Hinrik Hinriksson frá Iðu flaug yfir Hvítá fyrir 300 árum...

Fyrir um 300 árum, eða snemma á 18. öld var unglingspiltur á Iðu í Skálholtssókn, sem Hinrik Hinriksson hét.  Hann var frábær að hagleik og hugviti.  Hann reyndi að búa sér til flugham, og voru vængirnir úr fuglavængjum.  Honum tókst þetta svo vel, að hann gat hafið sig á loft í hamnum og flogið stuttan spöl.  En jafnvæginu átti hann erfitt með að halda, höfuðið vildi snúa niður, en fæturnir upp.  Samt áræddi hann að fljúga yfir Iðu frá Skálholtshamri, en þar er áin mjó,  og tókst honum það.  Nú fundu menn sér skylt að stemma stigu fyrir fífldirfsku hans, og var hamurinn tekinn af honum og eyðilagður, en honum harðbannað að búa til annan.

 

Sagan er sögð skráð af Brynjúlfi Jónssyni (1838-1914) fræðimanni frá Minna-Núpi eftir aldraðri konu.

Kunna einhverjir betri skil á þessari frásögn? Er eitthvað sannleikskorn í henni? Það skiptir kannski ekki öllu máli, því skemmtileg er hún.

Hinrik flaug sem sagt langt á undan Otto Lilientahl og Wright bræðrum. Var Hinrik frá Iðu fyrstur mennskra manna til að fljúga með vængjum? Er ekki kominn tími til að heiðra minningu Hinriks ásamt því að halda upp á 300 ára afmæli flugs á Íslandi, og jafnvel víðar?

15. des: Gátan um flughaminn og flugkappann leyst?   Sjá athugasemd #29 !  

Athugasemdir

[Kjartan Pétur Sigurðsson, 11.12.2007 kl. 07:46]

Sæll Ágúst,

Ég hef lengi vitað af þessari sögu en því miður litlar sem engar heimildir fundið. Þar sem að ég er áhugamaður um allt sem tengist flugi þá vil ég endilega fá allt sem tengist þessu flugi upp á yfirborðið.

Svo átti ég heima ekki langt frá þessum stað í nokkur ár.

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 11.12.2007 kl. 07:47]

Helvíti hefur hin aldraða kona verið stríðin. Íslendingabók Kára Klóns Stefánssonar og samstarfsaðila hans inniheldur engar upplýsingar um flugkappa með þessu nafni, þótt að bókin sé sett saman af hagleik og hugviti. 

[Ágúst H Bjarnason, 11.12.2007 kl. 08:11]

Ég hef fundið  fáeinar  frásagnir  á netinu með hjálp  Google.  Meira og minna samhljóða. Gaman væri að finna fleiri heimildir.

[Ágúst Guðmundsson (IP-tala skráð) 11.12.2007 kl. 10:07]

Friðrik Þór Friðriksson gerði stuttmynd um þessa sögu.

Hún var kannski frekar skáldleg, en hann hefur líklega grafið upp nokkrar heimildir um málið.

http://www.imdb.com/title/tt0461504/

ÁG

[Jón Valur Jensson, 11.12.2007 kl. 15:45]

Orti ekki Þórarinn Eldjárn kvæði um efnið?

[Ellismellurinn (IP-tala skráð) 11.12.2007 kl. 20:35]

Þessi sögn er án efa í safni Brynjólfs frá Minna-Núpi. Hún er birt í Þjóðsagnasafninu með hann sem heimildarmann.  

[Þ. (IP-tala skráð) 11.12.2007 kl. 21:47]

Það var hann Hinrik Hinriksson

af hugviti flugham sér bjó

úr fimmhundruð fuglavængjum

og fló - eða einhvern veginn svona byrjar ið ljómandi kvæði.

[Ásdís Sigurðardóttir, 11.12.2007 kl. 23:40]

Ég flaug sem barn og gleymi því aldrei. 

[Einar Þór (IP-tala skráð) 12.12.2007 kl. 02:44]

Er þetta samt ekki bara þjóðsaga? Er ekki alveg jafn mikið sannleikskorn í þessu og í flugi Íkarusar og föður hans?

[Ágúst H Bjarnason, 12.12.2007 kl. 07:16]

Það er gaman að frétta að Friðrik Þór hafi gert stuttmynd um Hinrik og Þórarinn Eldjárn jafnvel ort kvæði um strákinn. Það er aldrei að vita hvort sannleikskorn leynist í sögunni. Menn hafa örugglega oft reynt að smíða sér vængi og reynt að fljúga.

Í sögunni segir  "En jafnvæginu átti hann erfitt með að halda, höfuðið vildi snúa niður, en fæturnir upp".  Eiginlega styður þetta frásögnina, því erfitt er að halda jafnvæginu ef stélið vantar.

[Siggi Lee Lewis (IP-tala skráð) 12.12.2007 kl. 12:15]

Jájá, var ekki Sleipnir með 15 lappir og Óðinn með hrafn sem gat talað? Þetta eru bara íslendingarsögur....

[Kjartan Pétur Sigurðsson, 12.12.2007 kl. 12:51]

Það finnast margir góðir hugvitsmenn af Suðurlandinu í dag. Það er ekki ólíklegt að einhverjir íslenskir ofurhugar hér á öldum áður hafir reynt ýmislegt fyrir sér á þessum nótum. Á þessum tíma gátu menn í einsemd sinni skrifað Íslendingasögurnar við erfiðar aðstæður og í dag eru þær taldar merkilegt framlagt til heimsbókmenntanna.

Þekktur var maður sem var uppi á 12 öld sem bar nafnið Stjörnu-Oddi (Helgason) og bjó norður í landi. Hann gerði merkar uppgötvanir á sviði stjörnufræðinnar.

Svo eru til nokkrar skemmtilegar sögur af íslendingum úr nútímanum sem hafa smíðað mótorlaus flygildi og flogið þeim. Eitt flygildið var smíðað eftir erlendri áfengisauglýsing eða mynd sem birtist í erlendu tímariti fyrir mörgum árum... og því var flogið :)

[Púkinn, 12.12.2007 kl. 14:09]

Þrátt fyrir ítarlega leit hefur Púkinn ekki fundið neinn mann með þessu nafni á þessum slóðum á þessum tíma.  Hans er ekki getið í manntalinu 1703, né heldur nokkurs annars Hinriks sem væri sennilegur faðir hans, og ekki heldur í manntalinu 1729.  Ekkert finnst heldur í ættartölubókum Espólíns eða neinu öðru ættartölutiti sem Púkinn á - enginn Hinrik á Iðu...því miður, því sagan er skemmtileg.

[Ágúst H Bjarnason, 12.12.2007 kl. 17:07]

Sælir

Ég fann Word skjal hér:
www.fludir.is/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=67

Sagan um Hinrik er á blaðsíðu 13. Þar stendur m.a.  "...Sumir segja að nafn hans hafi verið Hermann Hermannsson og að hann hafi flogið allt ofan af Vörðufelli og yfir Hvítá."        Eitthvað er nafn Hinriks á reiki...

Það er ekki amalegt að hafa m.a fornleifafræðing, ljósmyndara, flugmann, kvikmyndagerðarmann, guðfræðing, tölvunar- & ættfræðing, o.fl. til aðstoðar við leitina af Hinrik

Við höldum leitinni ótrauðir áfram !

[Ágúst H Bjarnason, 12.12.2007 kl. 18:19]

Það gekk eitthvað illa með slóðina að Word skjalinu. Hér er hún aftur:

www.fludir.is/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=67

[Atli Harðarson (IP-tala skráð) 12.12.2007 kl. 20:55]

Ég er alinn upp á næsta bæ við Iðu (hinu megin við Hvítá) og man vel eftir að hafa heyrt talað um Hinrik og flug hans. Ég veit þó ekki frekar en aðrir hvort þær sögur eru sannar né heldur veit ég hvort þeir sem sögðu mér studdust við aðrar heimildir en Brynjúlf frá Minna Núpi. Að Hinrik sé ekki í Íslendingabók sannar tæpast mikið. Þar eru varla allir sem lifað hafa í landinu.

Mér skilst að búnaður Hinriks hafi verið meira í ætt við svifdreka en flugfél og því skyldi svo sem ekki mögulegt að komast á svifdreka yfir Hvítá, t.d. af hólunum við Iðu?

[bara vafrari (IP-tala skráð) 12.12.2007 kl. 22:39]

Ég las einu sinni í sögubókinni minni í skólanum um Íkaros og föður hans(sem ég man ekki nafnið á þessa stundina). En það var þannig að faðir hans átti að hafa búið til vængi úr vaxi en Íkaros flaug of nálægt sólinni og vængirnir bráðnuðu...þetta á að hafa gerst fyrir eitthvað meira en 3000 árum síðan þannig við gætum lengt getum haldið uppá eldri afmælisdag ef hægt er að trúa þessu.:D

[Ágúst H Bjarnason, 13.12.2007 kl. 08:42]

Sæll Atli. Það er fróðlegt að heyra frá manni sem alinn er upp á næsta bæ við Iðu. Mér þykir eins og þér líklegt að "flughamurinn" hafi verið meira í ætt við svifdrekavæng, en ekki gerður úr fuglavængjum eins og sagan segir.

Fyrir fáeinum árum var ég að spjalla við Ragnar Sæ Ragnarsson þáverandi sveitarstjóra Bláskógabyggðar og stakk því að honum að gaman gæti verið að halda upp á 300 ára afmælið í túninu á Iðu. Fá menn úr svifdrekafélaginu til að svífa yfir Hvítá frá hólnum við Iðu. Ragnar sýndi þessu áhuga. Ég minntist einnig á þetta við félaga mína í flugmódelfélaginu Þyt sem voru hrifnir af hugmyndinni og tilbúnir að taka þátt.  

[Marinó Már Marinósson, 13.12.2007 kl. 15:56]

Sæll Ágúst.   Alltaf gaman að lesa pistlanna þína.  Svo er ég líka áhugamaður um allt er viðkemur flugi.

[Ágúst H Bjarnason, 13.12.2007 kl. 16:09]

Takk fyrir kveðjurnar Marinó. Sjálfur hef ég lengi verið áhugamaður um flug, enda hefur sagan um Hinrik lengi heillað mig. Það hafa örugglega margir glímt við að líkja eftir flugi fugla hér áður fyrr,  ekki bara Leonardo Da Vinci.

[Sigurður Þór Guðjónsson, 13.12.2007 kl. 17:34]

Ég var einmitt að pæla í því hvort maður með þessu nafni fyndist í manntölum eða ættaskrám og Púkinn hefur svarað því. Það útilokar strangt til tekið ekki söguna því hugsanlega gæti nafnið hafa misfarist.

[Hólmgeir Guðmundsson, 13.12.2007 kl. 18:38]

Er smeykur um að við þurfum að bíta í það súra epli að þessi saga sé uppspuni. Það er í sjálfu sér alls ekkert einsdæmi að menn fyrr á öldum hafi látið sig dreyma um að fljúga en ætli það hefði farið svona leynt ef einhverjum hefði í raun tekist að fljúga, t.d yfir Hvítá. Ætli slíkra stórmerkja væri ekki a.m.k. getið í öllum annálum. Eins er það ekki svo dauðeinfalt að búa til svifdreka úr engu, sérstaklega í samfélagi sem var á eins lágu stigi tæknikunnáttu og Skálholtssókn f. 300 árum. (Margir frumkvöðlar flugsins fórust við tilraunir sínar).

Hins vegar bendir athugasemdin um að "flugmanninum" hafi hætt við að steypast fram yfir sig, til þess að brjóstvit sögumannsins hafi haft að geyma nokkurn skilning á flugeðlisfræði. Ekki kemur þó fram hvort hann hafi skilið mestu uppgötvun fluglistarinnar, þeas að það skuli herma eftir þeim fugli sem svífur en ekki þeim sem blakar vængjunum.

[Ágúst H Bjarnason, 13.12.2007 kl. 20:34]

Hugsanlega er þetta eftir allt saman bara sú tegund af flugi sem kallast hugarflug ?

[Marinó Már Marinósson, 13.12.2007 kl. 23:27]

Læt nú bara Simmann duga og svo skreppa af og til út á flugvöll. 

[Rúna Guðfinnsdóttir, 13.12.2007 kl. 23:58]

Sæll Gústi.

Alltaf skemmtilegar pælingar hjá þér ég er þó ekki með neitt nýtt til málanna að leggja. Gaman að vita hvað kemur út úr þessu hjá ykkur  öllum Ég fylgist með

[Hólmgeir Guðmundsson, 14.12.2007 kl. 19:30]

Hugarflug er vissulega mikilvægur þáttur í öllum verkum. Reyndar sá ég á Wikipediu að því er haldið fram að hinir og þessir hafi flogið aftur í grárri forneskju. Kannski á Hinrik vel heima í þeim félagsskap (þó heimildirnar virðist etv heldur traustari).

[Ágúst H Bjarnason, 14.12.2007 kl. 20:44]

Athugasemdirnar frá ykkur hafa verið mjög áhugaverðar. Við erum ekki miklu nær um Hinrik. Og þó. Sagan um hann lifir með þjóðinni og er vel þekkt í uppsveitum Árnessýslu.  Einnig víðar. Það er víst, að alltaf hafa verið til menn sem hefur langað til að fljúga um loftin blá og leitað leiða til að láta drauminn verða að veruleika. Þannig maður var Hinrik.

Á myndinni eru tveir ungir drengir sem smíðuðu sér vængi úr pappa. Ánægjan skín úr andliti þessara 4 ára gutta, en myndin af Ragnari og Sigurði er tekin árið 1979. Sumir kunna vel að varðveita barnið í sjálfum sér fram á fullorðinsár og kunna að láta drauminn rætast. Í næsta bloggi verður fjallað um eina tegund flugs sem er sambland af hugarflugi og alvöru flugi.  Hvað skyldi það vera?  Svarið kemur í ljós á morgun.

     

[Ágúst H Bjarnason, 15.12.2007 kl. 00:50]

Gátan um Flughaminn er leyst!


Í kvöld hafði Þorkell Guðnason samband við mig og skýrði mér frá því að hann hefði unnið að ítarlegri rannsókn á málinu síðan 1998 með aðstoð fróðra manna.

Niðurstaðan sé að flugmaðurinn hafi verið Hemingur Hemingsson ("Hemmi") sem skráður er sem 15 vetra piltur í Árnessýslu árið 1703 er manntal var fyrst tekið á Íslandi. Þorkell sendi mér með tölvupósti ýmis gögn sem styðja þetta mál á mjög sannfærandi hátt. Það kom mér skemmtilega á óvart hve mikla vinnu Þorkell hefur lagt í málið og hvað niðurstaðan er sannfærandi.

Sveitarfélagið Bláskógabyggð hefur samþykkt að tryggja staðsetningu táknræns listaverks sem komið verði fyrir á Skálholtshamri við norðurendann á Iðubrú við Laugarás.  Í raun strandar einungis á að afla fjár til  verkefnisins.


Nú er verið að vinna að frekari kynningu á þessu verkefni og mun það væntanlega verða kynnt nánar hér á bloggsíðunni í sérstökum pistli innan skamms, ásamt ítarlegri umfjöllun á vefsíðu svo ykkur gefst svolítill tími til þess að hugleiða hvernig þið getið aðstoðað við fjármögnunina.  Á meðan unnið er að kynningunni verður ekki fjallað meira um smáatriði hér.

Sem sagt, ég hafði næstum gefið upp alla von í kvöld þegar þessi ánægjulegu tíðindi bárust.