Brettum upp ermar með bros á vör. Komum þjóðarskútunni á flot með samstilltu átaki :-)

Allir verða að bretta upp ermarnar nú þegar efnahagsumrótið skekur heimsbyggðina og þjóðarskútan er komin yfir brimrótið og upp í fjöru. Situr þar sem fastast.

Með bjartsýnina að vopni og bros á vör munum við sigrast á öllum erfiðleikum.  Hugsum eins og stelpurnar okkar í Kvennalandsliðinu í knattspyrnu þegar þær svifu brosandi yfir ísilagðan Laugardagsvöll, ákveðnar í að sigra Íra.   Þær fóru létt með það. Þá var gaman að vera Íslendingur.  Eins munum við sigrast á öllum okkar vandamálum. Það mun ganga mun betur ef við erum bjartsýn.

Það þarf þó snör handtök. Engan tíma má missa. Skútan er fljót að grafast niður í sandinn og þá verður allt erfiðara.  Allir sem vettlingi geta valdið verða að mæta til leiks og taka þátt í björgunaraðgerðunum. Mikilvægt er að allir séu samstíga og virki hugmyndaflugið til að finna ráð. Hugi að öllu, bæði stóru og smáu. Það gerðu menn þegar Baldvini Þorsteinssyni var bjargað af strandstað árið 2004 eins og allir muna. Þá sýndu menn útsjónarsemi, dugnað og þor. Fyrst og fremst voru menn allan tímann bjartsýnir.

Eitt af vandamálunum er að olían hefur lekið af þjóðarskútunni og hún er því vélarvana. Án vélarafls kemst hún ekki á flot. Í þjóðfélagið vantar fjármagn til að koma lífi í atvinnugreinarnar og það strax. Fyrirtæki eru að gefast upp. Fólk er farið að missa vinnuna. Atgervisflóttinn er byrjaður. Vandamálið versnar dag frá degi ef við gerum ekkert. Snúum því vörn í sókn. Látum ekki skútuna grafast í sandinn.

Hvar fáum við nægilega olíu til að sigla þjóðarskútunni frá strandstað til að koma henni í viðgerð? Hvar fáum við það afl sem þarf til að sigla henni á brott og á ný og betri mið? Hvernig getum við tryggt áhöfninni vinnu næstu mánuði meðan það versta gengur yfir og skútan er í slipp þar sem verið er að lagfæra dældirnar og aðrar skemmdir?

Við þurfum fyrst og fremst að finna leið til að bjarga okkur næstu mánuði og ár. Koma eins og kostur er í  í veg fyrir atvinnuleysi og atgervisflótta, því fátt er eins hættulegt þjóðinni og það að missa stóran hluta þjóðarinnar úr landi.

Hvað sem mönnum kann að finnast um stóriðjur, þá yrði álverið í Helguvík, ef að framkvæmdum verður á næstu mánuðum, sá olíudropi sem við þurfum á vél þjóðarskútunnar til að ná henni frá strandstaðnum. Það getur skipt sköpum ef hægt er að finna vinnu fyrir 3000 manns við þessar framkvæmdir á næstu mánuðum.  Auðvitað munu enn fleiri njóta þess óbeint þegar peningarnir fara að streyma um æðar efnahagskerfisins. Þannig fáum við vonandi nauðsynlegt fjármagn til að virkja frumkvöðla til nýsköpunar, fjármagn til að styðja við menntakerfið, heilbrigðiskerfið, menningu og listir. Ekki veitir af.

Auðvitað megum við ekki treysta á að einhvejar stórframkvæmdir komi til með að bjarga okkur. Þær gætu vissulega hjálpað svo um munar. Krafturinn er fólginn í okkur sjálfum fyrst og fremst. Þess vegna verðum við öll að hefjast handa. Hver á sínu sviði. Uppbygging Nýja Íslands er hafin!

 

Brettum upp ermar með bros á vör. Losum þjóðarskútuna af strandstað! Nóg er til af vinnufúsum höndum. Aðalatriðið er að hefjast handa, jafnvel þó hægt gangi í fyrstu. Framhaldið kemur síðan af sjálfu sér...                       

                                                                                                                   

 

 

Nú er líklega komið yfrið nóg af kreppubloggi og kominn tími til að fjalla um áhugaverðari mál ...   Eitthvað uppbyggilegra ...

Tenging íbúðalána við launavísitölu mun heppilegri fyrir lántakendur á óvissutímum en tenging við lánskjaravísitölu...

Væri ekki ráð að breyta reglum, a.m.k. timabundið, þannig að vísitölubundin lán taki mið af launavísitölu frekar en lánskjaravísitölu?

Á samdráttartímum eins og núna hækkar launavísitalan mun minna en lánskjaravísitalan. Stendur jafnvel í stað.

Launavísitalan sýnir breytingar heildarlauna allra launþega fyrir fastan vinnutíma.

Lánskjaravísitala  er reiknuð út frá framfærsluvísitölunni (2/3) og byggingarvísitölunni (1/3). Lánskjaravístalan fylgir verðbólgunni miskunnarlaust.

Á næstu mánuðum mun lánskjaravísitalan væntanlega hækka mun hraðar en launavísitalan.

Væri það ekki mikið öryggi á þeim óvissu- og samdráttartímum sem eru að hefjast ef greiðslubyrðin breyttist í takt við launin frekar en í takt við óðaverðbólguna?  Til lengri tíma litið hafa þessar vísitölur að miklu leyti fylgst að, þannig að bankar og lífeyrissjóðir ættu ekki að tapa.

Nú er það spurning hvort eitthvað vit sé í þessu ...

 

 Þróun launavísitölu s.l. 4 ár.  Á næstu mánuðum er ólíklegt að búast megi við mikilli hækkun.

 

 

Þróun lánskjaravísitölu s.l. 4 ár.  Á næstu mánuðum er líklegt að búast megi við mikilli hækkun.

 

Innlent | mbl.is | 21.11.2008 | 18:55

Hætti að greiða af lánum sínum

Um 200 milljarðar kr. leggjast á höfuðstól verðtryggðra lána á næsta eina og hálfa árinu að mati Gunnars Tómassonar hagfræðings í Bandaríkjunum. Aðgerðir ríkisins til hjálpar efnahags heimilanna séu því einsog að setja plástur á svöðusár.

Hefur fréttastofa Stöðvar 2 eftir Gunnari að við slíkar aðstæður sé raunveruleg hætta á því að þeir sem séu með verðtryggð lán hætti að greiða af lánum sínum.

 

VERKÍS verkfræðistofa með samfellda reynslu frá 1932 og um 350 starfsmenn...

 

 

Verkfræðistofurnar VST-Rafteikning, Fjarhitun, RT-Rafagnatækni og Fjölhönnun sameinast formlega í dag 21. nóvember. 

Nafn verkfræðistofunnar er VERKÍS.

www.verkis.is

 

Allar stofurnar eru rótgrónar og eiga að baki farsælan feril á verkfræðimarkaðnum. VST-Rafteikning varð til vorið 2008 við sameiningu Verkfræðistofu Sigurðar Thoroddsen sem var stofnuð árið 1932 og Rafteikningar sem stofnuð var árið 1965. RT-Rafagnatækni hefur starfað frá árinu 1961, Fjarhitun frá árinu 1962 og Fjölhönnun frá árinu 1970.

Með samruna þessara fyrirtækja, sem samtals hafa starfað í 250 ár, verður til leiðandi og öflug verkfræðistofa með um 350 starfsmenn.

VERKÍS mun veita alhliða ráðgjöf á flestum sviðum verkfræði.  Samruninn mun styrkja innviði, gera vinnustaðinn eftirsóknarverðari, auka faglega hæfni og breidd, styrkja fagþekkingu og efla sókn á erlenda markaði. Samskipti við viðskiptavini verða áfram persónuleg og þjónusta verður styrkt með fjölbreyttari lausnum og víðtækari ráðgjöf sem unnin er samkvæmt vottuðu gæðakerfi.  

 

 

 

• 1932:  VST - Verkfræðistofa Sigurðar Thoroddsen
• 1961:  RT - Rafagnatækni
• 1962:  Fjarhitun
• 1965:  Rafteikning
• 1970:  Fjölhönnun

Samanlagður aldur verkfræðistofanna sem sameinast er 250 ár.

Fjöldi starfsmanna er 350.

 

 

 

 >>> Það eru vitmenn hjá Verkís <<<

  Til hamingju með daginn Verkís  

 

Einn maður fær lánað andvirði 8 Kárahnjúkavirkjana !!!

 

 

Ég veit ekki hvort mig sé að dreyma eða hvort Ísland hafi breyst í Undraland, svo margt er öfugsnúið. Getur það vikilega verið að einn maður hafi fengið lánaða 1000 milljarða króna frá íslensku bönkunum?

Hve há upphæð er 1000 milljarðar, eða 1.000.000.000.000 krónur? Öðru nafni 1000 gigakrónur eða ein terakróna, ef einhver skilur það betur þannig.

Ekki er fjarri lagi að Kárahnjúkavirkjun með öllu hafi kostað 130 milljarða króna. Maðurinn hefur því bara sí svona fengið lánað andvirði næstum 8 Kárahnúkavirkjana, með 57 ferkílómetra uppistöðulóni og 72 km af jarðgöngum. Átta virkjanir með samtals 600 km af jarðgöngum, 500 ferkílómetra af uppistöðulónum, 8 risastíflum, .....!

Reykjanesvirkjun kostaði um 15 milljarða. Virkjunin er með stærstu jargufuvirkjunum á Íslandi.  Maðurinn hefur fengið lánað andvirði 70 slíkra virkjana með borholum, háspennulínum og öllu tilheyrandi.

Fyrir 1000 milljarða er hægt að reisa  raforkuver sem er 7000 megawött.  Raforkuver á íslandi framleiða samtals um 2500 megawött. Maðurinn hefur því fengið lánað hátt í þrefalt andvirði allra virkjana á Íslandi.

Þetta getur einfaldlega ekki verið. Mig er örugglega að dreyma. Hver ætti þessi huldumaður annars að vera, og hvernig gæti hann hafa komist yfir allt þetta fé án þess að fara í greiðslumat eins og við hin. Þetta hlýtur að vera algjört ofurmenni. Er það maðurinn með pípuhattinn sem situr til borðs með Lísu á myndinni?

Segjum svo að mig sé ekki að dreyma. Hvað gerði maðurinn við alla þessa peninga? Hvar eru þeir niðurkomnir? 

Nú veit maður ekkert um hvaða lánskjör hafa verið í boði. Segjum að lánið sé til 30 ára, sé verðtryggt og beri 5% vexti. Árleg afborgun ásamt vöxtum ætti þá að vera því sem næst 30 milljarðar plús 50 milljarðar, eða um 80 milljarðar.

 

Nú er best að fá sér sterkt kaffi og reyna að vakna. Þetta hlýtur að hafa verið undarlegur draumur. Þetta er svo ofvaxið mínum skilningi. Jafnvel Lísa í Undralandi hefði orðið hissa. 

 

"Af hverju hefur það ekki verið upplýst að einn aðili skuldaði eitt þúsund milljarða í íslenska bankakerfinu og þá er eingöngu verið að tala um viðskiptabankana þrjá, ekki sparisjóðina, lífeyrissjóðina eða ýmsa aðra aðila, sem viðkomandi skuldaði né erlendar skuldir sama aðila.... Hvernig í ósköpunum gat þetta gerst? Hvaða heljartök hafði viðkomandi á bönkunum og öllu kerfinu" Svo mælti Davíð í gær.

 

Ótæmandi orkulind: Raunveruleg vetnisorka úr samrunaofnum innan 30 ára?

 

 

(Uppfært 13. ágúst 2022)

Hugsið ykkur, að vatn í einu baðkari ásamt lithíum úr einni hleðsluraflöðu í fartölvunni nægi sem orkulind heillar fjölskyldu í hálfa öld.   - Bull? Ekki aldeilis.

Þetta er vonandi ekki mjög fjarlægur draumur. Markmiðið er að virkja ótæmandi orkulind innan fárra áratuga. Þetta er sama orka og sólin notar sem eldsneyti.

 

Um er að ræða alvöru vetnisorku.   Það er óskylt vetnisrafölum sem hafa m.a verið notaðir til að knýja bíla. Þar er vetnið orkumiðll en ekki orkulind. Gjörólíkt.

 

Í bókinni Kjarnorka á komandi tímum, sem kom út á Íslandi árið 1947 og fjallað var um í þessum pistli nýlega, stendur á bls. 185:

"Fyrir meira en tuttugu árum þykjast vísindamenn hafa komist að, að einhver hagkvæmasta uppspretta kjarnorkunnar mundi verða sú, að breyta vetni í helíum; og það er almennt álit stjarnfræðinga nú, að einhver slík frumefnabreyting sé uppsprettan að ljósorku og hitamagni sólar vorrar og annarra sólstjarna."

Bókin kom út fyrir um 75 árum (uppfært 2022) og vitnað er til þekkingar manna tuttugu árum fyrr. Hver er staðan í dag?

Nú er hafin smíði á tilraunaofni hjá ITER (International Thermonuclear Experimental Reactor). Takmarkið er að árið 2018 takist að framleiða 500 megawött í að minnsta kosti 1000 sekúndur.

Gangi allt samkvæmt áætlun er ætlunin að smíða fyrsta samrunaofninn sem framleitt getur nothæfa orku árið 2040. Orku sem nýta má til að framleiða rafmagn. Það er til mikils að vinna. Vonandi gengur allt samkvæmt áætlun.

Hingað til hefur kjarnorka tæpast talist til vistvænnar orku. Vandamál við geymslu og förgun geislavirks úrgangs eru óleyst.  Margir hafa illan bifur á kjarnorkuverum af þessum sökum. Allt annað gildir um samrunaofna. Þeir nota ekki geislavirkt eldsneyti og geislavirknin sem myndast er smávægileg og verður einungis í málmhlífum ofnsins. Auðvitað er engin losuna á koltvísýringi heldur. Aðal úrgangsefnið er helíum, sama efni og börn nota í gasblöðrur.

Almennt má segja að nokkur bjartsýni ríki nú og vísindamenn telja töluverðar líkur á að þessi draumur manna verði að veruleika innan 30 ára.

 

Hvernig er hægt að vinna orku úr vatni?

Mjög góður og aðgengilegur fróðleikur á Íslensku, "Samrunaofnar-TOKAMAK",  er hér.  Þetta var lokaverkefni Karenar Óskar Magnúsdóttur og Líneyjar Höllu Kristinsdóttur í eðlisfræði við Menntaskólann við Hamrahlíð haustið 2002. Nú er Karen orðin rafmagnsverkfræðingur og Líney eðlisfræðingur.  

 

 

 

 

 Myndin sem er úr umfjöllun Karenar Óskar og Líeyjar Höllu sýnir orkuver sem fær varmann frá samrunaofni.  Samrunaofninn framleiðir varmann, sem notaður er til að framleiða gufu, sem leidd er að gufuhverfli eins og í jarðvarmavirkjunum.

 

Krækjur

• ITER

• European Fusion Network information

• Fusion will be cracked within 30 years

• Kjarnasamruni lausn á orkuvanda framtíðar

• Samrunaofnar-TOKAMAK
  

 

Glapræði að ganga í ESB. Beinum sjónum okkar að Kanada...

Atburðir undanfarna daga hafa sýnt okkur svo ekki verður um villst að við eigum fáa vini innan Evrópusambandsins. Þeir hafa reynt að kúga okkur til hlýðni og Bretar hafa gert hryðjuverkaáras á íslenskt efnahagskerfi.  ESB hikar ekki við að hneppa ókomnar kynslóðir Íslendinga í skuldafjötra. Andvirði sjö Kárahjúkavirkjana vill ESB fá. Hve mikið fellur á okkur? Hægt væri að komast hjá því, eins og kynnt er hér.

Það er deginum ljósara að við munum ekki hafa nein áhrif innan sambandsins með einn fulltrúa af 27. Þvert á móti yrði traðkað á okkur.  Það liði ekki á löngu áður en við misstum frá okkur að öllu leyti og um alla framtíð yfirráð yfir auðlindum okkar, þ.e. fiskimiðum og orkulindum.

Við megum ekki flana að neinu. Verðum að hugsa okkur oftar en tvisvar um.  Bjarni Jónsson verkfræðingur skrifaði  í gær skynsamlegan pistil um gjaldmiðilinn, EES og IMF sem hann nefnir Forgangsröðun og lesa má hér.

 

 

Betri kostur?

Hvers vegna hefur engum málsmetandi manni hugkvæmst að taka upp nánari tengsl við Kanada? Þar býr fjöldi Vestur-Íslendinga og afkomendur þeirra, hugsanlega ekki mikið færri en við hér í gamla landinu. Þeir urðu að flýja kröpp kjör hér á landi og fluttust til vesturheims. Þeir hafa komið sér mjög vel fyrir í Kanada, eru þar víða í áhrifastöðum og njóta trausts og virðingar. Eru vel kynntir sem góðir þjóðfélagsþegnar.

Upp hafa komið hugmyndir um að taka einhliða upp Evru. Það líst flestum illa á. Það er ljóst að við uppfyllum á engan hátt  Mastricht skilyrðin og munum ekki geta það næstu áratugina vegna skulda ríkisins sem verið er að stofna til. Það er því tóm vitleysa að vera að hugsa um Evruna.

Ýmsir hafa bent á að mun auðveldara gæti verið að taka upp Bandaríkjadal en Evru. Ekki er ólíklegt að Seðlabanki Bandaríkjanna samþykkti það, en væri það ekki að sækja vatnið yfir lækinn? Við vitum vel að ástandið i Bandaríkjunum er ekki upp á marga fiska og fer hratt versnandi. Ærin vandamál heimafyrir og á alþjóðavettvangi. Stríðið í Írak hefur reynst þeim dýrkeypt.

Hvers vegna í ósköpunum beinum við ekki sjónum okkar til Kanada, Nýja-Íslands í vesturheimi þar sem við eigum frændur og vini? Þjóðfélag á norðurslóðum þar sem spilling er lítil og gott fólk býr. Fólk sem sem býr við svipaðar aðstæður og við. Hvernig væri að leita eftir samvinnu við Kanadamenn og jafnvel taka upp Kanadadollar sem gjaldmiðil í fullri samvinnu við Seðlabanka þeirra?

 

Hugsum okkur tvisvar um. Helst þrisvar.

Við viljum ekki tengjast nánar þjóðum sem vilja traðka á okkur eins og flugum. Vill einhver það virkilega? Ekki ég.

 

Sjá: Tilllaga um raunhæfa aðferð til að semja um ICESAVE án þess að það verði íþyngjandi...

 

Úr Morgunblaðinu 13. nóv. 2008:

"Samkvæmt heimildum Morgunblaðsins hafa íslensk stjórnvöld verið undir miklum þrýstingi frá aðildarríkjum og stofnunum Evrópusambandsins að ná samningum. Því hefur verið komið á framfæri að það sé sameiginleg afstaða allra ESB-ríkjanna 27 að leggjast gegn því að Ísland fái aðstoð Alþjóðagjaldeyrissjóðsins nema fyrst verði samið um Icesave-skuldirnar".

Tilllaga um raunhæfa aðferð til að semja um ICESAVE án þess að það verði íþyngjandi...

Ef það er virkilega ætlun ráðamanna að semja við Breta og Hollendinga um Icesave-málið þá verður að gæta þess að það sé gert án þess að það verði íþyngjandi fyrir okkur Íslendinga um alla framtíð. Það er vel hægt eins og hér verður kynnt.

 

Líklega eru þetta fjármagn meira og minna allt í kerfinu. Það hefur verið lánað ýmsum aðilum og er sumt  til langs tíma. Það ætti þó að seytla inn. Þetta eru eignir. Því er spurning hvort ekki sé á einhvern hátt hægt að nota þetta fé til að greiða innistæðueigendum hjá Icesave skuldir Landsbankans gamla, og það án þess að það verði á nokkurn hátt íþyngjandi fyrir okkur?  Það er ekki flókið mál.

Ef þessir eignir eru raunverulega til, eins og stjórnendur gamla Landsbankans fullyrða, og peningar koma til með að innheimtast á næstu árum, er þá ekki hægt að stilla upp einhverju aðgerðarplani í samráði við Breta og Hollendinga þannig að hluti þess sem kemur inn renni jafnóðum, beint eða óbeint, til Icesave innistæðueigenda? Væri ekki hægt að ná sáttum á einhverjum svona forsendum, þannig að það verði ekki of íþyngjandi fyrir okkur?

Í frétt Mbl. segir: "Hins vegar mun líka hafa verið gefið í skyn af hálfu ESB, að viðurkenni Ísland á annað borð kröfur Breta og Hollendinga muni aðildarríkin hlutast til um að skilmálar verði með þeim hætti að skuldsetning og endurgreiðslubyrði verði ekki of íþyngjandi fyrir Ísland".

Tillaga mín er að ESB hlutist til um að stofnaður verði sjóður í traustum  banka í viðkomandi landi. Innistæður þeirra sem áttu peninga á Icesave reikningum verði fluttar í bankann.  Bankinn greiðir öllum Icesave eigendum sem vilja út innistæðu sína, en innistæða annarra verði varðveitt í traustu umhverfi. Það sem kemur inn smám saman fyrir eignir gamla Landsbankans renni beint í sjóðinn, enda verði litið á kröfur Icesave innistæðueigenda sem forgangskröfur. Þannig ættu allir að fá sitt.

Líklegt er að margir sparifjáreigendur kjósi að halda áfram að varðveita fé sitt í viðkomandi banka, þannig að ekki er víst að útstreymi fjármagns þurfi að vera mikið. Í reynd yrði sjóðurinn fyrst og fremt bakhjarl til að skapa traust.

Aðalatriðið er að ábyrgð íslensku þjóðarinnar takmarkist við eignir gamla Landsbankans. Komi í ljós einhvern tíman að eignir Landsbankans nægi ekki alveg reynir á bakhjarlinn. Ekki okkur. Trikkið er að reyna að reyna að koma því þannig fyrir að innistæður gömlu Icesave reikningseigendanna verði sem lengst óhreyfðar í trausta bankanaum. Eignir Landsbankans skila sér hægt og því þarf sjóðurinn væntanlega að vinna sem stuðpúði (buffer fund). Það mun að jafnaði lítið reyna á sjóðinn og hann ávaxtar sig vel.

Á þennan hátt ættu allir að geta orðið sáttir. Menn gætu farið að tala saman af skynsemi og við endurheimt eitthvað af virðingu okkar erlendis. Við gætum borið höfuðið hátt. Líka Bretar. Þetta þyrfti heldur ekki að kosta okkur neitt.

Lykilatriðið er auðvitað að ef fyrrverandi Icesave innistæðueigendur treysta viðkomandi banka, þá má reikna með að flestir sjái ekki ástæðu til að taka út sparifé sitt næstu mánuði eða ár. Þannig þyrfti framlag ESB (eða þess sem lánar fé til þessara aðgerða) í reynd ekki að vera miklu meira en til að greiða þeim sem endilega vilja taka út sína innistæðu strax. Væntanlega þarf ekki mikið fé að koma til. Fyrst og fremst þarf traustvekjandi bakhjarl.

Það er því nauðsynlegt að vanda vel valið á viðkomandi bankastofnum, annarri í Bretlandi og hinni í Hollandi. Þær þurfa að vera traustar. Ekki er verra að yfirlýsing fylgi um að þessar innistæður séu tryggðar að fullu, og einnig mætti hafa stighækkandi vexti eftir því hve innistæðan er lengi óhreyfð. Jafnvel greiða fórnarlömbunum hærri vexti en fást annars staðar.  Á þann hátt er ekki ólíklegt að það sem kemur inn vegna útistandandi eigna gamla Landsbankans á næstu árum nægi til að greiða þeim sem taka út fé.

 

Nú er bara að bretta upp ermarnar og hefjast handa!

Samningar um Icesave eina leiðin

Hvað varð um peningana sem komu inn hjá Icesave? Einhvers staðar hljóta þeir að vera...

Ég er ekki enn búinn að átta mig á því hvað varð um peningana sem komu inn hjá Icesave. Gufuðu þeir bara rétt sí svona upp, eða voru þeir lánaðir aftur út?

Hafi þeir verið lánaðir, þá hljóta lántakendur að þurfa að greiða lán sín til baka, nema þá að þeir hafi allir með tölu farið á hausinn, sem mér finnst mjög ólíklegt. Megnið ætti því að koma til baka með vöxtum eftir einhvern tíma. Þannig væri hægt að greiða innistæðueigendum Icesave án vandamála, þó það taki einhvern tíma.

Einhvers staðar hlýtur þetta fé að vera niðurkomið, er það ekki? Varla allt glatað? Hvernig mætti það vera? Þetta finnst mér vera grundvallarspurning sem verður að fá svar við strax.

Hefur þessi spurning ekki vaknað hjá fleirum en mér? Fjármálaeftirlitið sem hefur umsjón með gömlu bönkunum hlýtur að vita svarið. Peningar gufa bara ekki sí svona upp.

Mér finnst þetta fé hljóti að vera bundið einhvers staðar í útlánum gömlu bankanna og ætti því að skila sér til baka með tíð og tíma. 

 

Líklega eru þetta fjármagn meira og minna allt í kerfinu. Það hefur verið lánað ýmsum aðilum og er sumt  til langs tíma. Það ætti þó að seytla inn. Þetta eru eignir. Því er spurning hvort ekki sé á einhvern hátt hægt að nota þetta fé til að greiða innistæðueigendum hjá Icesave skuldir Landsbankans gamla? Vandamálið er ef til vill að nú er verið að selja eignir á brunaútsölu þannig að lítið situr eftir.  - En, er það virkilega nauðsynlegt? Er ekki hægt að standa öðruvísi að verki?        

Eru menn ekki að flýta sér allt allt of mikið?

 

Ef þessir eignir eru raunverulega til, og peningar koma til með að innheimtast á næstu árum, er þá ekki hægt að stilla upp einhverju aðgerðarplani í samráði við breta og Hollendinga þannig að hluti þess sem kemur inn renni jafnóðum, beint eða óbeint, til Icesave innustæðueigenda? Væri ekki hægt að ná sáttum á einhverjum svona forsendum, þannig að það verði ekki of íþyngjandi fyrir okkur?

---

Peningavélin:

Ég hef heyrt að bankarnir láni út nífalda upphæðina sem kemur inn. Lengi vel skildi ég þetta ekki. Komi milljón í kassann um Icesave þá láni þeir út 9 milljónir. Einhvers konar sjónhverfingar.  En ef svo er, þá ætti gamli bankinn að eiga gríðarlega fjármuni útistandandi. Jafnvel þó stór hluti lántakenda hafi farið á hausinn, þá ætti að vera nóg eftir...

Hvernig virka svona sjónhverfingar? Sjá umfjöllun um Fractional-reserve Banking á Wikipedia hér.  Myndin hér fyrir neðan sýnir hvernig 100 dollara innlögn getur orðið að 1000 dollurum eftir nokkrar hringferðir í bankakerfinu. ("Hringferðir í kerfinu", hljómar það ekki kunnuglega?). Blái ferillinn (10% lausafjárskylda)   sýnir þetta. Er þetta hluti af skýringunni?

Árið 2003 setti Seðlabankinn viðskiptabönkunum aðeins 2% bindiskyldu. Margföldunarstuðullinn er þá ekki 10, heldur 50. Einn milljarður verður að 50 milljörðum, eða þannig ... Kerfið verður væntanlega óstöðugt við þessa mögnun og hrynur að lokum. Öll kerfi sem eiga að finna sjálf sitt jafnvægi (reglunarkerfi eða feedabck control system) verða sveiflukennd og hrynja að lokum ef mögnunin fer yfir ákveðin mörk. Peninagvélin er ekki undanþegin. Svo einfalt er það. 

 

 

"The expansion of $100 through fractional-reserve banking with varying reserve requirements. Each curve approaches a limit. This limit is the value that the money multiplier calculates".

 

Ítarefni:

 Sjá Vísindvefinn: Hvernig eykst magn peninga í umferð í heiminum?

Þar stendur m.a:  "...Nú setur Seðlabankinn seðla að andvirði 100 milljónir króna í umferð,....... Þannig heldur ferlið áfram og í hverjum hring eykst peningamagn um 90% af því, sem það jókst um í næsta hring á undan. Hægt er að sýna fram á að á endanum hefur peningamagn aukist um einn milljarð.  Heildaraukningin fæst með því að deila upp í upprunalegu peningamagnsaukninguna, 100 milljónir, með bindiskylduhlutfallinu, 10% eða 0,1, samanber: 100.000.000/0,1 = 1.000.000.000"

 ---

Í athugasemdunum (#8) bendir GuSi á að vel geti verið um að ræða  klassíska Ponzi-svikamyllu. Sjá Wikipedia hér. Það er spurning hvort við eigum eftir að komst á listann sem er á síðunni "Notable Ponzi schemes".

Splunkunýtt dæmi af vefsíðunni: "In Slovakia, the so called non-banking institutions collected appx. 25 bil. SKK ($1 billion) from 300-350 thousand people. There were around 30 of these companies, such as BMG Invest and Horizont Slovakia, Drukos, AGW, 1. dôchodková, Sporoinvest and SaS. Mr. Fruni, the owner and director of both BMG and Horizont will sit 115 years in prison, according to the Court&#39;s judgement from April 2008".

 

You Ain&#39;t Seen Nothing Yet

 

Ekki bíða, skiptið út krónunni strax, segir forstöðumaður Centre for European Policy Studies í Brussel... Varar einnig við lántökum ...

 

"Ég er algjörlega sammála meginrökum greinarinnar," segir Daniel Gros um grein þeirra Heiðars Más Guðjónssonar og Ársæls Valfells sem birtist í Fréttablaðinu  laugardaginn 8. nóv. Þar lögðu þeir til að í stað þess að taka sex milljarða króna lán verði gjaldeyrisforði Íslendinga notaður til að taka einhliða upp aðra mynt sem lögmynt hér á landi.

 

Dr. Gros er forstöðumaður Centre for European Policy Studies í Brussel og aðstoðaði hann Svartfellinga við einhliða upptöku á evru.

 

"Sérstaklega er ég sammála þeim viðvörunum að þessi lán, sem ríkisstjórnin hyggst taka, muni leggja þungar byrðar á heilar kynslóðir. Hjá þessu verður að komast með öllum tiltækum ráðum."

Alls er verið að leita eftir sex milljarða dollara láni til að styrkja krónuna. Þar af myndu um tveir milljarðar koma frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum, en fjórir milljarðar dollara kæmu frá hópi ríkja. Þar af hafa lánsloforð þegar fengist frá Noregi, Færeyjum og Póllandi.

Gros segir að besti kosturinn fyrir Ísland nú sé að taka upp evruna. "Ég myndi ekki bíða fram í janúar til að skipta um gjaldmiðil. Það getur gerst nánast strax."

Hann segir að þá þurfi einhliða upptaka evru ekki að tákna pólitískar deilur við Evrópusambandið "ef Ísland útskýrir að þetta sé neyðarráðstöfun og að Ísland hafi fullkominn skilning á að það muni þurfa að uppfylla Maastricht-skilyrðin að einhverjum tíma liðnum, ef landið vill taka þátt í evrumarkaðnum, eftir að það hefur gengið í Evrópusambandið."- (Fréttablaðið 9. nóvember).

 

---

 

Í Silfri Egils var sunnudaginn 9. nóvember mjög áhugavert viðtal við Ársæl Valfells  það sem hann skýrir frá því að hægt sé að skipta út íslensku krónunni á skömmum tíma þegar neyðarástand ríkir. Hér ríkir neyðarástand eins og allir vita þannig að rétt er að gefa þessari hugmynd gaum.

 

Horfa má á viðtal Egils við hagfræðingana Ársæl Valfells og Þórólf Matthíasson með því að smella hér.

 

---

 

Viðtal við Hreiðar Má Guðjónsson í þættinum  Ísland í dag má sjá hér.

 

---

 

Í Fréttablaðið skrifuðu hagfræðingarnir Ársæll Valfells og Heiðar Már Guðjónsson laugardaginn 8. nóvember grein þar sem fjallað er um sama mál.

 

Þar segir m.a: "Íslandsvinirnir Daniel Gros og Manuel Hinds hafa báðir komið hingað til lands og lýst hvernig slík skipti fara fram. Daniel framkvæmdi upptöku á evrum í Svartfjallalandi að beiðni forseta landsins. Manuel stýrði upptöku á dollar fyrir El Salvador þegar hann var fjármálaráðherra þess. Ferlið var einfalt."

 

 

 

Valmöguleikar eru fyrir hendi í gengismálum

 

Í núverandi árferði er mikilvægt að búa til festu.  Hún fæst ekki með óbreyttu gengisfyrirkomulagi. Ætlun Seðlabankans og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins (IMF) er að setja krónuna aftur á flot, en til þess þurfa þeir að stórefla gjaldeyrisforðann. Í því skyni er ætlunin að Seðlabankinn fái sex milljarða dollara lán. Ekki hefur komið fram til hve langs tíma lánið er. Lán þarf að endurgreiða. Í ætlun Seðlabankans og IMF felst ákveðin áhætta. Áhættan felst í því að ef ekki tekst að endurvekja traust á krónunni munu þeir, sem eiga krónur, reyna að skipta þeim eins hratt og mögulegt er fyrir gjaldeyri en ekki vilja skipta gjaldeyri aftur yfir í krónur. Þá sæti ríkið eftir skuldsett og áfram með ótrúverðugan gjaldmiðil.

Önnur leið

Einn valkostur er þó til staðar í núverandi stöðu. Það er einhliða upptaka á mynt. Þá leið er hægt að framkvæma með mun minni gjaldeyrisforða. Sá forði sem nú er í Seðlabankanum er um það bil tveir milljarðar evra (gert er ráð fyrir tapi af láni til Kaupþings með veði í FIH í Danmörku og svo útstreymi síðustu vikna). Sá forði ætti að duga vel fyrir skiptunum. Að framansögðu gefnu myndi við skiptin jafnvel losna um dágóða fjárhæð, gróft áætlað um 100 milljarða íslenskra króna, sem sæti eftir í kassa ríkissjóðs.

Fordæmi fyrir einhliða upptöku

Einhliða upptöku annars gjaldmiðils er oft ruglað saman við fastgengisstefnu (currency board). Með fastgengisstefnu er átt við að þjóðríkið viðhaldi eigin gjaldmiðli áfram og miði verðmæti gjaldmiðilsins við gjaldeyrisforða. Sú leið var farin í Argentínu og árangur hennar umdeildur. Með upptöku gjaldmiðils felst aftur á móti afnám gengisstefnu með öllu og afsal stjórnar peningamála til annars seðlabanka. Útgáfu innlendrar myntar er þar með hætt. Sú leið var farin í El Salvador og Ekvador árið 2000-2001. Í heild eru það níu sjálfstæð ríki í heiminum sem nota bandaríkjadollar sem lögeyri. Þess má einnig geta að utan Evrópusambandsins eru sex smáríki sem nota evru sem sinn gjaldmiðil.

Fræðilega má segja að á Íslandi sé til fordæmi fyrir því að skipta út öllum seðlum og mynt í umferð. Það var gert þegar slegin voru af þrjú núll í byrjun níunda áratugarins. Það var mun flóknari aðgerð en sem felst í einhliða upptöku á gjaldmiðli. Ástæðan er að íslenskt fjármálakerfi er mjög rafvætt og lítið af seðlum og mynt í umferð. Íslenska bankakerfið og fjármálakerfið er mjög sjálfvirkt og sumir hagfræðingar hafa rætt þann möguleika að sleppa pappír og mynt í kerfinu með öllu.

Hvernig eru skiptin framkvæmd?

Íslandsvinirnir Daniel Gros og Manuel Hinds hafa báðir komið hingað til lands og lýst hvernig slík skipti fara fram. Daniel framkvæmdi upptöku á evrum í Svartfjallalandi að beiðni forseta landsins. Manuel stýrði upptöku á dollar fyrir El Salvador þegar hann var fjármálaráðherra þess. Ferlið var einfalt.

Fyrst þurfti að sjá til þess að nóg framboð væri af seðlum og mynt í hinum nýja gjaldmiðli. Að lokum var haft samband við IMF og honum tilkynnt um skiptin. Þetta var undirbúningsferlið og tók nokkrar vikur. Síðan var ákveðinn dagur og stund. Eftir þann tíma yrði allt bankakerfið skipt yfir í hina nýju mynt á föstu gengi. Fast gengi var ákveðið út frá því að það væri hagstætt framleiðslu og útflutingsgreinum. Síðan var ákveðið að skuldaviðurkenningar til skamms tíma (t.d. ávísanir) yrðu gildar í 3 mánuði frá skiptunum í hinni eldri mynt en seðlar og aurar í allt að 6 mánuði. Lögskipað var að öll verð í landinu væru birt í nýju og gömlu myntinni í 6 mánuði eftir að skiptin hófust. Bankar fengu 3ja mánaða frest til að laga vaxtatöflur sínar að hinni nýju grunnmynt og vaxtastigi hennar.

En hvað kosta skiptin?

Í umræðu um upptöku gjaldmiðils er oft nefnt að kaupa þurfi svo mikið af hinni nýju mynt að það skapi vandamál. Hið rétta er að flestir seðlabankar heims eiga miklum mun meira af gjaldeyrisforða en nemur grunnmynt samfélagsins. Í tilfelli Íslands er það svo að seðlar og mynt í umferð eru lítið brot af gjaldeyrisforða Seðlabankans. Grunninnstæður eru aðeins um helmingur af gjaldeyrisforða Seðlabankans. Skv. útreikningum Manuel Hinds í október 2007, hefði Seðlabanki Íslands átt eftir um 700 milljónir evra af forða sínum eftir að hafa skipt út öllum seðlum og mynt og grunninnistæðum bankakerfisins. Grunninnistæður skipta hér einungis máli því bankakerfi viðkomandi lands sér um að margfalda peningana í umferð. Til útskýringar:

Einstaklingur A leggur inn í banka 100 evrur sem bankinn lánar einstaklingi B.

Einstaklingur B kaupir eitthvað fyrir 100 evrur af einstaklingi C.

Einstaklingur C leggur inn 100 evrur sem bankinn lánar einstaklingi D.

Einstaklingur D kaupir eitthvað fyrir 100 evrur af einstaklingi E

o.s.frv.

Það þarf því ekki að skipta út heildarumsvifum bankakerfisins, heldur aðeins grunninum, því margföldunin á sér stað með framangreindum hætti.

Skiptin á Íslandi kalla því ekki á 6 milljarða dollara lán heldur skila í raun afgangi af núverandi gjaldeyrisforða eins og Hinds bendir á.

Pólitísk viðbrögð

Í EES-samningnum er einungis kveðið á um að ríkin skuli halda hvert öðru upplýstu um breytingar á peningamálastefnu sinni en í næstu grein er sérstaklega tiltekið að slík mál falli utan samningsins. Einhliða upptaka annars gjaldmiðls brýtur því ekki EES-samninginn. Betra er þó að hafa IMF og viðeigandi seðlabanka með í ráðum. Formlegt samþykki þeirra er ekki nauðsynlegt því að gjaldeyrir sem íslenska ríkið hefur keypt á markaði er eign þess. Enginn getur bannað Íslendingum að nota hann í viðskiptum innan landsins.

Hagfræðikenningar í fortíð og nútíð

Þegar hagfræðingar ræða kosti þess að hafa sjálfstæða peningastefnu, eru oftast þrjár ástæður gefnar. Í fyrsta lagi viðskiptalegar, þ.e. hægt er að hafa áhrif á gengi gjaldmiðils til að hygla útflutningi og hamla innflutningi og þannig tempra hagsveiflur út af ytri áföllum. Í öðru lagi eru fjármálalegar ástæður og þá helst möguleiki Seðlabanka til að prenta peninga og ákveða sjálfur verð þeirra. Peningaprentun býr til tekjur fyrir ríkið (verðbólguskattur) samkvæmt þessum kenningum en á einnig að tryggja greiðsluhæfi fjármálakerfisins innanlands ef snögglega dregur fyrir fjárstreymi erlendis frá. Með þessu getur seðlabanki viðkomandi lands orðið verndari fjármálakerfisins (lender of last resort) og leyst úr lausafjárvanda innlendra fjármálastofnana.

Margar hagfræðikenningar sem enn er stuðst við í peningamálum, svo sem þær sem minnst er á hér að ofan, eiga oft upptök sín hjá Keynes eða eru eignaðar honum. Á tíma Keynes voru viðskipti með gjaldeyri nánast eingöngu vegna vöruviðskipta. Þá þurfti mikið að hafa fyrir gjaldeyrisviðskiptum og höft ríktu í milliríkjaviðskiptum. Engar alþjóðlegar fjármálastofnanir, eins og við þekkjum í dag, voru þá til.

Eftir seinna stríð var reynt að einfalda og samræma gjaldeyrismarkað og voru peningar bundnir við gull í svokölluðu Bretton Woods samstarfi. Það samstarf leið undir lok í forsetatíð Richard Nixon, því verðmæti bandaríkjadals gagnvart gulli féll þegar Bandaríkin prentuðu seðla til að fjármagna Vietnam stríðsreksturinn.

Við tók að gjaldeyrir var keyptur og seldur á mörkuðum og verðmæti hans ákvarðað af markaðsaðilum. Vöxtur fjármálakerfisins og framþróun í tölvu- og upplýsingatækni jók umfang viðskipta með gjaldeyri og viðskiptakostnaður hefur lækkað stórkostlega. Nú geta flestir átt viðskipti með gjaldeyri, skuldsett sig í mismunandi myntum og fjárfest óháð myntum. Hraði þessara viðskipta hefur margfaldast með tilkomu rafrænna viðskipta. Í dag er agnarsmár hluti af 3200 milljarða dollara daglegri veltu á gjaldeyrismörkuðum tengdur vöruviðskiptum, ólíkt því sem áður var. Eðli markaðarins hefur því breyst.

En hver hefur reyndin verið á núverandi fyrirkomulagi gjaldeyrisviðskipta í ljósi framangreindra hagfræðikenninga? Fyrstu rökin, um að með gengisfellingu væri hægt að rétta úr hagkerfinu eftir ytri áföll, hafa verið gagnrýnd. Gagnrýnin felst í því að í nútíma hagkerfi eru fjármálakerfi mun þýðingarmeiri en áður var. Gengisfellingar hafa vissulega áhrif á einstaklinga og fyrirtæki viðkomandi lands, en áhrifin sem gengisfellingar hafa á fjármálakerfið eru enn meiri. Ávinningur gengisfellinga í sögulegu ljósi er því mjög takmarkaður og mögulegt tap fjármálakerfisins er meira en ávinningur útflutningsgreina. Gengissveiflur búi ennfremur til kostnað vegna þess að með gengissveiflum verði áætlanir erfiðari. Gengissveiflur geta einnig dregið úr vilja fjármálastofnana til að veita lánsfé til langs tíma.

Seinni rökin, um að seðlabanki viðkomandi lands gæti varið landið fjármálakreppum með prentun seðla, hafa einnig sætt gagnrýni. Vegna alþjóðavæðingar fjármálakerfisins eru bankar, fyrirtæki og einstaklingar með skuldbindingar og eignir í öðrum myntum og því er erfiðara að bjarga þeim með innlendri peningaprentun. Svo lengi sem fyrirtæki og stofnanir viðkomandi lands geta ekki fjármagnað sig alþjóðlega í eigin mynt er hætta á óstöðugleika sem innlend seðlaprentun getur ekki bjargað.

Þriðju rökin, sem snúa að skattheimtu ríkisins af peningaprentun, mega sín lítils í dag. Þessi skattheimta er alla jafna brot úr prósenti af landsframleiðslu hvers árs. Skattheimta af útlendingum sem nota peningana er léttvæg nema þegar um stærstu myntir heims er að ræða.

En hvað með hagstærðirnar?

Með upptöku annars gjaldmiðils er verið að tengja land inn á efnahagssvæði gjaldmiðilsins. Verðbólga og viðskiptahalli skipta stjórnvöld þá ekki lengur máli því þau stýra ekki lengur peningamagni í umferð og bera enga ábyrgð á verðlagi. Til skýringar þá kemur engum til hugar að velta því fyrir sér hvort Selfoss sé með jákvæðan eða neikvæðan viðskiptahalla innan efnahagssvæðisins Íslands.

Klassískar hagfræðikenningar um gjaldmiðla sem smíðaðar voru í hálflokuðum kerfum fortíðar hafa sætt gagnrýni fyrir að lýsa illa opnum hagkerfum nútímans. Nóbelsverðlaunahafinn Robert Mundell hefur velt þeirri spurningu upp hvort hagkvæmasta framtíðarskipan gjaldmiðla felist í því að í heiminum verði einungis til þrír gjaldmiðlar, Asíumiðill, Ameríkumiðill og evrumiðill.

Hvort sem lán fæst hjá IMF eður ei er upptaka gjaldmiðils einfaldur, ódýr og raunhæfur kostur sem hafa ber í huga við núverandi aðstæður.

 

Höfundar eru framkvæmdastjóri hjá Novator og lektor við viðskipta- og hagfræðideild HÍ.

 

--- --- ---

 

Það er ljóst að við verðum að hugsa okkur vel um og velja besta og skynsamlegasta kostinn. Er þetta sá kostur sem bestur er í stöðunni? Innganga í ESB og upptaka Evru á formlegan hátt tekur langan tíma. Mörg ár. Það er langt í land að við getum uppfyllt inntökuskilyrðin. Svo er það líka umráðarétturinn yfir auðlindum okkar... 

Við þurfum að gera eitthvað strax. Tilraun til að bjarga krónunni gæti orðið okkur dýr. Gæti kostað okkur offjár ef hún mistekst. Við höfum gert nóg af mistökum.

Væri ráð að huga frekar að myntbreytingu í dollar en evru eins og Jón Bjarnason þingmaður VG bendir á?  Eða norska krónu?  Hugsanlega mun einfaldara í framkvæmd en að taka einhliða upp evru.

 

Hvað vinnst með þessari aðferð?

• Tekur skamma stund, aðeins fáeina mánuði...
• Ríkið þarf ekki íþyngjandi erlend lán...  Ekki verið að leggja byrðar á komandi kynslóðir...
  
• Vextir munu verða skaplegir, ekki lengur okurvextir...
• Ekki þörf á verðtryggingu lána. Hóflegir vextir nægja til að tryggja verðmæti...
• Myntbreyting var síðast á Íslandi 1981 þegar tvö núll voru tekin af krónunni. Fordæmi...
• Innganga í ESB gæti eftir sem áður verið langtímaverkefni, ef við viljum...
  

 

Svo er það spurningar:

1. Hverjir eru ókostirnir við þessa aðferð?
2. Er til vænlegri lausn?
3. Við hvaða gengi ætti að miða við skiptin? Hvaða meðalhóf milli hagsmuna almennings og atvinnuvega er best?
4. Er slæmt að negla gengið fast? Hentar það betur íslensku þjóðfélagi að að vera með breytilegt gengi til að jafna byrðarnar þegar áföll verða? Væri ekki annað ávísun á atvinnuleysi á erfiðleikatímum?
5. Evra, dollar eða norsk króna?
   

 

--- --- ---

 

Pistill Halldórs Jónssonar verkfræðings: Ný mynt strax?   "En af hverju er þetta ekki hægt ? Mig vantar að finna þau rök?" spyr Halldór í lok pistilsins.

Pistill Jóns Bjarnasonar þingmanns VG: Einhliða myntskipting - Valkostur fyrir Íslendinga?  "Einhliða upptaka annarrar myntar í krafti neyðarréttar  í stað krónunnar er alla vega  valkostur sem ber þegar í stað  að skoða mjög vandlega og af alvöru".

Hvernig styðja má við frumkvöðla og sprotafyrirtæki...

Þar sem bloggarinn er alinn upp í litlu frumkvöðla- eða sprotafyrirtæki vill hann leggja fáein orð í belg í umræðuna um hvað gera má til að reisa við íslenska hagkerfið og skýra frá eigin reynslu.

Nokkrir bloggarar eins og t.d. Kjartan Pétur Sigurðsson hafa safnað fjölmörgum hugmyndum sem vinna má úr. Þannig hugmyndir eru mjög verðmætar á þeim erfiðu tímum sem eru framundan.

Reynsla fyrrverandi sprotafyrirtækis: Fyrirtækið Rafagnatækni, sem nú heitir RT ehf, var stofnað árið 1961. Ef til vill fyrsta fyrirtæki sinnar tegundar á Íslandi. Það hóf starfssemi sína á að þróa búnað fyrir jarðeðlisfræðirannsóknir, svo sem segulmæla fyrir berg, geislamæla, jarðviðnámsmæla o.fl.   Þróaður var búnaður til að mæla ísskrið í ám, fjargæslu og fjarstýribúnaður til nota á hálendinu, vatnshæðarmælar fyrir ár og vötn, laxateljarar, hitaritar fyrir fiskiðnaðinn, ferskleikamælar fyrir fisk,  stöðuleikavakt fyrir skip, o.m.fl. Mest af framleiðslunni var fyrir innanlandsmarkað, en allnokkuð var flutt út. Smám saman breyttust áherslurnar. Meiri áhersla var lögð á hefðbundna verkfræðiþjónustu hin síðari ár, en fyrritækið hefur m.a. hannað og forritað mestallt stjórnkerfi virkjanana í Svartsengi og á Reykjanesi...

Sjá má sögu fyrirtækisins í hnotskurn hér, en þetta er gömul grein sem bloggarinn skrifaði fyrir allmörgum árum í tilefni fertugsafmælis fyrirtækisins og varðveitt er á vefsíðu RT-Rafagnatækni www.rt.is. 

 

Helstu erfiðleikarnir sem við var að etja voru þessir:

1) Kostnaður við markaðssetningu. Markaðssetning er mjög tímafrek og dýr. Ofviða litlum fyrirtækjum. Þessi þáttur er oft verulega vanmetinn. Líklega er þetta það sem mikilvægast er að bæta.

2) Lítill innanlandsmarkaður. Það er mjög gott að hafa sæmilega stóran markað í næsta nágrenni meðan verið er að þróa vöruna. Þróun tekur tíma og þá er mjög gott að vera í nánum tengslum við viðskiptavinina. 

3) Fjarlægð frá hinum stóra heimi þar sem hugsanlegir kaupendur eru í þúsundavís, en ekki bara í tugavís eins og hér. Markaðssetning getur því verið erfið og dýr.

4) Fjármagnið var ekki á lausu á árum áður. Yfirleitt varð að kosta þróun með því að reyna að tryggja sölu fyrirfram, eða nota eigið fé.

 

 

Hvað væri til úrbóta?

Aðeins neðar á síðunni er minnst á nokkra aðila sem veita frumkvöðlum og nýsköpunarfyrritækjum stuðning þannig að töluvert hefur þegar verið gert í þessum málum á Íslandi.

1) Við gætum örugglega lært mikið af þjóðum eins og Finnum sem lentu í kreppunni miklu um 1992 og náðu sér furðufljótt á strik aftur. Þess vegna gæti verið mjög ráðlegt að fá hingað til lands til skrafs og ráðagerða einhvern sem gjörþekkir málið og getur skýrt okkur frá því hvað tókst vel, og einnig og ekki síður, hvað tókst miður vel. Hugsa og skipuleggja áður en hafist er handa. 

2) Koma þarf upp öflugri stofnun sem aðstoðar fyrirtæki við markaðssetningu. Það er til lítils að framleiða vöru ef hún selst ekki. Markaðssetning er flókin og kostnaðarsöm og oft vanmetin. Nota þarf góða blöndu af fagfólki sem bæði kann markaðssetningu og einnig fólki þem þekkir vel vöruna sem verið er að markaðssetja og getur rætt á traustvekjandi hátt við mögulega viðskiptavini.

3) Koma upp tæknigörðum sem aðstoða við vöruþróun. Þeir mega gjarnan vera í góðum tengslum við háskóla.

4) Opinber og hálfopinber fyrirtæki og stofnanir þurfa að vera tilbúnar að gefa innlendum fyrirtækjum tækifæri til að koma með lausnir. Ekki kaupa allt frá útlöndum. Gefa mönnum tækifæri til að þróa og síðan endurbæta. Hugarfari innlendra aðila þarf að breyta; fyrsta val á að vera íslenskt!

5) Aðstoð við fjármögnun þarf að vera til staðar. Þörf er á "þolinmóðu" fjármagni því arður skilar sér seint. Stundum alls ekki.

6) Mikilvægt er að taka vel á móti öllum hugmyndum og vinna úr þeim. Notagildið blasir ekki alltaf við við fyrstu sýn. 

7) Vefurinn er allra góðra gjalda verður, en ekki má treysta of mikið á hann þar sem vefsíður í dag skipta jafnvel hundruðum milljóna. Vefsíður þurfa fyrst og fremst að hafa upplýsingagildi, vera aðgengilegar og skýrar.

8) Auðvitað kostar svona aðstoð mikið fé. Þetta fé þarf að miklu leyti að koma frá hinu opinbera og þar mega menn ekki vera nískir. Verið er að byggja upp nýja Ísland.

9) Muna að þeir fiska sem róa. Ekki aðrir. Ekki gefast upp þó á móti blási um tíma.

 

 

En...,   ýmislegt er þegar fyrir hendi, meira en margir vita af:

 

• Nýsköpunarmiðstöð Íslands er með vefsíðuna www.nmi.is. 

• Impra  er miðstöð upplýsinga og leiðsagnar fyrir frumkvöðla og lítil fyrirtæki. Impra er deild innan Nýsköpunarmiðstöðvar Íslands og hefur skrifstofur í Reykjavík, á Akureyri, Ísafirði og Vestmannaeyjum. Hjá Impru er á einum stað hægt að leita aðstoðar um allt sem við kemur viðskiptahugmyndum og almennum rekstri fyrirtækja. Hægt er að leita til sérfræðinga á ýmsum sviðum um leiðsögn og upplýsingar varðandi mismunandi þætti hugmynda og reksturs. Jafnframt eru gefin út leiðbeiningarit og fylgst náið með því sem er að gerast hérlendis og erlendis fyrir frumkvöðla og fyrirtæki. (Af vefsíðu Impru). Sjá hér.

• Innovit er sjálfstætt starfandi nýsköpunar- og frumkvöðlasetur fyrir kraftmikið og metnaðarfullt fólk með góðar viðskiptahugmyndir. Megináhersla er lögð á að styðja við háskólamenntaða frumkvöðla og sprotafyrirtæki sem verða til innan íslenskra háskóla. Í því skyni hefur Innovit gert samstarfs- og þjónustusamninga við Háskóla Íslands, Háskólann í Reykjavík og viðskiptafræðideild Háskólans á Bifröst sem tryggir nemendum skólanna aðgang að þjónustu Innovit endurgjaldslaust, allt frá því að nám hefst og þar til fimm árum eftir útskrift. (Af vefsíðu Innovit). Innovit er með vefsíðuna www.innovit.is

• Sprotafyrirtæki innan Samtaka iðanaðains. Sjá www.si.is  Hjá Samtökum iðnaðarins eru nokkrir starfsgreinahópar. Einn þeirra nefnist Sprotafyrirtæki. Hægt er að tengjast vefsíðu Sprotafyrirtækjahópsins hér.
  

• Klak - Nýsköðunarmiðstöð atvinnulífsins er með vefsíðuna www.klak.is
  

• Nýsköpunarsjóður atvinnulífsins er með vefsíðuna www.nsa.is.

• Frumkvöðlasetur Austurlands er með þessa vefsíðu.

• Frumkvöðlasetur Norðurlands er með þessa vefsíðu.

• Frumkvöðlasetur Vesturlands er með þessa vefsíðu.

Fleiri ... ?

 

Undanfarið hefur oft verið minnst á "finnsku leiðina".  Á Íslandi erum við miklu betur undirbúin en Finnar voru á sínum tíma. Við eigum mörg stuðningsfyrirtæki og stofnanir, en það þarf að veita þeim meiri styrk og kraft án tafar. Þannig gætum við lyft Grettistaki á skömmum tíma.

 

 

 

 

Hálfrar aldar gamalt sprotafyrirtæki:

Hugsanlega vill einhver skoða sögu gamla frumkvöðla- eða sprotaftrirtækisins RT-Rafagnatækni sem er hér. Þar kemur fram hvað menn hafa verið að bralla á Íslandi í hartnær hálfa öld, þ.e. á sviði rafeindatækninnar. Þar kemur einnig fram hvernig svona fyrirtæki getur þróast með tímanum.

 Litla myndin: "Fyrsta verkefnið (1961) var framleiðsla á mjög vönduðum geislamælum (Anticoincidence Counter), líklega þeim nákvæmustu sem völ var á í heiminum, en þeir gerðu greinarmun á geislum frá sýninu og truflandi geimgeislum..."    Meira úr sögu fyrirtækisins hér.

Bloggarinn biðst forláts á hve textinn er tæknilegur sums staðar og þess ekki alltaf gætt að nota góða íslensku. Hann ber þess merki að vera að mestu afrit af erindi sem haldið var á 40 ára afmæli fyrirtækisins með myndasýningu.

 

Sagan sýnir hvað hægt var að gera fyrir hartnær hálfri öld. Nú er allt miklu auðveldara og því eru tækifærin mörg. Stuðningur við sprotafyrirtæki er töluverður, eins og fram kemur hér að ofan.

Framtíðin er björt ef við vinnum úr málum okkar af skynsemi. Munum bara að sígandi lukka er best og að bjartsýni er bráðnauðsynleg

Sýnum nú hug, djörfung og dug....

    

--- --- ---

 

Marel hefur einbeitt sér að hátæknibúnaði fyrir  matvælaiðnaðinn.  Saga Marels.

 

Verum bjartsýn!