Myrkvun höfuðborgarsvæðisins, stjörnuskoðun og ljósmengun

 

 

 

 

 

 

 

 

Til stendur að slökkva á allri götulýsingu á höfuðborgarsvæðisins í hálftíma 28. september, það er að segja ef veður leyfir. Hugmyndin er að vekja athygli á stjörnuhvelfingunni sem margir borgarbúar hafa gleymt að sé til. Þorsteinn Sæmundsson stjörnufræðingur mun lýsa í útvarpi því sem fyrir augun ber, og vel getur verið að félagar í Stjörnuskoðunarfélaginu verði með sjónauka sína á almannafæri.

[Hugsanlega þarf að smella  hér  til að sjá allar myndirnar]. 

Fáein orð um Ljósmengun:

Ljósmengun frá illa hannaðri lýsingu er helsti óvinur þess sem vill njóta fegurðar himinsins. Þetta er ekki aðeins vandamál hérlendis, heldur víða um heim. Nú er að vaxa upp kynslóð sem varla hefur séð stjörnur aðrar en þær allra skærustu. Hve margir skyldu hafa séð okkar eigin Vetrarbraut? Jafnvel norðurljósin hverfa í glýjuna frá borgarljósunum.

Víða erlendis hafa menn gert sér grein fyrir þessu vandamáli og gert bragarbót: Lýsing hefur orðið þægilegri, orkunotkun verulega minni, og fjárhagslegur ávinningur hefur því verið töluverður af þessum lagfæringum. Allir eru ánægðir þegar vel tekst til, ekki síst stjarneðlisfræðingar, störnuáhugamenn, og reyndar allir þeir sem unna fallegri náttúru.

Hér á landi hefði mátt ætla að við værum blessunarlega laus við þessa mengun eins og aðrar, en það er öðru nær. Ljósmengun hér er engu minni en víða í hinum stóra heimi. Bjarmi yfir höfuðborginni er ótrúlega mikill, svo og bjarmi frá gróðurhúsum í dreifbýlinu.

Vaxandi sumarhúsabyggð utan þéttbýlis veldur áhyggjum. Tilheiging virðist vera hjá sumum sumarhúsaeigendum að vera með útljós kveikt, jafnvel þegar enginn er við. Ljósin hjálpa óboðum gestum að finna sumarhúsið. Það er einnig tillitsleysi við nágrannana að vera með logandi og illa skermuð útiljós að óþörfu. 

Hér fyrir ofan eru tvær myndir teknar í mars 1997.

Myndin vinstra megin er tekin frá Garðabæ  yfir hluta Reykjavíkur. Vel má sjá bjarmann, sem liggur eins og hjúpur yfir borginni. Aðeins allra skærustu stjörnur sjást, og  Vetrarbrautin sést ekki lengur. Ein bjartasta halastjarna sem sést hefur á síðustu árum prýddi stjörnuhimininn. Mjög erfitt var að ljósmynda hana frá Reykjavík.

Myndin hægra megin sýnir Hale-Bopp og aragrúa stjarna. Hér var myrkrið það gott, að hægt var að hafa ljósop myndavélarinnar opið í nokkrar mínútur. Þá koma fram ótal stjörnur, sem venjulega sjást ekki með berum augum. Einnig má sjá bláan rafhala halastjörnunnar, en hann sést ekki með berum augum. Myndin var tekin frá Keilisnesi, áður en Reykjanesbrautin var lýst upp með illa skermuðum ljósum. Lýsing utanbæjar er sífellt að aukast, og oftar en ekki gleymist að huga að góðri lýsingartækni. Lýsingin veldur óþarfa bjarma, og ekki síður óþarfa glýju.

Neðst er mynd sem sýnir bjarmann frá gróðurhúsum í uppsveitum Árnessýslu.  Þetta er ekki eldgos, ef einhverjum skyldi hafa komið það til hugar!

Hér á landi hafa ýmsir áhugamenn reynt að vekja áhuga á þessu sívaxandi vandamáli með greinaskrifum og vefsíðum:

Krækjur:

Ljósmengun - auðlind sem er að hverfa

Stjörnufræðivefurinn, frábær vefsíða

Ljósmengun er sívaxandi vandamál,  frétt á Stjörnufræðivefnum

Ljósmengun, grein á Stjörnufræðivefnum 

Stjörnuskoðunarfélag Seltjarnarness (og allra landsmanna !)

Gap ginnunga, stjörnuskoðunarsíða frá 1997

 

Snúum okkur aftur að myrkvuninni:

Jæja, nú er víst komið nóg af barlómi. Ef vel tekst til með myrkvun Stór-Reykjavíkursvæðisins verða allir ánægðir. Stjörnuhiminninn mun tindra næstum eins og þegar Ingólfur nam hér land fyrir meira en þúsöld. Hvernig er best að njóta stjarnanna? Þarf stjörnusjónauka? Nei alls ekki. Reyndar sést að mörgu leyti meira með venjulegum handsjónauka en stórum stjörnusjónauka, þ.e ef maður vill njóta fegurðar vetrarbrautarinnar. Það er kjörið að heimsækja Stjörnufræðivefinn til að búa sig undir sjónarspilið.

Nú er bara að vona að veðurguðirnir verði okkur hliðhollir 28. september!

Eldgos á myndinni hér fyrir neðan? Nei. Sjá textann hér fyrir ofan.