NASA: Minnsta sólsveifla í 200 ár...

 

Í nýrri spá á vefsíðu NASA um þróun sólsveiflunnar má lesa eftirfarandi:

"Current prediction for the next sunspot cycle maximum gives a smoothed sunspot number maximum of about 62 in July of 2013. We are currently over two years into Cycle 24.

The predicted size would make this the smallest sunspot cycle in nearly 200 years..."

 

Sjá:

solarscience.msfc.nasa.gov/predict.shtml

www.solarham.com

www.nasa.gov

 

 

Áfhrif sólar á hitastig Noregshafs siðan árið 1000...

 

 

Nýlega (16. des. s.l.) birtist í tímaritinu Journal of Geophysical Research grein sem nefnist

Response of Norwegian Sea temperature to solar forcing since 1000 A.D.  Sjá hér.

Meðal höfunda er Hafliði Hafliðason prófessor við Háskólann í Bergen.

Vel getur verið að einhverjir hafi áhuga á þessari grein, og þess vegna er vísað á hana hér.

Rannsóknin fór fram á borkjarna sem tekinn var við staðinn P1 á myndinni sem fengin er úr greininni.

 

Í samantekt greinarinnar stendur:

"We report on a 1000 year long oxygen isotope record in sediments of the eastern Norwegian Sea which, we argue, represents the temperature and transport of warm Atlantic waters entering the Nordic Sea basin via the North Atlantic Drift and the large‐scale Meridional Overturning Circulation. The single‐sample resolution of the record is 2.5–10 years and age control is provided by ²¹⁰Pb and ¹³⁷Cs dating, identification of historic tephra, and a ¹⁴C “wiggle‐match” dating method in which the surface reservoir ¹⁴C age in the past is constrained rather than assumed, thereby eliminating a large source of chronological uncertainty. The oxygen isotope results indicate decade‐ to century‐scale temperature variations of 1–2°C in the shallow (∼50 m deep) subsurface which we find to be strongly correlated with various proxies of past solar activity. The correlations are synchronous to within the timescale uncertainties of the ocean and solar proxy records, which vary among the records and in time with a range of about 5–30 years. The observed ocean temperature response is larger than expected based on simple thermodynamic considerations, indicating that there is dynamical response of the high‐latitude ocean to the Sun. Correlations of our results with a gridded temperature reconstruction for Europe are greater in central Europe than in coastal regions, suggesting that the temperature and transport of warm Atlantic waters entering the Nordic Basin and the pattern of temperature variability over Europe are both the proximate responses to a change in the atmospheric circulation, consistent with a forced shift in the primary modes of high‐latitude atmospheric variability".

Í greininni (sjá hér á síðu Svalgaards) stendur meðal annars í kafla 3:

"...Lowest isotope values (highest temperatures) of the last millennium are seen ~1100–1300 A.D., during the Medieval Climate Anomaly [Bradley et al.,2003], and again after ~1950 A.D. The largest and most sustained isotopic increases (coolings) are centered at ~1500 A.D. and ~1700 A.D., corresponding to the regional Little Ice Age..."

"...The presence of medieval and 20th century warmth and Little Ice Age cooling in our records suggests a possible connection to known solar variations at these times (i.e., the
Spører and Maunder minima and medieval and modern maxima, respectively..."

(Sejrup, H.P., Lehman, S.J., Haflidason, H., Noone, D., Muscheler, R., Berstad, I.M. and Andrews, J.T. 2010. Response of Norwegian Sea temperature to solar forcing since 1000 A.D. Journal of Geophysical Research 115: 10.1029/2010JC006264).

 

 

 

"Kjarnorkuver fyrir Vestmannaeyjar. Lýsing á tilboði General Electric"...

 

 

 

Raforkumálastjóra hefur borist tilboð í lítið kjarnorkuver.  Björn Kristinsson verkfræðingur á Orkudeild Raforkumálastjóra hefur unnið að mati á tilboði General Electric og skrifað ítarlega skýrslu sem nefnist "Kjarnorkuver fyrir Vestmannaeyjar. Lýsing á tilboði General Electric".

Skýrslan hefst á þessum orðum: "Í byrjun árs ... fengu Rafmagnsveitur ríkisins tilboð í lítinn suðuvatnsreaktor frá General Electric og voru þá Vestmannaeyjar einkum hafðar í huga sem væntanlegur staður fyrir reaktorinn. Með reaktor sem þessum mætti sjá eyjunum fyrir raforku, og jafnframt gæti hann verið undirstaða hitaveitu fyrir kaupstaðinn. Utan mesta álagstíma almennrar notkunar gæti reaktorinn séð varmafrekum iðnaði fyrri orku, og æskilegt væri að sem mest af orkunni sé seld sem varmi, því þannig yrði reaktorinn rekinn á hagkvæmastan hátt...

Kjarnorkuver þetta má staðsetja á flestum stöðum þar sem landrými er fyrir hendi. ... Í Noregi og Svíþjóð tíðkast að hafa þær neðanjarðar til að einangra þær frá umhverfinu og minnka þar með enn meir líkurnar fyrir óhöppum...  Reaktor af svipaðri gerð hefur General Electric reist við Vallecitos í Kaliforníu og er hann sýndur á mynd 1...."

Einnig hafa á vegum Raforkumálastjóra verið gefnar út skýrslurnar  "Stofnkostnaður kjarnorkustöðva og framleiðslukostnaður raforku (1958)". (Skýrslan er tekin saman af nefnd á vegum European Nuclear Energy Agency, og er hér um að ræða þýðingu með smávægilegum breytingum), og "Orkuverð frá litlum kjarnorkustöðvum (1959)".  Í skýrslunni Orkuverð frá litlum kjarnorkustöðvum er reynt að finna út hvaða verð  yrði á orku frá kjarnorkustöð á Íslandi.

Höfundur er einnig Björn Kristinsson verkfræðingur, sem síðar stofnaði verkrfræðistofuna Rafagnatækni og varð einnig prófessor við Háskóla Íslands. Í skýrslunum er ítarlega fjallað um stofnkostnað, fjármagnskostnað og rekstrarkostnað slíkra stöðva. 

(Uppfært 3ja mars:  Skýrslunni Orkuverð frá litlum kjarnorkustöðvum bætt við).

Þessar skýrslur Raforkumálastjóra eru öllum aðgengilegar hér á netinu. Einnig má smella á eftirfarandi krækjur til að nálgast þær:

• Kjarnorkuver fyrir Vestmannaeyjar. Lýsing á tilboði General Electric (1959)
  
• Stofnkostnaður kjarnorkustöðva og framleiðslukostnaður raforku (1958)
  
• Orkuverð frá litlum kjarnorkustöðvum (1959)
  

Myndin hér fyrir ofan sýnir kjarnorkuver. Þar er þó enginn kæliturn sýnilegur, en risastórir kæliturnar einkenna oft þannig orkuver, en þar sem kalt Atlantshafið er nærri má sleppa slíkum búnaði og einfaldlega kæla eimsvalann (condenser á myndinni, neðst til hægri) með sjónum...

Höfund greinargerðanna um kjarnorkuver má sjá á þessari hópmynd. Hann er þriðji frá hægri.

Fyrsta kjarnorkuverið sem framleiddi raforku til almenningsnota var AM-1 Obnisk orkuverið, sem hóf starfrækslu 27. júni árið 1954 í Sovétríkjunum. Það framleiddi um 5 megawött af raforku. Orkuverið í Vallecitos í Kaliforníu semhóf starfssemi árið 1957 var aftur á móti hið fyrsta sem var í einkaeign. Það framleiddi um 40 MW af varmaorku og 5 MW af raforku.

Það vekur athygli að skýrslur þessar eru ekki alveg nýjar og hafa líklega ekki verið áberandi fyrir sjónum almennings fyrr, en þetta var fyrir rúmlega hálfri öld...  Það er gaman til þess að hugsa hve tilbúnir Íslendingar voru að nýta sér nýjustu tækni og vísindi...

 

Um Raforkumálastjóra

 

 

 

Eldri pistlar:

Kjarnorka á komandi tímum

Ótæmandi orkulind: Raunveruleg vetnisorka úr samrunaofnum innan 30 ára?

Sjálfbær nýting jarðhitans á Íslandi og kjarnorkunnar í iðrum jarðar...

 

 

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Kjarnorkuver fyrir Vestmannaeyjar
• Stofnkostnaður kjarnorkustöðva
• Orkuverð frá litlum kjarnorkustöðvum

Gangverk rit verkfræðistofunnar Verkís er komið út - Helgað nýtingu jarðvarma - Hægt að nálgast á netinu...

 

 

 

Verkfræðistofan Verkís hefur um árabil gefið út fréttabréfið Gangverk.  Fyrsta tölublað tíunda árgangs kom út fyrir nokkrum dögum og er það helgað nýtingu jarðvarma á Íslandi, en starfmenn Verkís hafa komið að hönnun flestra hitaveitna og jarðvarmaorkuvera hér á landi, auk þess að hafa komið að nýtingu jarðvarma víða erlendis.

 

Fréttabréfið er hægt að nálgast  með því að smella á krækju sem er neðar á síðunni.

 

Vafalítið hafa margir áhuga á nýtingu jarðhitans og þykir þetta fréttablað örugglega mjög fróðleg lesning. Ekki sakar að það er ókeypis og prýtt fjölda fallegra mynda. Og svo eru engar auglýsingar í blaðinu :-)

 

Efni blaðsins:

 

• Framkvæmdastjóri Verkís, Sveinn Ingi Ólafsson vélaverkfræðingur dregur gangverkið upp með fróðlegum inngangi. Síðan koma nokkrar stuttar fréttir af starfsemi fyrirtækisins, en þar á eftir koma nokkrar greinar prýddar fallegum myndum:

• Flokkun Jarðhitasvæða nefnist fyrsta greinin sem Dr. Oddur B. Björnsson vélaverkfræðingur ritar. 

• Hitaveita á höfuðborgarsvæðinu er fyirrsögn greinar Sigþórs Jóhannessonar byggingaverkfræðings og sviðsstjóra jarðhitasviðs.

• Hellisheiðarvirkjun og Hellisheiðaræð nefnist grein Snæbjörns Jónssonar rafmagnsverkfræðings og Sigurðar Guðjónssonar byggingaverkfræðings.

• Jarhitvirkjanir á Reykjanesi er fyrirsögn greinar Þorleiks Jóhannessonar vélaverkfræðings.

• Auðlindargarðurinn Svartsengi nefnist grein Ágústs Bjarnasonar rafmagnsverkfræðings.

• Snjóbræðslukerfi í Reykjavík er umfjöllunarefni greinar Andra Ægissonar véltæknifræðings og Þorleiks Jóhannessonar vélaverkfræðings.

 

 

Gangverk má nálgst sem pdf með því að fara á þessa síðu, og eldri blöð eru varðveitt hér.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Verkfræði- og ráðgjafastofa

 

Samfelld reynsla frá árinu 1932

 

Verkfræðistofan VERKÍS  á rætur að rekja til fimm verkfræðistofa sem sameinuðust árið 2008.

 

Starfsmenn ráðgjafafyrirtækisins Verkís og dótturfélaga þess eru um 300. Þar starfa meðal annars verkfræðingar, tæknifræðingar, dýravistfræðingur, iðnfræðingar, landfræðingar. landslagsarkitekt, jarðfræðingar, eðlisfræðingar, tækniteiknarar, geislafræðingar, læknir, hjúkrunarfræðingur, lýsingarhönnuðir, fiskifræðingur, bókasafnsfræðingur, viðskiptafræðingar...   

 

Á næsta ári mun fyrirtækið halda upp á þau tímamót að þá verða 80 ár liðin síðan Sigurður Thoroddsen opnaði verkfræðistofu sína.

 

VERKÍS  á rætur að rekja til fimm rótgróinna verkfræðistofa sem  sameinuðust árið 2008:

 

^{1932:  VST - Verkfræðistofa Sigurðar Thoroddsen
1961:  RT - Rafagnatækni
1962:  Fjarhitun
1965:  Rafteikning
1970:  Fjölhönnun}

 

 

 

 

 www.verkis.is

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Gangverk 1. tölublað 2011

Um sólblossa fyrr og nú...

 

 

 Sólblettahópurinn 1158 sést greinilega hægra megin á þessari mynd.
Smella þrisvar á myndina til að sjá betur

 

Það er ekki á hverjum degi sem svona fyrirbæri sést stefna beint á jörðina. Frægastur er líklega Carrington sólblossinn sem orsakaði neistaflug úr fjarskiptalínum árið 1859. Sjá nánar hér á bloggi Stjörnufræðivefsins

Sjá tvo pistla um fyrirbærið:

 

Pistill 25. janúar 2009.
Öflug sólgos geta haft afdrifaríkar afleiðingar á jörðu niðri...

 

Pistill 2. september 2009.
Gríðarlegur sólblossi 1. september. Bilanir í fjarskiptakerfum...

 

Árið 2008 var gefin út löng skýrsla um hugsanlega vá af svona fyrirbærum: Severe Space Wether Events - Understanding Social and Economic Impacts. Workshop Report. 

Í skýrslunni stendur meðal annars: "The total economic impact in the first year alone could reach $2 trillion, some 20 times greater than the costs of a Hurricane Katrina...".  Þetta er enginn smá kostnaður: 2.000.000.000.000 dollarar, og það bara í Bandaríkjunum. Svona sólblossi, eins og Carrington blossinn árið 1859, gæti komið hvenær sem er. Afleiðingarnar gætu orðið skelfilegar fyrir efnahag heimsins.

Þessa 130 blaðsíðna skýrslu má nálgast t.d. hér (13 Mb að stærð). Einnig er hægt að kaupa hana hjá Amazon.

(Skýrsluna og samantekt er líklegar fljótlegast að nálgast með því að smella á viðhengin neðst á þessari síðu).

 

Það er rétt að leggja áherslu á að þessi fyrirbæri eru ekki hættuleg, en norðurljós geta orðið mjög falleg.

Sólblossinn sem fréttin fjallar um er ekkert í líkingu við Carrington blossann árið 1859 og ólíklegt að hann valdi miklum usla.

 

 

 Svona heyrðist í stuttbylgjuviðtækjum meðan loftnetum var beint að sólinni

Loud Blast of Radio Waves Heard in Shortwave From: Sunspot 1158/M6-Flare.

 

Sólblettahópur 1158 að myndast

Sunspot group 1158 forms - Solar Dynamics Observatory 

 

 

Segulmynd

Sunspot group 1158 forms as seen on SDO magnetic imager 

 

 Ótrúlegar myndir hér !

 

Sólstormur í vændum

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• severe-space-weather-events-summary.pdf
• Severe Space Weather Events--Report

Spjall um segultruflanir sólar sem benda til minnkandi virkni - - - og kvæðið um samlíkingu sólarinnar...

 

 

 

 

 Hvað er betra en sólarsýn
þá sveimar hún yfir stjörnurann?
Hún vermir, hún skín
og hýrt gleður mann.
                                                                                      Bjarni Gissurarson 1621 - 1712.

 

 

 

Skammtímabreytingar af völdum rafagnastrauma frá sólinni hafa verið skráðar í áratugi. Meðal annars í á vegum Háloftadeildar Raunvísindastofnunar Háskólans. Þessar breytingar geta jafnvel verið það miklar að þær birtist sem flökt í stefnu  áttavita.

Þetta segulflökt sem sólvindurinn ber með sér er einn af mælikvörðunum á virkni sólar.

Á vefsíðu Háloftadeildar Raunvísindastofnunar Háskólans stendur eftirfarandi m.a.:

 "Háloftadeild rekur segulmælingastöð í Leirvogi í Mosfellssveit. Stöðinni var komið á fót árið 1957 og er hún hin eina sinnar tegundar hér á landi. Þar eru skráðar breytingar á segulsviði jarðar, bæði skammtímabreytingar af völdum rafagnastrauma frá sólu og hægfara breytingar sem stafa af hræringum í kjarna jarðar. Breytingarnar hafa meðal annars áhrif á stefnu áttavitanála, og langtímamælingar í Leirvogi eru því notaðar til að leiðrétta kort fyrir siglingar og flug. Niðurstöður mælinga sem skráðar eru á 10 sekúndna fresti eru sendar daglega til gagnamiðstöðvar í Kyoto í Japan og mánaðarlega til Boulder í Colorado.

Háloftadeildin sér einnig um rekstur tveggja stöðva til norðurljósarannsókna, en stöðvarnar eru í eigu Pólrannsóknastofnunar Japans. Önnur þeirra er á Augastöðum í Borgarfirði, en hin á Mánárbakka á Tjörnesi. Stöðvum þessum var komið upp 1983, en tækjabúnaður þeirra er í stöðugri þróun. Hið sama er að segja um segulmælingastöðina í Leirvogi.

Þá sér Háloftadeildin um rekstur tveggja ratsjárstöðva til rannsókna á rafhvolfi jarðar. Önnur þeirra er  við Stokkseyri en hin við Þykkvabæ. Fyrrnefnda stöðin var sett upp árið 1993 og er í eigu franskra rannsóknastofnana en sú síðarnefnda, sem tók til starfa 1995, er í eigu háskólans í Leicester í Englandi. Þessar stöðvar eru mikilvægur hlekkur í keðju slíkra stöðva sem nær bæði til norður- og suðurhvels jarðar. Markmiðið með keðjunni er að kortleggja áhrif sólar á rafhvolfið".

Sá sem þennan pistil ritar vann á námsárunum sem sumarmaður á Háloftadeildinni, og kom því oft í Segulmælingastöðina í Leirvogi. Á þeim áratugum sem síðan eru liðnir hef ég komið þangað nokkrum sinnum, síðast líklega fyrir um fimm árum. Dr. Þorsteinn Sæmundsson var deildarstjóri Háloftadeildar lengst af, en nú ræður Dr. Gunnlaugur Björnsson þar ríkjum.

Mér er minnisstætt hve mikið alúð hefur alla tíð verið lögð við stöðina og úrvinnslu gagna. Þarna fékk ég að kynnast vísindalegum vinnubrögðum Þorsteins sem ávallt hafa verið í hæsta gæðaflokki. Aldrei mátti vera neinn vafi á að mæligögn væru eins rétt og nokkur kostur væri á, og ef grunur var um að þau væru það ekki, þá var ekki hætt að leita að skýringum fyrr en þær lágu fyrir. Þarna kom ég að viðhaldi tækjabúnaðar, gagnaúrvinnslu og jafnvel framköllun á kvikmyndafilmu úr norðurljósamyndavél. Þarna var meðal annars verið að framkvæma óbeinar mælingar á sólinni, þ.e. breytingum á segulsviði jarðar og jónahvolfinu. Þarna voru notuð mælitæki sem voru einstök í heiminum, m.a róteinda-segulsviðsmælirinn Móði sem Þorbjörn Sigurgeirsson prófessor smíðaði ásamt samstarfsmönnum sínum. Mörg tækjanna í segulmælingastöðinni, e.t.v. flest, voru smíðuð á Íslandi. 

Þorbjörn Sigurgeirsson prófessor í eðlisfræði við HÍ hóf stafrækslu síritandi mælistöðvar í Leirvogi á alþjóða jarðeðlisfræðiárinu 1957, þannig að þar hafa nú verið gerðar mælingar samfellt í meira en hálfa öld. Um Þorbjörn má lesa í einkar fróðlegri samantekt Leós Kristjánssonar sem finna má hér.  Þorbjörn var einstakur maður, jafnvígur á fræðilega eðlisfræði, tilraunaeðlisfræði, rafeindatækni, o.m.fl. Einstakt ljúfmenni og góður kennari, en ég var svo heppinn að hafa hann sem kennara í rafsegulfræði á sínum tíma fyrir margt löngu.

 

Jæja, nóg komið af útúrdúrum, en skoðum aðeins hver áhrif sólin hefur haft á segulflökt jarðar síðastliðna hálfa aðra öld, þ.e. skammtímabreytingar af völdum rafagnastrauma frá sólu, sem minnst er á á vef Háloftadeildar.

 ---

Ferillinn hér fyrir neðan uppfærist sjálfkrafa og sýnir hann breytingar í Average Planetary Magnetic Index (Ap) síðan um síðustu aldamót, eða í rúman áratug (2000 til janúar 2011).  Athygli vekur hve lágt gildið hefur verið undanfarin tvö ár eða svo, en Ap stuðullunn hefur verið að dóla kringum gildið 5, og jafnvel aðeins neðar.

 

                                           http://www.swpc.noaa.gov/SolarCycle/Ap.gif

 

En hvernig hefur Ap stuðullinn verið þau síðastliðin 80 ár sem góð gögn eru til um. Það sýnir næsta mynd sem nær frá 1932 til 2008.

Örvarnar neðst á myndinni merkja lágmörk í sólsveiflunni. Lárétta línan er við Ap=6. Kuldatímabiðið um 1970 ("hafísárin") hefur verið merkt inn. Það er ljóst að undanfarin tvö ár hefur Ap stuðullinn verið sá lægsti sem mælst hefur síðan 1932.

 

 

 

 Myndin hér fyrir neðan sýnir breytingar alla leið aftur til ársins 1884 til dagsins í dag, en myndin er fengin á vefsíðu Dr Leif Svalgaard.  Sést nokkurs staðar lægra gildi en mælist um þessar mundir?

Ath að ferlarnir á þessum myndum er ekki endilega alveg sambærilegir.  Meðaltalið er ekki alls staðar tekið yfir jafn langan tíma, þannig að smávægilegur munur getur verið á útliti þeirra..  

 

 Stækka má mynd með því að tvísmella á hana.

 

 

Niðurstaðan er sú að skammtímatruflanir á segulsviði jarðar eru óvenju litlar um þessar mundir. Væntanlega kemur það líka fram á mælunum í Leirvogi á svipaðan hátt og hér.

 

 

 ---

 

www.spaceweather.com

NOAA: Geomagnetic Kp and ap indices.

NOAA: Currrent solar data.

NOAA: Solar Cycle Progression

Vefsíða með fjölmörgum beintengdum upplýsingum um sólina:
Solar Images and Data Page

 

 

 

 

 

 

Kvæði um samlíking sólarinnar

Hvað er betra en sólar sýn,
þá sveimar hún yfir stjörnu rann?
Hún vermir, hún skín
og hýrt gleður mann.

Þegar að fögur heims um hlíðir
heilög sólin loftið prýðir,
lifnar hauður, vötn og víðir,
voldug er hennar sýn.
Hún vermir, hún skín
Með hæstu virðing herrans lýðir
horfi á lampa þann.
Hún vermir, hún skín
og hýrt gleður mann.

Á fjöllunum hennar geislar glóa,
gropnar ís í vötn og flóa,
drýpur vörm í dalina mjóa
dýrðar gufan eins og vín.
Hún vermir, hún skín
Allskyns fögur eplin gróa
út um veraldar rann.
Hún vermir, hún skín
og hýrt gleður mann.

Öll náttúran brosandi breiðir
blíðan faðm og sig til reiðir,
þegar að veldis hringinn heiðir
og hennar ljóma augnabrýn.
Hún vermir, hún skín
Elds brennandi lofts um leiðir
lýjast aldrei kann.
Hún vermir, hún skín
og hýrt gleður mann.

Orðið herrans helgidóma
hreinferðugrar kvinnu blóma
samlíkir við sólarljóma,
þá situr hún kyrr að verkum sín.
Hún vermir, hún skín
Um hennar dyggðir, hefð og sóma
hljómurinn víða rann.
Hún vermir, hún skín
og hýrt gleður mann.

                                                 

 

Bjarni Gissurarson 1621 – 1712, höfudur kvæðisins um samlíking sólarinnar, var skáld og prestur í Þingmúla í Skriðdal, fæðingarstað sínum. Bjarni var gáfumaður, gleðimaður og gamansamur. Hann er í tölu helstu skálda síns tíma og mjög mikilvirkur, orti trúarljóð og veraldleg kvæði af ýmsum toga, einkum ádeilur, skemmtibragi og ljóðabréf, einnig vikivakakvæði.

 

 

Spá NASA um virkni sólar fellur enn...

 

 

 

 

Eins og hreyfimyndin hér fyrir ofan ber með sér þá  hefur spá NASA um hámark næstu sólsveiflu farið hratt lækkandi.  

Takið eftir textanum efst á myndinni með dagsetningu.

 

Eins og bloggað var um hér 7. október 2010 spáði NASA þá sólblettatölu 64. Í nýjustu spánni sem birt er hér er talan komin niður í 59. Sjá myndina hér fyrir neðan.

Í mars 2008 spáði NASA sólblettatölu 130-140, en nú er spáin komin niður í 59. Skyldi spáin eiga eftir að falla frekar?

 

"Current prediction for the next sunspot cycle maximum gives a smoothed
sunspot number maximum of about 59 in June/July of 2013.
We are currently two years into Cycle 24 and the predicted size continues to fall".

 

Þannig byrjar vefsíða NASA Solar Cycle Prediction.

        Það dregur greinilega nokkuð hratt úr virkni sólar...

 

 

 Myndin er af vefsíðu NASA. Takið eftir textanum efst á myndinni.

 

""The next sunspot cycle will be 30% to 50% stronger than the previous one,"
If correct, the years ahead could produce a burst of solar activity second only to
the historic Solar Max of 1958 ".

NASA 10 mars 2006

Hvað hefði þetta þýtt í sólblettatölu?

 

Sjá pistilinn frá 7. október 2010:   Spá NASA um virkni sólar fer lækkandi...

 

Til hamingju með daginn Axel Sölvason...!!!

 

 

 

 

Hinn síungi Axel Sölvason er orðinn áttræður. Hver skyldi hafa trúað því, maður sem lítur út fyrir að vera að minnsta kosti tíu árum yngri, og í viðkynningu áratugum yngri.  Einn af þessum heppnu sem tíminn bítur ekki á.

Stundum hef ég velt því fyrir mér hvers vegna tíminn virðist hafa gleymt Axel. 
Líklega er skýringin einföld.  Sjálfsagt á Axel þátt í þessu... Hann er einn sá mesti dellukarl sem ég þekki, einn af þeim lífskúnstnerum sem kunna að varðveita barnshjartað það vel að tíminn gleymir því að menn séu til. Gleymir því að menn eigi að eldast...

Axel er, og hefur allaf verið, mikill dellukall.  Hann hefur stundað ýmiss konar flug, bæði utanfrá og innanfrá, flogið listflug og hringspólað í teygjustökki. Hann hefur verið í fjarskiptasambandi um víða veröld sem radíóamatör, ferðast um hálendið á sínum fjallabíl, stundað skytterí, og guð má vita hvað...   Hann er enn að og verður örugglega um ófyrirsjáanlega framtíð, ef ég þekki hann rétt.  Svona líf er líklega lykillinn að eilífri æsku.

Ég óska Axel mínum gamla og síunga kunningja innilega til hamingju með áfangann.

 

Á myndinni er Axel Sölvason aðeins vinstra megin við miðju. Í ræðupúltinu er frægasti flugkappi Íslendinga, Þorsteinn E. Jónsson sem frægur varð fyrir afrek sín hjá Royal Air Force í síðari heimsstyrjöndinni og í Biafra. Milli Axels og Þorsteins er Ásgeir Long. Lengst til vinstri er Ingvar Þórðarsson, en milli hans og Axels eru Böðvar Guðmundsson og Ólafur Sverrisson.  Myndina tók pistlahöfundur einhvern tíman á síðustu öld.

 

 

--...    ... --

          -..    .

                    -    ..-.    ...--    ---   --

 

 

Nóvembermánuður síðastliðinn var ekki sá hlýjasti, en beðið er eftir hitatölum fyrir árið 2010...

 

 

 

 

Í fréttum undanfarið hefur komið fram að nóvembermánuður hafi verið sá hlýjasti frá upphafi mælinga. Er það virkilega svo? Reyndar eingöngu samkvæmt mæligögnum frá einum aðila, þ.e. NASA-GISS.

Skoðum málið nánar, en látum nægja að skoða áratuginn sem er að líða því hann er talinn hafa verið einstaklega hlýr á heimsvísu. Hér fyrir neðan er rýnt í mæligögnin og vísað í frumheimildir:

(Talan 11 eftir ártalinu táknar alls staðar nóvember, en gildin eru afrituð beint úr frumheimildum).

 ---

Samkvæmt niðurstöðum mælinga frá gervihnöttum (UAH utgáfan) voru nóvember 2009 og 2005 hlýrri en sá nýliðni.

2000 12  0.04
2001 11  0.28
2002 11  0.36
2003 11  0.33
2004 11  0.26
2005 11  0.42
2006 11  0.30
2007 11  0.17
2008 11  0.28
2009 11  0.50
2010 11  0.38

http://vortex.nsstc.uah.edu/

http://vortex.nsstc.uah.edu/data/msu/t2lt/uahncdc.lt

 ---

Samkvæmt niðurstöðum mælinga frá gervihnöttum (RSU útgáfan) voru nóvember 2009, 2005, 2003 og 2001 hlýrri en sá nýliðni.


2000 11    0.021
2001 11    0.331
2002 11    0.306
2003 11    0.366
2004 11    0.263
2005 11    0.363
2006 11    0.240
2007 11    0.131
2008 11    0.216
2009 11    0.328
2010 11    0.312

http://www.remss.com/

ftp://ftp.ssmi.com/msu/monthly_time_series/rss_monthly_msu_amsu_channel_tlt_anomalies_land_and_ocean_v03_2.txt
 

---

Samkvæmt niðurstöðum mælinga frá CRU (Climate Research Unit í Bretlandi) voru nóvember 2009, 2006, 2005, 2004 og 2001 hlýrri en sá nýliðni:

1998/11    0.351
1999/11    0.210
2000/11    0.150
2001/11    0.506
2002/11    0.393
2003/11    0.428
2004/11    0.526
2005/11    0.483
2006/12    0.523
2007/11    0.269
2008/11    0.393
2009/11    0.448
2010/11    0.431

 http://hadobs.metoffice.com/hadcrut3/diagnostics/global/nh+sh/monthly

 ---

Samkvæmt NOAA (National Oceanic Atmospheric Administration) þá var nóvember 2004 hlýrri en nýliðinn nóvember.   Nóvember árin 2005 og 2001 var álíka hlýr.

2000 11    0.1885
2001 11    0.6461
2002 11    0.5693
2003 11    0.5370
2004 11    0.7247
2005 11    0.6817
2006 11    0.5942
2007 11    0.4716
2008 11    0.6013
2009 11    0.5845
2010 11    0.6943

ftp://ftp.ncdc.noaa.gov/pub/data/anomalies/monthly.land_ocean.90S.90N.df_1901-2000mean.dat

---

NASA-GISS (Goddard Institute for Space Studies) segir aftur á móti að nóvember hafi verið sá hlýjasti frá upphafi mælinga, - en skoðum árið nánar:

Janúar síðastliðinn var kaldari en 2007, 2005 og 2002.
Febrúar var kaldari en 1998.
Mars var kaldari en 2002.
Apríl var sá hlýjasti frá upphafi mælinga.
Maí var kaldari en 1998.
Júní var kaldari en 2009, 2006, 2005, og 1998.
Júlí var kaldari en 2009, 2008, 2007, 2005, 2003, og 1998.
Ágúst var kaldari en 2009, 2006, 2005, 2003, og 1998.
September var kaldari en 2009, 2006, 2005 og 2003.
Október var kaldari en 2005 og 2003.
Nóvember var sá hlýjasti frá upphafi mælinga.

Hvernig skyldi þá allt árið verða?

http://www.giss.nasa.gov/

http://data.giss.nasa.gov/gistemp/tabledata/GLB.Ts+dSST.txt

 ---

Innan skamms mun ef að líkum lætur NASA-GISS tilkynna að árið 2010 hafi verið það hlýjasta frá upphafi mælinga. Það getur vel farið svo að þeir verði einir um þá skoðun, því mælingar NASA-GISS eru af einhverjum ástæðum vel fyrir ofan það sem aðrar stofnanir mæla, hver sem ástæðan er.

Hitaferla fyrir síðustu 30 ár frá öllum þessum aðilum má sjá efst á síðunni. Myndin er fengin hér. Nóvember síðastliðinn er kominn inn.

Hitaferlarnir eru unnir úr sömu gögnum og vísað er til hér að ofan og hafa ekkert verið teygðir eða togaðir til. Þeir gefa því rétta mynd af síðastliðnum rúmum 30 árum.

Eftirtektarvert er hve sveiflur eru miklar, bæði upp og niður.

Svarta línan er 37 mánaða meðaltal allra ferlanna, þ.e. hver punktur er meðaltal 18 fyrri mánaða plús 18 næstu mánaða. Sjá hér.

Stækka má myndina með því að tvísmella á hana.

 

Það er misjafnt hvað menn lesa úr svona hitaferli, en hér er það sem bloggarinn sér:

Lægðin um 1992 stafar væntanlega af eldgosinu mikla í Mt. Pinatubo árið 1991.

Hitatoppurinn árið 1998 er áberandi en hann stafar af öflugu El-Nino í Kyrrahafinu.

Hitatoppurinn árið 2010 er áberandi en hann stafar af öflugu El-Nino í Kyrrahafinu. 

Hitastigið hefur fallið mjög hratt á síðustu mánuðum. Mun væntanlega halda áfram að falla, en hve mikið er ómögulegt að segja.

Erfitt er að greina nokkra hækkun eða lækkun á tímabilunum 1979-1995 og 1998-2010. Á tímabilinu 1995-1999  má þó sjá hækkun. Eftirtektarvert er að þessi hækkun hitastigs á sér stað á fáeinum árum.

IPCC hefur spáð verulegri hækkun hitastigs fram til ársins 2100.  Segjum að miðgildið sé um 3°, en það jafngildir um 0,3° á áratug. Vilji menn bera saman t.d. E-Nino hitatoppana árin 1998 og 2010 þá væri eðlilegt að taka tillit til þessa spádóma. Væru hitatopparnir álíka öflugir, þá ætti toppurinn 2010 að vera rúmum 0,3 gráðum hærri en toppurinn 1998, en ekki er að sjá annað en hann sé ívið lægri.

 

Að sjálfsögðu lesa aðrir annað en bloggarinn  úr þessum hitaferlum, og ekkert óeðlilegt við það.

Nú hefur virkni sólar farið mjög hratt minnkandi á undanförnum mánuðum eftir að virkni hennar fór vaxandi á síðustu öld. Vonandi mun það ekki hafa mikil áhrif á hitastigið, en samt er það svo að á tímum sem sólin hefur verið lítið virk á undanförnum öldum hefur verið kalt. Kannski bara tilviljun. Vonandi á sagan ekki að endurtaka sig, því kuldinn er slæmur. Honum fylgir uppskerubrestur, hafís hungur, sjúkdómar og jafnvel styrjaldir og mannfellir. Hugsanlega mun losun manna á koltvísýringi vinna á móti hugsanlegri hitalækkun...    Höfum ekki áhyggjur af þessu í dag því um þessi mál veit enginn með neinni vissu.

 

 

---

Eftirfarandi skýringar standa fyrir neðan myndina sem fengin var að láni frá Climate4you vefsíðunni sem haldið er úti af prófessor Ole Humlum (greinar) hjá Oslóarháskóla:

Superimposed plot of all five global monthly temperature estimates shown above. As the base period differs for the different temperature estimates, they have all been normalised by comparing to the average value of their initial 120 months (10 years) from January 1979 to December 1988. The heavy black line represents the simple running 37 month (c. 3 year) mean of the average of all five temperature records. The numbers shown in the lower right corner represent the temperature anomaly relative to the above average. See also the diagram below. Values are rounded off to the nearest two decimals, even though some of the original data series come with more than two decimals. The above air temperature estimates may be compared with variations in the global oceanographic heat content above 700 m depth. Last month shown: November 2010. Last diagram update: 22 December 2010.

It should be kept in mind that satellite- and surface-based temperature estimates are derived from different types of measurements, and that comparing them directly as done in the diagram above therefore in principle is problematical. For that reason, in the analysis below these two different types of global temperature estimates are compared to each other. However, as both types of estimate often are discussed together, the above diagram may nevertheless be of interest. In fact, the different types of temperature estimates appear to agree quite well as to the overall temperature variations on a 2-3 year scale, although on a short term scale there may be considerable differences.

All five global temperature estimates presently show stagnation, at least since 2002. There has been no increase in global air temperature since 1998, which was affected by the oceanographic El Niño event. This does not exclude the possibility that global temperatures will begin to increase again later. On the other hand, it also remain a possibility that Earth just now is passing a temperature peak, and that global temperatures will begin to decrease within the coming 5-10 years. Only time will show which of these possibilities is the correct. Click here to read a few additional reflections on the recent period of global temperature stagnation.

 

Gleðileg jól

Ótrúlegar kvikmyndir af geimskutlunum...

 

  

 

Í hvert sinn sem geimskutlunni er skoti á loft eru yfir 125 hágæða kvikmyndavélar notaðar af verkfræðingum NASA til að fylgjast með skotinu í návígi. Nú, þegar til stendur að leggja geimskutlunum,  hefur verið safnað saman hinu besta úr öllu þessu gríðarlega magni kvikmynda sem til er.

Matt Melis flugverkfræðingur (aerospace engineer) hjá NASA útskýrir það sem fyrir augu ber á mjög greinargóðan hátt.

Í kynningunni segir:

“This compilation of film and video presents the best of the best ground-based Shuttle motion imagery from STS-114, STS-117, and STS-124 missions. Rendered in the highest definition possible, this production is a tribute to the dozens of men and women of the Shuttle imaging team and the 30yrs of achievement of the Space Shuttle Program.”

Þetta er nokkuð langt myndband, heilar 45 mínútur. Í fyrstu myndunum sjást eldflaugahreyflarnir í návígi, en myndbandið endar á myndum sem teknar eru með einum bestu linsum sem til eru af flugi geimskutlunnar upp í himinhvolfið.

Þó myndbandið sé langt, þá er óhætt að mæla með því. Sérstaklega fyrir þá sem áhuga hafa á tækni og vísindum.  Þegar horft er á goshverfla geimskutlunnar í návígi rifjast upp tilfinningin sem fer um mann þegar staðið er nálægt öflugri gufuholu sem blæs milljónum watta upp frá iðrum jarðar...

Auðvitað má horfa á myndbandið í nokkrum áföngum ef mönnum finnst það í lengra lagi, en best er að smella á myndflötinn og stækka hann upp í fulla skjástærð, því gæði myndbandsins eru mikil.

 

Þesss má geta að Matt Melis verkfræðingur hjá NASA og kynnir myndbandsins hefur haldið fyrirlestur við Háskólann í Reykjavík. Sjá hér.