Um hlýindin á miðöldum -- Gagnvirkt heimskort...

 

 

 

Með því að smella hér er hægt að opna "lifandi" útgáfu af þessari merkilegu mynd sem lætur lítið yfir sér. Á gagnvirka heimskortinu sem opnast er fjöldi rauðra punkta og lítið línurit tengt hverjum punkti. Línuritið sýnir hitaferil fyrir viðkomandi stað, og þar má sjá hvernig hitastigið var líklega fyrir árþúsundi eða lengur. Prófið að láta músarbendilinn svífa yfir kortinu.

Ef smellt er á einhvern punktanna opnast ný síða þar sem sjá má ágrip viðkomandi vísindagreinar og tilvísun í hvar hún hefur birst. Það er því hægt að nálgast frumheimildir. Jafnvel má nálgast þær beint með viðeigandi krækju.

Kosturinn við þessa framsetningu er að auðveldara er að fá einhverja hugmynd um hvort hlýindin á miðöldum hafi verið hnattrænt fyrirbæri eða ekki, og hvort álíka hlýtt hafi verið þá og nú. 

 

Á vefsíðunni CO2 Science.org er í gangi verkefni þar sem fjallað er um fjölda svona fræðigreina eftir 827 vísindamenn hjá 491 rannsóknarstofn í 43 löndum. Aðeins hluti þeirra kemur fram á kortinu hér að ofan, en flestar sjást á þessu korti sem einnig er gagnvirkt. Með því að skruna inn á Ísland þar má finna 8 rannsóknir.  Um verkefnið  Medieval Warm Period Project má einnig lesa í þessum bloggpistli: Hlýindin miklu fyrir 1000 árum ...

 

Þessi pistill fjallar eingöngu um það sem gerðist á síðustu árþúsundum, en ekki um það sem gæti verið í vændum. Hann fjallar því alls ekki um loftslagsmál nútímans. Höfum þó í huga orð Einars Benediktssonar í Aldamótaljóði hans sem gætu (með smá útúrsnúningi) átt við: Að fortíð skal hyggja, ef frumlegt skal byggja, án fræðslu þess liðna sjest ei hvað er nýtt...

Höfum einnig í huga að eingöngu er um að ræða óbeinar mælingar (proxy) á hitastigi sem gefa okkur frekar ónákvæma mynd af hitafarinu, því hitamælar voru ekki fundnir upp fyrr en á 17. öld. Ef aftur á móti mörgum ferlum, þar sem mismunandi og óháðar aðferðir eru notaðar, ber nokkurn vegin saman, eykst tiltrú okkar á að heildarmyndin sem við sjáum sé rétt. Með þetta í huga er fróðlegt að skoða hvað rannsóknir vísindamanna gefa til kynna. 

Í  pistlinum er engin afstaða tekin til þess hve réttar niðurstöður þessara vísindamanna eru, en bent skal á að stór hluti rannóknagreinarnnna er ritrýndur (peer review, jafningjarýni) og því væntanlega vandaður.

 

 

Dæmi til að sjá hvernig þetta virkar:

Ef við smellum á einn punktanna við Ísland þá birtist t.d. svona vefsíða um rannsóknir í Stóra Viðarvatni:

 (Prófið líka að smella á "Link to Paper",  "Full Text"   og CO2-Science lógóið hér fyrir neðan).

 

 

 

Link to Paper

Full Text

 

Climate of the Little Ice Age and the past 2000 years in northeast Iceland inferred from chironomids and other lake sediment proxies

Axford, Y., Geirsdottir, A., Miller, G.H. and Langdon, P.G. 2009; Journal of Paleolimnology 41: 7-24

Abstract

A sedimentary record from lake Stora Viðarvatn in northeast Iceland records environmental changes over the past 2000 years. Downcore data include chironomid (Diptera: Chironomidae) assemblage data and total organic carbon, nitrogen, and biogenic silica content. Sample scores from detrended correspondence analysis (DCA) of chironomid assemblage data are well correlated with measured temperatures at Stykkishólmur over the 170 year instrumental record, indicating that chironomid assemblages at Stora Viðarvatn have responded sensitively to past temperature changes. DCA scores appear to be useful for quantitatively inferring past temperatures at this site. In contrast, a quantitative chironomid-temperature transfer function developed for northwestern Iceland does a relatively poor job of reconstructing temperature shifts, possibly due to the lake’s large size and depth relative to the calibration sites or to the limited resolution of the subfossil taxonomy. The pre-instrumental climate history inferred from chironomids and other paleolimnological proxies is supported by prior inferences from historical documents, glacier reconstructions, and paleoceanographic studies. Much of the first millennium AD was relatively warm, with temperatures comparable to warm decades of the twentieth century. Temperatures during parts of the tenth and eleventh centuries AD may have been comparably warm. Biogenic silica concentrations declined, carbon:nitrogen ratios increased, and some chironomid taxa disappeared from the lake between the thirteenth and nineteenth centuries, recording the decline of temperatures into the Little Ice Age, increasing soil erosion, and declining lake productivity. All the proxy reconstructions indicate that the most severe Little Ice Age conditions occurred during the eighteenth and nineteenth centuries, a period historically associated with maximum sea-ice and glacier extent around Iceland.

 

 

 

 Bloggpistill:  Hlýindin miklu fyrir 1000 árum ...

 Vefsíðan CO2 Science

 Annað gagnvirkt kort á síðunni Medieval Warm Period Project.

 
 

Athugasemdir

[Höskuldur Búi Jónsson, 7.5.2010 kl. 18:22]

Ágúst, þú segir í færslunni:

Kosturinn við þessa framsetningu er að auðveldara er að fá einhverja hugmynd um hvort hlýindin á miðöldum hafi verið hnattrænt fyrirbæri eða ekki, og hvort álíka hlýtt hafi verið þá og nú.  

Það virðist allavega vanta tvennt í þessa framsetningu til að hægt sé að gera sér raunhæfa hugmynd um það hvort hlýindin á miðöldum hafi verið hnattrænt fyrirbæri eður ei og hvort álíka hlýtt hafi verið þá og nú.

1. Miðaldahlýnunin er illa skilgreind á þeim línuritum sem að CO2 science birtir - þ.e. samkvæmt alþjóðlegum skilgreiningum þá er miðað við tímabilið 950-1250 - en það virðist ekki beint vera samræmi á þessum myndum sem að höfundar CO2 science hafa útbúið.

2. Svo vantar alveg samanburð á mörg þessara línurita við hitastigið nú og þar sem texti myndanna vísar í hitastig nú, þá er greinilega ekki hægt að treysta því. T.d. rannsókn úr Ölpunum (Mangini o.fl. 2005). Myndin sem CO2 science birtir segir að myndin sýni að hitastig á miðöldum hafi verið hærra en nú. Þegar maður skoðar ágripið þá stendur: "Temperature maxima during the Medieval Warm Period between 800 and 1300 AD are in average about 1.7 °C higher than the minima in the Little Ice Age and similar to present-day values."

Svo rakst ég á Loehle 2007 á þessari mynd - væri ekki betra að nota leiðréttu útgáfuna (samanber færslu á loftslag.is - Miðaldir og Loehle).

[Ágúst H Bjarnason, 7.5.2010 kl. 19:32]

Höski Búi

Þessir vísindamenn sem vitnað er til hafa miklu meira vit á þessum málum en ég svo ég treysti mér ekki til að rengja niðurstöður þeirra. 

Að sjálfsögðu er rétt að skoða heimildirnar ef menn telja þörf á því, en alls staðar er vísað til þeirra, eftir því sem ég best veit. Ég sýndi eitt dæmi um slíkt.

[Höskuldur Búi Jónsson, 7.5.2010 kl. 19:48]

Í sjálfu sér er ég ekki að rengja niðurstöðu vísindamannanna - mér sýnist frekar sem að CO2 science sé að rengja niðurstöðu vísindamannanna með því að breyta niðurstöðum þeirra. Einnig er undarlegt að nota grein Loehle frá 2007, þegar Loehle er búinn að leiðrétta villur sem voru í þeirri grein og birta leiðréttingu (Loehle 2008) - sjá Miðaldir og Loehle

[Vilhjálmur Eyþórsson, 8.5.2010 kl. 00:12]

Þetta er ágætt og í samræmi við og staðfestir það sem menn í rauninni hafa vitað í meginatriðum í meira en hundrað ár. En mér finnst áberandi þegar fjallað er um hita á fyrri öldum að menn nema yfirleitt staðar á miðöldum. Þótt þá væri hlýrra en nú var þó miklu kaldara en verið hafði fyrr, t.d. á blómatíma Grikkja og Rómverja, og enn miklu hýrra og úrkomusamara var á dögum Forn- Egypta. Það er nefnilega svo, að þrátt fyrir allar sveiflur kólnar og þornar jörðin hægt og sígandi og stefnir fyrr eða síðar inn í nýtt jökulskeið. Gróðurhúsamenn, með Kyoto- sáttmálann að vopni, hyggjast flýta þeirri þróun að Norðvestur- Evrópa og meginhluti Norður- Ameríku grafist enn einu sinni undir jökul. Það er draumur þeirra og helsta baráttumál.

[Höskuldur Búi Jónsson, 8.5.2010 kl. 10:23]

Á loftslag.is má nú sjá greiningu á þessum tveimur heimasíðum sem þú vísar í Ágúst (þ.e. CO2 Science og Science Skeptical Blog). Sjá Miðaldaverkefnið.

[Dingli, 8.5.2010 kl. 13:23]

Þrátt fyrir að hafa á þessu lítið vit, finnst mér stórskemmtilegt að fá slíka innsýn í þessi vísindi. Á örugglega eftir skoða þetta blogg allt, öðru hvoru næstu vikur og mánuði.

p.s. Ef Vilhjálmur Eyþórsson er ekki lúmskasti grínari netheima, gæti þá einhver ykkar hálærðu giskað á hvað er að honum? 

[Bjössi (IP-tala skráð) 8.5.2010 kl. 14:43]

Ég  var farinn að halda að þú værir hættur að blogga , það gefur verið svo rólegt yfirbragð hér undanfarið.

 Ég hafði einhvern tíman dottið inn á þetta Co2Science, og  kíkt á þetta , skemmtileg framsetning, og þægilegt svæði, en tölurnar 820 fræðigreinar 487 vísindamenn,43 lönd, segja ekki alla söguna, greinar eru flokkaðar, í nokkra flokka, frá Peer-Rview-ed og niður úr sumt sem er bara nánast lesendabréf til vísindatímarita, sem aldrei hlytu náð fyrir augum RC ( og þar með ekki heldur hjá Svatla og Höska), enda hafa þeir  ( á RC meina ég )miklu vandaðri ritstjórnarstefnu en flestir aðrir , og myndu aldrei "gúddera" , svona fáranleg einkunnarorð eins og ritstjórinn okkar hérna á þessu setri hefur  ("Audiatur et altera pars" ) ,     

Mér þykir nú allar líkur benda til að MWP og LIA  hafi verið global fyrirbæri, þó ég treysti mér ekki til að segja til um einhver efri neðri mörk, virðist  allavega trúlegri en flata kúrfan hans Mikka Mús. En líka er ég á því að hitatölur einar og sér geti aldrei gefið okkur almennilega mynd af því hvað er/eða ekki er að gerast, nema á lókal vís. Það sem skiptir meginmáli í loftslagsdæminu er auðvitað hvernig orku/varmabúskapur jarðar fer fram í heild, og  hvort næmi lofthjúpsins  vegna snefilefna sé eitthvað sem geti valdið katastrófu eða eitthvað sem þurfi ekki að hafa neinar áhyggjur af , eða kannski enn verra eitthvað sem við mannkyn  getum ekki haft nein áhrif á , og verðum bara að sætta okkur við að vera áhorfendur að. Sitt sýnist hverjum , ég með talinn, og suma daga  skipti ég um skoðun a.m.k. 10 sinnum fyrir morgunmat, en oftast enda ég nú á því að hallast að einhverju svipuðu og Roy Spencer, að næmnin sé ekki tiltakanlega mikil, og ég þurfi ekki að vera með neinar martraðir út af einhverju hugsanlegu runaway CO2  grínhás effekti.

Og hvað sem pólariseringunni í þessari umræðu líður þá er ég á því að á endanum verði hægt að svara þessari spurningu án þess að tilfinningarnar beri fólk ofurliði, féausturinn í bransann hefur hvað svo sem annað má um hann segja, hefur þó það jákvæða í för með sér að mælitækin og verkfærin eru sífellt að verða öflugri og aðferðafræðin  þróast áfram samhliða því, væntanlega skilar það einhverju nothæfu módeli á endanum. Ég veit  svo sem ekkert hver útkoman verður, ég yrði bara minnst hissa ef Spencer, Pielke og Lindzen ( eða jafnvel Svensmark ) væru á réttu  róli  með svarið , það er hugsanlega óskhyggja en einhver veginn gengur hvorki fysikin né tölfræðin  úr  CAGW kampinum ekki upp þegar ég reyni að reikna sjálfur, og ég hef held ég þokkalega kunnáttu í reikningi , get allavega tegrað skammlaust, og "regressað" líka ef með þar.  

Og  svo koma dagar þar sem ég  fæ ég stundum þá grillu í höfuðið að sú einstefna sem hefur ráðið ríkjum undanfarna áratugi sé bara samstarfssamsæri græningja og kola/gas/olíuframleiðanda og seljenda  til að tryggja að ekki verði teknar upp aðrar og betri aðferðir við orkuframleiðslu ( ef það er þá hægt), a.m.k hvað varðar lausnir eins heitaloftskvótakerfi  og svoleiðis, hvað gerist ef því verður komið á , jú þeir sem fá kvótana verða að nota þá annars eru þeir verðlausir og búið að eyða stórfé í bull, sem  er ekki heldur  hægt að selja/leigja  ef eitthvað er afgangs , og hvernig er hægt að nota svona kolefniskvóta, öðruvísi en brenna kolvetnum , ég bara spyr?, En þetta er bara kannski grilla og ég er hugsanlega orðin "skrupskör" samanber eftirfarandi tilvitnun.     

Heimshlýnun veldur geðröskunum

UHumm, aðgát skal höfð í nærveru sála segir einhvers staðar, ég og fleiri ættum kannski að setja kvóta á okkur sjálf hvað varðar lesefni um  loftslagsmál". 

Jæja ég er bínn að bulla meir en nóg , Eigið góðan dag öll sömul 

[Ágúst H Bjarnason, 8.5.2010 kl. 19:01]

Bjössi.

Pistillinn var að mestu skrifaður í byrjun apríl, þ.e. fyrir um mánuði. Ég sá áðan að fjöldi greina o.s.frv. var ekki lengur réttur svo að ég leiðrétti tölurnar sem hafa hækkað undanfarið.

Ég vil síður tengja þessar rannsóknir, sem vitnað er til á CO2-Science, við umræður um loftslagsbreytingar nútímans. Þetta eru allt rannsóknir sem fjalla um hitafarið fyrr á tímum, og sem slíkar mjög áhugaverðar. Auðvitað er þó fróðlegt að bera hitastigið fyrr á tímum við hitastigið í dag, því öðru vísi er erfitt að skynja samhengið. Þess vegna er áhugavert að vita hvort það hafi verið álíka hlýtt fyrr á tímum og nú.

Mér finnst til dæmis mjög fróðlegt að reyna að fá hugmynd um hvernig ástandið var hér á landi við landnám þegar landið var “viði vaxið milli fjalls og fjöru”. Menn telja sig vita að jöklar hafi verið minni en í dag og skógarmörk hærri. Við vitum að víða voru birkiskógar þar sem nú er auðn, t.d. á Haukadalsheiði.

Auðvitað hlýtur líka að vera áhugavert að vita hvort víðar hafi verið hlýtt á þessum tímum, þ.e. víðar en í Evrópu. Ef svo er, þá er áhugavert að vita áhrifin t.d. á menningu víða um heim, hafi hlýnunin verið hnattræn.

Sem sagt, við ættum að geta fjallað um þessi mál án þess að blanda deilum um meinta hnatthlýnun af mannavöldum í umræðuna. Mér þykir mjög undarleg sú þörf að reyna að gera lítið úr miðaldarhlýnuninni, því hún er mjög merkileg út af fyrir sig, þar sem við vitum að hún hafði mikil áhrif á mannkynssöguna, að minnsta kosti í Evrópu. Við eigum henni mikið að þakka, meðal annars fjölmargar fagrar byggingar, dómkirkjur og kastala, og svo auðvitað jafnvel landnám Íslands. Sjá t.d. stutta samantekt Thomas Gale Moore hjá Stanford háskóla hér .  http://www.stanford.edu/~moore/HistoryEcon.html

Þetta er ástæðan fyrir því að mér þykir kortið sem er hér efst á síðunni vera áhugavert.

[Sveinn Atli Gunnarsson, 8.5.2010 kl. 19:51]

Ágúst, mig langar að benda á að það er þú sjálfur sem blandar eins og þú orðar það "...deilum um meinta hnatthlýnun af mannavöldum í umræðuna." með þessum orðum.

að fá einhverja hugmynd um hvort hlýindin á miðöldum hafi verið hnattrænt fyrirbæri eða ekki, og hvort álíka hlýtt hafi verið þá og nú. 

 Þarna ert þú að mínu mati að koma inn á hlýindin í dag, þó svo þú komist síðar í mótsögn við þetta með eftirfarandi orðum:

Þessi pistill fjallar eingöngu um það sem gerðist á síðustu árþúsundum, en ekki um það sem gæti verið í vændum. Hann fjallar því alls ekki um loftslagsmál nútímans.

En það er svo annað mál að það má alveg ræða hlýindin á miðöldum án þess að koma inn á loftslagsbreytingar nútímans, það er í raun ekki aðalatriðið hvort það hefur verið heitara áður, ef hitastigið í dag er að stíga af völdum aukins styrks gróðurhúsalofttegunda eins og lang flestir vísindamenn telja. Síðan CO2Science fjallar að nokkru leiti um loftslagsbreytingar nútímans, og það virðist ekki allt vera á sanngjörnum nótum gagnvart þeim vísindamönnum sem vitnað er í og niðurstöðum og túlkunum höfunda síðunnar verður að taka með mikilli varúð, vegna rangtúlkana sem að oft á tíðum eru ekki augljósar nema maður skoði greinarnar sem á bak við standa, sjá Miðaldaverkefnið.

En að efninu sem tala má um, hærra hitastig hér á norðurslóðum á miðöldum hefur væntanlega orðið til þess að auðveldara var að nema land á Íslandi, stunda ýmiskonar landbúnað á norðurslóðum og ýmsu fleiru eins og þú nefnir Ágúst.