Iceland looks to serve the world... Grein á vef BBC um íslensk netþjónabú...

 

 

 "The natural climate of Iceland could be used to reduce carbon emissions"

 

 

Á vef BBC birtist grein um fyrirhuguð netþjónabú eða gagnaver á Íslandi sem nefnist  Iceland looks to serve the world. Sjá hér. Þar segir í upphafi greinarinnar:

"Since the financial crisis, Iceland has been forced to retreat back from high octane bubble living to nature.

Fortunately, there is a lot of that nature to retreat to.

It is a breathtaking world of volcanoes, endless prairies and ethereal winter landscapes.

Not, you might think, the most obvious place to stick millions of the world's computer servers which are, for all their uses, rather less attractive.

But the country now wants exactly that - to become home to the world's computing power.

Behind all the large internet companies lurk massive and ever growing data centres chock full of servers churning away.

Google for instance is thought to have around a million of the things, but even less IT intensive operations, banks for example, need hundreds of thousands of servers to store all their data.

The problem is that while these computers look innocuous, they use a lot of energy.

There is of course the power you need for the servers themselves, but almost as significant is the energy used to keep them cool.

"For every watt that is spent running servers," says Dr Brad Karp, of University College London, "the best enterprises most careful about minimising the energy of cooling and maximising efficiency typically find they are spending 40-60% extra energy on just cooling them....

Nokkru neðar...

...just outside Reykjavik, work is well advanced on the first site which its owners hope will spark a server cold rush.

In around a year - if all goes according to plan - the first companies will start leasing space in this data centre..."

Grænn iðnaður:

Mr Monroe explains what would happen if a company moved its data centre to Iceland.

"The carbon savings would be enormous.  For example, if a large internet media company operating thousands and thousands of servers relocated its servers to Iceland, that company would save greater than half a million metric tons of carbon annually..." 

All of Iceland's electricity is renewable and basically carbon free.

Smella hér til að lesa alla  greinina á vef BBC...

 

Vonandi verða þessi fyrirhuguðu gagnaver að veruleika. Fyrirhugað er að eitt þessara netþjónabúa rísi á Suðurnesjum og eru framkvæmdir í fullum gangi. Það verkefni kemur við sögu í fréttapistli BBC. 

Verkefnið er þó í uppnámi vegna ákvörðunar umhverfisráðherra varðandi Suðvesturlínunnar svokölluðu. Ráðherra felldi úr gildi ákvörðun Skipulagsstofnunar um að ekki skuli fara fram sameiginlegt mat á umhverfisáhrifum framkvæmda vegna Suðvesturlínu og öðrum tengdum framkvæmdum. Vonandi mun ráðherra endurskoða þessa ákvörðun sína, því það getur ekki verið að ákvörðunin eigi að koma niður á gagnaverum.

Gagnaver gera  kröfur til mjög mikils afhendingaröryggis á orku. Þar má ekkert til spara. Aðeins ein mikið lestuð háspennulína tengir nú Suðurnesin við Landsnet, og er það allsendis ófullnægjandi vegna reksturs gagnavera. Því miður. Gagnaver krefjast þess að öll kerfi séu að minnsta kosti tvöföld.

Vonandi rætist þó úr þessum málum sem allra fyrst. Það er nauðsynlegt að grípa strax í taumana. Að öðrum kosti rennur einstakt tækifæri okkur úr greipum. Við megum engan tíma missa. Íslands óhamingju má ekki verða allt að vopni, -einu sinni enn.

 

Ítarefni:

Vísir - Á annað hundrað ný störf við netþjónabú

Vísir - Eitt stærsta netþjónabú heims í Keflavík

Suðvesturlínur. Vefur um uppbyggingu öflugs og öruggs flutningskerfis raforku á Suðvesturlandi - frá Hellisheiði að Geithálsi og Hafnafirði og áfram út á Reykjanes.

 

 

 

 Tölvubúnaður í gagnaveri

 

Siglingar um "Norð-austur siglingaleiðina" yfir heimskautasvæðið eru mun meiri en almennt er vitað...

Adolf Erik Nordenskjöld barón sigldi Norðaustur leiðina fyrstur manna árið 1879. Rússar hafa notað þessa siglingaleið mikið frá árinu 1934. Fyrir fáeinum vikum flaug sú frétt um allan heim að þessi siglingaleið væri að opnast, og að kaupskip hefðu siglt þar um í fyrsta sinn. Fréttin var ættuð frá skipafélaginu sem átti skipin og birt gagnrýnislaust í fjölmiðlum heimsins.

 

Skoðum málið nánar. Sjálfsagt verða margir dálítið hissa við lesturinn...

 

Norð-austur siglingaleiðin (rauð) er mun styttri en hin hefðbundna siglingaleið (gul) milli Evrópu og t.d. Japan, eins og sést á efstu myndinni.

 

Um Nordenskjöld var fjallað lítillega í athugasemdum pistilsins"Hafísinn í ár 23% meiri en árið 2007", hinn 18 september síðastliðinn. Þar er birt eftirfarandi mynd mynd af frétt New York Times árið1901 um andlát Nordenskjölds og þetta afrek hans árið 1879. Um ævi Nordenskjölds má til dæmis lesa hér.

 

 

Víkur nú sögunni að siglingum Rússa sem hófust nokkrum áratugum síðar. Um þessar siglingar er fjallað í stuttri grein í The Register sem nefnist "Media 're-open' North Eastern Passage",sem útleggja má sem "Fjölmiðlar opna aftur Norð-austur siglingaleiðina".

 

Greinin byrjar þannig: "One of Russia's commercial maritime trade routes for the past 70 years has been "re-opened" by a press hungry for dramatic Global Warming scare stories - but who failed to check the most basic facts..."

 

Síðan segir nokkru aftar: "Since the 1930s the route has seen major ports spring up, carrying over 200,000 tons of freight passing through each year, although this declined with the fall of the Soviet Union".

 

Skoðum nú stórmerka grein frá apríl 1993 í kanadíska blaðinu The Northern Mariner (Canadian Nautical Research Society). Hvergi er í þessari grein minnst á hlýnun lofthjúps jarðar og minnkandi hafís, enda var það ekki í tísku þegar greinin var skrifuð. Þar kemur fram að vöruflutningar hafi numið yfir 5.000.000 tonnum árlega þegar mest var:

 

Fjallað er ítarlega um siglingar Rússa í grein eftir Jan Drent sem nefnist Commercial shipping on the Northern sea route, og er hægt að sækja sem pdf skjal með því að smella hér.

 

Þetta er mjög merkileg grein.  Þar má meðal annars sjá þessa töflu sem sýnir hve gríðarlega umfangsmiklir vöruflutningar hafa átt sér stað á árunum 1935 til 1987. Það er enn merkilegra að á þessu rúmlega hálfrar aldar tímabili var kuldatímabil sem við nefnum stundum hafísárin. Að sjálfsögðu notuðu Rússar sérstaklega styrkt flutningaskip fyrir þessar ferðir, enda ekki neinir viðvaningar.

 

 

 Taflan sýnir hvernig vöruflutningar jukust með árunum frá 1935 til 1987. Eftir fall Sovétríkjanna dró úr þessum flutningum. Takið eftir að taflan sýnir siglingar á tíu ára fresti og að t.d. árið 1980 námu vöruflutningarnir 4.951.000 tonnum.

Jafnvel á hinum köldu "hafísárum" hafa vöruflutningar verið verulegir.

 

 

 Gámaflutningaskip á siglingu í september 1991.

Í greininni kemur fram að þetta ár hafi flutningar numið 4,9 miljónum tonna"...when there were more than nine hundred voyages by some two hundred ships" (bls. 7).

Á blaðsíðu 15 í greininni sem skrifuð er árið 1993 stendur:

"Annual cargo traffic between northern Europe and the Far East is currently about thirty million tonnes. Just over one million is carried on the Trans-Siberian Railway, and 216,000 on the Northern Sea Route. ... During this century commercial use of the Northeast Passage has become well established. Thus far shipping has consisted largely of domestic traffic along the northern coast. The development of a viable navigation route by the Russians has been achieved through a lengthy and sustained effort. Will this now lead to regular international use of the Northern Sea Route for both transits and trade with Siberia and north European Russia? This question could become one of the most interesting in world-wide trade at the turn of the century and beyond".

 

 --- --- ---

 

 

Fréttatilkynning frá utanríkisráðuneytinu:

 

Utanríkisráðherra hefur sett á fót starfshóp til að fjalla um opnun norð-austur siglingaleiðarinnar fyrir Norðurheimsskautið og mikilvægi hennar fyrir Ísland.

Ákvörðunin helgast m.a. af því að flestum vísindamönnum sem fjallað hafa um áhrif hlýnandi veðurfars á norðurslóðum ber saman um að draga muni verulega úr ís á siglingaleiðunum fyrir Norðurskautið á næstkomandi áratugum. Samkvæmt sumum spám, er talið að siglingaleiðin fyrir Norður-Rússland kunni að verða opin óstyrktum skipum í a.m.k. tvo mánuði á sumrin innan fimm ára og jafnvel í fjóra til sex mánuði árið 2015.

Ísland hefði mikinn efnahagslegan ávinning af opnun norð-austur siglingaleiðarinnar og opnar hún möguleika á birgðastöð og umskipunarhöfn á Íslandi fyrir flutninga milli Austur-Asíu og ríkja við Norður-Atlantshaf.

Þess er vænst að starfshópurinn, sem lúta mun forystu utanríkisráðuneytisins, taki saman greinargerð um efnið fyrir haustið 2004.

Nánari upplýsingar er að finna í viðhengi.

Utanríkisráðuneytið
Reykjavík, 19. september 2003.

Það er nú svo, og svo er nú það... eins og einhver sagði...

 

--- --- ---

 

 

Ágæti lesandi: Kom þér eitthvað á óvart við lestur þessa pistils um Norð-austur siglingaleiðina? Auðvitað með hliðsjón af umræðunum undanfarin ár....

 

 

Lesið hina stórmerku grein  Jan Drent  "Commercial shipping on the Northern sea route" í The Northern Mariner:

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• jandrent-northernsearoute_0.pdf

Málþing verkfræðistofunnar VERKÍS: LJÓSGÆÐI-LÍFSGÆÐI 13. október. Meðal fyrirlesara er ráðgjafi NASA...

 

 

Fátt er mikilvægara í skammdegnu en góð lýsing. Fátt hefur eins mikil áhrif á lifsgæði okkar og vellíðan þegar birtu sólar nýtur ekki. Þess vegna hlýtur að vera mikill fengur af málþingi um ljósgæði og lífsgæði þar sem valinkunnir erlendir fyrirlesarar fjalla um þetta mikilvæga mál.

 

Málþing um sjálfbærni og lýsingarhönnun, 13. október 2009

LJÓSGÆÐI LÍFSGÆÐI

 

Í ljósi breyttra aðstæðna í mannvirkjagerð hér á Íslandi eru tækifæri til endurmats og uppbyggingar fyrir nýja tíma og nýjar stefnur. Raunhæft er að ætla að áherslur í framtíðinni verði á hönnun til sjálfbærni og þar með talið við hönnun lýsingar þar sem kröfur um orkusparnað og vellíðan þeirra einstaklinga sem innan bygginganna dveljast hafa aukist.

 

Ráðgjafarfyrirtækið Verkís mun standa fyrir opnu málþingi sem ber heitið „LJÓSGÆÐI - LÍFSGÆÐI" þriðjudaginn 13.október næstkomandi í Laugardalshöll - ráðstefnusal 3. Þar munu alþjóðlegir fyrirlesarar miðla nýjum rannsóknum og þeim möguleikum sem við höfum til að bæta umhverfi okkar og vellíðan með birtu.

 

Fyrirlesarar málþingsins eru:

Dr. George Brainard taugalæknir og sérstakur ráðgjafi NASA - National Space Biomedical Research Institute við þróun á mótvægisaðgerðum við heilsufarsbreytingum geimfara

Dr. Merete Madsen dagsbirtu-arkitekt

Kevan Shaw lýsingarhönnuður og formaður nefndar um sjálfbærni PLDA - Alþjóðlegum samtökum lýsingarhönnuða

Martin Lupton frá Guerrilla Lighting og formaður PLDA - Professional Lighting Design Association

 

Málþingið er haldið á ensku og er ætlað öllum þeim sem vilja fræðast um gildi lýsingar og eiga þátt í að bæta umhverfi sitt og annarra

Miðar fast á www.midi.is

Nánari upplýsingar um málþingið eru á slóðinni: http://www.verkis.is/malthing en einnig hjá Þórdísi Harðardóttur  trh(hjá)verkis.is, Guðjóni L. Sigurðssyni gls(hjá)verkis.is og Rósu Dögg Þorsteinsdóttur rdt(hjá)verkis.is.

 

  >>  Dagskrá / Programme

  >>  Fyrirlesarar / Bios

  >>  Fréttatikynning

  >>  Press release

  >>  www.verkis.is

  >>  www.midi.is

 

 

 

 

 

Verkfræðistofa Íslands

 

Samfelld reynsla frá árinu 1932

Verkfræðistofan VERKÍS sem heldur málþingið á rætur að rekja til fimm verkfræðistofa með 255 ára samanlagðan starfsaldur, en þær sameinuðust árið 2008. Starfsmenn eru um 300:

^{1932:  VST - Verkfræðistofa Sigurðar Thoroddsen
1961:  RT - Rafagnatækni
1962:  Fjarhitun
1965:  Rafteikning
1970:  Fjölhönnun}

 

 www.verkis.is

Ísöldin sem var á næsta leyti fyrir þrem áratugum, en kom ekki. Vídeó....

Fyrir fáeinum áratugum, þ.e. á hafísárunum svokölluðu, vöruðu margir við því að raunveruleg ísöld væri á næsta leyti. Aðeins fáeinir áratugir væru til stefnu. Allt gæti farið á versta veg. Miklar loftslagsbreytingar í vændum...

Í myndböndunum hér fyrir neðan eru viðtöl við vísindamenn sem fjalla um þessa yfirvofandi hættu. Talað er um jökla sem voru að ganga fram, óvenju harða vetur, aukinn hafís,  ofl. Þessi áhugaverðu myndbönd eru frá því um 1978. Skyndilega fór að hlýna aftur, jöklar fóru að hopa aftur, og þá breyttust viðhorfin verulega eins og allir vita....

Ósköp erum við fljót að gleyma...

Skyldi einhvern tíman fara að kólna aftur eins og á hafísárunum, jöklar ganga fram, harðir vetur, aukinn hafís...?  Hummm...

(Einhverjar truflanir hafa verið í dag hjá YouTube. Kemst vonandií lag innan skamms).

 

Kafli 1

 

 

Kafli 2:

 

 

Kafli 3:

 

 

Nýr frábær þáttaröð í Sjónvarpinu...

Ein besta íslenska þáttaröð allra tíma, Nýsköpun-íslensk vísindi, er að hefja göngur sínar í Sjónvarpinu um þessar mundir.  Umsjónarmaður er Ari Trausti Guðmundsson jarðvísindmaður og rithöfundur. 

Í fyrsta þættinum, sem var sýndur fimmtudaginn 1. október, var sagt frá hvernig nota má sjó og jökulvatn til þess að framleiða raforku, frá rannsóknum á því hvað gerir Íslendinga að einni hamingjusömustu þjóð veraldar samkvæmt könnunum, og hvernig fatlaður íslenskur vísindamaður tekur þátt í verkefni sem miðar að því að hann nái betra valdi yfir fingrum sínum með því að nota rafstraum.

Þetta er röð tólf þátta um vísindi og fræði á Íslandi. Hver þáttur er tæpar 30 mín. að lengd og inniheldur þrjú ólík viðfangsefni. Þannig kynnast áhorfendur á öllum aldri 36 áhugaverðum verkefnum úr flestum geirum vísinda og tækni en í þeim efnum er mikil gróska, eins og segir á vef RÚV.

Þættirnir eru unnir fyrir Sjónvarpið í samvinnu við margar vísindastofnanir, háskóla, félög og rannsóknarsjóði.

 

Enginn má missa af þessum þáttum Sjónvarpsins og Ara Trausta!

Bloggarinn, sem horfir lítið á sjónvarp, missti að mestu af fyrsta þættinum. Sem betur fer reyndist hægt að sjá hann á vef RÚV með því að smella hér. 

008182-0002 

008182-0001Næstu þættir:

 

2. þáttur.

Sýnt: fimmtudagur 8. okt. 2009 kl. 21.25.
Endursýnt: 9. október 2009 kl. 18.25; 10. október 2009 kl. 10.20

Í öðrum þætti er fjallað um hugsanlegan þátt Íslendinga í vöruflutningum yfir norðurskautshafsvæðið, um rannsóknir á virkni og áhrifum veiðarfæra í sjó og um árangur í bráttunni gegn skæðu krabbameini og nýjar uppgötvanir um orsakir þess.

 

3. þáttur.

Sýnt: fimmtudagur 15. okt. 2009 kl. 21.25.
Endursýnt: 16. október 2009 kl. 18.25; 17. október 2009 kl. 10.25

Í þriðja þætti er farið í saumana á olíuleit norðaustur af Íslandi, fjallað um fyrirtæki sem hefur náð miklum árangri í tölvuheimi skóla og skólastarfs og um hveraörverur sem geta aðstoðað Íslendinga í orkumálum.

 

Geimgeislar hafa aukist verulega undanfarið. Boðar það kólnandi veðurfar samkvæmt kenningu Svensmarks...?

 

 

Fyrir fáeinum dögum birti NASA frétt um að styrkur geimgeisla sé nú 19% meiri en nokkurn tíman hefur mælst í 50 ár.  Ástæðan er hin mikla lægð í virkni sólar sem flestir hafa væntanlega heyrt um. "We’re experiencing the deepest solar minimum in nearly a century,” sagði Dean Pesnell hjá  Goddard Space Flight Center, “so it is no surprise that cosmic rays are at record levels for the Space Age.”

Frétt NASA má lesa hér fyrir neðan.

Það er ljóst að náttúran er að framkvæma mikla tilraun. Mun kenning Henriks Svensmarks  reynast rétt? Mun það reynast orð að sönnu þegar hann sagði um daginn: "Vi anbefaler vores venner at nyde den globale opvarmning, mens den varer".

 

Bloggarinn vonar að Svensmark hafi rangt fyrir sér og kólnun sé ekki væntanleg á næstu árum. Vonandi reynist ekki hægt að kenna náttúruöflunum um meirihluta þeirrar hækkunar á hitastigi sem við upplifðum á síðustu öld. Vonandi gengur sú hækkun ekki til baka.

Alls ekki meiri kulda takk!

 

 

 
 
Einhver fylgni virðist vera milli styrks geimgeisla og lofthita samkvæmt mælingum frá loftbelgjum, eins og fram kemur á þessari mynd. Eigil Friis-Christensen er yfirmaður Dönsku geimrannsóknarstofnunarinnar .

 

Niðurstaða þessarar tilraunar náttúrunnar birtist innan fárra ára skrifuð í skýin

 

 

 

 

--- --- ---

 

Cosmic Rays Hit Space Age High

09.28.09

 

http://www.nasa.gov/topics/solarsystem/features/ray_surge.html

 

 

 

Energetic iron nuclei counted by the Cosmic Ray Isotope Spectrometer on NASA's Advanced Composition Explorer (ACE) spacecraft reveal that cosmic ray levels have jumped 19% above the previous Space Age high. Credit: Richard Mewaldt/Caltech
› Larger image

An artist's concept of the heliosphere, a magnetic bubble that partially protects the solar system from cosmic rays. Credit: Walt Feimer/NASA GSFC's Conceptual Image Lab
› Larger image

 

Planning a trip to Mars? Take plenty of shielding. According to sensors on NASA's ACE (Advanced Composition Explorer) spacecraft, galactic cosmic rays have just hit a Space Age high.

"In 2009, cosmic ray intensities have increased 19% beyond anything we've seen in the past 50 years," says Richard Mewaldt of Caltech. "The increase is significant, and it could mean we need to re-think how much radiation shielding astronauts take with them on deep-space missions."

The cause of the surge is solar minimum, a deep lull in solar activity that began around 2007 and continues today. Researchers have long known that cosmic rays go up when solar activity goes down. Right now solar activity is as weak as it has been in modern times, setting the stage for what Mewaldt calls "a perfect storm of cosmic rays."

"We're experiencing the deepest solar minimum in nearly a century," says Dean Pesnell of the Goddard Space Flight Center, "so it is no surprise that cosmic rays are at record levels for the Space Age."

Galactic cosmic rays come from outside the solar system. They are subatomic particles--mainly protons but also some heavy nuclei--accelerated to almost light speed by distant supernova explosions. Cosmic rays cause "air showers" of secondary particles when they hit Earth's atmosphere; they pose a health hazard to astronauts; and a single cosmic ray can disable a satellite if it hits an unlucky integrated circuit.

The sun's magnetic field is our first line of defense against these highly-charged, energetic particles. The entire solar system from Mercury to Pluto and beyond is surrounded by a bubble of solar magnetism called "the heliosphere." It springs from the sun's inner magnetic dynamo and is inflated to gargantuan proportions by the solar wind. When a cosmic ray tries to enter the solar system, it must fight through the heliosphere's outer layers; and if it makes it inside, there is a thicket of magnetic fields waiting to scatter and deflect the intruder.

"At times of low solar activity, this natural shielding is weakened, and more cosmic rays are able to reach the inner solar system," explains Pesnell.

Mewaldt lists three aspects of the current solar minimum that are combining to create the perfect storm:

1. The sun's magnetic field is weak. "There has been a sharp decline in the sun's interplanetary magnetic field (IMF) down to only 4 nanoTesla (nT) from typical values of 6 to 8 nT," he says. "This record-low IMF undoubtedly contributes to the record-high cosmic ray fluxes."




The heliospheric current sheet is shaped like a ballerina's skirt. Credit: J. R. Jokipii, University of Arizona
› Larger image



2. The solar wind is flagging. "Measurements by the Ulysses spacecraft show that solar wind pressure is at a 50-year low," he continues, "so the magnetic bubble that protects the solar system is not being inflated as much as usual." A smaller bubble gives cosmic rays a shorter-shot into the solar system. Once a cosmic ray enters the solar system, it must "swim upstream" against the solar wind. Solar wind speeds have dropped to very low levels in 2008 and 2009, making it easier than usual for a cosmic ray to proceed.


3. The current sheet is flattening. Imagine the sun wearing a ballerina's skirt as wide as the entire solar system with an electrical current flowing along the wavy folds. That is the "heliospheric current sheet," a vast transition zone where the polarity of the sun's magnetic field changes from plus (north) to minus (south). The current sheet is important because cosmic rays tend to be guided by its folds. Lately, the current sheet has been flattening itself out, allowing cosmic rays more direct access to the inner solar system.

"If the flattening continues as it has in previous solar minima, we could see cosmic ray fluxes jump all the way to 30% above previous Space Age highs," predicts Mewaldt.

Earth is in no great peril from the extra cosmic rays. The planet's atmosphere and magnetic field combine to form a formidable shield against space radiation, protecting humans on the surface. Indeed, we've weathered storms much worse than this. Hundreds of years ago, cosmic ray fluxes were at least 200% higher than they are now. Researchers know this because when cosmic rays hit the atmosphere, they produce an isotope of beryllium, 10Be, which is preserved in polar ice. By examining ice cores, it is possible to estimate cosmic ray fluxes more than a thousand years into the past. Even with the recent surge, cosmic rays today are much weaker than they have been at times in the past millennium.

"The space era has so far experienced a time of relatively low cosmic ray activity," says Mewaldt. "We may now be returning to levels typical of past centuries."

NASA spacecraft will continue to monitor the situation as solar minimum unfolds. Stay tuned for updates.

 

 

Dr. Tony Phillips
Heliophysics News Team

 

Ítarefni:

Cosmic rays and climate.
Jasper Kirkby / CERN
CERN Colloquium, 4 June 2009

Mjög fróðlegt!

 

 

 

 

Hvað í ósköpunum eru smágervingar...?

Orðið smágervingar átti að vera nýyrði sem smíðað var árið 1966 vegna greinar um nýja tækni sem þá var að slíta barnsskónum. Greinin var í því ágæta blaði De Rerum Natura sem nemendur Menntaskólans í Reykjavík gáfu út og gera vonandi enn. Greinin um smágervinga fjallaði um það sem í dag kallast samrásir eða integrated circuit á ensku. Á þeim tíma sagði maður einfaldlega á ísl-ensku integreraðar rásir.

Hvers vegna orðið "smágervingar" í stað "integreraðar rásir"?    Hvernig var það hugsað?

Eins og fram kemur í greininni Smágervingar, þá eru þessar örsmáu rásir, sem eru ómissandi í öllum rafeindatækjum í dag, smíðaðar úr kísil og kísiloxíð sem er sama efni og í mörgum steinum. Þetta er því ekki ólíkt örsmáum steingervingum. Þannig varð orðið til. Það er svo annað mál, að það reyndist einnota og hefur líklega ekki sést annars staðar en í þessari grein.   Við leyfum okkur þó að nota orðið í þessum pistli í stað orðsins samrás.

Myndin á forsíðu greinarinnar á að sýna þróunina frá útvarpslampa til transistors (smára) og þaðan til smágervings (samrásar).

Greinin Smágervingar hefst á þessum orðum:

"Árangur hinnar geysimiklu viðleitni rafeindaiðnaðarins til þess að auka áreiðanleika og gæði framleiðslu sinnar, en gera hana um leið smærri og kostnaðarminni, hefur verið svo mikill, að varla hefði neinn dirfzt að spá honum fyrir um það bil tíu árum. ... Unnt er t.d. að gera fullkomna rás, er samanstendur af 10 til 20 transistorum og 40 til 60 mótstöðum, úr kísilsneið sem er aðeins 2 til 3 mm á kant".

Þá þótti mikið að troða 10 til 20 transistorum í einn smágerving. Í dag þykir þetta ekki mikið. Myndvinnslu-örgjörvinn GeForce GTX 280 inniheldur hvorki meira né minna en 1.400.000.000 transistora!

Gömlu grein menntaskólastráksins í De Rerum Natura, apríl 1966, má lesa með því að smella á Smágervingar.

Blaðið De Rerum Natura var einstaklega vandað og metnaðarfullt. Eintakið, sem umrædd grein var í, var tæpar 90 blaðsíður að lengd. De rerum natura er latína og þýðir Um hlutanna eðli. Nafnið kemur frá rómverska skáldinu Lúkretíusi, sem var uppi um 95-54 f.kr., og samdi mikið kvæði á latínu, De rerum natura. Í kvæðinu setur Lúkretíus fram heimspeki Epikúrosar.  Auðvitað var líka vel til fallið að hafa latneskt nafn á þessu blaði sem gefið var út í Latínuskólanum MR, en á þessum árum lærðu allir nemendur skólans latínu, bæði þeir sem voru í máladeild og þeir sem voru í stærðfræðideild.

Nöfn ritnefndar blaðsins og efnisyfirlit má sjá aftast í greininni. Jón Erlendsson var þá ritstjóri.

Á Stjörnufræðivefnum er grein um stjörnulíffræði. Þar er minnst á Lúkretíus: "Eins og vænta má eru vangaveltur um líf utan jarðar ekki nýjar af nálinni. Grísku atómistarnir Levkippus, Demokrítus og Epíkúrus virðast hafa aðhyllst hugmyndir um ótölulegan fjölda heima,  og Rómverski heimspekingurinn Lúkretíus tók skýrt fram að aðrir heimar hlytu að vera til því geimurinn væri „óendanlegur til allra átta og efnisagnir óendanlega margar á sveimi á sífelldri hreyfingu“".      Jæja, þetta var víst útúrdúr, alls óskyldur innihaldi pistilsins um smágervinga .

Fróðlegt væri að frétta í athugasemdum hér fyrir aftan hvort blaðið sé enn lifandi og hvort latína sé enn kennd öllum nemendum skólans .

(Uppfært 30. sept.: Sverrir Guðmundsson benti á að blaðið kæmi enn út þó svo að útgáfan hafi verið stopul. Blað frá árinu 2006 er hér).

 --- --- ---

Greinin Smágervingar.

Wikipedia: Menntaskólinn í Reykjavík.

MR66

 

 

Mjög stækkuð mynd af smágerving, öðru nafni samrás.
Rétt stærð er líklega um 10 x 10 mm.

 

 

 

          "Heimurinn víkur úr vegi þess manns sem veit hvert hann ætlar".

                                                                                                 - David S. Jordan

Gömul grein bloggarans um LASER-tækni frá 1966...

 

„Í vísindalegum staðleysusögum er oft talað um dauðageisla, er breytt geti flugvél í reykslý og lagt borgir í rúst á augabragði. Ekkert verður um það fullyrt hvort laser-tæknin sé afleiðing þessara hugaróra, en þó má með nokkrum rétti halda því fram, að laser sé með merkustu uppgötvunum þessarar aldar. Þó að laser sé hvorki hugsaður né hæfur sem fjöldamorðvopn, hefur hann þegar valdið gjörbyltingu á ýmsum sviðum.

Í grundvallaratriðum er laser mjög einfalt tæki, þótt nafnið sé langt, ef það er óstytt. Laser stendur fyrir Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation...“

 

Þannig hefst grein sem höfundur þessa pistils skrifaði í De Rerum Natura árið 1966. Þetta merka blað er gefið út af nemendum Menntaskólans í Reykjavík.

 

Því miður hef ég glatað blaðinu, en var svo ljónheppinn að fá fyrir skömmu ljósrit af greninni, sem ég skannaði snarlega í Word og breytti í Acrobat pdf skjal. Hægt er að nálgast allan textann með því að smella á nafn greinarinnar: LASER. (Auðvitað má lika hægrismella á orðið og vista þannig skjalið ef það hentar betur, t.d. fyrir útprentun).

 

Auðvitað hefur margt breyst í lasertækninni síðan greinin var skrifuð fyrir tæpum 44 árum. Geislaspilarar væru óhugsandi án þessarar tækni, svo og ljósleiðarafjarskipti og fjölmargt fleira sem nánast er sjálfsagður hlutur í dag. Á fundum sveifla fyrirlesarar laser-bendlum nánast eins og stjörnustríðshetjur geislasverðum, og auðvitað er búið að íslenska nafnið á tækinu. Leysir heitir það auðvitað á ástkæra ylhýra málinu. Í lok greinarinnar er minnst á ýmis svið þar sem nýta mætti lasertæknina, svo sem í fjarskiptum, ratsjám, iðnaði og læknisfræði. Allt hefur þetta ræst og vel það...

 

 

Greinin LASER. De Rerum Natura jan. 1966.

 

Wikipedia: LASER

 

Wikipedia: Laser  applications

 

 

 

Fyrir aftan greinina eru þrjár tilvitnanir til uppfyllingar:

 

     Sérfræðingur er maður, sem veit æ meira um æ minna.

               - N.M. Butler.

 

                Síðasta og æðsta tákn vísindanna er hið mikla spurningamerki.

                          - A. Garborg.

 

                           Standir þú við dyr hins ógerlega, skaltu knýja á þær.

                                     - H. Redwood.

 

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• laser_i_dererumnatura_1966_pq.pdf

Er sólin loksins að hressast eftir langvarandi deyfð?

 

Sólin 22. sept. 2009

 

Tveir þokkalega stórir sólblettir sem sjást nú á framhlið sólar vekja vonir um að hún sé nú að ná sér eftir óvenjulangan dvala. Um margra mánaða skeið hefur varla sést sólblettur, og þeir sem á annað borð hafa sést hafa horfið nánast jafnskjótt og þeir birtust. Jafnvel verið svo smáir að þeir hefðu varla sést fyrir nokkrum áratugum.  Þessir tveir sólblettir, sem bera einkennisstafina 1026 og 1027, tilheyra ótvírætt sólsveiflu 24, en það sést bæði á fjarlægð þeirra frá miðbaug og segulstefnu.

Vonandi fer sólin nú að hressast meira dag frá degi og sólblettum að fjölga. Á þessu ári hafa dagar sem engir sólblettir hafa sést verið 212, en síðan árið 2004 hafa þeir verið 723. Til samanburðar þá er dagafjöldinn í dæmigerði sólarlægð 485. Það er sem sagt verulegur munur á 723 og 485.

Hvernig má búast við að næsta sólsveifla verði? Síðasta sólsveifla (númer 23) var með sólblettatöluna 120, en sólsveiflan þar á undan (númer 22) var með sólblettatöluna 160.  Menn hafa mikið reynt að spá fyrir um næstu sólsveiflu, og á myndinni hér fyrir neðan má sjá spádóma fjölmargra vísindamanna sem beitt hafa ýmsum aðferðum. Þar á meðal eru þekkt nöfn. Spádómarnir liggja á bilinu 40 til 185.  Eftir óvenjulegan slappleika sólar undanfarið eru menn farnir að hallast að lægri tölunum, e.t.v. um 70. Jafnvel enn lægri tölu. Við skulum bara bíða róeg og sjá til hvað verða vill... Stundum er sólin óútreiknanleg, og vel getur verið að þessir sólblettir sem sjást í dag verði horfnir eftir nokkra daga...

Myndin er frá Dr. Leif Svalgaard stjarneðlisfræðingi hjá Stanford háskóla, en nafn hans má sjá mjög ofarlega í listanum.

 

 

Spádómar margra vísindamanna um hámark næstu sólsveiflu.

 

 

 Spá NOAA frá því í maí 2009.

 

 

 

Í næstum beinni útsendingu:

 Sólin í dag!

Myndin efst á síðunni sýnr sólina eins og hún var 22. september, en þessi mynd uppfærist sjálfkrafa og er því ný frá SOHO gervihnettinum.

Fróðleg verður að fylgjast með þessari mynd næstu daga. Munu sóblettirnir verða langlífir, eða hverfa sjónum innan skamms? Þeir munu væntanlega færast til hægri næstu daga...

Prófið að stækka myndina með því að smella á hana.

29. sept: Bara örlítill sólblettur efst til hægri

 

 Hér er svo mynd frá öðrum Stereo hnettinum sem sér að hluta bakhlið sólar,
eða framhlið í þrívídd þegar mynd frá báðum hnöttunum er notuð.

 

Svo er auðvitað "lifandi" mynd á vinstri jaðar bloggsíðunnar sem hægt er að stækka með því að smella á hana.

Dr. Rajendra Pachauri verkfræðingur og formaður IPCC dáist að orkulindum Íslendinga og sér ekkert því til fyrirstöðu að nýta þær til að knýja álver...

"Ekkert er því til fyrirstöðu að nota endurnýjanlega orku Íslendinga til að knýja álver að mati Rajendra Pachauri formanns Loftslagsnefndar Sameinuðu þjóðanna sem staddur er hér á landi. Hann segir Íslendinga leiðtoga í baráttunni fyrir minni losun gróðurhúsalofttegunda".

Svo segir í fréttum RÚV 19. september. Ennfremur:

"Dr. Rajendra Pachauri er heimskunnur vísindamaður í alþjóðlegum umræðum um loftslagsbreytingar. Hann tók meðal annars við friðarverðlaunum Nóbels árið 2007 fyrir hönd Loftslagsnefndar Sameinuðu þjóðanna. Pachauri, sem er hér í boði Ólafs Ragnars Grímssonar forseta Íslands, hélt í morgun erindi um samspil vísinda og stjórnmálamanna. Hann hitti síðan íslenska vísindamenn og áhrifamenn hér á landi.

Pachauri segir aukna vitund hafa verið á alþjóðavettvangi um þessi mál í heiminum, ekki aðeins meðal almennings heldur yfirvalda.

Pachauri segir Íslendinga í forystu á þessu sviði þar sem þeir eigi mikla endurnýjanlegar orkuauðlindir og skilji mikilvægi þess að nota þær. Þeir geti miðlað þessu til annarra landa".

 

Sjá viðtal við hann í Sjónvapinu hér.

 

Pachauri bendir á þá staðreynd, sem allmargir Íslendingar hafa áður bent á, að skynsamlegt sé að knýja álverin með lítt mengandi orku, frekar en að  nota kolaorkuver.  Losun gróðurhúsalofttegunda sé hattrænt vandamál. Á þetta hefur Jakob Björnsson rafmagnsverkfræðingur og fyrrverandi orkumálastjóri t.d. ítrekað bent,  m.a. í bloggi sínu.

 

Rajendra Pachauri stundað nám  við Indian Railways Institute of Mechanical and Electrical Engineering, og lauk síðan MS prófi í iðnaðarverkfræði frá North Carolina State University. Hann lauk doktorsprófum í iðnaðarverkfræði og hagfræði frá sama skóla.

 

 

Myndina hér fyrir neðan tók  Skarphéðinn Þráinsson af orkuverunum í Svartsengi: