(Uppfęrt 25/6, sjį nešar). Žaš er fyllsta įstęša til aš leiša hugann aš žvķ er Dr. Baldur Elķasson segir ķ vištali viš Morgunblašiš ķ dag um hugmyndir manna um rafstreng frį Ķslandi til Skotlands. Aušvitaš er mįliš miklu flóknara en hęgt er aš gera skil ķ stuttu blašavištali, en Baldur bendir į żmis sjónarmiš sem ekki hafa fariš hįtt ķ umręšunni um sęstreng. Žaš er aušvitaš naušsynlegt aš skoša allar hlišar mįlsins og velta žvķ vel fyrir sér, ekki sķst vegna žess aš viš Ķslendingar höfum mikla tilhneigingu til aš lķta til einhverra patentlausna til aš gręša, en viš eigum žaš til aš verša fyrst vitrir eftirį. Sjįlfsagt er ekki vķst aš allir séu sammįla Baldri, en mįliš žarf aš ręša og skoša vel. Viš megum aušvitaš ekki skella skollaeyrum viš ašvörunaroršum, og umręšan mį ekki vera yfirboršskennd. Žaš er naušsynllegt aš skoša vel öll rök, meš og móti, og gera nįkvęma kostnašar- og įhęttugreiningu įšur en nokkrar įkvaršanir eru teknar. Žaš ferli žarf aš vera opiš og gegnsętt. Žį fyrst er hęgt aš gera sér grein fyrir hvort vit sé ķ framkvęmdinni. En... Baldur gerir rįš fyrir aš Ķslendingar eigi og reki strenginn įsamt endabśnaši. Žaš er žó ekki endilega žannig. Erlendir fjįrfestar viršast hafa įhuga į aš eiga strenginn og sjį um orkuflutninginn. Žaš breytir aušvitaš żmsu, en ekki žvķ aš naušsynlegt er aš vanda til verka viš mat į žeim arši sem framkvęmdin kann aš skila okkur Ķslendingum, įhęttu sem viš kunnum aš bera, umhverfismįlum, o.fl. --- Dr. Baldur stundaši nįm ķ rafmagnsverkfręši og stjörnufręši ķ Zurich og tók doktorspróf ķ rafmagnsverkfręši frį sama skóla. Hann starfaši um tķma hjį radķóstjörnufręšideild California Institute of Technology ķ Pasadena viš rannsóknir į gasskżjum ķ Vetrarbrautinni. Eftir aš hann snéri aftur til Sviss hóf hann störf viš vķsindarannsóknir hjį Brown Boveri. Žegar Brown Boveri sameinašist sęnska fyrirtękinu Asea og varš Asea Brown Boveri (ABB) varš hann yfirmašur orku- og umhverfismįla hjį žessu risafyrirtęki sem er meš um 150.000 starfsmenn. Ķ vištalinu viš Stefįn Gunnar Sveinsson stendur eftirfarandi, en allt vištališ mį lesa ķ Morgunblašinu ķ dag į blašsķšu 14.  »Ég tel žetta vera glapręši,« segir dr. Baldur Elķasson, fyrrverandi yfirmašur orku- og umhverfismįla hjį sęnsk-svissneska orkurisanum ABB, um žęr hugmyndir sem heyrst hafa ķ umręšunni, aš leggja eigi sęstreng til Bretlands ķ žeim tilgangi aš selja orku śr landi. Baldur, sem hefur unniš viš orkumįl lungann af starfsęvi sinni og mešal annars veitt Kķnverjum rįšgjöf um nżtingu endurnżjanlegrar orku, segir nokkra žętti koma ķ veg fyrir aš fjįrfestingin myndi borga sig.
Hann bendir į aš strengurinn yrši sį lengsti sem lagšur hefši veriš ķ heiminum, eša um 1.200 kķlómetrar. »Lengsti strengur sem lagšur hefur veriš hingaš til er um 600 kķlómetrar og er ķ Noršursjó milli Noregs og Hollands. Sį strengur liggur į um hundraš metra dżpi. Žessi strengur myndi hins vegar liggja um Noršur-Atlantshafiš į um žśsund metra dżpi.« Baldur segir aš lega strengsins og dżpi myndi jafnframt žżša aš mjög erfitt yrši aš gera viš hann ef hann bilaši, lķkt og flest mannanna verk gera fyrr eša sķšar, og višgeršarkostnašur yrši grķšarlegur. Tveir žrišju žjóšarframleišslu? Aš auki myndi žaš kosta sitt aš leggja strenginn. »Kostnašurinn yrši svo gķfurlegur aš Ķsland myndi ekki rįša viš hann. Žaš hefur veriš talaš um fimm milljarša dollara ķ žessu samhengi. Žaš er aš mķnu mati allt of lįg tala,« segir Baldur sem įętlar aš framkvęmdirnar sem slķkar gętu kostaš tvöfalda žį tölu, og sennilega meira. »En žį veršur aš hafa ķ huga aš žjóšarframleišsla Ķslendinga er 14-15 milljaršar Bandarķkjadala. Hugsanlega vęri žarna žvķ į feršinni fjįrfesting sem nęmi tveimur žrišju af landsframleišslu landsins,« segir Baldur og bętir viš aš jafnvel žó aš lęgri talan stęšist vęri engu aš sķšur um grķšarlega fjįrfestingu aš ręša. Žį standi einnig ķ veginum žaš tęknilega atriši aš til žess aš flytja rafmagniš yrši žaš aš vera ķ formi jafnstraums, en raforka sé jafnan framleidd og nżtt sem rišstraumur. Žvķ žyrfti aš breyta orkunni viš bįša enda strengsins. »Žvķ lengri sem kapallinn er, žvķ hęrri žarf spennan aš vera, og žį vęru į bįšum endum strengsins turnar žar sem rišstraumi er breytt ķ jafnstraum og öfugt į hinum endanum. Žetta er žvķ ekki jafnaušvelt og žaš aš leggja einfaldan kapal yfir hafiš.«
Žį segir Baldur aš žaš magn sem kapallinn ętti aš flytja sé nįnast hlęgilega lķtiš. »Talaš er um aš kapallinn muni flytja 700 megawött, en žaš er hérumbil žaš sem fer ķ įlverksmišjuna į Reyšarfirši,« segir Baldur. Hann bendir į aš slķkt magn rafmagns myndi ekki endast lengi, hugsanlega vęri hęgt aš veita einum bę ķ Skotlandi orku meš žvķ magni. Žegar haft sé ķ huga aš žaš žyrfti aš virkja meira til žess aš fį žessi 700 megawött segir Baldur aš žar af leiši aš skynsamlegra sé aš vinna śr orkunni hér. Žį bętist viš aš žaš verš sem fengist fyrir raforkuna erlendis myndi lķklega ekki duga fyrir śtlögšum kostnaši viš strenginn. Raforkuverš erlendis sé mjög lįgt, og ašrir orkugjafar séu aš ryšja sér žar til rśms. Baldur nefnir sem dęmi aš framleišsla į jaršgasi sem unniš er śr jöršu meš leirsteinsbroti muni lķklega fęrast ķ vöxt į komandi įrum. Žurfum orkuna sjįlf Baldur segir ašalįstęšuna fyrir žvķ aš žessar hugmyndir gangi ekki upp žó vera einfalda: »Orkan er ekki fyrir hendi. Ķsland hefur ekki upp į žessa orku aš bjóša.« Baldur įętlar aš hér séu nś žegar um 20 terawattsstundir notašar, en žaš sé um helmingurinn af žeirri vatnsorku sem virkjanleg sé į Ķslandi, séu allir skynsamlegir virkjunarkostir nżttir. »Ķbśafjöldi Ķslands hefur į mķnum sjötķu įrum meira en tvöfaldast, og nęstum žrefaldast. Sś žróun mun halda įfram. Į nęstu sextķu til sjötķu įrum er žvķ višbśiš aš ķbśafjöldi Ķslands tvö- eša žrefaldist. Allt žetta fólk žarf straum,« segir Baldur.»Ég myndi segja aš Ķsland eigi varla orku til žess aš sjį ķbśum sķnum fyrir žörfum žeirra, ef horft er fram ķ tķmann.« Žar komi til aš jaršhitaorka yrši aldrei framleidd ķ jafnmiklum męli og vatnsorka og sólarorka sé varla valkostur hér į landi. Žį séu eftir vindorka og kjarnorka, en vęntanlega vilji enginn hiš sķšarnefnda og aušveldara sé um aš tala en ķ aš komast žegar vindorkan er annars vegar.»Viš höfum žvķ ašeins orku fyrir okkar žarfir śt žessa öld. Ef menn vilja byggja streng žį - og hugsanlega veršur slķkur strengur lagšur ķ framtķšinni - yrši hlutverk hans aš flytja inn orku, ekki selja hana.«Žegar allir žessir žęttir séu teknir saman; lengd kapalsins og dżpt hans, kostnašur viš kapalinn til žess aš flytja śt tiltölulega litla orku, og žvķ lķtil von um įgóša, auk žess aš orkunnar sé meiri žörf hér į landi, segir Baldur nišurstöšuna einfalda. »Kapallinn gengur ekki upp.« --- --- --- Svo mörg voru žau orš. Vķst er aš ekki eru allir sammįla Baldri, en žaš er žó vķst aš žetta er žaš stórt mįl aš afleišingarnar af mistökum geta hęglega sett žjóšfélagiš į hlišina einu sinni enn. Žaš er žvķ naušsynlegt aš gefa oršum Dr. Baldurs Elķassonar gaum og velta mįlinu vel fyrir sér įšur en einhverjar įkvaršanir eru teknar. Ef erlendir ašilar koma til meš aš eiga strenginn, žį hefur žaš aušvitaš įhrif į suma žętti mįlsins, en ašrir žęttir sem huga žarf aš koma žį ķ stašinn. Mįliš er flókiš... Žaš er oršiš brżnt aš skoša mįliš vel og birta nišurstöšur opinberlega. Žį fyrst geta umręšur oršiš vitręnar. Höfundur žessa pistils treystir sér ekki til aš hafa rökstudda skošun į mįlinu, en vill stķga varlega til jaršar og ekki flana aš neinu. Mįliš er vissulega įhugavert og margar spurningar, sem brżnt er aš fį svar viš, vakna. --- --- --- UPPFĘRT 25. jśnķ 2014: Śr Morgunblašinu ķ dag:
"Ótal spurningum ósvaraš um sęstreng
Ekki tķmabęrt aš fullyrša um aršsemi sęstrengsins
Žórunn Kristjįnsdóttir thorunn@mbl.is
»Viš teljum grķšarlega mikil tękifęri geta veriš til stašar ķ lagningu sęstrengs. Žaš er alls ekki tķmabęrt aš fullyrša um aršsemi sęstrengsins aš svo stöddu. Stęrsta spurningin nśna er hvernig samning bresk stjórnvöld eru tilbśin aš gera, og hversu mikiš yrši afgangs sem skilaši sér til Ķslands. Sem stendur bjóša Bretar mjög hįtt verš fyrir raforku ķ slķkum samningum,« segir Gśstaf Adolf Skślason framkvęmdastjóri Samorku, um gagnrżni į sölu raforku frį landinu ķ gegnum sęstreng til Bretlands.
Dr. Baldur Elķasson, fyrrverandi yfirmašur orku- og umhverfismįla hjį sęnsk-svissneska orkurisanum ABB, sagši ķ Morgunblašinu ķ fyrradag lagningu strengsins »glapręši«. Baldur nefndi aš ef strengurinn yrši lagšur žį yrši hann sį lengsti ķ heiminum og į miklu dżpi. Ef hann myndi bila, sem er óhjįkvęmilegt, žį yrši višgeršarkostnašurinn hįr. »Vissulega er bęši kostnašarsamt aš leggja strenginn sem og aš gera viš hann. En ķslenski rķkissjóšurinn myndi ekki leggja fram fjįrmagniš heldur félag sem rekur strenginn. Ef strengurinn liggur nišri žį er ekki seld mikil orka. En nś er ekki tķmabęrt aš fullyrša um aršsemina og hvaš rynni hingaš til okkar, ef til stórra višgerša kęmi. Engir samningar liggja enn fyrir,« segir Gśstaf. Baldur talaši einnig um aš Ķsland myndi varla eiga orku til aš sjį ķbśum fyrir raforku žegar horft er fram ķ tķmann.
Vatnsaflsvirkjanir reistar?
Ķ žessu samhengi bendir Gśstaf į aš Ķsland sé sveigjanlegur raforkugjafi ķ vatnsafli. »Tękifęri okkar liggja ķ sveigjanlegri raforkuafhendingu og hér er endurnżjanleg raforka. Viš gętum žess vegna flutt raforkuna inn, t.d. į nóttunni žegar hśn er į lęgra verši og selt śt į hįu verši žegar eftirspurnin er meiri. Žetta eru kostir vatnsaflsins,« segir Gśstaf. Hann bendir į aš žaš eigi eftir aš kanna hvaša įhrif žetta hefši į Ķsland og hvort nżjar vatnsaflsvirkjanir yršu reistar til aš anna eftirspurn eftir raforku.
Fagna allri umręšu »Viš fögnum allri umręšu um verkefniš, žaš er įhugavert en mörgum spurningum er enn ósvaraš um tęknilega śtfęrslu og įhęttu,« segir Höršur Arnarson, forstjóri Landsvirkjunar, um gagnrżni Baldurs į lagningu sęstrengsins. Höršur segir ummęli fyrrverandi starfmanns ABB koma į óvart ķ ljósi žess aš fyrirtękiš hafi unniš aš skżrslu um sęstrenginn. Ķ henni kemur fram aš verkefniš er tęknilega framkvęmanlegt. Ósamręmi sé į milli žess sem Baldur segi og žess sem er ķ skżrslunni. »Mikil žróun hefur veriš ķ sęstrengjum undanfarin įr. Bęši hafa veriš lagšir sęstrengir sem fara į tvöfalt žaš dżpi sem viš fęrum mögulega į ef til žess kęmi. Eins er bśiš aš leggja strengi į landi sem fara tvöfalda žį vegalengd,« segir Höršur. Hann ķtrekar žó hversu tęknilega krefjandi verkefniš sé og žvķ mikilvęgt aš gefa žvķ góšan tķma lķkt og raunin sé. Žį bendir Höršur į aš ekki sé rétt aš raforkuverš erlendis sé lįgt lķkt og Baldur segi. »Rarforkuverš ķ Bretlandi er mjög hįtt. Žeir semja nś um raforkuverš frį nżju kjarnorkuveri fyrir yfir 150 dollara į megawattstund.« Eins segir Höršur žį fullyršingu ekki rétta aš viš žurfum meiri orku til eigin nota. »Nś žegar eru um 80% af orku sem viš framleišum flutt śt ķ formi įls, jįrnblendis og žess hįttar vara. Öll frekari orkuvinnsla į Ķslandi veršur flutt śt ķ formi mįlma eša eins og Noršmenn hafa gert, flutt orkuna śt ķ formi sęstrengja,« segir Höršur". | 
Erum viš višbśin svona ósköpum utan śr geimnum? Nei, alls ekki. Samt er ašeins tķmaspursmįl hvenęr öflugur sólblossi lendir į jöršinni, nęgilega öflugur til aš valda miklum skemmdum į fjarskipta- og rafdreifikerum. Žaš miklum aš žaš getur tekiš mörg įr aš lagfęra..
RSS
