Gróðurhúsaáhrifin dásamlegu...

Gróðurhúsaáhrifin eru mikil blessun fyrir okkur jarðarbúa, menn dýr og gróður. Því verður varla á móti mælt. Pistillinn er helgaður þessu magnaða fyrirbæri og það skoðað frá ýmsum hliðum.

Hvernig væri lífið á jörðinni án gróðurhúsaáhrifanna? Því er fljótsvarað: Það væri ömurlegt.

Ömurlegt? Kannski er það ekki rétta orðið, því líklega væri réttara að segja að án gróðurhúsaáhrifanna væri ekkert líf á jörðinni. Að minnsta kosti ekkert í líkingu við það líf sem við þekkjum. Hvers vegna? Jú, vegna þess að án þessara dásamlegu gróðurhúsaáhrifa væri meðalhiti jarðar -18°C í stað þess að vera +15°C eins og hann er. Það ríkti sem sagt hörkufrost á jörðinni og fimbulkuldi. Meðalhitinn væri 33°C lægri en hann er í dag. 

Hvernig vitum við þetta? Jú það er tiltölulega auðvelt að reikna út hver lofthiti jarðar væri án gróðurhúsaáhrifanna og einnig hitastigið á reikistjörnunum, eins og rauði ferillinn sýnir.

Gróðurhúsaáhrifin á Venus eru gríðarleg, miðlungs mikil á Jörðinni og heldur minni á Mars.

 

Rauði ferillinn sýnir útreiknað hitastig á nokkrum reikistjörnum eða tunglum þeirra.
Bláu punktarnir sýna raunverulegt hitastig eins og menn þykjast hafa mælt það.
Grænu lóðréttu strikin sýna hitahækkun vegna gróðurhúsaáhrifa.
Lengdin á græna strikinu við Jörðina ætti því að vera 33°C, þ.e. frá -18°C til +15°C. Á Mars er hitahækkunin aðeins um 5°C, en gríðarleg á Venusi.

Tölur um raunverulegt hitastig á reikistjörnunum er nokkuð á reiki, enda erfitt að koma við mælum á sama hátt og á jörðinni. Þess vegna má ekki taka tölurnar sem koma fram á myndinni of bókstaflega, en þær gefa þó sæmilega vísbendingu um raunveruleikann.

 

 

Góð grein um Svarthlutargeislun (Black Body Radiation og lögmál Stefan Boltzman), sem ákvarðar rauða ferilinn á myndinni, er hér á Stjörnufræðivefnum. 

 

Gróðurhúsaáhrifin gera jörðina lifvænlega. Við skulum því hugsa hlýlega til þeirra, sérstaklega á mildum sumardögum eins og við njótum um þessar mundir .

 

Hafísinn yfir meðaltali áranna 1979-2007 í apríl-maí.

 

Hafísinn á norðurslóðum var í apríl-maí aðeins yfir meðaltali áranna 1979-2007 eins og sjá má á ferlinum hér fyrir ofan. (Pistillinn er skrifaður 14. júní).

Er hafísinn þar farinn að aukast aftur? Hvert stefnir rauði ferillinn?

Spennandi verður að fylgjast með þróuninni næstu mánuði og ár.  Takið eftir dagsetningunni sem er neðst til vinstri á myndinni. Myndin ætti að uppfærast daglega.

 

Ferillinn er frá Arctic ROOS. Nansen Environmental & Remote Sensing Center í Noregi.

 

Nýjar fréttir af Svensmark tilrauninni hjá CERN í Sviss...

 

Flestir kannast við kenningar danska vísindamannsins Dr. Henriks Svensmark prófessors varðandi hugsanleg áhrif geimgeisla á skýjafar og þar með áhrif á hitafar lofthjúpsins. Þessi kenning hefur vaðldið nokkrum titringi í vísindaheiminum. Hjá rannsóknarstofnuninni CERN eru menn á fullu að undirbúa rándýra tilraun þar sem reynt verður að komast að raun um hvort þessi kenning eigi við rök að styðjast. Tilraunin kallast CLOUD (Clouds Leaving OUtdoor Droplets).

Þær fréttir voru að berast að þokuhylkið stóra þar sem hægt verður að líkja eftir aðstæðum í lofthjúpnum er komið. Líkt verður eftir geimgeislum með orkumiklum öreindahraðli. Þessi tímamót eru áfangi eftir þriggja ára rannsóknar og þróunarstarf við undirbúning tilraunarinnar.

Sjá fróðlega umfjöllun um þennan áfanga á vefsíðu CERN: On Cloud nine. Þar er m.a. smá vídóklippa.

 

Fyrir fáeinum dögum hélt Jasper Kirkby hjá CERN erindi. Í kynningu erindisins segir:

 

The current understanding of climate change in the industrial age is that it
is predominantly caused by anthropogenic greenhouse gases, with
relatively small natural contributions due to solar irradiance and volcanoes.
However, palaeoclimatic reconstructions show that the climate has
frequently varied on 100-year time scales during the Holocene (last 10 kyr)
by amounts comparable to the present warming - and yet the mechanism or
mechanisms are not understood. Some of these reconstructions show clear
associations with solar variability, which is recorded in the light
radio-isotope archives that measure past variations of cosmic ray intensity.
However, despite the increasing evidence of its importance, solar-climate
variability is likely to remain controversial until a physical mechanism is
established.

Estimated changes of solar irradiance on these time scales appear to be too
small to account for the climate observations. This raises the question of
whether cosmic rays may directly affect the climate, providing an effective
indirect solar forcing mechanism. Indeed recent satellite observations -
although disputed - suggest that cosmic rays may affect clouds. This talk
presents an overview of the palaeoclimatic evidence for solar/cosmic ray
forcing of the climate, and reviews the possible physical mechanisms.
These will be investigated in the CLOUD experiment which begins to take
data at the CERN PS later this year.

 

Glærur sem Kirkby notaði eru hér. Það er að finna mjög mikinn fróðleik.

Hægt er að hlusta og horfa á erindið með því að smella hér.

Löng grein eftir Jasper Kirkby Cosmic Rays and Climate er hér.

Hér er lýsing á verkefninu. Þetta er m.a. listi yfir þær stofnanir sem koma að verkinu, tímaáætlun, kostnaðaráætlanir og áætlanir um fjölda starfsmanna sem vinna munu að verkefninu. Þetta skjal er  frá árinu 2006 þegar smíði tækjabúnaðins var að hefjast.

 

Nú eru hjólin greinilega farin að snúast. Hvað skyldi koma út ú þessari tilraun hjá CERN? Mun hún renna stoðum undir kenningar Svensmark?  Ef svo fer, mun það þá skekja vísindaheiminn svo um munar?

Það er auðvitað allt of snemmt að vera með einhverjar getgátur, en hugsanlega verðum við einhvers fróðari á næsta ári.

 

Úr viðtali við Kirkby:

"I think the evidence for a link between reconstructions of past climate change and solar activity is too strong to ignore," explains Jasper Kirkby, Spokesperson for the CLOUD experiment. "There are a lot of observations showing that variations of the sun seem to be affecting the climate, but we don’t yet know what the mechanism for this is."

 

"The aim of CLOUD is to understand whether or not cosmic rays can affect clouds and climate, by studying the microphysical interactions of cosmic rays with aerosols, cloud droplets and ice particles." This is one of the possible mechanisms for solar-climate variability since the solar wind – the stream of charged particles ejected from the sun – varies over time and affects the intensity of the cosmic rays that reach the Earth.

 

"The whole process is well understood except for whether or not cosmic rays do indeed affect clouds. If that process can be established then I think solar-climate variability will very rapidly change from being a controversial subject to one with a lot of respectability. If, on the other hand, we rule out the process then this will allow us to focus on other mechanisms that might be causing the link."

 

 

Sjá umfjöllun um kenninguna í bloggpistlinum frá 7. feb. 2007:

Byltingarkennd kenning dansks vísindamanns skekur vísindaheiminn.

 

Smella tvisvar á mynd til að stækka.

 

 

Þessir háskólar og stofnanir standa að verkefninu:

University of Aarhus, Institute of Physics and Astronomy, Aarhus, Denmark

University of Bergen, Institute of Physics, Bergen, Norway

California Institute of Technology, Division of Chemistry and Chemical Engineering, Pasadena, USA

CERN, Geneva, Switzerland

Danish National Space Center, Copenhagen, Denmark

Finnish Meteorological Institute, Helsinki, Finland

Helsinki Institute of Physics, Helsinki, Finland

University of Helsinki, Laboratory of Aerosol and Environmental Physics, Helsinki, Finland

University of Kuopio, Department of Applied Physics, Kuopio, Finland

Lebedev Physical Institute, Solar and Cosmic Ray Research Laboratory, Moscow, Russia

University of Leeds, School of Earth and Environment, Leeds, United Kingdom

Leibniz Institute for Tropospheric Research, Leipzig, Germany

University of Mainz, Institute for Atmospheric Physics, Mainz, Germany

Max-Planck Institute for Nuclear Physics (MPIK), Heidelberg, Germany

University of Missouri-Rolla, Cloud and Aerosol Sciences Laboratory, Rolla, USA

State University of New York at Albany, Atmospheric Sciences Research Center, New York, USA

Paul Scherrer Institute, Laboratory of Atmospheric Chemistry, Switzerland

University of Reading, Department of Meteorology, Reading, United Kingdom

Rutherford Appleton Laboratory, Space Science & Particle Physics Depts., Chilton, United Kingdom

Tampere University of Technology, Department of Physics, Tampere, Finland

University of Vienna, Institute for Experimental Physics, Vienna, Austria

 

 

Nýr 30 ára hitaferill: Hvers vegna er þetta hik á hnatthlýnuninni?

 

Ferillinn hér fyrir ofan sýnir breytingu á hitastigi lofthjúps jarðar síðastliðin 30 ár, eða frá því er mælingar hófust með gervihnöttum. Myndin er frá vefsíðu Dr. Roy Spencer loftslagsfræðings og nær ferillinn til loka maímánaðar.

 

Ef maður skoðar þennan feril þá virðist sem eftirfarandi blasi við:

 

1) Ekkert hefur hlýnað síðan árið 2002.

2) Síðan 2007 virðist jafnvel vera tilhneiging til kólnunar.

3) Það þarf ekki mikið að gerast til að lofthitinn nái sömu gildum og fyrir um 30 árum. Takið eftir að viðmiðunin (lárétta línan 0,0) er meðaltal áranna 1979-1998.

4) Náttúrulegar skammtímasveiflur eru verulegar, eins og t.d. af völdum Mt. Pinatubo 1991 og El Nino í Kyrrahafinu 1998.

5) La Nina í Kyrrahafinu 2008 orsakaði skammtíma niðursveiflu. La Nina er gengið til baka (ENSO neutral), en samt er tilhneigingin niðurávið.

 

Auðvitað er varasamt að draga of miklar ályktanir af því sem hefur verið að gerast undanfarin tvö ár, en þegar árin eru orðin sjö fara augnalokin óneitanlega að opnast og maður fer að spyrja sig hvort eitthvað sé í bígerð...

Hver er líkleg þróun næstu ára?