Gömul tré binda meira og meira af koltvísýringi eftir því sem þau eldast...

 

 

 

"Gömul tré binda meira og meira

Ekki virðist rétt að tré hætti að mestu að binda kolefni þegar þau eldast"

Þannig hefst frétt á vefsíðu Skógræktar ríkisins í dag 17. janúar. Vitnað er til greinar í vísindatímaritinu Nature sem nefist  "Rate of tree carbon accumulation increases continuously with tree size" og lesa má hér.

Fréttin á vefsíðu skógræktarinnar heldur áfram:

"Um þetta er fjallað í nýjasta hefti tímaritsins Nature sem kom út 15. janúar. Alþjóðlegur rannsóknarhópur skrifar þar að 97% af 403 trjátegundum sem vaxa í hitabeltinu og heittempraða beltinu vaxi því hraðar sem þær verði eldri. Rannsókninni stýrði Nate L. Stephenson hjá Western Ecological rannsóknarmiðstöð bandarísku jarðfræðistofnunarinnar U.S. Geological Survey.

Vísindafólkið notaði rannsóknargögn frá sex heimsálfum og niðurstöður þess eru byggðar á mælingum á hátt í 700.000 einstökum trjám. Elstu mælingarnar voru gerðar fyrir meira en áttatíu árum. Rannsóknin hefði ekki verið möguleg nema vegna þess hversu víða eru til mælingar á trjávexti sem gerðar hafa verið á löngum tíma.  

Óvenjulega mikill vöxtur sumra trjátegunda er ekki bundinn við fáeinar tegundir risatrjáa eins og ástralskan tröllagúmvið (Eucalyptus regnans), eða rauðviðurinn stórvaxni (Sequoia sempervirens). Þvert á móti virðist hraður vöxtur gamalla trjáa vera reglan frekar en hitt hjá trjátegundum og stærstu tré geta þyngst um meira en 600 kíló á ári. Í greininni í Science er þessu líkt við það að vöxtur okkar mannanna héldi áfram að aukast eftir gelgjuskeiðið í stað þess að á honum hægði. Þá myndi meðalmanneskja vega hálft tonn um miðjan aldur og vel ríflega eitt tonn þegar hún færi á eftirlaun.

Meðal rannsókna sem þessi stóra alþjóðlega rannsókn var byggð á eru nefndar athuganir sem ná allt aftur til áranna eftir 1930 og gerðar voru við Kyrrahafsströnd Norður-Ameríku. Þar var mældur vöxtur á tegundum eins og degli eða dögglingsvið, marþöll, sitkagreni, risalífvið og hvítþin. Annað dæmi er rannsókn sem gerð var í Kamerún árið 1996 þar sem mældur var vöxtur trjáa af tæplega 500 tegundum.

Höfundar greinarinnar í Nature taka fram að jafnvel þótt þetta eigi við um sjálf trén þýði það ekki að vöxtur skógar aukist stöðugt eftir því sem skógurinn eldist. Á endanum taki tré að deyja sem sé hluti af eðlilegri hringrás byggingar- og næringarefna í skóginum. Við það hægir auðvitað á bindingu kolefnis.

Nánar má lesa um þetta í tímaritinu Nature á slóðinni http://www.nature.com/nature/journal/vaop/ncurrent/full/nature12914.html

Frétt um þetta birtist í vísindafréttaritinu Science Daily http://www.sciencedaily.com/releases/2014/01/140115132740.htm"

 

Fréttin á vefsíðu Skógræktar ríkisins www.skogur.is 

 

 

Myndin er tekin í Richmond Park í úthverfi London síðastliðinn nóvember, en þar er einmitt gamall fallegur skógur á 955 hektara landi.  Stækka má myndina með því að þrísmella á hana.

 

 

 

 Nature 16. janúar 2014

 

Geysissvæðið er í eigu ríkis og einkaaðila...

 

 

 

 

 

Á myndinni má sjá hvernig hverasvæðið skiptist milli ríkisins og landeigenda.

- Ríkið á alfarið (100%) landskikann sem umlykur meðal annars Gamla Geysi, Strokk og Blesa, svo og hverina sem þar eru.

-Ríkið á síðan 25% í öðrum hlutum svæðisins á móti 75% eignarhlut lendeigendafélagsins.

Hver á hverasvæðið við Geysi...?  nefnist pistill frá
8. október síðastliðnum þar sem fjallað var nánar um þetta mál og aðdraganda þess.   Smella hér.

Myndin er fengin að láni úr  Morgunblaðinu 30. október 2013 blaðsíðu 12.

 

 

 

Ástæðan fyrir þessum skrifum er eingöngu sú að pistlahöfundi þykir mjög vænt um Ísland og náttúru þess.

 

Búið er að setja upp miðasöluskúr við Kerið. Mikil óprýði er að þeirri framkvæmd.

Ef haldið verður áfram á sömu braut, þá er eftir að setja upp miðasöluskúra við Gullfoss, Skógafoss, Jökulsárlón, Goðafoss, Dettifoss, Dimmuborgir...   o.m.fl. 

Ekki er það falleg framtíðarsýn.

 

Geysisgjaldið talið óheimilt

Almenn rökfræði, bók sem kom út fyrir 100 árum og tölvutæknin í dag...

 

 

Í ár eru liðin 100 ár síðan afi minn og nafni gaf út bókina Almenn rökfræði - Til notkunar við sjálfsnám og nám í forspjallsvísindum við Háskóla Íslands. 

 

Af Vísindavefnum: Ágúst H. Bjarnason (1875-1952) var skipaður í embætti prófessors í heimspeki við stofnun Háskóla Íslands árið 1911 og gegndi því embætti í 34 ár. Embættið fól meðal annars í sér kennslu heimspekilegra forspjallsvísinda, sem þá var skyldugrein fyrir alla nemendur Háskólans. Þegar Ágúst lét af störfum árið 1945 var talið að hann hefði kennt tæplega 1000 stúdentum, en auk kennslu gegndi hann stöðu rektors í tvígang og sat í háskólaráði í samtals þrettán ár. Um tuttugu ára skeið hafði hann einnig skólastjórn Gagnfræðaskóla Reykvíkinga með höndum, eða allt frá stofnun hans árið 1928 til ársins 1948. Það er þó ekki vegna þessara starfa sem nafn hans hefur haldist á lofti heldur er hans fyrst og fremst minnst vegna ritverka hans, sem voru á sínum tíma bæði útbreidd og áhrifamikil. Ber ritröðin Yfirlit yfir sögu mannsandans (1906-1915) höfuð og herðar yfir önnur verk hans að því leyti.   Sjá meira hér.

 

Rökfræðin er í dag undirstaða tölvutækninnar og margt furðu líkt með þessari gömlu bók og góðum kennslubókum í undirstöðuatriðum tölvutækninnar og forritun, og er ekki tilviljun að við smíði tölva eru svokallaðar rökrásir notaðar.  Sömu eða hliðstæð hugtök að aðferðir koma fyrir.  Margir kannast við Venn myndir (eða mengjafræði) og sannleikstöflur (e: truth tables).  Hvort tveggja er notað í bókinni.  Í þessum stutta pistli verður þessi skyldleiki skoðaður aðeins nánar ásamt því sem efni bókarinnar verður kynnt í stuttu máli með ljósritum úr bókinni.  Að sjálfsögðu getur aðeins verið um örstutt ágrip að ræða því þessi 100 ára gamla bók er 125 blaðsíður að lengd.

 

Formáli höfundar hefst á þessum orðum:

 

 

 

Inngangur bókarinnar:

 

 

 

 

Efni bókarinnar skiptist í þrjá hluta:  Hugsunarfræði, Þekkingarfræði  og   Um rökskekkjur og rangar staðhæfingar, og hver hluti í nokkra kafla:

 

 

 

 

Í fyrsta hluta bókarinnar er fjallað um það sem höfundur nefnir Hugsunarfræði (logica formalis). Þar er fjallað fræðilega um aðferðir til að greina viðfangsefnið og draga réttar ályktanir.  Í  raun er þetta sama stærðfræði og aðferðafræði notuð er í fræðibókum um grunnatriði tölvutækninnar í dag,  þó svo að framsetningin sé að hluta til frábrugðin, enda hugsar mannsheilinn ekki á sama hátt og tölvan. Þeir sem lært hafa dálítið í tölvutækni ættu að kannast við úrklippur úr þessari 100 ára gömlu bók, en það þarf auðvitað ekki að koma á óvart því ekki varð tölvutæknin allt í einu til úr engu. Hún byggir á traustum grunni sem lagður var á löngum tíma.  Kaflar þessa hluta bókarinnar nefnast: Hugsunarlögmálin,  Hugtök,  Dómar  og  Rökleiðslur.

 

 

 

 

 

 Hér má sjá dæmi um aðferðafræði sem sumir kannast við úr tölvutækninni.

---

 

Í öðrum hluta bókarinnar er fjallað um Þekkingarfræðina (logica materialis).  Þar stendur í byrjun:

„Eins og tekið hefur verið fram á hugsunin, til þess að hún geti orðið að sannri þekkingu, ekki einungis til að vera rökrétt, heldur og raunrétt. Hugsunarfræðin hefur nú kennt oss, í hverju rökrétt hugsun er fólgin; en nú á þekkingarfræðin að kenna oss, á hvern hátt og að hve miklu leyti rökrétt hugsun getur orðið að raunréttri þekkingu...."

 

 

 

Enn og aftur kemur á óvart að hér eru notaðar sömu aðferðir og í tölvutækninni þegar vandamálin eru krufin til mergjar áður en tölvan er forrituð: 

 

 

Kaflar þessa hluta bókarinnar nefnast:  Tilgangur og eðli þekkingarinnar,  Stig þekkingarinnar,  Hinar vísindalegu aðferðir  og  Takmörk þekkingarinnar.

 

---

 

 

Þriðji og síðasti hluti bókarinnar nefnist Um rökskekkjur og rangar staðhæfingar.

 

 

 

---

 

Aftast í bókinni er  „Orðasafn yfir helstu fræðiorð og íslensk nýyrði, sem notuð eru í bók þessari, með tilvitnun í þær greinar, þar sem orðin koma fyrst fyrir".   Þessi fræðiorð og nýyrði eru um 300 talsins.

 

 

 

 

Að lokum er hér fyrir neðan allur formáli bókarinnar klipptur saman af tveim síðum, en efst var aðeins hluti hans:

 

--- --- ---

 

Ofangreint er úr frumútgáfu bókarinnar sem notuð var alllengi við kennslu í Háskóla Íslands. Bókin er ekki til sem rafbók, en úr því mætti gjarnan bæta.

Vonandi hafa einhverjir haft nokkra ánægju af því að kynnast efni þessarar 100 ára gömlu bókar um rökfræði.

 

 

Ritstjórinn óskar lesendum pistilsins gleðilegs árs.

Vetrarsólstöður og hafísinn...

 

 

 

 

 

 Það hefur komið vísindamönnum á óvart að rúmmál hafíss í lok sumars í ár var 50% meira en á sama tíma í fyrra.  Það er til viðbótar því að útbreiðsla íssins var rúmlega 50% meiri. Þetta er samkvæmt nýrri frétt á BBC. Hafísinn er því við þokkalega heilsu, en sem betur fer ekki mjög nærgöngull hér við land.  Við skulum vona að svo verði áfram.

 

 Þykkt hafíss hefur verið mæld með Cryosat-2 gervihnettinum.

 

 

 

Það má auðvitað ekki gleyma því að hafísinn á norðurhveli (ekki suðurhveli) hefur minnkað mikið á undanförnum árum. Fróðlegt verður að fylgjast með framvindu mála á næstu árum.

 

---

 

Í dag eru vetrarsólstöður og sólin lægst á lofti. 

Á morgun fer daginn að lengja aftur, fyrst um eitt lítið hænufet,
svo verða hænufetin tvö, svo þrjú ...

... og áður en varir fer sólin að boða komu vorsins...

 Mynd ÁHB

---

 

 

 

 Þess má geta að hafís á suðurhveli hefur aldrei verið meiri frá upphafi mælinga, eins og hann mældist í september, og heildarmagn hafíss á jarðarkringlunni er nú nokkuð yfir meðaltali eins og sjá má á ferlunum hér neðar á síðunni.

 

 

 

 

 Útbreiðsla hafíss á norðurhveli um vetrarsólstöður.

Svarti ferillinn er fyrir árið 2013.

http://ocean.dmi.dk/arctic/plots/icecover/icecover_current.png

 

 

 

 Útbreiðsla hafíss á suðurhveli um vetrarsólstöður.

Rauði ferillinn er fyrir árið 2013. 

 

 Heildarútbreiðsla hafíss samanlagt á norður- og suðurhveli.

Takið eftir rauða ferlinum í horninu neðst til hægri.

http://arctic.atmos.uiuc.edu/cryosphere/IMAGES/global.daily.ice.area.withtrend.jpg 

 

 Heildarflatarmál hafíss samanlagt á norður- og suðurhveli.

Árið sem er að líða er lengst til hægri.

Mesti hafís á hnattræna vísu síðan árið 1988.

 http://arctic.atmos.uiuc.edu/cryosphere/timeseries.global.anom.1979-2008

 

 

 Hafíssíða Veðurstofunnar

The Cryosphere Today

 

Myndin efst á síðunni er fengin að láni hér.

 

 

Gleðileg Jól

 

 

 

 

Landsins forni fjandi:

"1695.    Óvanalega miklir hafísar. Ís rak um veturinn upp að Norðurlandi og lá hann fram um þing,

norðanveður ráku ísinn austur fyrir og svo suður, var hann kominn fyrir Þorlákshöfn fyrir sumarmál

og sunnudaginn fyrstan í sumri (14. apríl) rak hann fyrir Reykjanes og Garð og inn á fiskileitir Seltirninga

og að lokum að Hvalseyjum og í Hítarós, fór hann inn á hverja vík. Hafði ís ei komið fyrir Suðurnes innan

80 ára, þótti því mörgum nýstárlegt og undrum gegna um komu hans. Þá mátti ganga á ísum af

Akranesi í Hólmakaupstað (Reykjavík) og var ísinn á Faxaflóa fram um vertíðarlok rúmlega, braut hann

skip undan 6 mönnum fyrir Garði, en þeir gengu allir til lands".

 

Þór Jakobsson: Um hafís fyrir Suðurlandi

 

 

Á þessum tíma var sólin í miklum dvala sem kallast Maunder lágmarkið.

 

 

 

Nýsköpun: Andblær, nýstárlegt orkusparandi loftræsikerfi...

 

 

 

 

 

 

Starfsmaður Verkís, Jóhannes Loftsson verkfræðingur, verður í viðtali í kvöld klukkan 20:00 í þættinum Frumkvöðlar á ÍNN.

Hann er að þróa loftræstikerfið Andblæ, sem er nokkuð einstakt.

Það lækkar orkukostnað húsa með því að endurnýta megnið af varmanum í því lofti sem loftað er út og getur þannig borgað sig upp á skömmum tíma.  Ferskt hreinsað loft bætir einnig inniloftið og þar með lífsgæði allra þeirra sem inni dvelja. 

 

Örþunn hönnun Andblæs (4-6 cm), gerir kerfið lítt áberandi og fellur það vel inn í umhverfið án þess að sérstaklega þurfi að fela það.  Þetta mun t.d. gera Andblæ að einstakri loftræsilausn fyrir viðhald og endurbætur á eldri húsum, þar sem loftrými er oft takmarkað. 

Myndin efst á síðunni er af frumgerð tækisins.

Lesa má meira um Andblæ á heimasíðu Breather Ventilation. 
(www.breatherventilation.com (Opnast í nýjum vafraglugga) )

 

 

 

Frétt á vefsíðu Verkís: http://www.verkis.is/frodleikur/frettir/nr/4185

 

 

Vistvæn fjarstýranleg sýndar-síldargirðing í mynni Kolgrafarfjarðar í stað varanlegrar lokunar...

 

 

Hvað í ósköpunum er  sýndar-síldargirðing?     Engin furða að spurt sé, en svarið er hér fyrir neðan. ...

 

Sérfræðingar Verkís hafa lýst áhuga á að kanna möguleika á að hindra síldargöngu undir brúna við Kolgrafafjörð með eins konar sýndar-síldargirðingu, eða virtual herring fence eins og enska nafnið á hugmyndinni er.

 

Yrði slík sýndarsíldargirðing gerð með til dæmis rafstraumi, ljósgeislum, loftbólum eða hljóðbylgjum og staðsett framan við brúna yfir Kolgrafarfjörð.  Hægt yrði að fjarstýra búnaðinum og kveikja á honum handvirkt eða sjálfvirkt. Með sýndargirðingu er ekki átt við efnislega girðingu úr vírneti eða slíku sem myndi draga úr eðlilegum göngum annarra sjávardýra og vatnaskiptum.

 

Þessi sýndar-síldargirðing, eins og við köllum fyrirbærið, en nánast ósýnileg girðing sem sendir út ákveðið munstur rafmagns-púlsa, en notar einnig, ef með þarf, til frekari áherslu straum loftbólna, ljósmerkja og hljóðmerkja. Miklu ódýrari og vistvænni lausn en að loka firðinum varanlega með stálþili eða jarðvegi.

Það voru nokkrir áhugasamir  reynsluboltar á ýmsum sviðum hjá Verkís sem komu saman skömmu eftir innrás síldarinnar í Kolgrafarfjörð síðastliðinn vetur og gerðu drög að frumhönnun svona kerfis. Hjá fyrirtækinu hefur verið unnið að rannsóknar- og þróunarverkefnum af svipuðum toga, svo sem fiskiteljara fyrir árfarvegi, laxagirðingum sem nota rafpúlsa, öldumælum í höfnum, sjávarfallavirkjunum og fleiru, auk hefðbundinnar verkfræði.

Hjá Verkís starfa um 350 sérfræðingar á ýmsum sviðum, þar með talið verkfræði, dýravistfræði, fiskifræði, ljóstækni og hljóðtækni.  Verkís hélt í fyrra upp á 80 ára afmæli sitt, og er því lang elsta íslenska verkfræðistofan. 

 

Verkís sótti meðal annars um rannsóknarstyrk frá Vegagerðinni í febrúar síðastliðinn, en var því miður hafnað.  Hugsanlega var hugmyndinni ekki nægilega vel lýst í umsókninni, en notast var við til þess gert eyðublað sem leyfir aðeins fáeinar línur fyrir lýsingu á verkefni.

 

Ef til vill hefur mönnum þótt hugmyndir reynsluboltanna áhugasömu hjá Verkís of framandi, en við teljum enn að þessi lausn geti, ef vel tekst til, orðið mun vistvænni og miklu ódýrari en varanlegt stálþil eða jarðvegsstífla, eins og m.a. hefur verið rætt um undanfarið. Upphæðin sem sótt var um nam þó ekki hærri upphæð en helmingi af því sem hreinsun dauðrar síldar kostaði í einn dag. Til stóð að vinna að frekari könnun og hönnun á vormánuðum, gera tilraunir síðastliðið sumar og vera tilbúnir með lausn fyrir veturinn sem nú er að ganga í garð.

 

 

 

www.verkis.is

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hver á hverasvæðið við Geysi...?

 

 

 

Það er ljóst að samkvæmt gömlu afsali á ríkið a.m.k. hverina Geysi, Strokk, Blesa og Litla-Geysi.

 

Fróðlegt væri að vita hvernig eignarhald hverasvæðisins skiptist milli ríkisins og landeigendafélagsins.  Er til eignaskiptakort sem sýnir þessa skiptingu? 

Væntanlega á ríkið norðurhluta svæðisins, en landeigendafélagið þann hluta sem er að sunnanverðu.

Hvar eru mörk þessara eignahluta?

Hver á girðinguna umhverfis hverasvæðið? Líklega ríkið. Hver á göngustígana um hverasvæðið? Líklega ríkið.

Hver kostaði aðgerðina við að endurvekja Strokk með því að bora í hann árið 1963 á vegum Geysisnefndar? Líklega var það á kostnað ríkisins.

Ætlar landeigendafélagið að selja eingöngu inn á syðri hluta hversvæðisins, eða ætlar það sér að selja einnig inn á þann hluta sem er í eigu ríkisins, þ.e. okkar allra Íslendinga?

Stendur til að afmarka syðra svæðið með girðingu og selja inn á það?

 

Margt er óljóst í þessu máli og væri fróðlegt að fá nánari skýringar.

 

Það er ljóst að bæta þarf göngustíga o.fl., en að reisa miðasöluskúr eins og gert hefur verið við Kerið hugnast mér illa. Hafa menn ekki farið fram úr sjálfum sér í þessum málum?  Eru ekki einhverjar aðrar betri lausnir til?

 

 

Heimafólk hefur byggt upp hótelsvæðið af einstökum dugnaði og smekkvísi. Þar er allt eins snyrtilegt og hugsast getur og viðmót gott. Þangað er gott að koma.

Hverasvæðið hefur aftur á móti verið að nokkru leyti útundan. Ekki er hægt að ætlast til þess að félag landeigenda standi straum af úrbótum án þess að fá tekjur í staðinn, og ríkið virðist hafa haft takmarkaðan áhuga, en höfundur þessa pistils telur að ríkið eigi að sjá sóma sinn í að standa straum af kostnaði, enda ljóst að tekjur af ferðamönnum t.d. í formi virðisaukaskatts af vörum og þjónustu hljóta að vera drjúgar. Það er einnig vel skiljanlegt að landeigendur vilji hafa einhverjar tekjur af eign sinni.

Fyrir nokkrum árum, ef ég man rétt, stóð til að ríkið keypti suðurhluta hverasvæðisins af landeigendum. Ef til vill setti hrunið strik í reikninginn, en væri ekki rétt að kanna hvort áhugi sé enn fyrir hendi?

 

 

 

 

 Úr Morgunblaðinu 23.5.2001

 

 

 --- --- ---

 

DAGBIAÐIÐ

Reykjavík, laugardaginn 31. ágúst 1935.

Geysir i Haukadal endurheimtur Sigurður Jónasson, framkvæmdastjóri gefur ríkinu Geysi og hverasvæðið umhverfis, sem selt hafði verið úi úr landinu. Í gær, síðdegis, barst Hermanni Jónassyni, forsætisráðherra, svohljóðandi gjafabréf, ásamt afsalsbréfi því, sem hér fylgir einnig þar á eftir:

 

Reykjavík, 20. ágúst 1935.

 

Herra forsætisráðherra Hermann Jónasson,

Reykjavík.

 

Hér með tilkynni ég yður herra forsætisráðherra, að ég gef íslenzka ríkinu kr. 8000,00 — átta þúsund krónur — til greiðslu á kaupverði hveranna Geysis, Strokks, Blesa og Litla- Geysis í Haukadal og landspildu umhverfis þá, samkvæmt afsali til Ríkisstjórnar Íslands undirrituðu af mér f. h. eiganda í dag.

 

Þessu til staðfestu er undirritað nafn mitt í viðurvist tveggja tilkvaddra vitundarvotta.

  Sigurður Jónasson.

Vitundarvottar:

  Jón Árnason 
  Valtýr Blöndal.

 

Ég, Sigurður Jónasson framkvæmdarstjóri, Reykjavík, geri kunnugt að ég fyrir hönd hr. Hugh Charles Innes Rogers í Beechcroft, Nitton, Bristol, samkvæmt umboði dagsettu 15. ágúst þ. á., sel og afsala Ríkisstjórn íslands til fullrar eignar, hverina Geysi, Strokk, Blesa og Litla-Geysi, sem öðru nafni nefnist Óþerrishola, allir liggjandi í Biskupstungnahreppi í Árnessýslu, ásamt landspildu þeirri, sem takmarkast þannig: að vestan af beinni línu frá Litla-Geysi 50 faðma í norður, norður fyrir Blesa, að sunnan af beinni línu frá Litla-Geysi sunnanverðum og 130 faðma í austur, þaðan 50 faðma beint norður, en að norðan ræður bein lína þaðan og í landamerkin að vestanverðu, norðanvert við Blesa, allt eins og umbjóðanda mínum var afhent það með afsalsbréfi dags. 19. desember,1925.

 

Salan er þó bundin þessum skilyrðum: í fyrsta lagi, að bóndinn í Haukadal hafi rétt til að hafa á hendi umsjón yfir hverunum fyrir hæfilega borgun, þegar eigandinn sjálfur eða menn hans eru fjarverandi. Í öðru lagi, að bóndinn í Haukadal sitji fyrir allri hestapössun.

 

Með því að Ríkisstjórn Íslands hefir greitt mér fyrir hönd umbjóðanda míns hið umsamda kaupverð kr. 8000,00 — átta þúsund krónur — að fullu, lýsi ég hann réttan eiganda að ofannefndum hverum og landspildum.

 

Þessu til staðfestu er undirritað nafn mitt í viðurvist tveggja tilkvaddra vitundarvotta.

Reykjavík, 30. ágúst 1935.

  Sigurður Jónasson

  skv. umboði.

Vitundarvottar:

  Jón Árnason
  Valtýr Blöndal.

 

 --- --- ---

 

 

 

 Á ríkið hverasvæðið norðan Litla Geysis og ríkið sunnan hans?

Litli Geysir, sem getið er um í afsalinu, er rétt fyrir neðan miðja mynd. 

"Afsalsbrjef, utg. 9/4, fyrir hverunum Geysi, Strokk, Blesa og Litla Geysi, ásamt
umhverfis liggjandi landi".  stendur í afsalsbréfinu þannig að mörkin hljóta að vera eitthvað sunnan við Litla Geysi.

 

 

 

Fróðleikur um Geysissvæðið á vef Hótel Geysis
"...Hverasvæðið hefur oft skipt um eigendur á söglegum tíma. Fram til 1894 tilheyrði svæðið Laug í Haukadal.
Eigendur Laugar seldu síðan svæðið James Craig nokkrum sem seinna varð ráðherra N-Írlands.
Á meðan Geysir var í eigu James var selt inn á svæðið, það hefur hvorki verið gert fyrr né síðar.
Eftir fleiri eigendaskipti, keypti Sigurður Jónsson svæðið og gaf íslendingum.
Geysisnefnd var stofnuð og sá hún um að stuðla að verndun svæðisins og lífríki þess...".  Dr. Helgi Torfason 

Þegar Geysir var seldur á 3000 krónur. Grein í Mbl. 2001

Geysir í Haukadal endurheimtur. Grein í Nýja Dagblaðinu 1935

 

 

Búið er að setja upp miðasöluskúr við Kerið. 
Eftir er að setja upp miðasöluskúra við Gullfoss, Skógafoss, Jökulsárlón, Goðafoss, Dettifoss, Dimmuborgir...   o.m.fl. 
Ekki er það falleg framtíðarsýn.

Helsta aðdráttarafl hverasvæðisins við Geysi (hverirnir gamli Geysir, Strokkur, Blesi og Litli Geysir) er í eigu ríkisins, þ.e okkar Íslendinga allra.
Hvernig geta einstaklingar farið að selja aðgang að því svæði?

Það er þó ljóst, að verði úr þessum áformun, þá mun það hafa mjög neikvæð áhrif á ímynd staðarins,
 og þar með þann góða rekstur sem þar fer nú fram. 

 

 

 --- --- ---

Uppfært 30. október:

 

Þessi mynd er í Morgunblaðinu 30. október blaðsíðu 12.
Þar er að finna svar við spurningu sem varpað var fram hér að ofan.
Áskrifendur geta lesið blaðið hér.

 

Ríkið á alfarið svæðið sem umykur meðal annars gamla Geysi og Strokk,

og á einnig 25,3% af sameigninni sem er þar fyrir utan.

Það er því orðið ljóst að ekki er hægt að selja inn á svæðið án samþykkis ríkisins.

 

 

 

"Fjármálaráðuneytið fer með eignarhlut ríkisins á svæðinu. Í svari frá ráðuneytinu kemur fram að ríkið eigi um 23 þúsund fermetra í »hjarta hverasvæðisins« við Geysi. Þetta svæði sé að fullu og öllu í eigu ríkisins og sé ekki hluti af eignum Landeigendafélags Geysis. »Innan þessa svæðis eru flestar þær náttúruperlur sem gefa svæðinu gildi og aðdráttarafl eins og Geysir, Strokkur og Blesi,« segir í svarinu.

Svæðið umhverfis séreign ríkisins, sem markist af girðingu umhverfis svæðið, sé hins vegar í sameign ríkisins og Landeigendafélags Geysis sem ríkið er ekki aðili að. Fyrir utan land ríkisins í séreign sé eignarhlutur ríkisins í sameignarsvæði hverasvæðisins 25,3%.

Sigrún Ágústsdóttir, lögfræðingur og sviðsstjóri hjá Umhverfisstofnun, segir að gjaldtaka geti ekki hafist á svæðinu nema samstaða sé um hana meðal landeigenda. Við bætist að þótt Geysissvæðið sé ekki friðlýst, hafi náttúruverndarráði á sínum tíma verið falin umsjón með svæðinu. Umhverfisstofnun hafi tekið við hlutverki náttúruverndarráðs og sé því rekstraraðili að Geysissvæðinu, í skilningi 32. greinar náttúrverndarlaga. Þar segir að Umhverfisstofnun eða sá aðili sem falinn hafi verið rekstur náttúruverndarsvæðis geti ákveðið gjald fyrir veitta þjónustu. Hann geti ennfremur ákveðið gjald fyrir aðgang að svæðinu ef spjöll hafi orðið af völdum ferðamanna eða hætta sé á slíkum spjöllum.

Sigrún segir að í ljósi ágangs á Geysissvæðinu sé forsenda fyrir gjaldtöku, en hún geti ekki hafist án samkomulags á milli eigenda.

Einnig verði að hafa í huga að ákvæði um frjálsa för almennings um landið séu rótgróin og að skýrar heimildir verði að vera fyrir takmörkunum á umferð um land. Ákveði einhver að fara inn á Geysissvæðið, án þess að greiða gjald til Landeigendafélagsins, sé engin heimild til að refsa viðkomandi, s.s. með því að greiða sekt. Það væri með öðrum refislaust að neita að borga. »Við höfum ekki velt því fyrir okkur hvernig við munum bregðast við gjaldtöku. Það er miklu betra að aðilar tali saman og nái samkomulagi,« segir Sigrún".

 Ofangreint ætti að vera í samræmi við það sem kemur fram í
Geysir í Haukadal endurheimtur. Grein í Nýja Dagblaðinu 1935

 

 

Gjald fyrir að skoða Geysi

Er hægt að ímynda sér nokkuð yndislegra en að vera utanhúss í kolsvarta myrkri...?

 

 

 
... Það er að segja undir tindrandi stjönnuhimni við jaðar hálendisins þar sem ljósmengun nútíma menningar er lítil og Vetrarbrautin okkar er eins og slæða yfir himininn. Hálfur himingeimurinn galopinn fyrir ofan. Stjörnuhrap. Gervitungl á sveimi....  Þetta er eins mögnuð upplifun og hægt er að hugsa sér. Maður fellur bókstaflega í stafi... Sæmilega hlýtt úti og algert logn. Alltaf er hægt að klæða af sér kuldann, en sama gildir ekki um hitann.  Þess vegna er gott að búa á Íslandi.  

Að vera einn í miðpunkti alheimsins og horfa upp... Með góða handsjónaukanum blasir önnur vetrarbraut við, við nefnum hana Andrómedu. Þar eru milljarðar sólstjarna og vafalaust milljónir reikistjarna með lífi. Vafalítið er þar víða líf sem er miklu þróaðra en hér niðri, hugsa ég. Meðan enginn sér til vinka ég feimnislega upp til vina minna sem eru einhvers staðar í hinni þokukenndu, fögru og dularfullu Andromedu. Kannski vinka þeir niður til mín núna...? Hver veit? - Undir tindrandi stjörnunum í kolsvörtu myrkrinu vaknar barnssálin í mér. Ég yngist upp. Verð ekki samur aftur. Hef tengst eilífðinni...

Hvað finnst þér?  Hefur þú upplifað ómengaðan svartan tindrandi stjörnuhimin?  Hefur þú séð Vetrarbrautina okkar? Hefur þú fallið í stafi af hrifningu? 

 -

Að vera einn með sjálfum sér og stjörnunum í góðu veðri þar sem engin er ljósmengunin, er einfaldlega ólýsanleg upplifun. Því miður hafa margir, ef til vill flestir, farið á mis við það. Svo mikil er mengunin af ljósum stórborganna. Sumarhúsaeigendur eru jafnvel farnir að flytja borgarljósin í sveitina. Kannski eru margir hræddir við myrkrið? Hver veit? Ekki veit ég og ekki óttast ég fegurð næturinnar.

 

 

Myrkurgæði á Íslandi.  Greinargerð starfshóps um myrkurgæði og ljósmengun ásamt tillögum um úrbætur og frekari athugun,

International Dark-Sky Association. Alþjóðasamtök gegn ljósmengun,

Hefur þú séð Andromedu...? Hægt er að sjá hana með handsjónauka þar sem ljósmengun er lítil,

Ljósmengun í þéttbýli og dreifbýli...    Auðlind sem er að hverfa,

 

 

 

Stjörnur, landslag í tunglskini, norðurljós og smá ljósmengun frá gróðurhúsum 

Hafísinn á norðurslóðum öllu meiri nú en undanfarin ár, og hafísinn á suðurhveli meiri en áður hefur mælst...

 

 

 NORÐURHVEL:-

 

 

Ekki er úr vegi að huga að hafísmálum nú þegar hafíslágmarki ársins hefur verið náð - og vel það.                                

Myndin hér fyrir ofan sýnir samanburð á útbreiðslu hafíss á norðurslóðum 24. september árin 2012 og 2013.  Greinilegt er að hann er töluvert (50%) meiri í ár en í fyrra.  Sjá hér: http://arctic.atmos.uiuc.edu/cryosphere

Sjá pistil frá því í maí hér, en þar er fjallað um ástæðu lítils hafíss árið 2012.

 

Hafísinn á norðurhveli hefur náð lágmarki sumarsins og er nú farinn að að aukast hratt aftur og er töluvert meiri en undanfarin ár eins og sjá má á ferlinum hér fyrir neðan. 

 

Ferillinn er frá Hafísdeild dönsku veðurstofunnar ocean.dmi.dk
Myndin uppfærist daglega, en pistillinn er miðaður við stöðuna 17. okt. 2013.

http://ocean.dmi.dk/arctic/plots/icecover/icecover_current_new.png

Svarti ferillinn er 2013

Þessi mynd er er einnig frá DMI (eldri framsetning)
Myndin uppfærist daglega

Meiri hafís í dag 17. okt. en 2012, 2011, 2010, 2009, 2008, 2007, 2006 og 2005, reyndar bara örlítið meiri eða álíka og 2006. Þetta breytist þó frá degi til dags.

http://ocean.dmi.dk/arctic/plots/icecover/icecover_current.png 

 

--- --- --- 

 

 

SUÐURHVEL:

 

Hafísinn á suðurhveli hefur nú náð hámarki vetrarins sem þar ríkir.   Eins og sjá má á myndinni hér fyrir neðan (bláa línan), þá er hann nú töluvert meiri en meðaltal áranna 1981-2010. Hann var reyndar einnig í meira lagi í fyrra (--- brotalínan).  

Sjá einnig spaghetti-ferlana hér fyrir neðan (frá 1. október), en þar má sjá að hafísinn á suðurhveli hefur slegið öll met frá árinu 1978, er samfelldar gervihnattamælingar hófust.

Myndin er uppfærð daglega

  http://nsidc.org/data/seaice_index/images/daily_images/S_stddev_timeseries.png

 

 

 

Þessi mynd er ekki uppfærð sjálfvirkt en var uppfærð handvirkt 18. okt.
http://sunshinehours.wordpress.com

 

--- --- ---

 

 

 JÖRÐIN ÖLL:

 

Heildarhafísinn samtals á norður- og suðurhveli má sjá á ferlunum á myndinni hér fyrir neðan. Samkvæmt rauða ferlinum er heildarflatarmálið nærri meðaltali áranna 1978-2013 um þessar mundir.

 http://arctic.atmos.uiuc.edu/cryosphere/IMAGES/global.daily.ice.area.withtrend.jpg

 

 

--- --- ---  

 

...og hvaða ályktun má draga af þessu? 

  

Svo sem ekki neina...  Þó svo útbreiðslan á norðurslóðum sé 50% meiri en á sama tíma í fyrra, þá er ástæðan fyrst og fremst óveðrið sem braut upp ísinn í ágústmánuði það ár. 

- En ef grannt er skoðað, þá sést að hafísinn er nú töluvert meiri en á sama tíma undanfarin ár.  Bæði á norðurhveli og suðurhveli jarðar.

Það verður þó ekki fyrr en hafísinn fer að gerast nærgöngull við okkur sem maður fer að hafa áhyggjur af ísnum sem slíkum.  

Mun norðausturleiðin frá Finnafirði til Kína opnast fyrir alvöru á næstu árum? Fyrir alvöru, þ.e. í a.m.k. 6 mánuði á ári frekar en fáeinar vikur fyrir sérútbúin skip?   Líklega er betra að anda með nefinu í fáein ár og fylgjast með duttlungum náttúrunnar...  

Kannski er ástæða til að fylgjast með þróun hnatthlýnunarinnar sem við höfum notið undanfarna áratugi og nú er farin að hika?  Er þessi 10-17 ára langa stöðnun komin til að vera? Varla verður stöðnun lengi, en hvað tekur við?   Hvað bera næstu ár í skauti sér?  Aftur hlýnun eða kannski kólnun?  Það veit enginn, en full ástæða til að fylgjast grannt með þróun mála.

 

                                                          www.climate4you.com

                                 http://www.climate4you.com/GlobalTemperatures.htm

                                          www.climate4you.com/ClimateReflections.htm

                                                Gögn:  HadCRUT4       Mauna Loa Observatory

 

Fleiri ferlar af ýmsum sortum má sjá á hliðarsíðunni:

Lofthiti - Sjávarstaða - Hafís - Sólvirkni...

 

og miklu fleiri hafísferla hér:

 

Sea Ice Page Climate4You.com:   http://climate4you.com/SeaIce.htm

Arctic Sea Ice Graphs:  https://sites.google.com/site/arcticseaicegraphs

Sea Ice Page:   http://wattsupwiththat.com/reference-pages/sea-ice-page/

 

 

 

 

 

 

 

 

  Margt er skrýtið í kýrhausnum

 

Margir óttast að hafísinn hverfi vegna hnatthlýnunar... 

Fjölmargir hlakka þó til þess tíma er hafísinn minnkar eða hverfur alveg því þá opnast leið til Kína...

Svo eru þeir sem telja hnatthlýnun sé að mestu af völdum hegðunar manna og fari brátt á flug aftur...

Svo ekki sé minnst á þá sem telja að náttúran standi að baki hnatthlýnunar sem brátt gangi til baka...

Ja hérna hér...Er þetta ekki alveg kýr skýrt...?

 

 

 

 

Viðlegukantur hafnarinnar yrði 5 km

Flugvöllur inni í miðri Washington-borg - og London...

 

 

 

 

 

Í umræðunni um Reykjavíkurflugvöll kemur oft fram að ekki tíðkist að hafa flugvöll inni í miðri borg.

Í sjálfri Washington-borg er einmitt flugvöllur steinsnar frá miðbænum Þetta er enginn lítill nettur völlur eins og Reykjavíkurflugvöllur, heldur stór flugvöllur, Ronald Reagan Washington National Airport.

Af lengd flugbrautanna (norður-suður brautin er 2100 metrar) má marka hve stutt er frá flugvellinum að Hvíta húsinu. Árið 2011 fóru um 19 milljónir farþega um flugvöllinn. 288.000 flugtök og lendingar.

 Á myndinni hér fyrir neðan má sjá flugvöllinn betur. Á flughlaðinu er fjöldi flugvéla, miklu fleiri en sjást á Keflavíkurflugvelli.  (Smella tvisvar eða þrisvar á myndina til að stækka).

 

 

 

 

                     --- --- ---

 

 

Þetta var flugvöllurinn í Washington, en hve margir skyldu vita um London City Airport á bökkum Thames í miðbæ Lundúna?

Á myndinni hér fyrir neðan má sjá glitta í Thames við vinstri jaðar og háhýsin í miðbænum fyrir miðri mynd. 
(Smella tvisvar eða þrisvar á myndina til að stækka).

 

Árið 2012 fóru um 3 milljónir farþega um London City Airport.    Enginn smá flugvöllur í hjarta Lundúna, flugvöllur sem fáir vita um. Verið er að undirbúa stækkun miðað við 120.000 lendingar og flugtök á ári.

 

 

                             Þetta er kunnuglegt umhverfi.

 

 

 

 

Neyðarkall frá bandarísku veðurþjónustunni falið í veðurskeyti...

   

 

 

Neyðakall var falið í veðurfréttum NOAA National Weather Service i gær 4. október, en eins og flestir vita þá fá margir ríkisstarfsmenn engin laun um þessar mundir í Bandaríkjunum...

Prófið að lesa lóðrétt niður í rauða rammanum á myndinni.  PLEASE PAY US  stendur þar.

Varla er þetta tilviljun.

Hægt er að sjá allt skeytið hér:
http://mesonet.agron.iastate.edu/wx/afos/p.php?dir=next&pil=AFDAFC&e=201310032155

 

 

http://governmentshutdown.noaa.gov

 

 

 

Er orðið "samheitalyf" rökrétt myndað? - Væri ekki "jafngildislyf" réttara...?

  

 

 

"Samheitalyf er lyf sem er jafngilt og frumlyfið sem það er borið saman við. Það hefur sama virka innihaldsefnið og í sama magni"   

 

Þannig er þessum lyfjum lýst á vef Actavis. Líklega þekkja flestallir nafnið sem þessi lyf hafa, enda er maður nánast alltaf spurður í apótekinu hvort maður sætti sig við að fá samheitalyf í stað þess sem ávísað er.

 

Þetta eru sem sagt lyf sem hafa sömu virkni og frumlyfið, en heita ekki það sama.   Hvernig er þá hægt að kalla þannig lyf samheitalyf?  Það skil ég ekki.  

Samheitalyf um lyf sem alls ekki heita það sama?  Humm...?  

 

Væri ekki réttara að kalla þessa tegund lyfja til dæmis samvirknilyf, jafngildislyf, eða eitthvað í þeim dúr ...?  Þetta eru jú lyf sem eru jafngild og hafa sömu virkni.

 

 Skyldi ég vera einn um að finnast orðið "samheitalyf" undarlegt í þessu sambandi?

 

Skilgreining World Health Organization:

"A generic drug is a pharmaceutical product, usually intended to be interchangeable with an innovator product, that is manufactured without a licence from the innovator company and marketed after the expiry date of the patent or other exclusive rights". 

"Generic drug" þýðir beinlínis  "almennt lyf", en það segir ósköp lítið.

 

Byggja fyrir 25 milljarða

Sólsveiflan líklega búin að ná (óttalega slöppu) hámarki...

 

 

Það fer ekki á milli mála að sólvirknin hefur verið að minnka undanfarinn áratug. Vefsíða NASA þar sem myndina efst á síðunni var uppfærð 5. september síðastliðinn. Samkvæmt myndinni gæti ferillinn verið staddur í hámarki þessa dagana, en það verður þó ekki öruggt fyrr en eftir nokkrar vikur eða mánuði.

Nú er spáð sólblettatölunni 66 sem er sú lægsta síðan 1906, en þá var talan 64,2 eins og fram kemur á vefsíðu NASA sem DR. David Hathaway sér um.

 

 http://sidc.oma.be/images/wolfmms.png

 Sólblettasveiflan frá um 1955

 

 

 

 http://www.climate4you.com/images/SIDC%20AnnualSunspotNumberSince1700.gif

 Sólblettasveiflan frá árinu 1700

Takið eftir sólsveiflunni sem var í hámarki árið 1906 og er ámóta og nú.  Lágmarkið skömmu eftir 1800 er kallað Dalton lágmarkið.

 

 

 

http://www.climate4you.com/images/SolarIrradianceReconstructedSince1610%20LeanUntil2000%20From2001dataFromPMOD.gif

 Útgeislun sólar frá 1610 samkvæmt rannsóknum Dr. Judith Lean

Takið eftir Maunder lágmarkinu um það bil 1650-1710 á kaldasta tímabili Litlu ísaldarinnar og Daltom lágmarkinu um 1810, en þá var einnig svalt.

http://www.geo.fu-berlin.de/en/met/ag/strat/forschung/SOLARIS/Input_data/Lean2001.pdf

http://www.geo.umass.edu/faculty/bradley/lean1995.pdf

http://www.agci.org/docs/lean.pdf

 

 

 http://www.solarham.net/pictures/regions.jpg

 Sólin í dag

Að sólin skuli nánast vera án sólbletta í hámarki sólsveiflunnar er furðulegt.

 

 

 

 

           Áhugavert fyrir áhugasama.  Myndbandið og útdráttur (abstract) er hér.

 

Solar Activity and Climate - Hiroko Miyahara, The University of Tokyo from Kavli Frontiers of Science on Vimeo.

Rannsóknir á norðurljósum á Íslandi í 30 ár...

 

 

 

 

S.l. miðvikudag fór ég á fyrirlestur í Hátíðasal Háskóla Íslands þar sem fjallað var um rannsóknir á norðurljósum á Íslandi í 30 ár. Í kynningu á fyrirlestrinum stóð:

 

Prófessor Natsuo Sato
Pólrannsóknastofnun Japans

Miðvikudaginn 4. september 2013 heldur Natsuo Sato, prófessor við Pólrannsóknastofnun Japans, fyrirlestur um rannsóknir japanskra og íslenskra vísindamanna á norðurljósunum síðastliðin þrjátíu ár. Fyrirlesturinn fer fram í hátíðasal Háskóla Íslands og hefst klukkan 16:00. Aðgangur er ókeypis og eru allir velkomnir.

Undanfarin 30 ár hafa athuganir á norðurljósum verið framkvæmdar á þremur stöðum á Íslandi í samstarfi japönsku Pólrannsóknastofnunarinnar og Raunvísindastofnunar Háskólans. Rannsóknarstöð Japana í Syowa á Suðurskautslandinu og stöðvarnar á Íslandi þykja kjörnar til rannsókna á gagnstæðum segulljósum.

Gagnstöðupunktar eru staðir sem tilteknar jarðsegulsviðslínur tengja á norður- og suðurhveli. Segulsviðslínur á pólsvæðum jarðar tengjast annað hvort við gagnstætt hvel (lokaðar segulsviðslínur) eða geimsegulsviðið (opnar segulsviðslínur). Hlaðnar agnir frá sólinni ferðast eftir þessum línum og því er stundum talað um að norður- og suðurljósin séu spegilmyndir hvors annars. Þrjátíu ára rannsóknir sýna hins vegar að spegluð norðurljós eru fátíð.

Mælingar á gagnstæðum segulljósum veita einstakt tækifæri til rannsókna á því hvar og hvernig hinar ósýnilegu segulsviðslínur tengja jarðarhvelin; hvaða áhrif sólvindurinn hefur á segulhvolf jarðar og á eðli hröðunarferla norðurljósa.

Mjög fáir heppilegir athugunarstaðir eru á suðurhveli sem takmarkar gagnstöðuathuganir á jörðu niðri. Gera þarf sjónmælingar samtímis frá tveimur gagnstöðupunktum á jörðinni, en til þess þurfa báðar athugunarstöðvarnar að vera í myrkri og veður þarf að vera hagstætt. Þrátt fyrir þessar takmarkanir hafa margir áhugaverðir segulljósaatburðir greinst.

Í erindinu verður fjallað almennt um norðurljós, gagnstæð segulljós og þrjátíu ára sögu norðurljósarannsókna Japana á Íslandi. Að auki verður rætt um fyrirbæri eins og norðurljósaslit, norðurljósaperlur og blikótt norðurljós. Fjöldi mynda og myndskeiða verður sýndur.

Erindið verður haldið á ensku.

 

Skemmst er frá því að segja að fyrirlesturinn var bæði fróðlegur og ánægjulegur. Þetta var eins konar hátíðarfyrirlestur til að fagna þessu 30 ára afmæli norðurljósarannsókna Japana á Íslandi og því fyrst og fremst miðaður við að áheyrendur væru leikmenn og áhugamenn, frekar en fræðimenn á þessu sviði. Auðvitað er aðeins hægt að lýsa hughrifum í þessum pistli, og verður aðeins tæpt lauslega á innihaldi fyrirlestursins.

Prófessor Natsuo Sato sýndi fjölda mynda og hreyfimynda og útskýrði vel eðli norðurljósa. Þungamiðjan var þó niðurstöður rannsókna sem gerðar hafa verið samtímis á Íslandi og Suðurskautslandinu. Var einstaklega fróðlegt að sjá á hreyfimyndum eða vídeó, sem tekin voru samtímis á Íslandi og Suðurskautslandinu, hvernig "norðurljósin" á Suðurskautslandinu geta stundum verið eins og spegilmynd af norðurljósum hér á landi, og staðfestir það að segulsviðslínur á pólsvæðunum tengjast stundum það vel að rafeindir úr sólvindinum, sem sem eru á þeytingi eftir segulsviðslínunum, mynda nánast eins norðurljós á á báðum pólsvæðunum. Eins og fram kemur í kynningunni hér að ofan er þetta ekki algilt, en rannsóknir Natuso Sato staðfesta að þetta gerist stundum, en ekki alltaf.  Sólvindur flytur rafagnir og segulsvið yfir í segulsvið jarðar og má sjá og heyra hvernig það gerist í myndbandinu neðar á síðunni.

Natuso Sato hefur komið til Íslands nánast árlega í 30 ár, og því sannkallaður Íslandsvinur. Hér hafa verið starfræktar þrjár rannsóknarstöðvar, á Augastöðum nærri Húsafelli, Mánárbakka nærri Húsavík, og Æðey í Ísafjarðardjúpi. Fyrir um áratug fór ég með Jóni heitnum Sveinssyni tæknifræðingi á Háloftadeild Raunvísindastofnunar að Augastöðum þar sem Snorri Jóhannesson sér um daglegan rekstur stöðvarinnar. Mig rak nánast í rogastans þegar ég kom inn í stofuna. Það var nánast eins og að koma inn í litla geimrannsóknarstöð erlendis.  Tækjabúnaður í stórum skápum fyllti nánast herbergið.    - Og þetta á frekar afskekktum sveitabæ!

Það er auðvitað ekki alveg rétt að tala um norðurljós (aurora borealis)  á Suðurskautslandinu, því auðvitað væri réttara að kalla þau Suðurljós (aurora australis), en tungunni er kannski tamara að nefna fyrirbærið norðurljós á báðum pólsvæðunum :-)

Reyndar ná rannsóknir á norðurljósum yfir Íslandi yfir mun lengra tímabil en þessi 30 ár sem Japanir hafa starfrækt rannsóknarstöðvar.  Á Raunvísindastofnun hafa á Háloftadeildinni verið stundaðar rannsóknir á norðurljósum, og breytingum á jarðsegulsviðinu sem einnig stafa frá sólvindinum, um áratugaskeið.  Segulmælingastöðinni í Leirvogi var komið á fót árið 1957. Lengst af veitti Dr. Þorsteinn Sæmundsson stjörnufræðingur háloftadeildinni forstöðu, en nú Dr. Gunnlaugur Björnsson stjarneðlissfræðingur.   Um Háloftadeildina og sögu hennar má lesa hér.  Rannsóknir á norðurljósum á Íslandi ná reyndar mun lengra aftur, eins og fram kemur í fróðlegu viðtali við Þorstein Sæmundsson í Morgunblaðinu árið 2001.

Sjálfur var ég svo lánsamur að starfa hjá Þorsteini tvö sumur, 1968 og 1969. Þar kynntist ég vel vísindalegum vinnubrögðum og fékkst við ýmis viðvik, svo sem að fara daglega í Segulmælingastöðina í Leirvogi til að skipta um pappír á segulmælum, stilla stöðvarklukkuna,  lagfæra biluð tæki o.fl. Á skrifstofunni voru einnig unnin ýmiskonar viðvik, og jafnvel framköllun í myrkrakompu á kvikmyndafilmum úr norðurljósamyndavél og skráningartæki fyrir jarðsegulsviðsmæli.     Þorstein og Gunnlaug hitti ég á fyrirlestrinum, svo og Einar H Guðmundsson prófessor  í stjarneðlisfræði, en við vorum báðir sumarstarfsmenn á Háloftadeildinni.    Gaman að rifja upp liðinn tíma...

 

Rétt er að benda á einstakan fróðleik um norðurljós sem Þorsteinn Sæmundsson hefur tekið saman: Norðurljós

 

 

Minningar streyma fram...

Myndina gæti bloggarinn hafa tekið árið 1968.   Hluti tækjabúnaðar í Segulmælingastöðinni í Leirvogi.   

Lengst til vinstri í efri röð er segulmælirinn Magni (Proton Precession Magnetometer). Hann vinnur ekki ósvipað segulómunartækjum nútímans, en í stuttu máli þá vann hann þannig að flaska með vatni var segulmögnuð í skamma stund með öflugu segulsviði, þannig að róteindir vetnisatómanna röðuðu sér upp eins og yngismeyjar á dansgólfi. Þegar segulsviðið sleppti af þeim tökum, og jarðsviðið tók við, dönsuðu þær í takt og í nokkrar sekúndur mátti heyra óm frá róteindunum. Proton Precession Magnetometer kallast svona tæki fullu nafni, en Magni í daglegu tali hér á landi. Tónhæð ómsins er nákvæmur mælikvarði á styrkleika jarðsegulsviðsins. Reyndar er réttara að líkja þessu við snúning skopparakringlunnar en dansmeyjar. Precession kallast velta skopparakringlunnar þegar hún hægir á sér. Í jarðsviði (um 50 nanotesla eða gamma) er tónhæðin um 2400 Hz.

Fyrir miðju á hillunni má sjá merkilegan stafrænan skráningarbúnað fyrir Magna. Með ákveðnu millibili var Magni ræstur og mældi hann jarðsegulsviðið með mikilli nákvæmni. Mæligildin birtust á stafrænu formi ásamt tímamerkjum sem ljósdeplar á fleti inni í skráningarkassanum, en 16mm kvikmyndavél skráði niðurstöður á einn ramma filmunnar í senn. Þetta var því traust optisk stafræn skráningartækni.

Lengst til hægri er líklega nákvæmasta klukka á Íslandi síðari hluta 20. aldar. Þetta var ekki einungis kristalstýrð klukka, þar sem kristallinn var varðveittur við stöðugt hitastig, heldur einnig stjórneining, sem stjórnaði flestum aðgerðum í Segulmælingastöðinni. Það merkilega og óvenjuega er að tíminn var sýndur á röð lítilla mæla.

 

Á myndinni sést aðeins hluti tækjabúnaðarins í Leirvogi eins og hann var fyrir 45 árum. Þarna vantar til dæmis Móða sem mældi, og gerir það enn í dag, jarðsegulsviðið með segulómstækni. Móði hefur það fram yfir Magna að geta mælt segulsviðið samfellt og var þessi uppfinning Þorbjörns Sigurgeirssonar prófessors einstök í heiminum. Skráning var á gataræmu og gögnin einnig send þráðlaust til Raunvísindastofnunar.

Á myndina vantar RIO-mælana sem mældu gegnsæi jónahvolfsins á stuttbylgjusviðinu, það vantar spanmæli sem Axel Björnsson rak, svo og ýmislegt fleira góðgæti.  Utanhúss var stór norðurljósamyndavél sem tók reglulega myndir af himinhvolfinu, og í öðrum húsum segulsviðsmælar sem skráðu samfellt á ljósmyndapappír sem komið var fyrir á tromlu.

Vefsíða segulmælingastöðvarinnar í Leirvogi er hér.

Á þessum tíma hönnuðu menn og smíðuðu rafeindabúnað fyrir vísindarannsóknir á Íslandi. Um hluta þeirrar sögu, sem tekin var saman í byrjun árs 2002, má lesa hér á afriti af gamalli vefsíðu RT-Rafagantækni sem síðar varð hluti af Verkís. Mun ítarlegri samantekt á sögu RT-Rafagnatækni má lesa hér.

 

 

 

                   Fróðleikur um uppruna og eðli norðurljósa frá Oslóarháskóla

 

Vonandi er ekki margt missagt í þessum pistli sem skrifaður er af fingrum fram án þess að vísindalegum vinnubrögðum við öflun gagna hafi verið beitt :-)

 

 

Til hamingju Natsuo Sato-san !

 

 

Norðurljós

Veit duftsins son nokkra dýrðlegri sýn
en drottnanna hásal í rafurloga?
Sjá grundu og vog undir gullhvelfdum boga!
Hver getur nú unað við spil og vín?
Sjálf moldin er hrein eins og mær við lín,
mókar í haustsins visnu rósum.
Hvert sandkorn í loftsins litum skín,
og lækirnir kyssast í silfurósum.
Við útheimsins skaut er allt eldur og skraut
af iðandi norðurljósum.

Frá sjöunda himni að ránar rönd
stíga röðlarnir dans fyrir opnum tjöldum,
en ljóshafsins öldur, með fjúkandi földum
falla og ólga við skuggaströnd.
Það er eins og leikið sé huldri hönd
hringspil með glitrandi sprotum og baugum.
Nú mænir allt dauðlegt á lífsins lönd
frá lokuðum brautum, frá myrkum haugum,
og hrímklettar stara við hljóðan mar
til himins, með kristalsaugum.


Nú finnst mér það allt svo lítið og lágt,
sem lifað er fyrir og barizt er móti.
Þó kasti þeir grjóti og hati og hóti,
við hverja smásál ég er í sátt.
Því bláloftið hvelfist svo bjart og hátt.
Nú brosir hver stjarna, þótt vonirnar svíki,
og hugurinn lyftist í æðri átt,
nú andar guðs kraftur í duftsins líki.
Vér skynjum vorn þrótt, vér þekkjum í nótt
vorn þegnrétt í ljóssins ríki.


Hve voldugt og djúpt er ei himinsins haf
og hásigldar snekkjur, sem leiðina þreyta.
Að höfninni leita þær, hvort sem þær beita
í horfið - eða þær beygja af.
En aldrei sá neinn þann, sem augað gaf,
- og uppsprettur ljóssins ei fundnar né skýrðar.
Með beygðum knjám og með bænastaf
menn bíða við musteri allrar dýrðar.
En autt er allt sviðið og harðlæst hvert hlið
og hljóður sá andi, sem býr þar.

                                                   Einar Benediktsson

 

Norðurljósaspár...

 

 

 

 

Nú er farið að verða sæmilega dimmt á nóttunni til að njóta norðurljósanna.

Á vef Veðurstofunnar er vefur þar sem hægt er hægt að sjá spá um skýjahulu,

og á annarri íslenskri síðu sem nefnist einfaldlega Norðurljósaspá

er hægt að sjá ýmis línurit frá mælitækjum

og myndir sem gefa til kynna hvort norðurljós gætu verið sýnileg

yfir Íslandi.

 

Myndin efst á síðunni er tekin nærri Geysi. Í fjarska er bjarminn frá gróðurhúsum í Reykholti.

 

 

 

Eldri pistlar um norðurljós og fleira skylt:

 

Sólgosin og norðurljósin undanfarið...

Norðurljós á Satúrnusi og geimveðrið --- Myndir og myndbönd...

Minnstu norðurljós í 100 ár...

Norðurljós og fegurð næturinnar...

Sólvirknin og norðurljósin...

Geimskot Frakka á Íslandi ... Iceland Space Center ... Myndir

Ljósmengun í þéttbýli og dreifbýli...

 

 

 

Norðurljósadýrð á Fáskrúðsfirði

Þar sem gamli tíminn og nýi tíminn í fluginu renna saman í algleymi...

 

 

 

 

Einstaklega vandað myndband frá Euroflugtag 2013.

Nauðsynlegt er að njóta í fullri skjástærð, HD upplausn og með hljóðið á. Það má gera með því að smella fyrst á YouTube neðst til hægri og opnast þá ný síða. Síðan á tannhjólið og velja HD og þar næst á ferhyrnda táknið til að velja fulla skjástærð.

 

 

Krækjur:

Euroflugtag heimasíðan

Euroflugtag á Facebook.

Flugmódel á Facebook.

 

 

Enn betri útgáfa hér fyrir neðan: 

 

 

 

 

Að vera engill í eigin tré...

 

 

 

 

Hvers vegna er maður að eyða tíma og þreki í að pota litlum trjáplöntum í jörð og gefa ungviðinu áburð? 

Fyrir skömmu var ég kominn snemma út í móann til að lífga aðeins upp á hann dágóðan spöl frá kofanum, vopnaður plöntustaf, bökkum með skógarplöntum og áburðarfötu. Hitinn var mátulegur fyrir útivinnu, um 13 gráður en nokkuð stífur norðanvindur sem náði að þeyta nokkrum regndropum yfir hálendið og væta mig aðeins. Hálf hryssingslegt veður um tíma, en nokkru síðar kom sólin með sína heitu geisla. 

Hvers vegna var ég að standa í þessu, spurði ég sjálfan mig. Þetta verður varla skógur fyrr en ég er löngu dauður... Í mínum hugskotssjónum sá ég þó fyrir mér fallegan skógarlund, og kannski var það þessi sýn sem dreif mig út snemma morguns.

 

Hákon Aðalsteinsson orti snilldarlega um þessa framtíðarsýn skógræktarmannsins. Kvæði hans hljómaði í eyrum mínum meðan vindurinn gnauðaði og spóinn í móanum söng af hjartans lyst. Í kvæðinu er skógarbóndinn horfinn yfir móðuna miklu, en nýtur fegurðar skógarins sem hann skóp með eigin hendi.

Það hlýtur að vera í lagi að láta sig dreyma, meðan maður er að skapa skóg, að verða einhvern tíman engill í eigin tré, eins og segir í kvæðinu.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hákon Aðalsteinsson skáld og skógarbóndi á Húsum í Fljótsdal lést árið 2009.

Hann var landsþekktur hagyrðingur.

Verður hafísinn mun meiri enn á sama tíma í fyrra...?

 

 

Óþarfi er að hafa mörg orð um þennan beintengda feril frá Dönsku veðurstofunni DMI sem sýnir útbreiðslu hafíss.

Svarti þykki ferillinn sýnir ástandið nú, en sá dökkblái sýnir útbreiðsluna í fyrra, en þá var hafís mjög lítill. Hvert stefnir í ár? Lágmarki ársins verður náð eftir fáeinar vikur.  Fróðlegt verður að fylgjast með.

Takið eftir dagsetningunni neðst til vinstri á myndinni.

 

 

Sjá pistil frá því í maí hér.

Hafísdeild Dönsku veðurstofunnar ocean.dmi.dk

 

Myndin efst á síðunni: ocean.dmi.dk/arctic/plots/icecover/icecover_current.png

 

 

Uppfært 11. ágúst 2013:

Ný framsetning hjá DMI:

Myndin neðst á síðunni: http://ocean.dmi.dk/arctic/plots/icecover/icecover_current_new.png

Sjá vefsíðuna: http://ocean.dmi.dk/arctic/icecover.php

 

 

 

                        Arealet af al havis på den nordlige halvkugle i de seneste år.
                       Det grå område omkring den klimatologiske middelværdi svarer til
                       plus/minus 1 standard afvigelse.

Plottet ovenfor erstatter den tidligere isudbredelsesgrafik, som var baseret på iskoncentrationsdata med en bred kystzone-maske. Denne kystzone-maske betød, at det gamle isudbredelsesestimat var undervurderet. Det nye plot viser det absolutte isudbredelsesareal. Det gamle plot kan for en tid ses her.