Bloggfćrslur mánađarins, desember 2013

Almenn rökfrćđi, bók sem kom út fyrir 100 árum og tölvutćknin í dag...

 

rokfraedi-3--shadow.jpg

 

Í ár eru liđin 100 ár síđan afi minn og nafni gaf út bókina Almenn rökfrćđi - Til notkunar viđ sjálfsnám og nám í forspjallsvísindum viđ Háskóla Íslands

 

Ágúst H BjarnasonAf Vísindavefnum: Ágúst H. Bjarnason (1875-1952) var skipađur í embćtti prófessors í heimspeki viđ stofnun Háskóla Íslands áriđ 1911 og gegndi ţví embćtti í 34 ár. Embćttiđ fól međal annars í sér kennslu heimspekilegra forspjallsvísinda, sem ţá var skyldugrein fyrir alla nemendur Háskólans. Ţegar Ágúst lét af störfum áriđ 1945 var taliđ ađ hann hefđi kennt tćplega 1000 stúdentum, en auk kennslu gegndi hann stöđu rektors í tvígang og sat í háskólaráđi í samtals ţrettán ár. Um tuttugu ára skeiđ hafđi hann einnig skólastjórn Gagnfrćđaskóla Reykvíkinga međ höndum, eđa allt frá stofnun hans áriđ 1928 til ársins 1948. Ţađ er ţó ekki vegna ţessara starfa sem nafn hans hefur haldist á lofti heldur er hans fyrst og fremst minnst vegna ritverka hans, sem voru á sínum tíma bćđi útbreidd og áhrifamikil. Ber ritröđin Yfirlit yfir sögu mannsandans (1906-1915) höfuđ og herđar yfir önnur verk hans ađ ţví leyti.   Sjá meira hér.

 

Rökfrćđin er í dag undirstađa tölvutćkninnar og margt furđu líkt međ ţessari gömlu bók og góđum kennslubókum í undirstöđuatriđum tölvutćkninnar og forritun, og er ekki tilviljun ađ viđ smíđi tölva eru svokallađar rökrásir notađar.  Sömu eđa hliđstćđ hugtök ađ ađferđir koma fyrir.  Margir kannast viđ Venn myndir (eđa mengjafrćđi) og sannleikstöflur (e: truth tables).  Hvort tveggja er notađ í bókinni.  Í ţessum stutta pistli verđur ţessi skyldleiki skođađur ađeins nánar ásamt ţví sem efni bókarinnar verđur kynnt í stuttu máli međ ljósritum úr bókinni.  Ađ sjálfsögđu getur ađeins veriđ um örstutt ágrip ađ rćđa ţví ţessi 100 ára gamla bók er 125 blađsíđur ađ lengd.

 

Formáli höfundar hefst á ţessum orđum:

rokfraedi-hluti-formali.jpg

 

 

 

Inngangur bókarinnar:

 

rok-inngangur.jpg
 
 

 

Efni bókarinnar skiptist í ţrjá hluta:  Hugsunarfrćđi, Ţekkingarfrćđi  og   Um rökskekkjur og rangar stađhćfingar, og hver hluti í nokkra kafla:

 

rokfraedi-efnisyfirlit.jpg

 

 

 

Í fyrsta hluta bókarinnar er fjallađ um ţađ sem höfundur nefnir Hugsunarfrćđi (logica formalis). Ţar er fjallađ frćđilega um ađferđir til ađ greina viđfangsefniđ og draga réttar ályktanir.  Í  raun er ţetta sama stćrđfrćđi og ađferđafrćđi notuđ er í frćđibókum um grunnatriđi tölvutćkninnar í dag,  ţó svo ađ framsetningin sé ađ hluta til frábrugđin, enda hugsar mannsheilinn ekki á sama hátt og tölvan. Ţeir sem lćrt hafa dálítiđ í tölvutćkni ćttu ađ kannast viđ úrklippur úr ţessari 100 ára gömlu bók, en ţađ ţarf auđvitađ ekki ađ koma á óvart ţví ekki varđ tölvutćknin allt í einu til úr engu. Hún byggir á traustum grunni sem lagđur var á löngum tíma.  Kaflar ţessa hluta bókarinnar nefnast: Hugsunarlögmálin,  Hugtök,  Dómar  og  Rökleiđslur.

 

rok-hugsunarfraedin-2-crop.jpg
 
 
 
 
rok-venn.jpg

 Hér má sjá dćmi um ađferđafrćđi sem sumir kannast viđ úr tölvutćkninni.


---

 

Í öđrum hluta bókarinnar er fjallađ um Ţekkingarfrćđina (logica materialis).  Ţar stendur í byrjun:

„Eins og tekiđ hefur veriđ fram á hugsunin, til ţess ađ hún geti orđiđ ađ sannri ţekkingu, ekki einungis til ađ vera rökrétt, heldur og raunrétt. Hugsunarfrćđin hefur nú kennt oss, í hverju rökrétt hugsun er fólgin; en nú á ţekkingarfrćđin ađ kenna oss, á hvern hátt og ađ hve miklu leyti rökrétt hugsun getur orđiđ ađ raunréttri ţekkingu...."

 

rok-thekkingafraedi-crop.jpg

 

 

Enn og aftur kemur á óvart ađ hér eru notađar sömu ađferđir og í tölvutćkninni ţegar vandamálin eru krufin til mergjar áđur en tölvan er forrituđ: 

rok-sannleikstafla.jpg

 

 

Kaflar ţessa hluta bókarinnar nefnast:  Tilgangur og eđli ţekkingarinnar,  Stig ţekkingarinnar,  Hinar vísindalegu ađferđir  og  Takmörk ţekkingarinnar.

 

---

 

 

Ţriđji og síđasti hluti bókarinnar nefnist Um rökskekkjur og rangar stađhćfingar.

 

rok-rokskekkjur-crop.jpg

 

 

---

 

Aftast í bókinni er  „Orđasafn yfir helstu frćđiorđ og íslensk nýyrđi, sem notuđ eru í bók ţessari, međ tilvitnun í ţćr greinar, ţar sem orđin koma fyrst fyrir".   Ţessi frćđiorđ og nýyrđi eru um 300 talsins.

 

rok-ordasafn.jpg

 

 

 

Ađ lokum er hér fyrir neđan allur formáli bókarinnar klipptur saman af tveim síđum, en efst var ađeins hluti hans:

 rokfraedi-allur-formali.jpg

--- --- ---

 

Ofangreint er úr frumútgáfu bókarinnar sem notuđ var alllengi viđ kennslu í Háskóla Íslands. Bókin er ekki til sem rafbók, en úr ţví mćtti gjarnan bćta.

Vonandi hafa einhverjir haft nokkra ánćgju af ţví ađ kynnast efni ţessarar 100 ára gömlu bókar um rökfrćđi.

 

 

Ritstjórinn óskar lesendum pistilsins gleđilegs árs.


Vetrarsólstöđur og hafísinn...

 

 

icynews_display.jpg

 

 

 

 Ţađ hefur komiđ vísindamönnum á óvart ađ rúmmál hafíss í lok sumars í ár var 50% meira en á sama tíma í fyrra.  Ţađ er til viđbótar ţví ađ útbreiđsla íssins var rúmlega 50% meiri. Ţetta er samkvćmt nýrri frétt á BBC. Hafísinn er ţví viđ ţokkalega heilsu, en sem betur fer ekki mjög nćrgöngull hér viđ land.  Viđ skulum vona ađ svo verđi áfram.

 

_48209615_46390440_cryosat466-1.gif

 Ţykkt hafíss hefur veriđ mćld međ Cryosat-2 gervihnettinum.

 

 

 

Ţađ má auđvitađ ekki gleyma ţví ađ hafísinn á norđurhveli (ekki suđurhveli) hefur minnkađ mikiđ á undanförnum árum. Fróđlegt verđur ađ fylgjast međ framvindu mála á nćstu árum.

 

---

 

Í dag eru vetrarsólstöđur og sólin lćgst á lofti. 

Á morgun fer daginn ađ lengja aftur, fyrst um eitt lítiđ hćnufet,
svo verđa hćnufetin tvö, svo ţrjú ...

... og áđur en varir fer sólin ađ bođa komu vorsins...

fugl-3.jpg

 Mynd ÁHB

---

 

 

 

 Ţess má geta ađ hafís á suđurhveli hefur aldrei veriđ meiri frá upphafi mćlinga, eins og hann mćldist í september, og heildarmagn hafíss á jarđarkringlunni er nú nokkuđ yfir međaltali eins og sjá má á ferlunum hér neđar á síđunni.

 

 

 

 icecover_current

 Útbreiđsla hafíss á norđurhveli um vetrarsólstöđur.

Svarti ferillinn er fyrir áriđ 2013.

http://ocean.dmi.dk/arctic/plots/icecover/icecover_current.png

 

 

 antarctic_sea_ice_extent_2013_day_351_1981-2010

 Útbreiđsla hafíss á suđurhveli um vetrarsólstöđur.

Rauđi ferillinn er fyrir áriđ 2013. 

 

Global Sea Ice Area

 Heildarútbreiđsla hafíss samanlagt á norđur- og suđurhveli.

Takiđ eftir rauđa ferlinum í horninu neđst til hćgri.

http://arctic.atmos.uiuc.edu/cryosphere/IMAGES/global.daily.ice.area.withtrend.jpg 

 

image45

 Heildarflatarmál hafíss samanlagt á norđur- og suđurhveli.

Áriđ sem er ađ líđa er lengst til hćgri.

Mesti hafís á hnattrćna vísu síđan áriđ 1988.

 http://arctic.atmos.uiuc.edu/cryosphere/timeseries.global.anom.1979-2008

 

 

 Hafíssíđa Veđurstofunnar

The Cryosphere Today


 

Myndin efst á síđunni er fengin ađ láni hér.

 

 anchristmastree_390336

Gleđileg Jól

 

 

 

 

Landsins forni fjandi:

"1695.    Óvanalega miklir hafísar. Ís rak um veturinn upp ađ Norđurlandi og lá hann fram um ţing,

norđanveđur ráku ísinn austur fyrir og svo suđur, var hann kominn fyrir Ţorlákshöfn fyrir sumarmál

og sunnudaginn fyrstan í sumri (14. apríl) rak hann fyrir Reykjanes og Garđ og inn á fiskileitir Seltirninga

og ađ lokum ađ Hvalseyjum og í Hítarós, fór hann inn á hverja vík. Hafđi ís ei komiđ fyrir Suđurnes innan

80 ára, ţótti ţví mörgum nýstárlegt og undrum gegna um komu hans. Ţá mátti ganga á ísum af

Akranesi í Hólmakaupstađ (Reykjavík) og var ísinn á Faxaflóa fram um vertíđarlok rúmlega, braut hann

skip undan 6 mönnum fyrir Garđi, en ţeir gengu allir til lands".

 

Ţór Jakobsson: Um hafís fyrir Suđurlandi

 
 
Á ţessum tíma var sólin í miklum dvala sem kallast Maunder lágmarkiđ.

 

 

 


Höfundur

Ágúst H Bjarnason
Ágúst H Bjarnason

Verkfr. hjá Verkís.
agbjarn-hjá-gmail.com

Audiatur et altera pars

Aðeins málefnalegar athugasemdir, sem eiga ótvíætt við efni viðkomandi pistils, og skrifaðar án skætings og neikvæðni í garð annarra, og að jafnaði undir fullu nafni, verða birtar. 

Um bloggiđ

Ginnungagap

Ýmislegt

Loftslag

Click to get your own widget

Teljari

free counters

Álverđ

http://metalprices.com/PubCharts/PublicCharts.aspx?metal=al&type=L&weight=t&days=12&size=M&bg=&cs=1011&cid=0

Sólin í dag:

(Smella á mynd)

.

Olíuverđiđ í dag:

Heimsóknir

Flettingar

  • Í dag (19.3.): 24
  • Sl. sólarhring: 149
  • Sl. viku: 247
  • Frá upphafi: 761644

Annađ

  • Innlit í dag: 24
  • Innlit sl. viku: 225
  • Gestir í dag: 24
  • IP-tölur í dag: 18

Uppfćrt á 3 mín. fresti.
Skýringar

Eldri fćrslur

Mars 2024
S M Ţ M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband