Verður sólblettahámarkið nú tvítoppa...?

 

 

 

Sólin kemur sífellt á óvart. Að mörgu leyti hefur hegðun hennar verið óvenjuleg undanfarið. Sólblettahámarkið (númer 24) ætlar að verða það lægsta í 100 ár og svo getur farið að toppurinn verði tvöfaldur.

 

Tvöfaldur toppur stafar af því að norðurhvel sólar og suðurhvel ná ekki hámarki í fjölda sólbletta samtímis. Nú gæti svo farið að hámarkið á suðurhveli verði seinna á ferðinni og að hámarkinu á norðurhveli hafi þegar verið náð.

Hvers vegna telja menn að toppurinn geti orðið tvöfaldur?  Því hafði verið spáð að hámarkinu yrði náð í maí, þ.e. eftir tvo mánuði. Ef við skoðum myndina hér að ofan, þá kom skammvinnur toppur fyrir rúmu ári, en síðan dalaði virknin aftur. Er annar svipaður toppur væntanlegur á næstu mánuðum?

Ef við skoðum vinstri hluta myndarinnar, þá sjáum við að  hámark sólsveiflunnar um síðustu aldamót var einmitt með tveim toppum og lægð á milli.  Einhvern vegin þannig gætum við séð á næstunni í sólbletthámarkinu sem nú stendur yfir. 

Á myndinni hér fyrir ofan (Hathaway / NASA mars 2013: "Solar Cycle Prediction") er spáð sólblettatölu 67 sem er ámóta og hámarkið árið 1906, en þá var sólblettatalan 64.

Á annarri vefsíðu NASA "Solar Cycle Update: Twin Peaks?" getur Dean Pesnell sér þess til að hámarkið verði tvítoppa og þaðan er eftirfarandi myndband fengið að láni.

Hathaway spáir sólblettatölu 67.

Pesnell spáir hærri sólblettatölu.

Hver verður reyndin? Jafnvel þó sólsveiflan sé í hámarki er óvissan nokkur. Spennandi .

 

 

 

Þetta var sólblettahámark númer 24.  Við hverju má búast af sólblettahámarki númer 25 sem verður væntanlega eftir um áratug?  Það veit auðvitað enginn, en menn eru auðvitað byrjaðir að spá. Verður toppurinn miklu lægri en nú? Mönnum hefur alltaf gengið illa að spá um framtíðina, en vísbendingar um að svo verði eru nokkrar.

 

 

Eins og sést á þessum samanburði, þá er núverandi sólsveifla 24 mun minni

en sólsveiflur 21, 22 og 23.

Myndin uppfærist sjálfkrafa annað slagið.

 

 

 

 Fersk mynd af sólinni í dag. Ekki er mikið um að vera i hámarki sólsveiflunnar.

Þetta er beintengd mynd sem uppfærist sjálfkrafa nokkrum sinnum á dag.

Dagsetningu og tíma ætti að vera hægt að sjá í horninu neðst til vinstri,

en sjá má mynd í fullri stærð með því að smella á þessa krækju:

http://sdo.gsfc.nasa.gov/assets/img/latest/latest_2048_HMIIC.jpg

Síðan er hægt að stækka myndina enn meir með því að smella á hana.

Þá sést textinn mjög vel og einnig sólblettirnir.

 

 

 

Solar Dynamics Observatory

Fjöldi splunkunýrra mynda: http://sdo.gsfc.nasa.gov/data/

Áhrif sólar á norðurljósin: Norðurljósaspá.

 

 

 

 

Hvað veldur þessu 10 ára hiki á hnatthlýnun? - Hvað svo...?

 

 

 

Svarið við spurningunni í fyrirsögninni er einfalt. Ég veit það ekki og væntanlega veit það enginn með vissu... Margir hafa þó ákveðnar grunsemdir og kenningar...

Samkvæmt mælingum hefur ekki hlýnað undanfarið 10 ár, jafnvel ekki tölfræðilega marktækt í 15 ár samkvæmt sumum mæligögnum.

Þessi pistill fjallar því aðeins um það að skoða hitaferla en ekki er dregin nein ályktun um framtíðina, enda er það ekki hægt... Það er þó full ástæða til að fylgjast með framvindu mála næstu árin.

 

Myndin hér að ofan er nokkuð fróðleg. Hún er samsett úr öllum helstu hitamæliferlum, tveim sem unnir eru úr mæligögnum frá gervihnöttum (UAH MSU, RSS MSU) og þrem sem unnir eru úr hefðbundnum mæligögnum (GISS, NCDC, HadCRUT4). Ferlarnir ná frá árinu 1979 og út janúar 2013.

Ferlarnir ná aftur til ársins 1979 en þá hófust mælingar frá gervihnöttum.  Hér hafa ferlarnir verið stilltir saman miðað við meðaltal fyrstu 10 ára tímabilsins.  Þeir virðast falla vel saman allt tímabilið sem eykur trúverðugleika þeirra.

Svarti þykki ferillinn er 37 mánaða (3ja ára) meðaltal. Ferlarnir ná til loka desember 2012.  Ferlarnir sýna frávik frá viðmiðunargildi, en ekki raunverulegt hitastig, en meðalhiti yfirborðslofthita jarðar er nálægt 15 gráðum Celcíus.  Stækka má mynd með því að tvísmella á hana.

 

Nú er hægt að skoða þetta ferlaknippi á mismunandi hátt, en auðvitað verður að varast að taka það of bókstaflega. Við tökum kannski eftir að að svo virðist sem skipta megi ferlinum sjónrænt gróflega í þrjú tímabil:

 

1979-1993: Tiltölulega lítil hækkun hitastigs.

1992-2002: Ör hækkun hitastigs.

2002-2013: Engin hækkun hitastigs.

 

Svo má auðvitað skipta ferlinum í færri eða fleiri tímabil ef einhver vill, og skoða á ýmsan hátt, en allt er það sér til gamans gert...

 

 -

 

Til að gæta  alls velsæmis er rétt að skoða hitaferil (HadCRUT3) fyrir meðalhita jarðar sem nær alveg aftur til 1850 og endar í janúar 2011.  Ferillinn sem er efst á síðunni nær aðeins aftur til ársins 1979, eða yfir það svæði sem merkt er með rauðu [Satellites].

Við sjáum þar að hitinn síðustu ár hefur verið hár miðað við allt 160 ára tímabilið.

Við tökum einnig eftir að hækkun hitastigs hefur verið álíka hröð tvisvar á þessu 160 ára tímabili, þ.e. því sem næst 1910-1940 og 1985-2000.

 

 

Myndirnar hér á síðunni eru fengnar að láni hjá vefsíðunni www.climate4you.com sem Ole Humlum prófessor við Oslóarháskóla sér um.  Á efri myndinni var bætt við lóðréttum línum við árin 1998 og 2003,  (10 og 15 ár frá 2013).

 

Nú vakna auðvitað nokkrar spurningar:

•    Hvað veldur þessu hiki eða stöðnun sem staðið hefur a.m.k. í áratug?
•    Hve  lengi mun  þessi stöðnun standa yfir?
•    Mun hlýnunin sem var á síðasta áratug 20. aldar fara aftur af stað eftir þetta hik? 
•    Er hlýnunin í hámarki um þessar mundir og mun svo fara að kólna eftir þetta hik? 

 

Hér verður ekki gerð nein tilraun til að svara þessum spurningum, enda veit enginn svarið. Við getum lítið annað gert en beðið og dundað okkur við að fylgjast með þróuninni næsta áratug eða lengur.

Það er þó væntanlega í lagi að benda á að um geti verið að ræða þrenns konar fyrirbæri sem veldur breytingum á hitafari undanfarina áratugi og árhundruð:

 

1. Ytri sveiflur sem væru þá helst breytingar í sólinni.
   
   
2. Innri sveiflur svo sem breytingar í hafstraumum og breytingar í hafís/endurskini eins og Páll Bergþórsson hefur bent á.
   
   
3. Stígandi sem stafar af sífelt meiri losun á koltvísýringi. 

 

Þetta er semsagt flókið samspil náttúrulegra fyrirbæra og áhrifa losunar manna á koltvísýringi. Hve mikið hver þessara þriggja þátta vegur er ómögulegt að segja.  Við getum þess vegna til einföldunar og bráðabirgða sagt er hver þáttur valdi svo sem þriðjungi, en auðvitað er það bara órökstudd ágiskun þar til við vitum betur...

 

Við vitum að virkni sólar hefur farið hratt minnkandi undanfarið svo óneitanlega liggur hún undir grun.   Nú gefst því kjörið tækifæri til að reyna að meta þátt sólar í breytingum á hnattrænum lofthita.    Kannski verðum við eitthvað fróðari  um málið eftir nokkur ár.  Þetta er þó aðeins einn þáttur þeirra þriggja sem getið var um hér að ofan. Um allnokkurt skeið hafa menn spáð minnkandi virkni til ársins 2030 eða svo, en viðsnúningi eftir það...   Hvað svo?  

 

 

Í Fréttablaðinu í dag föstudaginn 1. mars er viðtal við Pál Bergþórsson um reglubundnar sveiflur sem stafar geta af hafísnum og enduskini sólar af honum.  Það er einn þáttur innri sveiflna í kerfinu.  "Hlýindaskeiðið er við að ná hámarki sínu". stendur í fyrirsögn viðtalsins við Pál.

Viðtalið má lesa með því að smella tvisvar eða þrisvar á myndina, eða með því að skoða alla blaðsíðu fréttablaðsins hér, sem er jafnvel betra en að skoða myndina.

Viðtlið hefst svona:

„Yfirstandandi skeið hlýinda hér á landi og á norðurhjara
er um það bil að ná hámarki, að sögn Páls Bergþórssonar, veðurfræðings og fyrrverandi veðurstofustjóra.
Síðan segir hann að fari kólnandi á ný og við taki kuldaskeið
sem ætla megi að vari í um þrjá áratugi...“.

 

Mun hlýna á næstu árum, mun hitinn standa í stað eins og undanfarinn áratug, eða mun  kólna á næstu árum og áratugum.  Hvað gerist svo eftir það? 

Tíminn mun leiða það í ljós, en áhugavert verður að fylgjast með.

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Páll Bergþórsson, viðtal

Þórsvirkjun hin mikla og vistvæna...

 

 

 

 

Hugsað út fyrir litla ferkantaða boxið í laufléttum dúr og kannski smá hálfkæringi...

 

Hvernig væri að slá nokkrar flugur í einu höggi og uppfylla samtímis óskir náttúruverndarmanna og virkjanasinna? Framleiða vistvæna orku sem ekki veldur hnatthlýnun, veldur ekki sjónmengun eða spjöllum í íslenskri náttúru, og selja hana dýru verði um sæstreng til útlanda þar sem orkukaupendur bíða í röðum eftir því að kaupa dýru verði græna, að minnsta kosti ljósgræna, orku frá Íslandi...

Við skulum hugsa stórt...

Við virkjum á þann hátt að engin þörf er á uppistöðulónum, engin þörf á að virkja fallega fossa, engin þörf á að bora í hverasvæði til að nálgast jarðvarmann, engin brennisteinslykt, enginn gufumökkur, engar háspennulínur, engar ljótar vindmyllur.  En gjaldeyririnn mun streyma inn í stríðum straumum...

Hvernig er þetta hægt...?

Við höfum reynslu í að virkja kjarnorkuna í iðrum jarðar þar sem jarðvarmavirkjanir eru og farnir að huga að kjarnorkuveri í Vestmannaeyjum, og á upprunavottorðum sem íslenskir orkuframleiðendur gefa út kemur fram að uppruni 39% raforkunnar sem við framleiðum sé kjarnorka og 37% jarðefnaeldsneyti, svo við erum ekki alveg græn, en getum þó sagt að við séum ljósgræn. Kannski nægir það til að selja útlendingum dýru verði raforku um sæstreng.  Svo notum við auðvitað þóríum í stað úrans.

En, hvaðan á raforkan að koma, er ekki nánast bannað að virkja vatnsföllin og jarðhitann í dag...?

Við þurfum ekki að virkja vatnsföll og jarðhita til að framleiða ljósgræna orku fyrir ríka útlendinga sem vilja kaupa hana um sæstreng.

Lausnin í framtíðinni gæti verið Þóríum orkuver á Íslandi sem framleiddi rafmagn fyrir umheiminn. Lítill sem enginn geislavirkur úrgangur, engin hætta á að orkuverið bræði úr sér, o.s.frv. Sem sagt, næstum græn orka. Við erum þá ekki að tala um smávirkjun, heldur svosem tífalda Kárahnjúkavirkjun, hið minnsta. Með því að nýta Atlantshafið til að kæla eimsvalanna í stað kæliturna, og með því að reisa mannvirkið að miklu leyti neðanjarðar, og með því að reisa það á þeim stað þar sem væntanlegur strengur kemur á land, yrðu umhverfisspjöll engin. Orkuverið yrði nánast ósýnilegt þar sem það væri einhvers staðar við hafið bláa.

Engar sýnilegar byggingar, engir kæliturnar sem spúa gufumekki og engar háspennulínur; orkuverið nánast ósýnilegt. Ekki er það amalegt.    Ekki er verra að nafnið Þóríum tengist goðafræðinni, það gæfi því sérstakan dulmagnaðan blæ. Þóríum vísar til Þórs og við ætlum að nota það til að framleiða rafmagn, eins og Þór gerir reyndar sjálfur þegar hann sveiflar Mjölni svo eldingar skjótast í allar áttir og Þórsdunur gnýja.   Þar sem orkuverið losar ekki koltvísýring yrði vafalítið ekki erfitt að sannfæra náttúruverndarfólk um að rafmagnið frá Þórsvirkjun á Íslandi sé vistvænt og valdi ekki hnatthlýnun sem mörgum stendur ógn af, en Íslendingar kunna að meta.

Auðvitað er þetta framtíðardraumur...  en einhvern tíman gæti Þórsvirkjun orðið að veruleika.

Svo getur auðvitað verið að tæknin að virkja orku með samruna á hagkvæman hátt verði orðin að veruleika eftir fáeina áratugi. Þá einfaldlega skiptum við út þóríumofninum með samrunaofni þar sem eldsneytið er einfaldlega vatn...  Notum þá tækni sem Sólguðinn hefur kunnað í milljarða ára.

-

Hmmm...  Kannski Skotar verði bara á undan okkur og setji upp Þórsvirkjun í Skotlandi...   Þá þarf engan rafstreng frá Íslandi til Skotlands.  Kannski voru þetta bara draumórar og kannski eigum við ekkert að vera að hugsa um einhvern sæstreng... Ææ...

 

Eða er einhver önnur lausn...?

Jú auðvitað, við reisum álver og alla þá stóriðju sem okkur lystir á lóð Þórsvirkjunar og sleppum draumnum um sæstreng, enda flækist hann bara fyrir.

Nú geta allir verið ánægðir: Náttúruverndarfólk, virkjanasinnar og stóriðjufrumkvöðlar.

Engar háspennulínur milli orkuvers og iðjuvera, og þar með þarf ekki leyfi frá landeigendum, ekkert umhverfismat vegna lína til að flækja málin, og engar línur og möstur til að særa fegurðarskyn okkar.  Nú, orkuflutningurinn verður ókeypis og Landsnet fær ekki krónu. Orkan verður þeim mun ódýrari.

Þórsvirkjun verður að mestu niðurgrafin og sést því varla. Þórsvirkjun verður af gerð virkjana sem nefnast á misgóðu máli séstvallavirkjanir.  Engir kæliturnar sem spúa út gufu eins og við kjarnorkuver og flest jarðvarmaorkuver, því sjókæling verður notuð eins og við Reykjanesvirkjun sem Verkís hannaði með miklum sóma. 

Engin bennisteinslykt eins og fylgir oft eggjum og jarðgufuvirkjunum. Engar borholur. Engar áhyggjur af líftíma háhitasvæða.

Engin uppistöðulón, engar stíflur, engir aðrennslisskurðir.

Engar vindmyllur.

En, við flytjum orkuna út sem vöru sem unnin er á Íslandi af íslenskum vinnufúsum höndum og þurfum við því ekki vírspotta á sjávarbotni, en hann kostar langleiðina í þúsund milljarða og veldur því í ofanálag að rafmagnsreikningurinn heima hjá mér tvöfaldast. Högnumst þeim mun meira, og ekki veitir af...

Lausnin er komin! 

 

Það er þó eitt stórt vandamál: Það verður ekkert til að kvarta eða nöldra yfir, en gleymum því... Það má nöldra yfir einhverju öðru, en nú vita víst sumir hvað "eitthvað annað" er.  

 

Jæja, nú er frumhönnun lokið; er ekki rétt að fara að bretta upp ermarnar og hefjast handa? Frumhönnun lokið, næst er það forhönnun, síðan deilihönnun og loks framkvæmdir. Auðvitað verður allt unnið af Íslendingum eins og öll orkuverin í Svartsengi og á Reykjanesi. Við kunnum nefnilega til verka hér á landinu bláa.

Svo er það auðvitað spurningin með kæliturnana. Í 300 MW Þóríum orkuverinu sem þjóðverjar reistu fyrir 30 árum, THTR-300, voru notaðir kæliturnar, en í framtíðinni kann að vera að menn noti CO2 sem miðil fyrir túrbínurnar og sleppi kæliturnum (Brayton Cycle) í stað gufu (Carnot cycle) eða jafnvel isopentan eins og í Svartsengi (Rankine cycle), en nú er þetta víst orðið einum of tæknilegt og rétt að fara hætta þessu ábyrgðalausa skrafi... .  Sjónmengandi kæliturna ætluðum við þó ekki að nota, heldur Atlanshafið til kælingar, ef með þarf. Það gera menn með góðum árangri í Reykjanesvirkjun, enda ekki mikil gufa sem sleppur út frá því orkuveri.

 

 

 

 

 

TED:   Kirk Sorensen: Thorium, an alternative nuclear fuel

https://www.ted.com/talks/kirk_sorensen_thorium_an_alternative_nuclear_fuel

https://www.youtube.com/watch?v=N2vzotsvvkw

 

www.energyfromthorium.com

 

 

 

 

 Þór sveiflar Mjölni og hefur Megingjörðina um sig miðjan

þegar hann berst við þursa og útrásartröll.

Tanngjóstur og Tanngrísnir draga vagninn.

Þórdunur og eldingar...

Raforka...

...

 

 

 

 

Thorium Energy Alliance

www.thoriumenergyalliance.com

 

 

 

 

 

Nýtt frá NASA / NRC: Áhrif sólar á loftslag jarðar geta verið meiri og flóknari en áður var talið...

 

 

 

Í gær 8. jan. 2013 birtist á vefnum NASA Science News athyglisverð frétt. Innihaldið kemur þeim sem þessar línur ritar ekki mikið á óvart, en þeim mun ánægjulegra er að lesa  fréttina og ekki síður skýrsluna sem hún vísar til.

Í stuttu máli þá er vísað til skýrslu frá National Research Council (NRC) sem nefnist "The Effects of Solar Variability on Earth's Climate".   NCR gerði sér grein fyrir að nauðsynlegt væri að smala saman fimm tugum sérfræðinga frá hinum ýmsu sérfræðisviðum svo sem plasmaeðlisfræði, sólvirkni, loftslagsefnafræði, straumfræði, eðlisfræði háorkuagna, loftslagssögu jarðar...   Þetta væri það flókið mál að enginn einn sérfræðihópur eins og t.d. loftslagsfræðingar hefðu nægilega yfirgripsmikla þekkingu á málinu.

 

Oft er vitnað til þess að heildarútgeislun sólar  breytist aðeins um 0,1% yfir 11-ára sólsveifluna, en það ætti ekki að hafa mikil bein áhrif á hitafarið.   Það gleymist þó oft í umræðunni að aðrir þættir geta verið miklu áhrifameiri, en útfjólublái þáttur sólarljóssins breytist miklu miklu meira, en hann breytist um 1000% eða meir yfir sólsveifluna. Á það benti bloggarinn reyndar á fyrir 15 árum hér

Svo má ekki gleyma öðrum þáttum svo sem agnastreymi frá sólinni, háorku rafeindum og geimgeislum sem fjallað er um í skýrslunni.

Nú er það spurning hvort hratt minnkandi sólvirkni um þessar mundir eigi sinn þátt í að hitastig jarðar hefur staðið í stað undanfarin 16 ár samkvæmt HadCrut4 gögnum bresku veðurstofunnar MetOffice, en nú um jólin kom fram í nýrri spá frá þeirri sömu stofnun að þessi stöðnun verði a.m.k. til 2017, þ.e. í fulla tvo áratugi. Hvað þá tekur við mun tíminn leiða í ljós.

 

Auðvitað svaraði þessi sérfræðinganefnd ekki öllum spurningum sem brenna á vörum manna, en vonandi er þetta bara byrjunin á því að menn líti til himins eftir skýringum, það er nefnilega svo örstutt út í geiminn frá yfirborði jarðar...

 

Sjá frétt NASA Science News  Solar Variability and Terrestrial Climate  hér.

Sjá drög að skýrslunni frá NCR  “The Effects of Solar Variability on Earth’s Climate” hér.

 

 

 

 

 

 Mynd úr skýrslunni

 

Klippt úr frétt NASA:

In the galactic scheme of things, the Sun is a remarkably constant star.  While some stars exhibit dramatic pulsations, wildly yo-yoing in size and brightness, and sometimes even exploding, the luminosity of our own sun varies a measly 0.1% over the course of the 11-year solar cycle.

There is, however, a dawning realization among researchers that even these apparently tiny variations can have a significant effect on terrestrial climate...

-

Of particular importance is the sun's extreme ultraviolet (EUV) radiation, which peaks during the years around solar maximum.  Within the relatively narrow band of EUV wavelengths, the sun’s output varies not by a minuscule 0.1%, but by whopping factors of 10 or more.  This can strongly affect the chemistry and thermal structure of the upper atmosphere.

Several researchers discussed how changes in the upper atmosphere can trickle down to Earth's surface.  There are many "top-down" pathways for the sun's influence.  For instance, Charles Jackman of the Goddard Space Flight Center described how nitrogen oxides (NOx) created by solar energetic particles and cosmic rays in the stratosphere could reduce ozone levels by a few percent.  Because ozone absorbs UV radiation, less ozone means that more UV rays from the sun would reach Earth's surface.

Isaac Held of NOAA took this one step further.  He described how loss of ozone in the stratosphere could alter the dynamics of the atmosphere below it.  "The cooling of the polar stratosphere associated with loss of ozone increases the horizontal temperature gradient near the tropopause,” he explains. “This alters the flux of angular momentum by mid-latitude eddies.  [Angular momentum is important because] the angular momentum budget of the troposphere controls the surface westerlies."  In other words, solar activity felt in the upper atmosphere can, through a complicated series of influences, push surface storm tracks off course. 

-

Many of the mechanisms proposed at the workshop had a Rube Goldberg-like quality. They relied on multi-step interactions between multiples layers of atmosphere and ocean, some relying on chemistry to get their work done, others leaning on thermodynamics or fluid physics.  But just because something is complicated doesn't mean it's not real...

-

The solar cycle signals are so strong in the Pacific, that Meehl and colleagues have begun to wonder if something in the Pacific climate system is acting to amplify them. "One of the mysteries regarding Earth's climate system ... is how the relatively small fluctuations of the 11-year solar cycle can produce the magnitude of the observed climate signals in the tropical Pacific."  Using supercomputer models of climate, they show that not only "top-down" but also "bottom-up" mechanisms involving atmosphere-ocean interactions are required to amplify solar forcing at the surface of the Pacific...

-

Indeed, the sun could be on the threshold of a mini-Maunder event right now.  Ongoing Solar Cycle 24 is the weakest in more than 50 years.  Moreover, there is (controversial) evidence of a long-term weakening trend in the magnetic field strength of sunspots. Matt Penn and William Livingston of the National Solar Observatory predict that by the time Solar Cycle 25 arrives, magnetic fields on the sun will be so weak that few if any sunspots will be formed. Independent lines of research involving helioseismology and surface polar fields tend to support their conclusion...

 

 

Verkefni nefndarinnar í stórum dráttum samkvæmt skýrslunni:

• The Sun and Solar Variability: Past and Present
- Overview of solar and heliospheric variability
- Observations of the Sun’s variable outputs
- Techniques for revealing past solar changes

• Sun-Climate Connections on Different Timescales
- Evidence of solar influences in the troposphere and stratosphere
- How the climate system works and how it might respond to solar influences
- Indications of influence based on paleoclimate records

• Mechanisms for Sun-Climate Connections
- Mechanisms connecting variations in total solar irradiance directly to the troposphere
- Mechanisms that influence upper parts of the atmosphere, such as variations in solar
ultraviolet radiation and possibly solar energetic particles
- Mechanisms that link variations in galactic cosmic rays to climate change.

 

 

Nefndina skipuðu:

Caspar Ammann, National Center for Atmospheric Research
Susanne Benze, University of Colorado, Boulder
Blair Bowers, Caset Associates, Ltd.
Matthias Brakesusch, University of Colorado, Boulder
Gabriel Chiodo, Universidad Complutense de Madrid

Odele Coddinggon, Laboratory for Atmospheric and Space Physics, University of Colorado, Boulder
Guiliana de Toma, High Altitude Observatory, National Center for Atmospheric Research
Ells Dutton, Global Monitoring Division, National Oceanic and Atmospheric Administration
Juan Fontenla, Laboratory for Atmospheric and Space Physics, University of Colorado, Boulder
Joe Giacalone, University of Arizona

Sarah Gibson, High Altitude Observatory, National Center for Atmospheric Research
Douglas Gough, JILA, University of Colorado, Boulder
Madhulika Guhathakurta, Living With a Star, National Aeronautics and Space Administration
Jerald Harder, Laboratory for Atmospheric and Space Physics, University of Colorado, Boulder
V. Lynn Harvey, Laboratory for Atmospheric and Space Physics, University of Colorado, Boulder

Lon Hood, University of Arizona
Charles Jackman, NASA Goddard Space Flight Center
Philip Judge, High Altitude Observatory, National Center for Atmospheric Research
Farzad Kamalabadi, University of Illinois at Urbana-Champaign
Peter Kiedron, Earth System Research Laboratory, National Oceanic and Atmospheric Administration

Hyosub Kil, Applied Physics Laboratory, Johns Hopkins University
Greg Kopp, Laboratory for Atmospheric and Space Physics, University of Colorado, Boulder
Andrew Kren, University of Colorado, Boulder
Hanli Liu, High Altitude Observatory, National Center for Atmospheric Research
Jesse Lord, Laboratory for Atmospheric and Space Physics, University of Colorado, Boulder

Dan Lubin, Scripps Institution of Oceanography, University of California, San Diego
Janet Machol, National Geophysical Data Center, National Oceanic and Atmospheric Administration
Youhei Masada, Kyoto University, Japan
Joe McInerney, High Altitude Observatory, National Center for Atmospheric Research
Scott McIntosh, High Altitude Observatory, National Center for Atmospheric Research

Aimee Merkel, Laboratory for Atmospheric and Space Physics, University of Colorado, Boulder
Mark Miesch, High Altitude Observatory, National Center for Atmospheric Research
Raimund Muscheler, Lund University, Sweden
Seung Jun Oh, SELab, Inc.
Ethan Peck, Laboratory for Atmospheric and Space Physics, University of Colorado, Boulder

Jeffrey Pierce, Dalhousie University, Halifax, Nova Scotia
Douglas Rabin, NASA Goddard Space Flight Center
Cora Randall, Laboratory for Atmospheric and Space Physics, University of Colorado, Boulder
Mark Rast, University of Colorado, Boulder
Alan Robock, Rutgers University

Fabrizio Sassi, Naval Research Laboratory
Harlan Spence, University of New Hampshire
Mark Stevens, University of Colorado, Denver
Michael Thompson, High Altitude Observatory, National Center for Atmospheric Research
Juri Toomre, JILA, University of Colorado, Boulder

Thomas Woods, Laboratory for Atmospheric and Space Physics, University of Colorado, Boulder
Lawrence Zanetti, Applied Physics Laboratory, Johns Hopkins University

Abigail Sheffer, NRC Space Studies Board
Michael Moloney, NRC Space Studies Board and Aeronautics and Space Engineering Board
Amanda Thibault, NRC Aeronautics and Space Engineering Board
Terri Baker, Space Studies Board

 

 

 

 

   Mynd úr skýrslunni

    sem nálgast mér hér

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• The Effects of Solar Variability on Earth’s Climate

Sól ég sá, sanna dagstjörnu, drjúpa dynheimum í --- Sólvirknin nálgast hámark sem er mun lægra en hið fyrra...

 

 

Sól ég sá, sanna dagstjörnu, drjúpa dynheimum í...  Þannig byrjar eitt erindið af 83 í hinum fornu Sólarljóðum sem komu mér í hug fyrir skömmu þegar ég sá myndina sem myndavélin mín fangaði í uppsveitunum fyrir fáeinum dögum. Sólarljóðin eru eftir óþekktan höfund líklega frá því nokkru eftir árið 1200, en ljósop myndavélarinnar myndaði þessa fallegu stjörnu og bjó óbeðið til þessa fallegu sólargeisla.

Í dag á vetrarsólstöðum er sólin lægst á lofti. Hún rétt nær því að komast um 3 gráður yfir sjóndeildarhringinn á höfuðborgarsvæðinu um hádegisbil. Skammdegið er í hámarki, en á morgun fer daginn að lengja aftur, fyrst um eitt hænufet og síðan um tvö, og svo skref fyrir skref...

Í þessum sólarpistli er fjallað um fortíð, nútíð og framtíð...

Hin sanna dagstjarna, sólin, sem við búum í nábýli við og veitir okkur birtu og yl, er svokölluð breytistjarna. Við verðum ekki vör við það dags daglega, en þegar grannt er skoðað sjáum við að ásjóna hennar breytist nokkuð reglulega. Hún kætist og verður freknótt og spræk með um 11 ára millibili, og þá prýða sólblettir ásjónu hennar. Þess á milli hverfa blettirnir og sólin verður ekki eins virk. Með mælitækjum má sjá að birtan frá sólinni breytist örlítið á þessu tímabili, ekki mikið, en nóg til þess að hægt sé að nefna hana breytistjörnu eða "variable star".

Það er ekki nóg með að sólin breytist með svonefndri 11 ára sveiflu, heldur má greina lengri sveiflur, 90 ára, 200 ára, o.s.frv.  Það veldur því að fjöldi sólbletta í hámarki 11-ára sveiflunnar er breytilegur. Stundum stundum er sólblettatalan vel á annað hundað, stundum minna en hundrað og jafnvel hefur komið fyrir að nánast engir sólblettir hafa sést. Svo eru sveiflurnar mislangar, síðasta sólsveifla var óvenju löng eða 12,6 ár.

Við erum nú að nálgast hámark 11-ára sólsveiflu sem hefur raðnúmerið 24. David Hathaway hjá NASA gefur reglulega út spádóma þar sem hann reynir að spá fyrir um hæð sólsveiflunnar. Nú er hámarkinu næstum náð eins og sjá má á fallegu myndinni hér fyrir neðan sem fylgir nýjustu spá hans:

 

 

Eins og sjá má myndinni hér fyrir ofan, þá stefnir sólvirknin í hámark "11-ára sólsveiflunnar" á allra næstu mánuðum.   Sólblettatalan verður nú um 70 en var um 120 við síðasta hámark.  Það er töluverður munur, en það getur verið fróðlegt að bera þessa sólblettatölu við fyrri sólsveiflur.

 

 

Hér sjáum við sólsveiflur aftur til ársins 1900 og blasir þá við að núverandi sólsveifla ætlar að verða sú veikasta í 100 ár. Aðeins sólsveiflan sem var í hámarki um það bil 1905 var lægri.

 

 

 

Hér sjáum við sólsveiflur aftur til ársins 1600 er menn byrjuðu reglubundið að fylgjast með sólblettum, reyndar ekki kerfisbundið fyrr en síðar. Það var einmitt fyrir rúmum 400 árum þegar Galileo Galilei beindi sjónauka sínum til himins sem menn fóru að fylgjast með hinum furðulegu sólblettum af áhuga. Sólsveiflu 24, sem nú nálgast hámark, vantar á myndina.

En hvað gerist á tímabilinu 1650 til 1700, sjást engir sólblettir þá? Þeir voru víst sárafáir sem prýddu ásjónu sólar þá. Sólblettalausa tímabilið nefnist Maunder Minimum, eða Maunder lágmarkið í virkni sólar og er kennt við stjörnufræðinginn Edward Walter Maunder sem rannsakaði þetta tímabil, en af einhverjum ástæðum fellur það saman við kaldasta tímabil Litlu Ísaldarinnar. Þetta tímabil hefur einnig það virðulega nafn Grand Minimum.

Á myndinni hér fyrir ofan má sjá annað lítið virkt tímabil við sólsveiflur 5 og 6, en það kallast Dalton lágmarkið, en þá var líka af einhverjum ástæðum frekar svalt.  Við tökum einnig eftir að sólsveiflan sem var í hámarki 1905 og minnst var á fyrr í pistlinum hefur raðnúmerið 14.

Nú vaknar auðvitað áleitin spurning; heldur sólvirknin áfram að minnka? Er hætta á að sólvirknin stefni í annað Grand Minimum á næstu árum? Enginn veit neitt um það, en vísindamenn reyna auðvitað að sjá lengra en nef þeirra nær.

 

 

Efri myndin: Birta sólbletta hefur farið vaxandi undanfarin ár. Þeir verða því ekki eins svartir og hverfa síðan að mestu ef heldur fram sem horfir.

Neðri myndin: Styrkur segulsiðs innan sólbletta hefur farið lækkand.

 

Myndin hér að ofan er fengin úr grein tveggja vísindamanna þeirra Livingston og Penn, sjá tilvísun í greinar neðst á síðunni. Reyndar er þetta uppfærð mynd sem inniheldur nýjustu mælingar, allt til þessa dags.  Þeir hafa um árabil fylgst með sólinni á óvenjulegan hátt. Þeir hafa nefnilega verið að fylgjast með því hvernig birta sólblettanna breytist með tímanum, svo og styrkur segulsviðsins inni í þeim. Það er auðvitað tiltölulega einfalt að mæla birtuna, en til þess að mæla segulsviðið hafa þeir notað svokölluð Zeeman hrif sem valda því að litrófslínur klofna í fleiri línur í segulsviði.

Á neðri myndinni sjáum við hvernig styrkur segulsviðsins í sólblettunum hefur farið minnkandi. Þeim félögum Livingston og Penn reiknast til, að þegar styrkurinn er kominn niður í 1500 Gauss að þá verði birtuskilin (contrast) milli sólblettanna og umhverfis þeirra orðinn svo lítil að blettirnir verða ósýnilegir og munu því hverfa sjónum okkar að mestu meðan þetta ástand varir. Er nýtt Grand Minimum á næsta leiti?  Daufa bláa línan sem sker lóðrétta ásinn við 1500 Gauss sýnir okkur þessi mörk og línan sem hallar niður til hægri sýnir okkur hver tilhneigingin er í dag.

Ef fram heldur sem horfir, þá munu þessar linur skerast eftir  fáein ár. Lesendur geta reynt að finna út hvenær það verður...

Auðvitað er ekki víst að ferillinn sem sýnir styrk segulsviðsins inni í sólblettunum haldi áfram að falla, en líklegt má telja að næsta sólsveifla, sólsveifla númer 25, muni verða öllu lægri en núverandi sem er sú lægsta í yfir 100 ár.

 

 

                                                Sólblettur getur verið gríðarstór

 

Þessi minnkandi virkni sólar mun þó gefa okkur kærkomið tækifæri til að meta áhrif sólar á  hitafar jarðar. Ef þau áhrif eru óveruleg þá mun halda áfram að hlýna með auknum styrk koltvísýrings í loftinu, en hætti að hlýna og fari síðan að kólna...   -  Við Frónbúar skulum bara vona að ekki kólni, því það yrði fæstum okkar hér á klakanum kærkomið.

 

Hvað um það, hátíð fer í hönd og því tilefni til að enda þennan Sólarpistil á þeim hluta hinna merku  Sólarljóða sem ljóðin eru kennd við. Þetta eru erindi númer 39-45 af 83:

 

 

...

Sól ek sá,
sanna dagstjörnu,
drúpa dynheimum í;
en Heljar grind
heyrðak ek á annan veg
þjóta þungliga.

Sól ek sá
setta dreyrstöfum;
mjök var ek þá ór heimi hallr;
máttug hon leizk
á marga vegu
frá því sem fyrri var.

Sól ek sá,
svá þótti mér,
sem ek sæja göfgan guð;
henni ek laut
hinzta sinni
aldaheimi í.

Sól ek sá,
svá hon geislaði,
at ek þóttumk vættki vita;
en gylfar straumar
grenjuðu annan veg,
blandnir mjök við blóð.

Sól ek sá
á sjónum skjálfandi,
hræðslufullr ok hnipinn;
því at hjarta mitt
var harðla mjök
runnit sundr í sega.

Sól ek sá
sjaldan hryggvari;
mjök var ek þá ór heimi hallr;
tunga mín
var til trés metin,
ok kólnat at fyrir utan.

Sól ek sá
síðan aldregi
eftir þann dapra dag,
því at fjalla vötn
lukðusk fyrir mér saman,
en ek hvarf kallaðr frá kvölum.

...

 

Sólarljóð eru talin vera frá tímabilinu 1200-1250. Höfundur er óþekktur. Í Þjóðsögum Jóns Árnasonar stendur: „Sæmundur andaðist 1133, en með hverjum atburðum höfum vér eigi heyrt; þó segja menn, að hann þrídagaður hafi úr líkrekkjunni risið og þá kveðið þá drápu, er hans Ljóða-Eddu er vön að fylgja og kallast Sólarljóð".  Þessu  trúum við rétt mátulega, en þjóðsagan ekki verri fyrir það.

Í Sólarljóðum  birtist kristinn og heiðinn hugarheimur og þar birtist faðir syni sínum í draumi og ávarpar hann frá öðrum heimi.

Sólarljóð má t.d. lesa hér ásamt enskri þýðingu sem Benjamin Thorpe gerði 1866. Tilvísanir í þýðingar á önnur tungumál má finna hér.

Það er vel þess virði að lesa Sólarljóð í heild sinni.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Krækjur:

 

 

NASA Solar Cycle Prediction

 

Livingston & Penn: Are Sunspots Different
During This Solar Minimum?

 

Livingston & Penn: Sunspots may vanish by 2015

 

Livingston & Penn: Long-term Evolution of Sunspot Magnetic Fields

Dr. Leif Svalgaard (fyrirlestur): Livingston & Penn Data and Findings so Far

 

 

 

 

 

 

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• livingston-penn_sunspots-may_vanish_2015.pdf
• livingston-penn--are_sunspots_different_during_this_solar_minimum.pdf
• livingston-penn_data_and_findings_so_far.pdf

Ég nota kjarnorku fyrir hita og ljós í kofanum mínum...

 

 

 

 

Ég nota kjarnorku til að hita upp kofann minn í íslensku sveitinni og einnig til að lýsa hann upp í skammdeginu. Enn sem komið er eru það ekki nema 5% raforkunnar sem ég nota sem koma frá kjarnorku og 6% frá kolum og olíu. Ég get þó verið sæmilega ánægður því heil 89% koma frá endurnýjanlegum orkugjöfum.

Humm... 

Er átt við jarðvarmann sem á uppruna sinn að rekja til kjarnorkunnar í iðrum jarðar? Það hélt ég fyrst, en málið er ekki svo einfalt.

Þetta kom mér á óvart, en ég hlýt að trúa upplýsingum frá opinberum aðilum, þó ótrúlegar séu. Myndin hér að ofan er úr skjalinu Uppruni raforku -  Stöðuð yfirlýsing fyrir árið 2011 sem skoða má hér á vef Orkustofnunar.

 

 

 

 

Ég er aldeilis hlessa...

Skýringuna er að finna hér á vef Orkustofnunar. Reyndar er svona hringavitleysa langt fyrir ofan minn skilning. Tengist þetta beint eða óbeint kaup og sölu á kolefniskvóta? Ef svo er, hversvegna eru menn að standa í þessu?

Hvað sem þessu líður, þá er Ísland ekki lengur grænt í huga útlendinga.  Það er ekki lengur hægt að markaðssetja íslenska orku sem græna. Uppruni orkunnar er ekki lengur endurnýjanleg samkvæmt opinberum gögnum, heldur einnig kjarnorka og jarðefni

Þeir ferðamálafrömuðir sem vilja selja Ísland sem land þar sem öll orka til húshitunar og lýsingar  er endurnýjanleg geta ekki lengur fengið vottorð um að svo sé, jafnvel þó allir viti mætavel að hvorki kjarnorka né jarðefnaeldsneyti sé notað í íslenskum orkuverum. Kerfið segir annað og við skulum bara gjöra svo vel og trúa því, þó það sé endemis vitleysa.

Hverslags kjánaskapur er þetta eiginlega?   

 

 

Frá því í desember 2011 hafa íslensk orkufyrirtæki gefið út og selt upprunaábyrgðir og voru það ár seldar upprunaábyrgðir fyrir um það bil 2 teravattstundir [TWst] vegna raforkuframleiðslu á Íslandi en heildarframleiðslan nam 16,8 TWst. Í staðinn fyrir útgefnar og seldar upprunaábyrgðir þarf að færa inn sama magn í hlutföllum samkvæmt vegnu meðaltali á samsetningu raforkuframleiðslu í Evrópu í stað þeirra 2 TWst. sem seldar voru úr landi í formi upprunaábyrgða. Þannig er endanleg  raforkusala á Íslandi eftir orkugjöfum reiknuð út.          

 Sjá hér.

         ¿¿¿ ...Skilekki... ???

 

 

 

Ef einhver skilur hvað er á seyði, þá er pláss hér fyrir neðan til að skýra það út á mannamáli fyrir okkur hin sem ekki skiljum...

 

 

 

 

Í hnotskurn:

(Bætt við eftir að höfundur pistilsins fór að skilja málið betur) 

 

 

"Upprunaábyrgðir raforku koma til í kjölfar Kyoto bókunarinnar

og þeirrar ákvörðunar ríkja að láta loftslagsmál sig varða. 
Markmiðið er að auka hlut endurnýjanlegra orkugjafa í heiminum
og spyrna þar með gegn auknum gróðurhúsaáhrifum."

 

"Því hefur skapast markaður fyrir upprunaábyrgðir raforku sem virkar þannig

að þeir sem framleiða endurnýjanlega orku geta selt græn skírteini

til orkusölufyrirtækja í öðrum löndum

sem síðan bjóða upp á sérstakan grænan taxta til sinna viðskiptavina".

 

"Losun koldíoxíðs og kjarnorkuúrgangs

í hlutdeild raforkusölu á Íslandi 2011 er því þannig:
 
Koldíoxíð 42,25 g/kWh

Geislavirkur úrgangur 0,15 mg/kWh"

 

(Sjá hér á vef OR)

 

 

 

 

 

 

 

 

Hverjir hafa verið að selja Fjallkonuna?

 

 

Uppfært í júní 2013:

Hlutur kjarnorku og jarðefnaeldsneytis hefur verið aukinn frá því í fyrra. 
Þessa mynd má sjá á vef Orkuveitu Reykjavíkur, sjá hér:

 

                                        "Losun koldíoxíðs og kjarnorkuúrgangs í hlutdeild raforkusölu á Íslandi 2011 er því þannig:

                                                            Koldíoxíð 159,05 g/kWh
                                                            Geislavirkur úrgangur 0,45 mg/kWh

 

 

Íslenska birkiplantan á Englandi vex hratt...

 

 

 

 

Vorið 2010 birtist hér pistill sem nefndist    Íslenska birkið á Englandi...

Pistillinn fjallaði um birkiplöntu eina í á suður Englandi sem var 10 cm vorið 2007 en var orðin 100 cm þrem árum seinna eða vorið 2010. Hvernig skyldi henni hafa vegnað? Plantan rekur ættir sínar til Íslands og er kynbætt afbrigði sem kallast Embla.

Myndin hér fyrir ofan var tekin nú í haust eða 22. september. Nú er birkið orðið 300 cm hátt og varla hægt tala um birkiplöntu, heldur  birkitré.  Óneitanlega hefur birkið vaxið hratt, miklu hraðar en maður á að venjast hér á landi.

Hvað skyldi 10 cm birki sem plantað var á Íslandi vorið 2007 vera orðið hátt?  

 

Meira hér.

 

Vorið 2010 var birkið um 100 cm.

 

 

Vorið 2007 var birkið aðeins um 10 cm. Ætli það sé ekki ársgamalt á myndinni.

 

 

 

Vindstig eða m/s: Hvort skilur almenningur betur...?

 

 

 

 

 

Getur verið að margir (flestir) hafi litla sem enga tilfinningu fyrir vindstyrk sem gefinn er upp í metrum á sekúndu?  Getur verið að flestir skilji mun betur gömlu góðu vindstigin?  Getur verið að fæstir geri sér grein fyrir að eyðileggingamáttur vindsins vex mjög hratt með vindhraðanum, miklu hraðar en tölurnar gefa í skyn?   Getur verið veðurfréttir, þar sem vindhraðinn er gefinn upp sem sekúndumetrar fari meira og minna fyrir ofan garð og neðan hjá mörgum og það bjóði hættunni heim?

Í fersku minni er óveðrið í byrjun september síðastliðinn.  Ýmsir, þar á meðal einn ráðherra, töldu að ekki hefði verið varað við veðrinu. Það hafði þó verið gert, en svo virðist sem þær aðvaranir hafi ekki komist til skila. Hvernig stendur á því?

Haraldur Ólafsson veðurfræðingur kom fram í sjónvarpinu eftir að í ljós kom að Ögmundur ráðherra hafði ekki skilið veðurfréttirnar.  Hann birti veðurkort sem sýnt var í veðurfréttum Sjónvarpsins 8. september.  Þar mátti sjá að spáð var um 25 m/s vindhraða skammt norður af landinu.   Veðurfræðingurinn tók fram að það jafngilti 10 vindstigum og við þann vindstyrk rifnuðu tré upp með rótum.    Um leið og hann nefndi 10 vindstig kviknaði ljós hjá mörgum.  Nú loks var talað mannamál í veðurfréttunum, en það hafði ekki verið gert árum saman.  - Loksins.

Það er nefnilega svo að við eigum mjög góðan skala yfir vindstyrk, skala sem er miklu meira lýsandi fyrir áhrif vindsins en sekúndumetrarnir sem í  hugum flestra eru bara einhverjar tölur, kannski álíka tölur og hitastigin á kortinu.  

Það eru í raun fáir sem gera sér grein fyrir hve eyðileggingamáttur vindsins vex hratt með vindhraðanum.  Það eru fáir sem vita að við tvöföldun á vindhraða áttfaldast aflið í vindinum. Vindrafstöðvar framleiða t.d. áttfalt meira afl ef vindhraðinn tvöfaldast, 27 sinnum meira ef hann þrefaldast.     Með öðrum orðum, þá er aflið í vindi sem er 24 m/s næstum 30 sinnum meira en aflið í vindi sem er aðeins 8 m/s.

Ég gæti vel trúað því að veðurfréttir kæmust mun betur til skila hjá flestum ef veðurfræðingar og veðurfréttamenn temdu sér að nota vindstig frekar en sekúndumetra.   Eða öllu heldur, nota gömlu góðu veðurheitin í stað þeirra þriggja orða sem núorðið heyrast nánast eingöngu í veðurfréttum, þ.e. logn, strekkingsvindur og stormur.  Veðurfréttamenn, að minnsta kost þeir sem komnir eru til vits og ára, hljóta að þekkja hin gömlu góðu heiti. Til upprifjunar birti ég hér töflu sem fengin er að láni hér hjá Trausta Jónssyni.

 

Mat vindhraða eftir Beaufort-kvarða

Stig	Heiti	m/s	Áhrif á landi
0	Logn	0-0,2	Logn, reyk leggur beint upp.
1	Andvari	0,3-1,5	Vindstefnu má sjá af reyk, flögg hreyfast ekki.
2	Kul	1,6-3,3	Vindblær finnst á andliti, skrjáfar í laufi, lítil flögg bærast.
3	Gola	3,4-5,4	Breiðir úr léttum flöggum, lauf og smágreinar titra.
4	Stinningsgola	5,5-7,9	Laust ryk og pappírssneplar taka að fjúka, litlar trjágreinar bærast. Lausamjöll byrjar að hreyfast.
5	Kaldi	8,0-10,7	Lítil lauftré taka að sveigjast. Freyðandi bárur á stöðuvötnum. Lausamjöll hreyfist.
6	Stinningskaldi	10,8-13,8	Stórar greinar svigna. Hvín í línum. Erfitt að nota regnhlífar. Lágarenningur viðvarandi.
7	Allhvass vindur	13,9-17,1	Stór tré sveigjast til. Þreytandi að ganga á móti vindi. Skyggni slæmt í snjókomu.
8	Hvassviðri	17,2-20,7	Trjágreinar brotna. Erfitt að ganga á móti vindinum. Menn baksa á móti vindi. Skyggni í snjókomu verður lítið sem ekkert.
9	Stormur	20,8-24,4	Lítilsháttar skemmdir á mannvirkjum. Varla hægt að ráða sér á bersvæði. Glórulaus bylur ef snjóar.
10	Rok	24,5-28,4	Fremur sjaldgæft í innsveitum. Tré rifna upp með rótum, talsverðar skemmdir á mannvirkjum.
11	Ofsaveður	28,5-32,6	Miklar skemmdir á mannvirkjum. Útivera á bersvæði hættuleg. Rýfur hjarn, lyftir möl og grjóti.
12	Fárviðri	>= 32,7	Allt lauslegt fýkur, þar á meðal möl og jafnvel stórir steinar. Kyrrstæðir bílar geta oltið eða fokið. Heil þök tekur af húsum. Skyggni oftast takmarkað, jafnvel í þurru veðri.

 

Munur á 20 m/s og 30 m/s hljómar ekki mikill (50%), en það er samt gríðarlegur munur á hvassviðri (20 m/s, 8 vindstig) og ofsaveðri (30 m/s, 11 vindstig).     Líklega er það nokkuð sem fólk gerir sér almennt ekki grein fyrir.

 

 

Þess má geta að Trausti minnist hér á Jón Ólafsson langafa bloggarans:

Jón ritstjóri Ólafsson

Þegar sendingar veðurskeyta hófust héðan árið 1906 fór fréttablaðið Reykjavík (undir ritstjórn Jóns Ólafssonar) fljótlega að birta veðurskeyti frá nokkrum veðurstöðvum. Þar fylgdu með nöfn á hinum 13 stigum Beaufort-kvarðans. Líklegt er að Jón hafi sjálfur raðað nöfnunum á kvarðann:

• 0 Logn (logn)
• 1 Andvari (andvari)
• 2 Kul (kul)
• 3 Gola (gola)
• 4 Kaldi (stinningsgola, blástur)
• 5 Stinningsgola (kaldi)
• 6 Stinnings kaldi (stinningskaldi)
• 7 Snarpur vindur (allhvass vindur)
• 8 Hvassviðri (hvassviðri)
• 9 Stormur (stormur)
• 10 Rokstormur (rok)
• 11 Ofsaveður (ofsaveður)
• 12 Fárviðri (fárviðri)

Eru hér að mestu komin sömu nöfnin og Veðurstofan notaði síðar í veðurspám, þau má sjá í sviganum í töflunni. Fyrstu stigin þrjú, frá logni til kuls, eru gjarnan kölluð hægviðri og reyndin var sú að orðið gola var oftast notað sem samheiti á 3 til 4 vindstigum eins og í töflu Jóns Eyþórssonar, svo sem áður var getið.

 

 

Mikið yrði ég þakklátur ef veðurfræðingar og veðurfréttamenn færu aftur að nota gömlu góðu vindstigin í veðurfréttunum

 

Í fyrirsögn pistilsins var spurt  "Vindstig eða m/s:  Hvort skilur almenningur betur?"

Sjálfur skil ég vindstigin og samsvarandi heiti betur, miklu betur

 

  ---

 

Smá fróðleikur um vindrafstöðvar:

Mesta virkjanlegt afl í vindinum fæst með þessari jöfnu:

 

 P = 1/2  x  ξ  x  ρ  x  A  x  v³      

þar sem

P = afl (Wött)

ξ  = nýtnistuðull

ρ = þéttleiki lofts (kg/m³)

A = flöturinn sem vindurinn fer um (m²)

v = vindhraði (m/s)

 

Sem sagt, aflið mælt í wöttum fylgir vindhraðanum í þriðja veldi (v³).  Sjá hér.

 

 

 

 

 

Með fjölnýtingu má gjörnýta orku jarðhitasvæðanna...

 

 

 

 

 

HS-Orka og HS-veitur, eru meðal merkustu fyrirtækja þjóðarinnar. Þar starfa djarfir og framsýnir menn sem þora að takast á við vandamál sem fylgja því að vinna orku úr 300 gráðu heitum jarðsjó, sem sóttur er í iður jarðar á Reykjanesskaganum. Þeir eru sannkallaðir frumkvöðlar. Að sækja orku í sjó sem hitaður er með eldfjallaglóð er einstakt í heiminum. „Gull að sækja í greipar þeim geigvæna mar, ekki er nema ofurmennum ætlandi var" segir í kvæðinu Suðurnesjamenn. Það á ekki síður við um Suðurnesjamenn nútímans.

 

Hefðbundin jarðvarmaorkuver eins og Kröflustöð framleiða aðeins rafmagn. Önnur jarðvarmaver eins og Hellisheiðarvirkjun og Nesjavallavirkjun framleiða einnig heitt vatn sem notað er til húshitunar.

 

Í Svartsengi hefur aftur á móti smám saman þróast sannkallaður auðlindagarður með ótrúlega margslunginni starfsemi. Þar er ekki eingöngu framleitt rafmagn, heitt vatn og kalt vatn, heldur hefur til hliðar við alkunna starfssemi Bláa lónsins, sem 400 þúsund gestir heimsækja árlega, verið komið á fót meðferðarstöð fyrir húðsjúka, þróun og framleiðslu snyrtivara og sjúkrahóteli, svo fátt eitt sé nefnt.

 

Á vegum HS eru stundaðar margs konar rannsóknir á ýmsum sviðum til að leggja grunninn að framtíðinni. Hugmyndin að djúpborunarverkefninu á rætur að rekja til HS og ÍSOR. Svo má ekki gleyma því að nú er verið að taka í notkun verksmiðju í Svartsengi sem á að vinna metanól eldsneyti úr kolsýrunni sem margir telja eiga einhvern þátt í hnatthlýnuninni. Skammt frá Svartsengi er hátæknifyrirtækið Orf-Genetics sem nýtir græna orku; ljós og hita, frá Svartsengi til að smíða sérvirk prótein úr byggplöntum. Jafnvel er ætlunin að nota koltvísýringinn úr borholunum sem áburð fyrir plönturnar.

 

Í auðlindagarðinum í Svartsengi hafa nú um 150 manns fasta atvinnu; læknar, hjúkrunarfræðingar, sjúkraliðar, viðskiptafræðingar, ferðamálafræðingar, tæknifræðingar, verkfræðingar, vélfræðingar, líffræðingar, lyfjafræðingar, jarðfræðingur, forðafræðingur, matreiðslumenn, trésmiðir, þjónar, blikksmiðir, vélvirkjar, rafvirkjar og ófaglærðir. Fræðslustarfsemin skipar sinn sess í auðlindagarðinum. Í Svartsengi er fyrirtaks aðstaða fyrir ráðstefnuhald, fræðslusetrið Eldborg og Eldborgargjáin, og á Reykjanesi er hin metnaðarfulla sýning Orkuverið Jörð. Sýningin hefst á atburði sem gerðist fyrir 14 milljörðum ára er ,,allt varð til úr engu", þ.e. við Miklahvell. Saga alheimsins er síðan rakin í máli og myndum með sérstakri áherslu á sólkerfið. Fjallað er um orkulindir jarðar og hvernig nýta má þær í sátt við umhverfið okkur jarðarbúum til hagsbóta.

 

Þar sem eingöngu er framleitt rafmagn úr jarðgufu setur eðlisfræðin okkur takmörk varðandi nýtni. Það á við um allar vélar sem nýta hitaorku til að framleiða hreyfiorku. Bílvélin er ekki undanskilin. Úr varmafræðinni þekkja margir Carnot-hringinn sem kenndur er við Nicolas Léonard Sadi Carnot, en hann setti fram kenningu sína árið 1824. Jafnan e=1-TC/ TH gefur okkur mestu mögulega nýtni varmavélar sem vinnur milli tveggja hitastiga TC og TH.

Sem dæmi má taka gufuhverfil þar sem hitastig gufunnar inn er 150°C (423° Kelvin) og gufunnar út 50°C (323° Kelvin). Fræðileg hámarksnýtni verður þá 1-TC/TH = 1-323/423 = 0,24 eða 24%.

Að sjálfsögðu er raunveruleg nýtni öllu lægri en fræðilega nýtnin þar sem ávallt tapast einhver hluti orkunnar sem núningur í vélbúnaði, og einnig þarf að nýta hluta framleiddrar raforku til að knýja dælur o.fl. Í raun er heildarnýtni jarðgufustöðvar sem eingöngu framleiðir rafmagn nær því að vera um 15%. Nýtni bílvélarinnar er í raun ekki mikið meiri en 20%, þó svo fræðileg nýtni sé nær því að vera 40%.

 

Carnot er ekki hægt að plata þegar eingöngu er framleitt rafmagn, en það er hægt að nýta á fjölmargan hátt varmann sem til fellur og færi annars óbeislaður út í náttúruna. Þannig getum við aukið nýtnina við nýtingu jarðgufunnar verulega umfram 15%. Það fer eftir aðstæðum hverju sinni hve mikilli heildarnýtni má ná með fjölnýtingu, og einnig fer það eftir því við hvað er miðað og þær forsendur sem notaðar eru. Án þess að fullyrða of mikið mætti nefna 30-50% til þess að hafa samanburð. Það er um tvöföldun til þreföldun miðað við rafmagnsframleiðslu eingöngu.

 

Flestir hafa tekið eftir miklum gufumekki sem leggur frá kæliturnum flestra jarðvarmaorkuvera. Þetta er varmi sem stundum getur verið hagkvæmt að nýta og er vissulega arðbært ef rétt er að málum staðið. Aðstæður á virkjanastað og í nágrenni hans eru mjög mismunandi. Þess vegna er ekki hægt að beita sömu aðferðum alls staðar. Stundum er virkjunin nærri byggð og þá getur verið hagkvæmt að nota varmann sem til fellur til að framleiða heitt vatn, eins gert er í Svartsengi, Nesjavöllum og Hellisheiði. Á þessum stöðum er því heidarnýtnin töluvert meiri en 15% af þessum sökum. Með svokallaðri fjölnýtingu má gera enn betur...

 

Dæmi um fjölnýtingu:

Með svokölluðum tvívökvavélum, þar sem vökva með lágt suðumark er breytt í gufu sem knýr hverfil, er stundum hagkvæmt að vinna raforku úr lághita. Varmann má nýta á staðnum fyrir efnaiðnað, og einnig má nýta hann á staðnum til að hita t.d. gróðurhús þar sem rafmagnsljós eru notuð í stað sólarljóss. Að lokum má svo nýta steinefnaríka vatnið sem eftir verður til lækninga og baða, og koltvísýringinn sem kemur úr borholunum sem hráefni í framleiðslu á eldsneyti og sem áburð fyrir plöntur í gróðurhúsunum. Jafnvel má nota kísilinn sem fellur úr jarðhitavökvanum í dýrindis snyrtivörur. Allt er þetta gert í og við auðlindagarðinn í Svartsengi.

 

Fjölnýting er lykilorðið til að auka nýtnina við virkjun jarðvarmans. Líklega er hvergi í víðri veröld gengið eins langt í fjölnýtingu jarðvarmans og í auðlindagarðinum Svartsengi. Svartsengi gæti verið góð fyrirmynd að því hvernig nýta má jarðvarmann á sjálfbæran hátt með hámarks nýtingu á auðlindinni.

-

Það er reyndar ekki bara í Svartsengi þar sem afgangsvarminn er nýttur.

Í Nesjavallavirkjun og Hellisheiðarvirkjun er varminn frá eimsvölum hverflanna nýttur til framleiðslu á heitu vatni sem notað er fyrir húshitun á höfuðborgarsvæðinu.

Við Reykjanesvirkjun er nú verið að reisa fiskeldisstöð sem nýtir afgangsvarmann, en þar er einnig fyrirhugað að setja upp vélasamstæðu sem framleiðir rafmagn úr þessum varma, þ.e. án þess að bora þurfi fleiri holur.

Við Hellisheiðarvirkjun er fyrirhugað að reisa gróðurhús fyrir matvælaframleiðslu, en þar yrði afgangsvarmi notaður til upphitunar, raforka fyrir lýsingu og koltvísýringur sem kemur með jarðgufunni sem áburður til að örva vöxt.

 

Tækifærin eru til staðar og bíða þess að þau séu nýtt.   Vafalítið a nýting á afgangsvarma frá farðvarmavirkjunum eftir að aukast á næstu árum og þannig verður hægt að tvöfalda eða þrefalda nýtni jarðhitasvæðanna miðað við að eingöngu sé framleitt rafmagn.   

 

 

Greinin hér að ofan er að stofni til grein sem pistlahöfundur skrifaði í Gangverk fréttablað Verkís haustið 2011.  Blaðið má nálgast í íslenskri útgáfu  með því að smella hér og í enskri útgáfu hér.

 

 

Ítarefni: 

     - Frétt Morgunblaðsins:  Risastór eldisstöð Reykjanesi.

     - Pistill frá 2009 um sjálfbæra nýtingu jarðhitans.

     - Nýtni jarðhitavökva til orkuframleiðslu
         Dr. Oddur B. Björnsson verkfræðingur hjá Verkís
         Davíð Örn Benediktsson verkfræðingur hjá Verkís

 

 

 Myndin efst er af stöðvarhúsi Reykjanesvirkjunar.

 

 Gangverk fréttablað Verkís

 

 

 

Risastór eldisstöð á Reykjanesi

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Gangverk Jarðhitablað (Íslenskt)
• Gangverk Geothermal (English)

Snillingurinn Burt Rutan flugverkfræðingur heiðraður - og álit hans á loftslagsmálunum umdeildu...

 

 

Hver kannast ekki við flugverkfræðinginn Burt Rutan stofnanda flugvélaverksmiðjunnar Scaled Composites sem hannað hefur margar nýstárlegar flugvélar, meðal annars flugvélina Voyager sem flogið var í einum áfanga umhverfis jörðina árið 1986 og aðra SpaceShipOne sem flogið var út í geiminn árið 2004 og hlaut fyrir það afrek 10 milljon dollara Ansari-X verðlaunin.

Í janúar 2011 var fjallað hér á blogginu um Burt Rutan í pistlinum   Goðsögnin Burt Rutan flugverkfræðingur sem er að smíða geimskipið Space Ship One - Myndband...

Hér er myndband sem gert var af tilefni að hann var nýlega heiðraður með National Air and Space Museum 2012 Lifetime Achievement Trophy:

 

 

 

 

Annað myndband sem sýnir Space Ship Two á flugi:

 

 

 

Hin hliðin á Burt Rutan: 

Burt Rutan verkfræðingur (aerospace engineer) er vanur að rýna í mæligögn og leita að villum, enda er útilokað að ná svona langt eins og hann án þess.  Hann hefur því vanið sig á gagnrýna hugsun og trúir engu nema hann sjái óyggjandi og ótvíræð gögn og skilji sjálfur hvað liggi að baki þeim. Hann vill því alltaf sjá frumgögnin svo hann getir rýnt þau sjálfur.  Þannig lýsir hann sjálfum sér.

Á vefsíðu Forbes birtist  fyrir nokkrum dögum viðtal við Burt Rutan þar sem rætt er um loftslagsbreytingar. Viðtalið má lesa hér: A Cool-Headed Climate Conversation With Aerospace Legend Burt Rutan  Viðtalið er þarna á þrem síðum.  

Viðtalið er mjög áhugavert og er eins víst að margir eru honum sammála, en auðvitað margir ósammála. Burt Rutan hefur þó sýnt það og sannað að hann hefur næman skilning á lögmálum eðlisfræðinnar og kann að lesa úr tölum. Þess vegna er fróðlegt að lesa viðtalið í heild sinni. 

 

Til að kynnast manninum nánar má benda á eftirfarandi:

Vefsíða Burt Rutan þar sem hann fjallar um starf sitt og áhugamál:  www.BurtRutan.com.

 

Glærur um flug og feira. Erindi flutt í Oskosh.:

• History of the Long-EZ & Rutan Aircraft Factory
  
  

• Commercial Space - Our Future Opportunities
  
  

• Innovation Creativity - Motivating Our Kids
  
  

• Electric Flight Keynote
  
  

•  An Engineer’s Critique of Global Warming ‘Science’ - Questioning the CAGW* theory.    Mjög yfirgripsmikið en jafnframt áhugavert.

* CAGW=Catastrophic Anthropogenic Global Warming (Global climate destruction caused by human emissions of greenhouse gasses).

 

     Google má  "Burt Rutan"  (Næstum hálf milljón tilvísana).

 

 

 

 

Viðtalið hjá Forbes frá 9. september hefst svona, en öll greinin er hér:

Larry Bell, Contributor

I write about climate, energy, environmental and space policy issues.

OP/ED

 

|

 

9/09/2012 @ 3:45PM |9,276 views

A Cool-Headed Climate Conversation With Aerospace Legend Burt Rutan

Burt Rutan with his SpaceShipOne , the first privately developed and financed craft to enter the realm of space twice within a two-week period and receive the Ansari X-Prize. (Photo credit: Burt Rutan)

My wife Nancy and I recently enjoyed a couple of great days with Burt Rutan and his wife Tonya at their beautiful new home in Coeur d’Alene, Idaho. The visit afforded an opportunity to discuss many topics of keenly shared interest, including the global warming “debate”. Although Burt is world renowned for his remarkable record-setting achievements in aircraft and spacecraft design, he has devoted a great deal of attention to this subject as well.

By way of brief introduction, Burt Rutan designed Voyager, the first aircraft to fly around the globe without stopping or refueling. He also designed SpaceShipOne financed by Microsoft co-founder Paul Allen which won the $10 million Ansari X-Prize in 2004 for becoming the first privately-funded manned craft to enter the realm of space twice within a two-week period. Both, along with three other of his aircraft, are on display at the National Air and Space Museum in Washington, D.C.  Burt’s recent projects include a flying car, and the Virgin GlobalFlyer which broke Voyager’s time for a non-stop solo flight around the world

Burt, as someone with such intense involvement in aerospace design and development, what got you interested in climate issues?

Even though I’ve been very busy throughout my entire career developing and flight-testing airplanes for the Air Force, I’ve always pursued other research hobbies in my time away from work. Since I’m very accustomed to analyzing a lot of data, about three or four years ago many alarmist claims by some climate scientists caught my attention. Since this is such an important topic, I began to look into it firsthand.

Although I have no climate science credentials, I do have considerable expertise in processing and presenting data. I have also had.........

...
...

Lesa meira með því að smella hér: http://www.forbes.com/sites/larrybell/2012/09/09/a-cool-headed-climate-conversation-with-aerospace-legend-burt-rutan/

Ef til vill þarf að smella á krækju á síðunni sem opnast "Continue to site". Þessi krækja er í horninu efst til hægri. 

 Prentvæn pdf útgáfa hér.

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Burt Rutan í Forbes viðtali