Venus og Máninn dansa tangó á Gamlárskvöld ...

 

 

Reikistjarnan Venus er langbjartasta stjarnan á kvöldhimninum þessar vikurnar. Á gamlárskvöld má búast við skemmtilegri sjón skömmu eftir sólarlag, en þá verða Venus og Tunglið í návígi á suð-vestur himninum.

Myndin er úr Starry Night Pro og sýnir hvernig staðan verður um klukkan 18 á gamlárskvöld séð frá Íslandi.

Þessi danssýning Venusar og karlsins í Tunglinu  stendur aðeins yfir í skamma stund eftir sólarlag. Skötuhjúin munu síðan draga sig í hlé í skjóli nætur og svo ...   og svo ...

 

Máninn hátt á himni skín,

hrímfölur og grár.

Líf og tími líður

og liðið er nú ár.

 

Bregðum blysum á loft,

bleika lýsum grund.

Glottir tungl og hrín við hrönn

og hratt flýr stund.

 

Kyndla vora hefjum hátt,

horfið kveðjum ár.

Dátt við dansinn stígum

dunar ísinn grár.

 

Bregðum blysum á loft, ...

 

Nú er veður næsta frítt,

nóttin er svo blíð.

Blaktir blys í vindi

blaktir líf í tíð.

 

Bregðum blysum á loft, ...

                                                       Jón Ólafsson

 

 

 

 Fæðing Venusar. Botticelli Sandro 1482-86.

 

 Það er engin furða að Máninn skuli vera í návígi við Venus á nýársnótt

 

 

 

Gleðilegt ár !

Takk fyrir árið sem er að líða í aldanna skaut… 

 

 

 

 

 Svona litu skötuhjúin út klukkan 17 á Gamlársdag
Þau eiga eftir að færast nær hvort öðru þegar líður á kvöldið...

 

 

www.spaceweather.com

www.stjornuskodun.is

www.astro.is

 

 

Sherry-trifli uppskrift...

 

 

 

Vinsælasti desertinn í fjölskyldunni er Sherry triffli.  Ómissandi á Aðfangadag og Gamlársdag.

Sherry trifli er mjög þekktur ábætir og til í mörgum útgáfum eins og sést ef  „sherry trifle“ er sett í Google leitarvélina. Um 90.000 tilvísanir birtast.

 

Þessi uppskrift hefur nokkra sérstöðu. Amma mín Sigríður var að hluta alin upp í Bandaríkjunum í lok 19. aldar og kom með þessa uppskrift þaðan. Hún var dóttir Jóns Ólafssonar ritsjóra og skálds, þess er orti m.a. Máninn hátt á himini skín. Maður Sigríðar og afi minn var Ágúst H. Bjarnason prófessor í heimsspeki. Líklega er réttara að uppskriftin hafi komið með langömmu minni, Helgu Eiríksdóttur móður Sigríðar, en fjölskyldan fluttist heim 1899. Þessi réttur hefur alltaf verið mjög vinsæll hjá afkomendum Sigríðar og Ágústar, og hjá mögum alveg ómissandi á stórhátíðum. Grunnuppskriftin er alltaf eins, en útfærslan getur verið mismunandi. Neðst er þó alltaf blanda af sherry, makkarónum, sultu og súkkulaðibitum. Miðlagið er eins konar ísblanda eins og notuð er í heimagerðan ís en blönduð smá matarlími. Efsta lagið er þunnt lag af rjóma. Efst er svo skreytt með t.d. rifsberjahlaupi, muldu suðusukkulaði og öðru sem matar-listamanninum dettur í hug. 

 

 

Í eina skál:

 

3 eggjarauður
2 þeyttar eggjahvítur
1 peli rjómi auk rjóma sem fer ofan á. Líklega tæpir 2 pelar alls.
1 msk sykur
2-3 blöð matarlím
Sherry
Mulið suðusúkkulaði
Sulta (jarðaberja eða hindberjasulta í neðsta lagið, rifsberjasulta í skreytingu efst).
Makkarónur.

 

 

Makkarónur og mulið súkkulaði í botninn, og sulta eftir smekk. Sherrý (a.m.k. 50 g, sjá aths.). Makkarónurnar aðeins muldar, súkkulaðið og sultan sett saman við sherrýið. Þetta aðeins hrært með gaffli.

Eggjarauðurnar hrærðar með sykri til að blandast saman. Eggjahvítur þeyttar, síðan rjómi þeyttur, og þessu blandað saman.

2-3 blöð matarlím vætt í köldu vatni og kreist út í og sett í pott sem er hitaður í heitu vatni.

Matarlíminu er síðan hellt í hræruna mjög mjórri bunu og hrært varlega svo ekki kekkist.  Látið stirðna í kæliskáp.

Síðan lag af hvítum rjóma efst og skreytt með rifsberjahlaupi og röspuðu suðusúkkulaði. 

 

 

 ---

 

Ath. Þetta er uppskrift fyrir eina stóra skál. Sjálfsagt er betra að nota tvær skálar þannig að pláss verði fyrir rjómann í efsta laginu. Yfirleitt voru búnar til tvær skálar og veitti ekki af   :-)

Oftast var sett töluvert meira af sherry en stendur í uppskriftinni, enda þótti flestum það sem á botninum var langbest. Börnin voru þó oftast hrifnari af efri lögunum.

Það sem er vandasamast er þegar mararlíminu er hellt í hræruna. Það þarf að gerast mjög varlega til að forðast kekki. Að öðru leyti er mjög auðvelt að útbúa þennan ljúffenga desert.

 

áhb

 

 

Tíu bestu stjörnuljósmyndir ársins 2008

 

Stjörnufræðin er einstaklega myndræn vísindagrein. Á hverju ári eru þúsundir ljósmynda teknar af undrum alheimsins, hvort sem er af stjörnuáhugamönnum, stjörnufræðingum eða sendiherrum jarðarbúa úti í sólkerfinu. Margar þessara mynda eru í gullfallegar og verðskulda sannarlega að sem flestir fái að njóta þeirra.

Sjá Stjörnufræðivefinn www.stjornuskodun.is

Myndirnar sem þar eru valdar sem tíu bestu stjörnuljósmyndir ársins 2008 voru fyrst og fremst valdar út frá fegurðargildi, en ekki síður vísindalegu.

Við hverja mynd er lýsing á því sem fyrir augun ber, enda eru fyrirbærin ekki síður áhugaverð en myndirnar fallegar.

 

Myndin hér fyrir ofan er ein þessara frábæru mynda.  Við myndina stendur þessi skýring Sævars Helga Bragasonar:

Þessa ótrúlegu mynd af rykstormi við gljúfrakerfi á Mars tók Mars Reconnaissance Orbiter geimfarið. Mars Reconnaissance Orbiter er útbúið gríðarlega öflugum myndavélum sem gegna því hlutverki að kortleggja yfirborðið mjög nákvæmlega svo unnt sé að draga upp sögu fljótandi vatns á yfirborðinu. MRO gegnir auk þess hlutverki veðurtungls sem fylgist stöðugt með veðurfarinu á Mars. Stundum sér geimfarið storma verða til á yfirborðinu, líkt og á myndinni hér fyrir ofan.

Rykstormar á Mars verða til þegar vindur lyftir rykögnum upp af yfirborðinu og hátt upp í lofthjúpinn. Vatnsís í lofthjúpnum þéttist á rykagnirnar og mynda ljósleit ský. Stundum breytast litlir staðbundnir rykstormar sem þessi í einn risavaxinn hnattrænan rykstorm sem hylur allt yfirborðið svo aðeins hæstu tindar eldfjallanna á Mars standa upp úr.

Á hverju degi verða talsverðar breytingar í lofthjúpi Mars. Þessar breytingar má að hluta rekja til þess að á Mars eru engin höf eins og á jörðinni. Á jörðinni geyma höfin mikinn varma svo hitasveiflur hér eru ekki ýkja miklar milli dags og nætur. Yfirborð Mars er ein eyðimörk sem hitnar fljótt á daginn en kólnar jafnsnöggt á næturnar, líkt og í eyðimörkum jarðar. Daglegar hitasveiflur upp á 100°C sem endurspeglast í breytileika lofthjúpsins.

Veðurfarið á Mars er óskaplega heillandi og lærdómsríkt fyrir okkur sem lifum á tímum loftslagsbreytinga á jörðinni. Mars Reconnaissance Orbiter er sendherra jarðarbúa á rauðu reikistjörnunni og er ætlað að afhjúpa leyndardóma hennar.

Mynd: NASA/JPL-Caltech/MSSS

 

Skoðið hinar níu myndirnar á vefsíðunni www.stjornuskodun.is.

 

 

Tíu bestu stjörnuljósmyndir ársins 2008

 

 

Myndband í Wall Stree Journal: How Iceland Collapsed ...

 

 

 

 

Myndbandið hér fyrir neðan birtist 26. desember í Wall Street Journal. Það gefur nokkuð góða mynd af ástandinu á Íslandi.

Myndbandið á Wall Street Journal er hér, ef innfellda myndbandið hér fyrir neðan virkar ekki sem skyldi.

 

Ókeypis og auðvelt myndvinnsluforrit: Picasa-3 frá Google...

 

 

 

Picasa-3 er einstaklega þægilegt forrit til að halda utan um ljósmyndir, lagfæra þær, prenta eða setja í myndaalbúm. Það besta er að forritið er ókeypis. Gott eins og flest sem kemur frá Google .

Forritið byrjar á að finna allar myndir sem eru í tölvunni, jafnvel einnig þær sem maður er búinn að týna, og raðar þeim í myndaalbúm.  Þannig hefur maður gott yfirlit yfir allar myndirnar í tölvunni.

Síðan er auðvelt með einföldum aðgerðum að lagfæra galla í myndunum.  Sumar myndir halla, aðrar eru með undarlegum litblæ, rauð augu, óskýrar, of dökkar, o.s.frv. sem flestir þekkja. Jafnvel má búa til vídeó úr myndunum og flytja yfir á YouTube.

Það besta er að lagfæringarnar hafa engin áhrif á frummyndina sem er varðveitt óbreytt.

Eftir lagfæringar getur maður merkt bestu myndirnar með stjörnu og flutt yfir í nýja möppu þar sem auðveldara er að njóta þeirra og skoða sem "slide show".

Hægt er að fá ókeypis pláss á netinu (1Gb) fyrir myndaalbúm sem auðvelt er að flytja myndirnar í. Sjá hér.   Útprentun mynda er sáraeinföld.

Ég nota Photoshop töluvert fyrir betri myndir, en Picasa-3 er miklu auðveldara og fljótlegra í notkun og meira en nóg fyrir allar venjulegar myndir.

Mæli eindregið með þessu góða forriti frá Google.  Heilmikið kennsluefni er á netinu, eins og sést með því að leita með Google.

 

Forritið má sækja hér: http://picasa.google.com

 

 

 Kynning á Picasa-3:

Vetrarsólstöður 21/12: Bein útsending frá 5000 ára gömlu grafhýsi á Írlandi...

 

 

 

Í tilefni Alþjóðalegs árs stjörnufræðinnar 2009 verður á vetrarsólstöðum bein útsending á sólarupprás frá 5000 ára gömlu grafhýsi á Írlandi, sem er eldra en Stonhenge. Eða er réttara að kalla þetta 5000 ára gamla stjörnuathugunarstöð, eins og Ásgeir Kristinn bendir á í athugasemd sinni? Það er gaman að velta þessu fyrir sér. Menning, trú, tímatalsreikningur, ...  

 

Smellið hér til að sjá útsendinguna frá Newgrange sem verður frá klukkan 8:30 til 9:30 á morgun sunnudaginn 21. desember.

 

 

Hér sést hvernig fyrstu sólargeislarnir á vetrarsólstðum berast eftir 18 metra löngum gangi sem er fyrir ofan innganginn að grafhýsinu og lýsa upp gólfið fyrir framan skreyttan stein. Fyrir 5000 árum hefði sólin náð að skína á steininn á vetrarsólstöðum. Sjá nánar hér.

Myndin er fengin að láni á APOD síðunni hér.

 

 Vefsíðan www.astronomy2009.org

Íslenska vefsíðan  www.2009.is

Vetrarsólstöður á Stjörnufræðivefnum

Newgrange - Winter Solstice

Útsending frá vetrarsólstöðum 2007. Þá var veður hagstætt.

 

 

Bloggið Vetrarsólstöður, hænufetið, tíminn og jólakveðja

 

 

 

 

 

 

 

 

Gleðileg Jól

 

 

 

 

 

 

Hvaða loftslagshlýnun? Þannig spyr prófessor Ole Humlum...

 

 

 Frétt Morgunblaðsins í dag, bls. 17.

Allt bendir til þess að árið sem er að líða verði það kaldasta á öldinni og ekkert hefur hlýnað síðastliðin 10 ár.  Samt halda margir að hlýnun lofthjúps jarðar sé í fullum gangi. Er ástæða til að staldra aðeins við og íhuga málin? Það er einmitt það sem prófessor Ole Humlum er að gera.

Vissulega hlýnaði á síðustu áratugum síðustu aldar og enn sem komið er hefur lofthitinn haldist þokkalega hár. Hann hefur þú ekki haldið áfram að hækka í nokkurn tíma. Því verður ekki á móti mælt.

 

 

 

Myndin sýnir þróun lofthita síðastliðin 10 ár, mælt á tvennan hátt.

Blái ferillinn er mæling frá gervihnöttum og rauði ferillinn hefðbundnar mælingar á jörðu niðri.

Græni ferillinn sýnir aukningu koltvísýrings.

Ferillinn er frá miðju þessu ári og er því ekki með nýjustu gögnum, en þau má sjá á vefsíðu prófessors Ole Humlum sem fjallað er um í fréttinni hér að ofan, www.climate4you.com

 

 

Umfjöllun Ole Humlum om loftslagsbreytingar

Greinar eftir Ole Humlum

Árið 2008 er kaldasta árið það sem af er öldinni. Blogg eftir Emil Hannes.

 

 

Frábær grein um Ísland í Sunday Times

 

 

Adrian Antony Gill skrifar frábæra grein með miklum húmor í The Sunday Times í dag. Eiginlega er ekki hægt annað en birta hana hér, jafnvel þó það sé í óleyfi. 

 

Auðvitað kemur óvinur Ísland númer 1, Gamli Jarpur (Gordon Brown), við sögu og eru honum ekki vandaðar kveðjurnar.

 

Greinna má lesa hér. 

 

From The Sunday Times

December 14, 2008

Iceland: frozen assets

Six months ago, Iceland was one of the world’s richest nations. Now it’s bankrupt. AA Gill visits the first victim of the economic ice age

In the summer of 1783, there was a volcanic eruption in the southeast of Iceland that vomited lava into the Skafta river, which boiled and ran with fire like a mythological Nordic curse. The volcanic gases were toxic and poisoned animals in their byres. Seething clouds of opaque ash plumed into the sky, blotting the sun. Everything that photosynthesised withered and died. There was a famine that killed a fifth of the population — a fifth of the people who had survived the smallpox epidemic that had previously seen off a quarter of all Icelanders.

So the penury of the Icelandic banking system, the collapse of its currency, the parlous implosion of its economy that relegated it from being, per capita, the second or third richest nation in the world to being the shivering Big Issue-seller of Europe, bobbing in the queue somewhere behind Albania and Moldova, is not actually the worst thing that ever happened to this island. That would have to be the two occasions when the plague wiped out more than half of everybody. Iceland didn’t have any rats, but they got Europe’s worst case of bubonic deaths without them. That’s unheard of. That’s virtually impossible — but that’s how Iceland’s luck is. It’s said you make your own luck; it’s never said that your luck also makes you.

Iceland and Icelanders have been forged on the anvil of hard knocks. The unfair thing about this latest paper calamity is that it happened just when they thought things were going so well. There were restaurants that sold food for people who weren’t hungry, there were international bars for international folk, there were boutique hotels with ambient music, and candles for smell, not illumination. Iceland was chic and cool, not just in a cold way. “This summer,” a pretty girl with a red nose and a pink scarf told me, “everybody was here on a small patch of green in front of the parliament” (which itself is smaller than Elton John’s guesthouse). “We came to cheer and drink, because Iceland had won a silver medal at the Olympics for handball,” she said. “It was huge. We’d never won a medal before.” Who came first? “Who cares? We came second. Everything was going so well.”

Reykjavik is littered with the detritus and shells of things that were once going so well and now aren’t going at all. Like the big four-wheel-drives, bought on a promise and the never-never. The biggest is a Babel-ish building site, palisaded by protective cranes, which was hoping to be a music hall, the Sydney Opera House of the far, far north. There is still a visitors’ centre, with a girl on the phone looking for a new job. There’s a toy model of what it is now unlikely to look like. You can peer through a telescope at nobody working. I watched one ancient traffic warden give a ticket to a solitary pick-up, abandoned on a patch of rutted wasteland that was going to be a smart amenity area. This was all financed by Landsbanki, one of the raiding banks that spent like mullered fishermen and borrowed like agoraphobic Vikings, who leveraged the economy into the stratosphere without a Keynesian parachute, along with every other bank in the monetarist world.

The difference here was that in every other city centre, they can run home to Daddy Government and have their gambling debts paid off. The Icelandic government is a dozen shepherds and a couple of grocers in Specsavers and M&S suits. One of the reasons they say the financial risk was so precipitous was that the entrepreneurial pool is so small. The bankers and the regulators, the ministers and the judges are all the same people — they’ve known each other all their lives, their wives and their children are friends, and nobody wanted to be the one who said no. And why should they?

It was all going so well.

Down by the container port, where the derricks droop idly, is a car pound the size of half a dozen football fields, circled by defunct iron boxes. It’s full of hundreds, perhaps thousands of cars. Behind them, across the grey fjord, black pumice crags are scarred with snow. The cars are going nowhere, dumped here at the end of the world: a great, windswept, conceptual monument to the hubris of Mammon, laughed at by black-backed gulls. These testaments to excess are now the most tasteless things to be seen in. They call the puttering Range Rovers “Game-Overs”.

Further down the shore is a speculation of modern flats, expensive, insubstantial urban penthouses that may well remain empty for ever. A young man passing by, dressed in the winter uniform of Icelandic youth — skinny jeans, T-shirt with ironic postmodern slogan, Converses and a bit of a useless scarf, hunched shoulders and a general air of thermometer-denial and hungover insouciance — stops and laughs. “Who did we ever think was going to live here? Now we look back and it seems mad. Anyone could have told them. I could have told them.”

Outside Reykjavik, there are suburban developments for new commuter suburbs. They put in roads and street lights but the houses have yet to be built, or stand blankly unfinished. Outside, a little girl plays in the gloaming with her sheepdog. It’s a strangely surreal image: the silent cul-de-sac, like a model of the middle-American ’burbs, with just this child, a character snatched from an Edward Hopper painting.

Further along a road called End of the World we find a self-employed electrician. His company is called “Why Not Me”. When he has finished here, he is going abroad to find work — “Poland, probably” — and he smiles a crooked Icelandic smile. It’s a joke. There used to be lots of Poles here doing the dirty bits of the economic soft times. Now they have all gone home because the Icelandic krona has become shrapnel in the explosion of free markets.

Kaupthing, Landsbanki and Glitnir sound like elf characters from The Lord of the Rings, and there is an element of fairy-tale comeuppance to these three backwater banks. Only when you’re shown their headquarters do you realise how bizarre and unworldly their success was. They look like small city shops, branches of Bradford & Bingley. One of them was run from the floor above a fast-food restaurant. As with every great disaster the world over, the moment after it happened, the scales fell from every eye and all could see that it was inevitable. Where were the white-collar jobs for the commute back from the brave new garden suburbs to come from? Where was the black-tie audience for the opera? How could Iceland have the sharpest cashiers in the world? How could this nation sustain just two main industries: cod-fishing and international high finance? And, most importantly, most damningly, how did they ever think they could buck the Icelandic luck? Now everyone looks back at the road they’ve just travelled and wonders why none of them mentioned it was made of marzipan and Rolexes.

The act that tipped the last Icelandic bank off the edge of the cliff was delivered by Gordon Brown, who froze Icelandic assets in the UK using our new, gleaming anti-terrorist legislation. The Icelanders mind that — they’re hurt by that. You see, they always imagined they were one of us, not one of them. But Gordon needed to do something cheap to look competent, so he beat up a smaller kid. Not just a bit of a slap, but a vicious kicking. Showing off to impress the girls. He would never have started it if the banks had been German or French, or even from Liechtenstein.

The Icelanders mind about the terrorist thing. They don’t even have an army. They barely have a jail: it’s more of a drop-in centre. The police drive you home if you’re too drunk. This is the most liberal, reasonable, hard-working, decent, moral, amusing and well-educated people on the Continent; a nation who are temperamentally the furthest away from terrorism. Remember that about Brown — the man who said he wanted to prevent the export of terrorism. Remember it when he puts on his Save the World, Mr International Harmony hat. He put an ally into intensive care for the sake of a headline and three points in a weekend poll. Perhaps he didn’t notice. Perhaps he was looking through his glass eye.

Let’s just be clear about what Iceland really is. Most people think it’s the size of the Isle of Wight with the population of, say, Holland. It’s bigger than Hungary, bigger than South Korea, which has a population of 50m. There are just over 300,000 people in Iceland. So that’s a country the size of Portugal with the population of Bradford. Those are Mr Brown’s terrorists.

Iceland imagined that Europe and America would help it out. After all, it has always helped us out. Keflavik was a vital Nato base between the east coast of America and the west coast of Europe in the cold war. We were all in this together. Except, as they were to learn, we were only in it together if we were fat enough to buy ourselves the solution. The Russians bailed Iceland out: Reykjavik could be a very useful place to launder money and cock a snook. And the Faroe Islands, bless them, population 48,000, lent £34m. Everyone in Iceland signed a thank-you card. And finally the IMF came up with a rescue package.

Oh, but Gordon Brown — or you and me, as he is known abroad — leant on that so that fat, stupid English councils could get their greedy noses in the trough before Icelandic children got a banana. That’s not hyperbole — because they have so little foreign currency, imports are graded into three categories: essential, necessary and luxury. Exotic fruit is a luxury, but then in Iceland a tree is an oddity. If you want fruit, eat fish liver or a puffin.

Sitting in the happy, healthy organic cafes of downtown Reykjavik where the hippie kids blog (there are more bloggers here than anywhere else) and girls with blond babies laugh at each other, you wouldn’t know this was an economically dead country walking. In the 101, a New York-brittle boutique hotel built and patronised by the bankers and speculators, you couldn’t tell that nobody here has a pension or savings. The groups of svelte and confident girls flick their hair, neck cocktails and make blatant passes at the men with face hair like mangy seals who are downing beer and shots. Icelanders react to bad news the way they always have. It’s the same way they react to good news: they get hammered. Properly Valhallaed. The bars and clubs are full, the booze is expensive, and they toast each other with a grim irony. There are still redundancy payments around — they’re cash-happy. The crunch will come in the New Year when the brass handshakes run out.

People may be hurt by Brown and the British, and embarrassed by the gluttony and ineptitude of their own businessmen, and they are angry with their government. They want an election and someone to be Icelandic enough to grasp the blame and responsibility. But about themselves and the future they are remarkably, Nordically sanguine. A very direct woman in a bar said: “All that money, all the things and the stuff, it’s very un-Icelandic. The wanting, the conspicuous consumption, the avarice and ambition, the pathetic jealousy, that isn’t us. A great weight has been lifted now the money and the desires are gone. We can get back to being who we are.”

Who the Icelandics are is one of the great enigmas of northern Europe. They speak an ancient, pure Scandinavian. They are horrifically hard-drinking, maudlin and prone to flights of dark nihilism and lengthy bitterness. They are taciturn fishermen and farmers; stoical, practical and moral. They have published more books and produced more chess grandmasters per head than anywhere else. They read more and write more, they sing and play instruments. Everyone here can change a tyre, strip an engine, ride a horse, sail a boat, dress a sheep and cure a salmon. They have grown through a hard Calvinism to a moral atheism while maintaining an open mind about elves.

Roads are moved to avoid the homes of the hidden people: elves have to be asked permission before new buildings are built, and country folk see them regularly, not always when drunk. The fairy folk who share this empty island with the humans are Adam’s other children: the unwanted, cloaked by God in invisibility.

There is also a deep handmade seam of nostalgia that links all Icelanders. Families are going back to the old ways — to buying the autumn-culled sheep. Traditionally you get an odd number, and the whole family comes to make slatur, a sort of fatty haggis sausage that is boiled and tastes like warm, meaty fat. The warming cabinets of convenience stores offer vacuum-packed, ready-cooked, laterally sliced halves of sheep’s heads, which I’m told are selling like boil-in-the-bag halves of sheep’s heads. The women are going back to knitting rough, tarry wool into the mentally geometric jerseys that feel like wearing St Francis’s wife-beater. A big second-hand shop has become a smart and fashionable place to shop, though not for anything that is fashionable or smart. The contents are commendably and pathetically meagre and practical. The boxes of second-hand records hum the contradictions of Iceland’s long winter. There are lots of romantic choral works, home-grown folk songs from men in third-degree knitting, and heavy metal and prog rock. On the second-hand-magazine rack are piles of practical outdoor-activity manuals and a copy of Hello! commemorating the death of Princess Diana.

The designer interior-decorating emporiums that sprung up in the last five years now stand empty and sulky, like party-dressed girls with panda eyes waiting at morning-after bus stops. There’s a large new mall on the outskirts of Reykjavik, neon-bright and desolate. The girl who takes me there says, “A mall — nothing could be less Icelandic than a mall. All this will go,” and waves a mittened fist at the prefab warehouses, the new homes and the loneliness of the long-distance car park with its flapping flagpoles, “and we can stop pretending to be little Americans, or Danes, or British.”

There is something invigorating about Iceland at this moment — like being with people waking from a dream. It’s exciting and instructive. It’s a patronising cliché to say that people have wealth beyond mere riches. Nobody is better off for being poor. But this tight-knit, undemonstrative community at the edge of the world has been woven together from sterner stuff than I think we could muster. “We’ll be all right — we’re not going to starve,” a shopkeeper told me. “We have fish and rye and mutton and barley. We can grow the odd tomato in a polytunnel. We have skills — useful skills, practical skills. And, you know, they’re under-heating the pavement outside my shop so it won’t freeze in the winter. All our energy is thermal and free. So maybe I can’t have a new mobile phone, but when I get drunk and fall over, the pavement will keep me warm.”

From the 12th century a miraculous thing happened here: one of those eruptions of creation that defy the laws of culture and make civilisations briefly pyrotechnic. A series of books were written to illuminate the dark: sagas, secular stories of life, of mystery and mythology, of lords and farmers, politics and revenge, love affairs and voyages. Stories that were the first to be written as narratives with parabolas of plot and evolving characters. Nobody anywhere else had ever done that before. It is the birth of literature. They are as inexplicably, breathlessly awe-inspiring as the conception of the Renaissance a hundred years later. It was the Icelandic sagas that inspired Tolkien to write The Lord of the Rings, because he wanted Britain to retrospectively have a creation myth. Nobody knows what inspired Iceland or what precipitated this volcano of clear, collected genius. It was just Iceland: out there, sparse and treeless.

In the howling gale where the water boils and the volcanoes rumble, and the earthquakes make the ground liquid, and black shores crash and smoke, it is a landscape that fills you with either dread or stories. And it’s shared with the hidden people and the heroic solitude, a brooding presence to measure your height against.

Iceland has grasped this weakness, this greed, this business with money, and turned its back to take an unsentimental look at itself.

They will be all right. This is the nation that made the first democratic parliament — the Althing — that fought the Royal Navy to make the first sustainable fishery in the northern hemisphere, produced three Miss Worlds and one Nobel literature laureate — then came second at handball. You are measured by how squarely you stand against bad luck. Not how you squander good luck.

 

---

Komment um greinina:

Your best ever Adrian. It's a pity it is about such tragedy. But as they say..."We'll be Ok" I'm sure they will.

Geoff, birmingham, uk

 

Another superb article from one of my favourite writers.

miko, Singapore,

 

A superb article, written on two levels. It starts off rough, almost on purpose, and ends as one of the best written articles I've read in recent years. I've never been to Iceland, but surely I want to go now, if only to meet some of the folks who have survived more than most nations ever could.

Stephen Churchill, Brockton, USA

 

I have never read a more elegantly written article in my life.

Michael Fernandes, Chapel Hill, USA

 

A gifted scribe indeed, writing about a place in need of gifts. Yet which also evidences the consequences of seeking easy wealth.
Prov 11:28) "He that trusteth in his riches shall fall: but the righteous shall flourish as a branch."

daniel hamilton, Chelsea, United States

 

Exceptionally good. And true to life of all the Icelanders I have met in several countries.

Austin Scott, Chicago,

 

I've been to Iceland many times over the years, organizing tourist trips centering on the Medieval sagas. But best of all I have made friends there, and the integrity and the courage of Icelanders will take them through this. A. A. Gill did a fantastic job on capturing the spirit of Iceland.

Bob Wilhelm, Hagerstown, USA

 

This is definitely one of the best articles I have ever read on this website.

Kunal Chakraborty, Cambridge, UK

 

This article is staggeringly well written. Iceland is a fascinating place, made all the more intriguing by A.A. Gill's evocative writing. The Icelandic attitude is apt: while nobody enjoys being poor, adversity can be a reinvigorating test of character - e.g. late 70s Britain, early 90s Australia.

Luke Critchley, Toowoomba, Australia

 Sjá hér:

 http://business.timesonline.co.uk/tol/business/economics/article5329762.ece

Brown sparkaði í Íslendinga

Nú er það svart: Loftslag heimsins hlýnar, segja Rússar og vitna til gagna frá heimsskautasvæðunum... Breytingar í Golfstraumnum?

Er ekki ástæða til að hafa áhyggjur af þessari frétt 12. des?

"World Climate Growing Warmer, Say Russians, Citing Arctic Data"

Two Professors Independently Find Change in Temperature - They See a Gulf Stream Relation, but Look for Deeper Causes"

 

 Loftslag heimsins hlýnar, segja Rússar og vitna til gagna frá heimsskautasvæðunum. Þeir tengja það breytingum í Golfstraumnum, og jafnvel breytingum í útgeislun sólar.

 

Svona hjóðar fyrirsögn áhugaverðar greinar 12. desember í New York Times.

 

Það er vissulega ástæða til að hafa miklar áhyggjur af þessu því eitthvað   u n d a r l e g t   er á seyði !

 

Hvað er svona undarlegt við þetta? Er þetta ekki dauðans alvara?

 

Greinin er ekki úr New York Times 12. desember 2008, heldur 70 árum áður, eða  12. desember 1938.

Svo segja menn að sagan endurtaki sig ekki .    

Það merkilega er að nákvæmlega þessi sama frétt hefði getað verið í blaðiu í gær!

 

Hvernig verða fréttirnar eftir 70 ár?

 

 

 

 

 Sem sagt, þetta var árið 1938. Ekki árið 2008.

 

 

 

Tunglið tunglið taktu mig ... Nú er lag þvi tunglið er næst jörðu föstudaginn 12 des!

 

 

 

Á morgun er nokkuð merkilegur dagur, því föstudaginn 12. desember verður tunglið okkar óvenju stórt og óvenju nálægt jörðu. Líklega hefur fullt tungl ekki verið nær jörðu síðan 8. mars 1993 og verður ekki aftur fyrr en 14. nóvember 2016.  Föstudagurinn 12 des. er því dálítið merkilegur ...

Á myndinni má sjá muninn á stærð tunglsins þegar það er næst jörðu og fjærst. Munurinn er töluverður, en hefur einhver tekið eftir þessum stærðarmun? Hefur einhver tekið eftir því hve tunglið er óvenju stórt þessa dagana?

 

Hvers vegna er tunglið svona mis langt frá jörðu? 

Það er vegna þess að braut tunglsins umhverfis jörðu er ekki hringferill heldur sporöskjulaga ferill eða ellipsa. Reyndar alls ekki eins ýkt og á myndinni hér til hliðar. Munurinn á jarðfirð og jarðnánd er um 10%.

Þegar tunglið er lengst frá jörðu er það í svokallaðri jarðfirð eða apogee, en jarðnánd eða perigee þegar það er næst jörðu, eins og sést á myndinni.

 

Hafið þið tekið eftir því að þegar tunglið er mjög lágt á himni virðist það vera miklu stærra en þegar það er hátt á himinhvolfinu.  Hvað veldur? Er það ljósbrot eða er tunglið kannski nær jörðu? Svarið kemur á óvart, því ástæðan er bara undarleg skynvilla. Við getum prófað að mæla tunglið með tommustokk, bæði þegar það er við sjóndeildarhringinn og hátt á himninum og þá kemur hið sanna í ljós. Við látum platast. Góð útskýring á þessari skynvillu er hér á Vísindavefnum.

 

 

Kveðskapur um tunglið ...

 

Jón Ólafsson ritsjóri, skáld,  og alþingismaður orti þetta um son sinn Ólaf sem síðar varð tannlæknir í Bandaríkjunum:

Tunglið má ekki taka hann Óla
til sín upp í himnarann,
þá fer hún mamma að gráta og góla
og gerir hann pabba sturlaðan. 

 

Jón langafi bloggarans orti meira um tunglið. Flestir hafa sungið um mánann á Gamlársdag og á Þrettándanum:

Máninn hátt á himni skín,

hrímfölur og grár.

Líf og tími líður

og liðið er nú ár.

 

Bregðum blysum á loft,

bleika lýsum grund.

Glottir tungl og hrín við hrönn

og hratt flýr stund.

 

Kyndla vora hefjum hátt,

horfið kveðjum ár.

Dátt við dansinn stígum

dunar ísinn grár.

 

Bregðum blysum á loft,

bleika lýsum grund.

Glottir tungl og hrín við hrönn

og hratt flýr stund.

 

Nú er veður næsta frítt,

nóttin er svo blíð.

Blaktir blys í vindi

blaktir líf í tíð.

 

Bregðum blysum á loft,

bleika lýsum grund.

Glottir tungl og hrín við hrönn

og hratt flýr stund.

 

 

Þess má geta að Jón var upphafsmaður   Íslendingadagsins í Manitoba sem haldinn hefur verið árlega síðan 1874 er Jón var 24 ára ritstjóri Lögbergs.

 

 

Theodora Thoroddsen orti þessa skemmtilegu og   l ö n g u   þulu, en fyrirsögn bloggsins er auðvitað fengin þar að láni. Þulan er svo löng að hún ber mann auðveldlega hálfa leið í heimana nýja:

"Tunglið, tunglið taktu mig
og berðu mig upp til skýja".
Hugurinn ber mig hálfa leið
í heimana nýja.
Mun þar vera margt að sjá,
mörgu hefurðu sagt mér frá,
þegar þú leiðst um loftin blá
og leist til mín um rifinn skjá.
Komdu, litla lipurtá!
Langi þig að heyra,
hvað mig dreymdi, hvað ég sá
og kannski sitthvað fleira.
Ljáðu mér eyra.
Litla flónið, ljáðu mér snöggvast eyra:
Þar er siglt á silfurbát
með seglum þöndum,
rauðgull í rá og böndum,
rennir hann beint að ströndum,
rennir hann beint að björtum sólarströndum.
"Þar situr hún móðir mín"
í möttlinum græna,
hún er að spinna híalín
í hempu fyrir börnin sín.
"Og seinna, þegar sólin skín",
sendir hún þeim gullin fín,
mánasilfur og messuvín,
mörgu er úr að velja.
Hún á svo margt, sem enginn kann að telja.
"Þar sitja systur".
Sá sem verður fyrstur
að kyssa þeirra klæðafald,
og kveða um þeirra undravald,
honum gefa þær gullinn streng
á gígjuna sína.
"Ljúktu upp, Lína!"
Nú skal ég kveða ljúflingsljóð
um lokkana þína,
kveða og syngja ljóðin löng
um lokkana mjúku þína.
"Þar sitja bræður"
og brugga vél,
gakktu ekki í skóginn, þegar skyggir.
Þar situr hún María mey,
man ég, hvað hún söng:
Ég er að vinna í vorið
vetrar kvöldin löng.
Ef að þornar ullin vel
og ekki gerir stórfelld él
sendi ég þér um sumarmálin sóley í varpa.
Fögur er hún harpa.
Um messur færðu fleira,
fjólu og músareyra,
hlíðunum gef ég grænan kjól,
svo göngum við upp á Tindastól,
þá næturvökul sumarsól
"sveigir fyrir norðurpól",
en dvergar og tröll sér búa ból
í bergsins innstu leynum
og ljósálfar sér leika á hól
að lýsigulli og steinum.
Við skulum reyna að ræna frá þeim einum.
Börnunum gef ég gnótt af óskasteinum.
"Þá spretta laukar,
þá gala gaukar".
Þá syngja svanir í tjörnum,
segðu það börnum,

 

Krækjur:

Hvað er tunglið langt frá jörðu?

Fróðleikur um Tunglið á Stjörnufræðivefnum

December 12, 2008: Closest Full Moon in 23 Years

The Moon at Perigee and Apogee

Lunar Perigee and Apogee Calculator 

NASA: Biggest Full Moon of the Year

Wikipedia: Mikill fróðleikur um Tunglið.

 

 Svona leit tunglið út yfir Esjunni í ljósaskiptunum að kvöldi 13. desember 2008: