanfarið. Ekki er það bara skammdeginu að kenna, heldur hefur veðrið verið frámunalega leiðinlegt með látlausri rigningu og roki. Varla hundi út sigandi

[Helgi Jónsson, 2.12.2007 kl. 08:21]

Frábærar myndir, gott að fá örlitið ljós inn í skammdegið. Mjög gott framtak hjá þér að vera með fróðleik um himinhvolfið, veitir ekki af að kynna stjörnurnar (þær alvöru, ekki leikarana) fyrir fólki. Bestu þakkir.

[Haukur Nikulásson, 2.12.2007 kl. 08:43]

Skemmtilegt efni á sunnudagsmorgni Gústi, takk fyrir mig!

[Ágúst H Bjarnason, 5.12.2007 kl. 19:57]

Sæll Jón Frímann.

Þetta er mjög áhugaverð ábending hjá þér. Menn hafa mikið reynt að spá fyrir um stærð næstu sólsveiflu, þ.e. #24. Menn virðast hreint ekki sammála. Sumir spá mjög öflugri sólsveiflu, aðrir miðlungs og enn aðrir mjög slappri.

Hér fyrir neðan er mynd sem sýnir þessa mismunandi spádóma ýmissa þekktra vísindamanna. Efst er Dikpati með sólblettatölu um 180, næst Hathaway með um 160, Lundstedt spáir um 110, Scatten um 100, Svalgaard um 75, Badalyan um 50 og Clilverd minni en 50. Síðasta sólsveifla #23 var um 120, eins og myndin sýnir. Almennt virðast menn þó nokkuð sammála um að þarnæsta sólsveifla #25 verði mjög slöpp.

Það flækir aðeins málið að menn vita ekki hvort sólsveiflu #23 sé lokið og #24 hafin. Vel getur verið að ég bloggi aðeins um þetta áhugaverða mál á næstunni.

Það verður spennandi að fylgjast með þróun mála á næstu árum, Jón Frímann.

[Ágúst H Bjarnason, 7.12.2007 kl. 09:07]

Ég rakst á þessar nýju fréttir í morgun:

The Independent:  Ray of hope: Can the sun save us from global warming?

Accu Weather: Could Solar Inactivity counteract Global Warming?

Er verið að búast við kólnun vegna minnkandi virkni sólar á næstu árum?