Þyrlusveit Landhelgisgæslunnar - Möguleg lausn...?

 

 

 

 

Það er gríðarlega dýrt að halda úti þyrlusveit og nægilegum fjölda manna til að sinna þeim og fljúga. Þyrlur eru mjög flókin og viðhaldsfrek tæki þannig að yfirleitt er ekki nema hluti þyrluflotans tiltækur. Ekki bætir úr skák, að af illri nauðsyn er helmingur starfsemi Landhelgisgslunnar erlendis við ýmiss konar verkefni.

Landhelgisgæslan ræður nú yfir tveim þyrlum af gerðinni Aerospatiale Super Puma. Það er allt of lítið, því þær þyrftu að vera fjórar.  Því miður höfum við ekki að efni á að reka svo margar þyrlur, þó svo að þörfin sé brýn.

Íslensku þyrlurnar sinna  öryggismálum á landi og legi. Þær sinna öryggisgæslu og björgunarstörfum á hafinu umhverfis Ísland og aðstoða bæði íslenska og erlenda sjófarendur. þær eru til taks ef flugvél þarf að nauðlenda á hafinu umhverfis Ísland. Þær sinna einnig hliðstæðum störfum á landi.

Litla þyrlusveitin á Íslandi og tiltölulega fáir starfsmenn sinna björgunarstörfum á stórum hluta Atlantshafsins þar sem erlend skipa- og flugumferð fer um. Þess vegna er með ólíkindum að ætla lítilli þjóð eins og Íslendingum að standa undir kostnaði við rekstur þyrlusveitar sem sinnir þessum störfum.

Það liggur beint við að fleiri þjóðir þyrftu að koma að rekstri þyrlusveitarinnar, það er að segja taka þátt í kostnaðinum. Fyrir milljónaþjóðir eru þetta smáaurar.  Landhelgisgæslan sæi eftir sem áður um daglegan rekstur, en t.d. EB eða NATO stæðu að mestu undir kostnaðinum. Það hlýtur að vera skilningur á þessum málum meðal þeirra þjóða sem hafa hagsmuni af því að öryggis- og björgunarstörfum sé sinnt á hafinu umhverfis landið.

Hefur þessi möguleiki ekki verið skoðaður? Eitthvað verðum við að gera, því mannslíf eru í húfi, en við erum staurblönk.

Hvaða aðra möguleika höfum við til að efla þyrlusveitina?

 

Myndin er fengin að láni hér á Sunnlendingur.is 

"Undarleg" hegðun hafíssins þessa dagana...

 

 

 

Myndin efst á síðunni breytist daglega. Takið eftir svarta ferlinum sem færist til hægri.
Úrklippan hér fyrir neðan sýnir stöðuna 19. júlí og breytist ekki.

Myndin er frá Dönsku veðurstofunni í dag. (Centre for Ocean and Ice  -  Danish Meteorological Institute. Beintengd mynd. Sjá hér). Takið eftir því hvernig hafísinn á norðurslóðum hefur hagað sér í ár, en það er svarti ferillinn. Í apríl er ísinn meiri en nokkru sinni a.m.k. frá árinu 2005, minnkar síðan óvenju hratt þannig að um skeið var hafísinn lítill að flatarmáli, en ferillinn tekur síðan krappa beygju fyrir skömmu þannig að í dag vantar lítið upp á að hann verði aftur meiri en undanfarin ár.

Þetta sést betur ef við klippum út hluta myndarinnar, stækkum og litum svæðið sem sýnir þróunina undanfarið. Svarti ferillinn er fyrir 2010 og sýnir stöðuna 19. júlí. Hann hefur snarbeygt til hægri og er nú farinn að nálgast rauða ferilinn. Undarlegt eða bara eðlilegt? Kannski eru þetta bara vindar sem eru að blása ísnum til og frá? Að minnsta kosti er ómögulegt að spá nokkru um framhaldið:

 

 

Þetta var hafísinn á norðurslóðum, en hvað er að gerast á suðurhveli jarðar? Nú er það rauði ferillinn sem gildir. (Sjá hér).  Hafísinn á suðurhveli jarðar er meiri en nokkru sinni áður frá árinu 2003 og meiri en meðaltal áranna frá 1973.

 

 

En hvað þá um samanlagðan hafís á norðurhveli + suðurhveli? Nú er það rauði ferillinn sem best er að skoða, en hann sýnir frávikið frá meðaltalinu. (Sjá hér. Stærri mynd hér). Eins og við sjáum þá er ekkert óvenjulegt á seyði. Hafísinn er rétt við meðaltalið.

 

 

 

 

Þá er það spurningin... Hvað er svona undarlegt við þetta? 

Er hegðun hafíssins nokkuð undarleg, er þetta ekki allt í besta lagi? Stundum er hafísinn minni en venjulega á norðurslóðum, en þá er hann yfirleitt meiri á suðurhvelinu, og síðan öfugt. Heildarhafísmagn jarðar hefur verið meira og minna stöðugt síðan a.m.k. 1979 og er í augnablikinu við meðaltalið, eða jafnvel rétt fyrir ofan það ef við tökum upp stækkunarglerið. Hafísinn á norðurhveli er því sem næst eðlilegur og sama er að segja um ísinn á suðurhveli. Þetta er þrátt fyrir hlýnun sem varð sérstaklega á síðustu áratugum síðustu aldar, en það sem af er þessari öld hefur hitinn meira og minna staðið í stað ef ekki er tekið tillit til El-Nino/La-Nina og þess háttar náttúrulegra sveiflna...

Höfum við ekki bara verið að deila um keisarans skegg undanfarið?

Þurfum við nokkuð að hafa áhyggjur af hafísnum meðan hann gerist ekki nærgöngull við strendur landsins?

 

(Allar myndirnar nema stækkaða úrklippan eru beintengdar og því breytilegar dag frá degi. Þess vegna má búast við að textinn passi ekki við myndirnar þegar frá líður).

 

 

Fjöldinn allur af beintengdum hafís-ferlum og myndum er hér.

 

 --- --- ---

 

 

Alfred E. Neuman

 

Quotes

 

Norskur prófessor: "Sólin boðar kaldari áratug"...

 

 

 

Þessi pistill fjallar um merkilega grein eftir Jan-Erik Solheim prófessor við Oslóarháskóla, en fyrst örstuttur inngangur:

Hugsanlega muna einhverjir eftir bloggpistlinum Hnattkólnun í kjölfar hnatthlýnunar? sem birtist hér 30. júní 2008.  Að stofni til var efnið grein sem birtist þá um sumarið í tímaritinu Þjóðmál. Þar birtist meðal annars mynd sem sýnir sambandið milli hitastigs við Armagh stjörnurannsóknarstöðina á Norður-Írlandi og lengd sólsveiflunnar frá 1796 til 1992. Myndin hér fyrir neðan er uppfærð miðað við að lengd síðustu sólsveiflu reyndist verða 12,6 ár, þ.e. henni lauk í desember 2008.

Taki maður sambandið milli lengdar sólsveiflunnar og lofthita trúanlegt, þá má því miður búast við verulegri kólnun á næstu árum. 

 

 

Í pistlinum Hnattkólnun í kjölfar hnatthlýnunar? stendur við þessa mynd:

 Við stjörnuathugunarstöðina Armagh á Norður-Írlandi hefur lofthiti verið skráður samviskusamlega frá árinu 1796. Hin fræga 11 ára sólblettasveifla nær sjaldnast yfir 11 ár heldur er hún breytileg; hún er frá um 9,5 árum til 12,5 ára. Það er vel þekkt að sólin er virkari en venjulega þegar sólsveiflan er stutt en síður virk þegar hún er löng. Það er einnig vitað að lengd sólsveiflu er vísbending um hve virk næsta sólsveifla verður. Stjörnufræðingar við Armagh teiknuðu upphaflega línuritið en höfundur pistilsins endurteiknaði það. Lóðrétti ásinn er hitastig við Armagh, sá lárétti lengd sólsveiflunnar. Rauða línan er útreiknuð og sýnir eiginlega meðaltal legu punktanna (regression). Hver einstakur punktur á línuritinu sýnir lengd sólsveiflu og meðalhita meðan á næstu sólsveiflu stóð (áratug síðar). Þetta er vegna tregðu lofthjúps jarðar til að svara breytingum frá inngeislun sólar en vegna þess hve sjórinn er mikill varmageymir tekur um áratug þar til breyting í inngeislun skilar sér sem breyting í lofthita. Það fer ekki á milli mála að töluverð fylgni er á milli lengdar sólsveiflunnar og meðalhita næsta áratugar; jafnframt að meðalhiti getur samkvæmt línuritinu lækkað um það bil 1,4°C við það að lengd sólsveiflunnar breytist frá 9,5 árum til 12,5 ára. Það er ekki lítið miðað við að hitastig lofthjúpsins er talið hafa hækkað um 0,7°C síðastliðin 150 ár. Hliðstæðir ferlar hafa verið gerðir sem sýna samsvörun milli meðalhita lofthjúps jarðar og lengdar sólsveiflunnar.

 

(Myndin hér að ofan er frábrugðin myndum  sem Jan-Erik Solheim teiknaði og eru neðst á síðunni  að því leyti að á henni eru vangaveltur um hvort nota megi hana til að meta hver mikil áhrif losun á CO2 hefur á hitastigið. Myndin gæti því verið eins konar mælitæki, þó ekki fyrr en eftir að minnsta kosti áratug).

 

Nýlega skrifaði Jan-Erik Solheim prófessor emeritus í stjarneðlisfræði við Oslóarháskóla grein í norska tímaritið Astronomi. Greinina má lesa með því að smella hér. Greinin, sem nefnist Sólin boðar kaldri áratug,  er ekki löng og er auðlesin. Þess vegna verður hér látið nægja að skrifa örstutta kynningu á efni hennar.

Það sem Jan-Erik Solheim hefur gert er að teikna ferla eins og sést hér fyrir ofan fyrir 10 mismunandi staði í Noregi. Niðurstöðuna má sjá á stóru myndinni hér fyrir neðan. Hann hefur einnig teiknað inn ellipsu sem sýnir líklega legu næsta punkts, en hringurinn efst til vinstri táknar ástandið meðan á síðasta sólblettatímabili (#23) stóð.

Takið eftir að á öllum ferlunum, bæði þeim sem er hér fyrir ofan, og þeim sem eru neðst á síðunni, er verið  að bera saman hitastigið um áratug eftir mælingu á lengd sólsveiflunnar, eins og fram kemur í skýringunum undir myndinni hér að ofan. Reyni maður að teikna svona ferla fyrir hitastigið sem mælist meðan á ákveðinni sólsveiflu stendur, þá kemur lítil samsvörun fram. Það er af þessum sökum sem við verðum að bíða í áratug til að komast að raun um hvort spáin reynist rétt, og njóta hlýindanna á meðan.

Við sjáum á myndinni, að ef ekki kemur annað til, svosem hlýnun af völdum losunar manna á CO2, þá stefnir í verulega kólnun. Það er auðvitað ef þetta er ekki allt saman einhver merkileg tilviljun.

Þetta er ekki nein smá lækkun hitastigs sem ferlarnir benda til. Lækkunin er svipuð og  spáð var fyrir um í greininni Hnattkólnun í kjölfar hnatthlýnunar?, en þar var spáð 1,4 gráðu lækkun miðað við hitastigið á Norður-Írlandi. Þetta er um það bil tvöföld sú hækkun sem mælst hefur síðastliðna öld.

Gangi þessi spá eftir, þá erum við í mjög vondum málum.  Við verðum því að vona að hún rætist ekki, en eins og Jan-Erik Solheim bendir á í grein sinni, þá getur hver og einn auðveldlega teiknað svona feril með hjálp töflunnar um lengd sólsveiflunnar sem fylgir greininni, og einhverjum langtímahitaferli. Fróðlegt væri ef einhver prófaði að teika svona feril fyrir hitastigið á Stykkishólmi, en það er lengsti samfelldi hitaferill á Íslandi.

Vonandi gengur þessi spá ekki eftir.  Vonandi mun haldast vel hlýtt eins og undanfarinn áratug. Við getum ekki annað en vonað, því kólnun er miklu verri en hlýnun .

Menn hafa ekki hugmynd um hvernig á þessari samsvörun stendur. Kannski bara furðuleg tilviljun.  Jan-Erik Solheim minnist á hugsanlega skýringu í lok greinar sinnar.

 

Vonandi á þessi ljóta spá ekki eftir að rætast.  Hafi losun manna á CO2 veruleg áhrif á hitafar, þá gæti hitalækkunin orðið minni. Kannski engin. - Nú, ef til vill er þetta bara tilviljun. 

 

Enn og aftur: Orsakasamhengið þekkja menn ekki. Suma grunar kannski eitthvað, en ekkert hefur verið staðfest. Þess vegna skulum við bíða róleg og sjá til. Við getum nefnilega ekkert annað.

 

"Rauðu punktarnir sýna mælt hitastig á 10 stöðum í Noregi (meðaltal yfir heila sólsveiflu, Y-ásinn), og  lengd næstu sólsveiflu þar á undan (X-ásinn). Svarta ellipsan sýnir meðalhitastigið sem búast má við næstu 11 ár, en hitastigið meðan á sólsveiflu 23 (1996-2008) stóð er teiknað með hring".

 

 

 

 

Lesið greinina: Solen varsler et kaldere tiår.

Bloggpistill frá 30. júní 2010: Hnattkólnun í kjölfar hnatthlýnunar?

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• solen_varsler.pdf

Aldingarður á hálendinu með hjálp lifandi áburðarverksmiðju...

 

 

 

 

Myndin hér að ofan er tekin í 300 metra hæð á Haukadalsheiði. Efsti hluti Sandfells er í baksýn.  Trén sem sjást í lúpínubreiðunni vöktu eftirtekt, en þau eru yfir 3ja metra há og einstaklega lífvænleg, þrátt fyrir að þarna hafi fyrir nokkrum áratugum verið lítið annað en urð og grjót.

Ástæðan fyrir þessum mikla vexti trjánna er áburðurinn sem þau njóta í sambýlinu við lúpínuna. Á rótum hennar eru nefnilega bakteríur sem vinna köfnunarefnisáburð úr andrúmsloftinu, sams konar áburð og er aðaluppistaðan í lífrænum áburði og flestum tilbúnum áburðarblöndum. Auk þess er líklegt að lúpínan losi bundinn fosfór úr jarðveginum, en fosfór styrkir rótarkerfi trjáplantanna. Eldfjallajarðvegur, eins og er víða á Íslandi, er oft mjög rýr af fosfór.

Ekki veit ég hvort þessum trjám hafi verið plantað þarna, eða þau hafi vaxið sjálf upp af fræi sem borist hefur með vindi. Hið síðarnefnda er þó líklegra. Hvað sem því líður þá sýnir myndin okkur hvernig landið getur orðið umhorfs eftir einhverja áratugi þegar trjágróður fer að vaxa upp úr lúpínubreiðunum. Þá fer lúpínan að hopa hratt því hún þolir illa skugga. Skógurinn kemur í staðinn. 

Það var sannarlega ánægjulegt að sjá þessi fallegu stóru tré í um 300 metra hæð á Haukadalsheiði, á stað þar sem eingöngu var urð og grjót fyrir fáeinum áratugum. Er þarna vísir að aldingarði á hálendinu? Er hugsanlegt að Haukadalsheiði verði aftur skógi vaxin eftir nokkra áratugi, eins og hún var fyrir nokkrum öldum? 

 

 

 Miklar andstæður.

Hvernig stendur á þessum miklu andstæðum? Vinstra megin girðingarinnar er lúpínan í miklum blóma, en sést ekki hægra megin.

Fáeinar kindur hafa verið utan landgræðslugirðingarinnar og gætt sér á lúpínunni. Ekki eru þær margar á þessu svæði, raunar sárafáar, enda lítið um gróður. Ef grannt er skoðað (stækka má mynd með því að tvísmella á hana) má sjá hvernig lúpínan hefur reynt að sá sér út fáeina metra utan girðingar, en nær ekki að vaxa úr grasi. Aðeins glittir í örsmár plöntur.

Af einhverjum ástæðum finnst mörgum auðnin hægra megin fallegri en landið sem er að gróa upp. Smekkur manna er víst misunandi og við því er lítið að gera.

 

Hve hratt breiðist lúpínan út?

Lúpínan fer ekki að bera fræ fyrr en 3 - 5 ár eru liðin frá sáningu. Fræin eru þungar litlar baunir sem berast ekki langt með vindi.  Lúpínan notar þá aðferð til að dreifa fræjunum að láta fræbelgina springa með smá smell. Við það skjótast fræin eins og litlar kúlur smávegis frá plöntunni. Mikil hugkvæmni hjá plöntunni að nota eins konar baunabyssu .   Lendi fræðið á heppilegum stað vex þar upp planta ári síðar, og eftir 3 ár fer hún að bera fræ og getur sent fræ frá sér nokkurn spöl. Lúpínan breiðist þannig frekar hægt út á sléttlendi komi annað ekki til.  Tveir metrar á ári jafngilda 200 metrum á öld.  Ekki einu sinni hraði snigilsins. Að sjálfsögðu hjálpar það til ef stífur vindur er til staðar meðan lúpínan er að skjóta fræjunum út í loftið.

Sé lúpínunni plantað efst í skriður kemur þyngdaraflið til hjálpar og fræin ná að falla mun lengra. Eins geta fræ borist með lækjarsprænum og ám. Hún nemur þó aðeins land á stöðum þar sem land er rofið, svo sem á sandaurum.

 

 

 

Lúpínan lætur vel gróin svæði í friði.

 

Sigvaldi Ásgeirsson skógfræðingur sáði lúpínu meðal annars  efst í skriðurnar og vatnsrofaför í Sandfelli á árunum umum 1985.  Sjá athugasemd  #33 hér.  Ekki er að sjá að hún hafi farið inn á gróin svæði þennan aldarfjórðung sem liðinn er, frekar heldur hún sig á svæðum þar sem gróðurþekjan var rofin.

Hve mikil er áburðarframleiðsla lúpínunnar?

Árlegt niturnám lúpínunnar hefur mælst um 60 kg niturs (köfnunarefnis) á hvern hektara (100 x 100 metrar). Lúpínan var fremur gisin þar sem mælingin fór fram í Gunnarsholti, þannig að sums staðar gæti magnið verið meira. Þetta jafngildir tæplega 300 kg Fjölgræðis-6 sem er tilbúinn áburður og inniheldur 22% N, auk annarra efna.   Þetta magn kostar um það bil 22.000 krónur. Auk þess er töluverður kostnaður við að dreifa áburðinum, t.d. með flugvél, og bera þarf á í nokkur ár ef einhver árangur á að nást. Svo þarf sums staðar einnig að sá grasfræi...

Menn eru yfirleitt að græða upp landspildur sem eru hundruðir hektatar. eða öllu heldur þúsundir.  Hundrað hektarar eru aðeins 1 km á kant. Land sem er 10 km á kant er t.d. 10.000 hektarar. Nú geta menn byrjað að reikna...   Humm..., árlegur áburðarkostnaður á uppgræðsluland sem er 10 km á kant er um 22.000 sinnum 10.000 eða 220 milljón krónur. Þetta er árlegur kostnaður í mörg ár fyrir utan vinnu og vélakostnað....

Rannsóknastofnun landbúnaðarins, Rala, hefur verið að gera tilraunir í sandreitum. Í ljós hefur komið að í sandreitum sem árlega hefur verið borið á í áratugi myndast aðeins þunn grasmotta, en á sama tíma hefur orðið til töluvert þykkt jarðvegslag undir lúpínu.

Það er því ekki lítið sem sparast við að nota lúpínu til að græða upp örfoka mela og sanda. Hún er lifandi áburðarverksmiðja á staðnum. Nú er tilbúinn áburður eingöngu framleiddur erlendis. Það þarf að flyja hann sjóleiðina til Íslands, með bílum á þá staði sem þarf að græða upp, og síðan dreifa honum með flugvélum eða áburðardreifurum á jörðu niðri. Ár eftir ár.  Áhugasamir geta dundað sér við að reikna út hvað allur þessi flutningur tilbúna áburðarins þýðir í losun á koltvísýringi. Svo ekki sé minnst á losun orkuveranna erlendu sem framleiða nauðsynlega raforku fyrir áburðarverksmiðjurnar...    Hvort þykir mönnum vistvænna?    Hvað með sjálfbærni?

 

Getur eitthvað komið í stað Alaskalúpínunnar?

Svarið er bæði já og nei.  Á stöðum eins og á Mýrdalssandi og Haukadalsheiði er lúpínan gríðarlega öflug landgræðslujurt. Þar kemur varla önnur planta til greina en lúpínan. En lúpínan á sér fjarskyldar frænkur sem almennt ganga undir nafninu belgjurtir. Sumar þeirra koma vel til greina sums staðar þar sem mönnum finnst lúpínan ekki eiga við. Í nýjasta hefti Skógræktarritsins er mjög fróðleg grein sem nefnist  „Belgjurtir í skógrækt á Íslandi: II. hluti", eftir Sigurð Arnarson og Jón Guðmundsson. Í fyrri hluta greinarinnar var fjallað um lúpínuna, en í þessum hluta er fjallað um margar belgjurtir sem eru með niturframleiðandi bakteríur á rótunum eins og lúpínan. Flestir þekkja hvítsmára og jafnvel rauðsmára, en þessi fjölskylda er mun stærri. Margar gætu hentað vel í l t.d. skógræktarlöndum og við sumarbústaði þar sem fólk er að dunda sér við landgræðslu og skógrækt. Jafnvel víðar.

Það væri mjög kærkomið ef hægt væri að nálgast fræ þessara belgjurta í hæfilega stórum umbúðum fyrir áhugafólk. Vonandi sér einhver markaðstækifæri hér .

Svo má ekki gleyma elritegundunum frábæru sem eru mjög falleg tré eða runnar. Elri eða ölur (alnus) bindur köfnunarefni eða nitur með sambýli við rótarhnýðisbakteríu og gerir það tegundirnar mjög áhugaverðar til ræktunar þar sem jarðvegur er rýr.  Gráölur og sitkaölur hafa reynst mjög vel.

Það eru semsagt ýmsir kostir í stöðunni, en ekkert jafnast þó á við Alaskalúpínuna þar sem land er mjög rýrt.  

 

 

 

 

Mjór er mikils vísir.

 

Þessi lúpína hafði fundið sér stað milli stórra steina á landi þar sem nánast enginn gróður var.  Lítið annað en stórgrýti sem kom undan ísaldarjökli fyrir um 10.000 árum, en var síðar hulið með allt að 4 metra þykkum jarðvegi, sem fauk upp vegna ofbeitar og skógarhöggs fyrir nokkrum öldum. Þykkt jarðvegsins sem var eitt sinn má sjá af hæð þeirra fáu rofabarða sem enn standa upp úr eyðimörkinni, - eyðmörkinni sem nú er að hopa.
 
Nú ætlar þessi litla fallega planta að breyta landinu aftur í fallegt skóglendi þar sem fuglar og önnur dýr merkurinnar munu eiga sér griðastað, okkur til yndis og ánægju. Hún ætlar sér að stöðva alveg moldrykið  frá Haukadalsheiði sem enn þann dag í dag herjar á íbúa Bláskógabyggðar.

Þetta ætlar fallega blómið að gera á skemmri tíma en það tók forfeður okkar að breyta vel grónu skóglendi í líflausa eyðimörk.

 

 

 

Sjá umræður hér á vefnum Vinir lúpínunnar. Þar hefur birst mikill fróðleikur sem ég hef haft gagn og gaman af. Ég þakka þeim sem þar hafa frætt mig - bæði beint og óbeint.

Ég vona að ég fari nokkurn vegin með rétt mál varðandi eðli blessaðrar lúpínunnar í þessum pistli. Það er auðvitað hætt við að eitthvað sé missagt þegar áhugamaður að fjalla um flókið mál sem hann hefur takmarkaða þekkingu á.