Er stór hluti hlýnunar síðustu áratuga af völdum náttúruaflanna? Ný grein í Journal of Geophysical Research...

Það er ekki á hverjum degi sem nýjar ferskar hugmyndir sem hugsanlega eiga eftir að vekja mikla athygli koma fram.

Hér er það hafið en ekki sólin sem kennt er um hitabreytingarnar. Getur verið að sólin hafi áhrif á hafið sem aftur hefur áhrif á lofthjúpinn, eða hefur sólin áhrif á hvort tveggja? Eða er þetta allt okkur mannfólkinu að kenna? Á því hefur bloggarinn enga sérstaka skoðun. Því er ekki að leyna að bloggarinn hefur dálitlar efasemdir um að breytingar í hafinu geti valdið svona langtíma breytingum í hitafari lofthjúpsins, þó svo að skammtímabreytingar (eitt ár eða svo) séu algengar, eins og sannaðist t.d. með El Nino árið 1998. Orkuinnstreymið kemur auðvitað frá sólinni, en á ekki upptök sín í hafinu. Því finnst bloggaranum líklegast að breytingar í sólinni hafi valdið bæði breytingum í hafinu og lofthjúpnum, og því sé þessi samsvörun, sem fram kemur í greininni  sem fjallað er um í þessum pistli, þ.e. milli hafsins og lofthjúpsins.

Í ritrýnda tímaritinu Journal of Geophysical Research, sem gefið er út af American Geophysical Union, var að birtast í gær (23/7) grein sem nefnist Influence of the Southern Oscillation on tropospheric temperature. Úrdráttur (abstract) úr greininni er hér. Þar sem greinin er ritrýnd ætti innihaldið að vera sæmilega áreiðanlegt, en samt er aldrei hægt að treysta ritrýni fullkomlega.

Í niðurlagi greinarinnar segir:

Since the mid-1990s, little volcanic activity has been observed in the tropics and global average temperatures have risen and fallen in close accord with the SOI of 7 months earlier. Finally, this study has shown that natural climate forcing associated with ENSO is a major contributor to variability and perhaps recent trends in global temperature, a relationship that is not included in current global climate models.

Þetta er auðvitað þvert á víðteknar skoðanir. Ekki er því ólíklegt að greinin eigi eftir að valda deilum.

Sjá umfjöllun og umræður á síðu Antony Watts veðurfræðings.

Sjá frétt hjá CNS News.

 ---

Influence of the Southern Oscillation on tropospheric temperature

 

J. D. McLean
Applied Science Consultants, Croydon, Victoria, Australia

C. R. de Freitas
School of Geography, Geology and Environmental Science, University of Auckland, Auckland, New Zealand

R. M. Carter
Marine Geophysical Laboratory, James Cook University, Townsville, Queensland, Australia

Abstract

Time series for the Southern Oscillation Index (SOI) and global tropospheric temperature anomalies (GTTA) are compared for the 1958−2008 period. GTTA are represented by data from satellite microwave sensing units (MSU) for the period 1980–2008 and from radiosondes (RATPAC) for 1958–2008. After the removal from the data set of short periods of temperature perturbation that relate to near-equator volcanic eruption, we use derivatives to document the presence of a 5- to 7-month delayed close relationship between SOI and GTTA. Change in SOI accounts for 72% of the variance in GTTA for the 29-year-long MSU record and 68% of the variance in GTTA for the longer 50-year RATPAC record. Because El Niño - Southern Oscillation is known to exercise a particularly strong influence in the tropics, we also compared the SOI with tropical temperature anomalies between 20°S and 20°N. The results showed that SOI accounted for 81% of the variance in tropospheric temperature anomalies in the tropics. Overall the results suggest that the Southern Oscillation exercises a consistently dominant influence on mean global temperature, with a maximum effect in the tropics, except for periods when equatorial volcanism causes ad hoc cooling. That mean global tropospheric temperature has for the last 50 years fallen and risen in close accord with the SOI of 5–7 months earlier shows the potential of natural forcing mechanisms to account for most of the temperature variation.

Received 16 December 2008; accepted 14 May 2009; published 23 July 2009.

 

Google finnur yfir 700 tilvísanir í greinina frá í gær:  Googlað um greinina.

 

Vilji einhver fá greinina lánaða til skoðunar þá má smella hér

 

 

Lendingin á tunglinu fyrir 40 árum, geimskotin á Íslandi, og ýmislegt annað minnisstætt í frekar léttum dúr...

 

 

 

Bloggarunum er minnisstæður dagurinn fyrir 40 árum þegar menn stigu í fyrsta sinn á tunglið. Jarðneskar geimverur gengu þar um og sendu myndir til jarðar, þó þær sæjust ekki í rauntíma í íslenska sjónvarpinu, ef ég man rétt.  Bloggarinn var þennan dag staddur í gígnum Eldborg á Mýrum, sem er eiginlega ekki ósvipaður tunglgíg...

 

Það er auðvitað mikið fjallað um þennan merkisatburð í fjölmiðlum þessa dagana, þannig að þessi pistill er frekar á persónulegum nótum og fjallar um kynni bloggarans af geimvísindum.  Á Stjörnufræðivefnum  www.stjornuskodun.is er aftur á móti ein besta íslenska umfjöllunin um þennan stórmerkilega atburð.

 

Tvisvar kom hópur verðandi tunglfara til æfinga á Íslandi. Þeir ferðuðust um hálendið í fylgd jarðfræðinganna Guðmundar Sigvaldasonar og Sigurðar Þórarinssonar. Skammt frá Öskju var nafnlaust gil. Sagan segir að þeir félagar hafi gefið því nafnið Nautagil í virðingaskyni við geimfarana. Hvers vegna Nautagil? Auðvitað vegna þess að enska orðið yfir geimfara er astronaut   

 

Það var mikið að gerast í geimferðamálum á þessum árum. Árin 1964 og 1965 var allnokkrum geimflaugum skotið frá Íslandi upp í 440 kílómetra hæð eins og fjallað er um í þessum pistli: Geimskot Frakka á Íslandi ... Iceland Space Center ... Myndir

Bloggarinn var þar staddur í bæði skiptin og tók fjölmargar myndir.

Fyrstu kynnin af  geimferðum voru þó þegar Rússar sendu upp Spútnik árið 1957. Um þann atburð var bloggað hér: Upphaf geimaldar 1957. Spútnik 50 ára í dag 4. október.

Bloggaranum er auðvitað minnisstætt þegar hann sá þennan fyrsta gervihnött svífa um himinhvolfið klukkan sex að morgni. Undarleg tilfinning hríslaðist um tólf ára guttann sem sá þá alvöru geimfar svífa yfir Reykjavík. Ekki leið á löngu áður en hann hafði smíðað sér lítinn stjörnukíki úr pappahólk, gleraugnalinsu og litlu stækkunargleri. Þessi frumstæði kíkir stækkaði 50 sinnum og nægði til að skoða gígana á tunglinu og tungl Júpiters.

 

Um skeið var fylgst með brautum gervihnatta, en áhugamenn víða um heim voru fengnir til að tímasetja og staðsetja brautir gervihnatta miðað við fastastjörnur til að hægt væri að reikna út þéttleika efstu laga lofthjúpsins með hliðsjón af breytingum í á brautum þeirra. Þetta var um 1965. Stórt umslag merkt með stóru letri "On Her Majesty´s Service" með tölvuútprentunum kom einu sinni í mánuði, en með hjálp þeirra var hægt að reikna út nokkurn vegin braut gervihnattanna yfir Reykjavík.  Mörgum þótti þessi póstur frá Englandi undarlegur og jafnvel grunsamlegur, og enn undarlegra að sjá manninn rýna upp í stjörnuhimininn með stjörnuatlas og skeiðklukku

Bloggarinn starfaði síðan á háskólaárunum tvö sumur á Háloftadeild Raunvísindastofnunar þar sem meðal annars var fylgst með áhrifum sólar á segulsvið jarðar með tækjabúnaði í Segulmælingastöðinni. Áður hafði bloggarinn unnið í frítímum að viðhaldi tækja í þessari stöð. 

Það kemur því kannski ekki mjög á óvart áhugi bloggarans á sólinni og áhrifum hennar á líf okkar jarðarbúa. Við búum jú í nábýli við stjörnu sem við köllum Sól.

 

Stjörnuskoðurnarfélag Seltjarnarness www.astro is er eina félag áhugamanna um stjörnur og stjörnuskoðun hér á landi. Það var frekar kómískt hvernig það kom til að bloggarinn gekk í það merka félag, en hann hafði oft heyrt um það, en misskilið nafnið herfilega. Hélt nefnilega að það væri einhver einkaklúbbur Seltirninga.

Svo var það eitt sinn sem oftar að hann var að skiptast á tölvupóstum við Ilan nokkurn Manulis í Ísrael.  Ilan spyr mig þá hvort ég sé ekki í Stjörnuskoðanafélaginu, en ég hvað svo ekki vera. Hann segir þá að Guðni Sigurðsson sé formaður þessa félags og að ég skuli hafa samband við hann. Ég þekkti auðvitað Dr. Guðna Sigurðsson kjarneðlisfræðing sem hafði m.a unnið hjá CERN. Hann vann nefnilega í sama húsi og hafði ég oft rætt við Guðna. Ég stökk auðviðað í tveim skrefum upp stigann milli hæða og var kominn í félagið innan fimm mínútna! Þar var ég síðan fáein ár stjórnarmaður. Um Guðna og Stjörnuskoðunarfélagið hafði Ilan lesið í tímaritinu góða  Sky & Telescope.

Það er annars af Ilan Manulis að frétta að nokkru síðar naut hann þess heiðurs að smástirni var nefnt eftir honum. Það nefnist 13615 Manulis, en David H Levy og Carolyn Shoemaker uppgötvuðu það og nefndu eftir Ilan sem er þekktur í Ísrael fyrir áhuga á smástirnum... Levy og Shoemaker eru líklega þekktust fyrir að hafa fyrst fundið eina frægustu halastjörnuna Shoemaker-Levy-9 sem rakst með miklu brambolti á Júpiter árið 1994.   Svona er heimurinn stundum lítill...

 

Það er auðvitað margs að minnast á svona merkisdegi og hugurinn fer á flug. Þetta verður þó að nægja, enda bloggarinn kominn langt út fyrir efnið...  Vonandi fyrirgefst rausið, en það er ekki á hverjum degi sem manni er boðið í fertugsafmæli .

 

---

Það er annars merkilegt til þess að hugsa að árið 1961 ákvað Kennedy að menn skyldu heimsækja tunglið áður en áratugurinn væri liðinn. Það var fyrir tæpri hálfri öld. Það er ennþá merkilegra að menn stóðu við þetta fyrirheit og fór létt með það. Fóru ekki bara eina ferð heldur níu sinnum og lentu á tunglinu sex sinnum. Um það má lesa hér.  Þetta sýnir okkur hvers við erum megnug þegar viljinn er fyrir hendi. Því miður fór orkan á næstu árum í stríðsbrölt stórveldanna.

Hvað gerðist meira árið 1969?  Þá flaug annað tækniundur í fyrsta sinn, nefnilega hljóðfráa þotan Concorde. Júmbó þotunni Boeing 747 var þá líka reynsluflogið.  Breska Harrier orustuþotan sem getur tekið á loft lóðrétt er frá svipuðum tíma.  Menn voru svo sannarlega hugumstórir á þessum árum!

 

 

Ein spurning að lokum:   Hafið þið sér geimverur?

(Smá ábending: Erum við jarðarbúar ekki geimverur?  :-)

 

Sjá umfjöllun um Appollo 11 á www.stjornuskodun.is

 

 Til hamingju með afmælið

 

 Sjá kvikmyndir hér.

 

Ný rannsókn: Sólsveiflan tengist loftslagsbreytingum.

 

 

 

Fyrir fáeinum dögum (16. júlí) birtist nokkuð merkileg frétt hér á vef National Science Foundation. Tilefnið var rannsókn sem kynnt var í tímaritinu Journal of Climate sem gefið er út af American Meteorological Society fyrr í þessum mánuð.

Vísindamenn finna tengingu milli sólsveiflunnar og loftslags á heimsvísu svipaða áhrifum El Nino/La Nina. (Scientists find link between solar cycle and global climate similar to El Nino/La Nina).  (Sjá aths. #5).

"These results are striking in that they point to a scientifically feasible series of events that link the 11-year solar cycle with ENSO, the tropical Pacific phenomenon that so strongly influences climate variability around the world."

Þetta hljóta að teljast nokkur tíðindi. Frétt National Science Foundation er birt í heild hér fyrir neðan.

Lesa má um National Science Foundation hér:

The National Science Foundation (NSF) is an independent federal agency created by Congress in 1950 "to promote the progress of science; to advance the national health, prosperity, and welfare; to secure the national defense…" With an annual budget of about $6.06 billion, we are the funding source for approximately 20 percent of all federally supported basic research conducted by America's colleges and universities. In many fields such as mathematics, computer science and the social sciences, NSF is the major source of federal backing. MORE

 --- --- ---

 

 

Press Release 09-139
Solar Cycle Linked to Global Climate

Drives events similar to El Niño, La Niña

July 16, 2009

Establishing a key link between the solar cycle and global climate, research led by scientists at the National Science Foundation (NSF)-funded National Center for Atmospheric Research (NCAR) in Boulder, Colo., shows that maximum solar activity and its aftermath have impacts on Earth that resemble La Niña and El Niño events in the tropical Pacific Ocean.

The research may pave the way toward predictions of temperature and precipitation patterns at certain times during the approximately 11-year solar cycle.

"These results are striking in that they point to a scientifically feasible series of events that link the 11-year solar cycle with ENSO, the tropical Pacific phenomenon that so strongly influences climate variability around the world," says Jay Fein, program director in NSF's Division of Atmospheric Sciences. "The next step is to confirm or dispute these intriguing model results with observational data analyses and targeted new observations."

The total energy reaching Earth from the sun varies by only 0.1 percent across the solar cycle. Scientists have sought for decades to link these ups and downs to natural weather and climate variations and distinguish their subtle effects from the larger pattern of human-caused global warming.

Building on previous work, the NCAR researchers used computer models of global climate and more than a century of ocean temperature to answer longstanding questions about the connection between solar activity and global climate.

The research, published this month in a paper in the Journal of Climate, was funded by NSF, NCAR's sponsor, and by the U.S. Department of Energy.

"We have fleshed out the effects of a new mechanism to understand what happens in the tropical Pacific when there is a maximum of solar activity," says NCAR scientist Gerald Meehl, the paper's lead author. "When the sun's output peaks, it has far-ranging and often subtle impacts on tropical precipitation and on weather systems around much of the world."

The new paper, along with an earlier one by Meehl and colleagues, shows that as the Sun reaches maximum activity, it heats cloud-free parts of the Pacific Ocean enough to increase evaporation, intensify tropical rainfall and the trade winds, and cool the eastern tropical Pacific.

The result of this chain of events is similar to a La Niña event, although the cooling of about 1-2 degrees Fahrenheit is focused further east and is only about half as strong as for a typical La Niña.

Over the following year or two, the La Niña-like pattern triggered by the solar maximum tends to evolve into an El Niño-like pattern, as slow-moving currents replace the cool water over the eastern tropical Pacific with warmer-than-usual water.

Again, the ocean response is only about half as strong as with El Niño.

True La Niña and El Niño events are associated with changes in the temperatures of surface waters of the eastern Pacific Ocean. They can affect weather patterns worldwide.

The paper does not analyze the weather impacts of the solar-driven events. But Meehl and his co-author, Julie Arblaster of both NCAR and the Australian Bureau of Meteorology, found that the solar-driven La Niña tends to cause relatively warm and dry conditions across parts of western North America.

More research will be needed to determine the additional impacts of these events on weather across the world.

"Building on our understanding of the solar cycle, we may be able to connect its influences with weather probabilities in a way that can feed into longer-term predictions, a decade at a time," Meehl says.

Scientists have known for years that long-term solar variations affect certain weather patterns, including droughts and regional temperatures.

But establishing a physical connection between the decadal solar cycle and global climate patterns has proven elusive.

One reason is that only in recent years have computer models been able to realistically simulate the processes associated with tropical Pacific warming and cooling associated with El Niño and La Niña.

With those models now in hand, scientists can reproduce the last century's solar behavior and see how it affects the Pacific.

To tease out these sometimes subtle connections between the sun and Earth, Meehl and his colleagues analyzed sea surface temperatures from 1890 to 2006. They then used two computer models based at NCAR to simulate the response of the oceans to changes in solar output.

They found that, as the sun's output reaches a peak, the small amount of extra sunshine over several years causes a slight increase in local atmospheric heating, especially across parts of the tropical and subtropical Pacific where Sun-blocking clouds are normally scarce.

That small amount of extra heat leads to more evaporation, producing extra water vapor. In turn, the moisture is carried by trade winds to the normally rainy areas of the western tropical Pacific, fueling heavier rains.

As this climatic loop intensifies, the trade winds strengthen. That keeps the eastern Pacific even cooler and drier than usual, producing La Niña-like conditions.

Although this Pacific pattern is produced by the solar maximum, the authors found that its switch to an El Niño-like state is likely triggered by the same kind of processes that normally lead from La Niña to El Niño.

The transition starts when the changes of the strength of the trade winds produce slow-moving off-equatorial pulses known as Rossby waves in the upper ocean, which take about a year to travel back west across the Pacific.

The energy then reflects from the western boundary of the tropical Pacific and ricochets eastward along the equator, deepening the upper layer of water and warming the ocean surface.

As a result, the Pacific experiences an El Niño-like event about two years after solar maximum. The event settles down after about a year, and the system returns to a neutral state.

"El Niño and La Niña seem to have their own separate mechanisms," says Meehl, "but the solar maximum can come along and tilt the probabilities toward a weak La Niña. If the system was heading toward a La Niña anyway," he adds, "it would presumably be a larger one."

-NSF-

Media Contacts
Cheryl Dybas, NSF [phone] [e-mail]
Rachael Drummond, NCAR [phone] [e-mail]

The National Science Foundation (NSF) is an independent federal agency that supports fundamental research and education across all fields of science and engineering. In fiscal year (FY) 2009, its budget is $9.5 billion, which includes $3.0 billion provided through the American Recovery and Reinvestment Act. NSF funds reach all 50 states through grants to over 1,900 universities and institutions. Each year, NSF receives about 44,400 competitive requests for funding, and makes over 11,500 new funding awards. NSF also awards over $400 million in professional and service contracts yearly.

Jón Daníelsson og Kári Sigurðsson: Mistök íslensku samninganefndarinnar...

"Svo illa hefur tekist til að samninganefndin hefur aukið skuldbindingar Íslands um tugi milljarða króna. Greining á greiðsluþoli Íslands sýnir að líkur á þjóðargjaldþroti eru mun meiri er yfirvöld vilja vera láta"

(Þessi grein birtist í Morgunblaðinu laugardaginn 11 júlí og er eftir Dr. Jón Daníelsson prófessor við London School of Economics og Dr. Kára Sigurðsson við Háskólinn í Reykjavík. Í greininni koma fram nokkur mjög alvarleg atriði sem bloggaranum þykir rétt að halda til haga og íhuga vel, enda gríðarmikið í húfi. 

Nú er bráðnauðsynlegt fyrir alla að staldra við og flana ekki að neinu. Mistök á mistök ofan hafa verið gerð alla tíð frá bankahruninu, en mistök nú geta riðið þjóðinni að fullu. Hvaða sannur Íslendingur vill eiga þátt í slíku? Okkur ber skylda til að nýta okkur þekkingu og reynslu færustu innlendra sem erlendra sérfræðinga í þessu erfiðasta máli íslandssögunnar).

 

 

 

Dr. Jón Daníelsson
London School of Economics

 

 Dr. Kári Sigurðsson
Háskólinn í Reykjavík

 

 

 

 

 

 

 

Mistök íslensku samninganefndarinnar                 

"GREINARGERÐ og fylgiskjöl með Icesave-samningnum virðast sýna að íslensku samninganefndinni yfirsáust þýðingarmikil atriði Íslandi til hagsbóta í deilunni við Breta og Hollendinga. Samningarnir taka ekki »tillit til hinnar fordæmalausu stöðu Íslands« eins og haldið er fram í greinargerðinni. Þvert á móti er Íslandi gert að kyngja nánast öllum kröfum Breta og Hollendinga ásamt því að greiða kostnað þessara landa af deilunum.

 

Rök Íslands sem ekki koma fram
Hér verður ekki dvalið við hvort krafan á íslenska ríkið vegna Icesave-reikninganna sé réttmæt eða ekki enda var samninganefndinni fyrirskipað af stjórnvöldum að ganga að því sem gefnu. Nefndinni virðast hins vegar hafa yfirsést eftirfarandi lykilatriði:

1. Það er gríðarlega mikilvægt að neyðarlögin sem sett voru af Alþingi síðastliðið haust standist. Annars eiga mun fleiri kröfur í þrotabú Landsbankans og Ísland fær miklu lægri upphæð greidda úr búinu. Standist lögin ekki má áætla á grundvelli gagna frá Landsbanka að Ísland endurheimti 29% í stað 75% af kröfum á bankann. Mælt í krónum fengjust því aðeins 314 milljarðar króna, ekki 814 milljarðar eins og gert ráð fyrir í greinargerðinni. Icesave-samningurinn ætti að hafa skýr endurskoðunarákvæði ef í ljós kemur að neyðarlögin halda ekki.

2. Samkvæmt íslenskum lögum getur Tryggingasjóður dregið í allt að eitt ár að borga út vegna innistæðutrygginga. Vegna aðstæðna heima fyrir ákváðu Bretar og Hollendingar að borga innistæðueigendum strax í desember síðastliðnum að Íslendingum forspurðum. Nú krefjast þeir vaxta frá desember uppá 30 milljarða króna þrátt fyrir að Ísland hefði getað frestað greiðslum fram til október á þessu ári. Samninganefndin hefði átt að hafna þessum vöxtum afdráttarlaust.

3. Icesave-samningurinn er í evrum og sterlingspundum. Samkvæmt neyðarlögunum á Tryggingasjóður rétt á að greiða innistæðutryggingu hvort sem er í erlendum gjaldeyri eða íslenskum krónum. Gengi krónunnar ætti að miðast við 6. október í fyrra, daginn sem FME notaði í staðfestingu á greiðsluþroti Landsbankans, en þá var gengið sterkara en það er í dag. Með Icesave-samningnum er þessi réttur gefinn upp á bátinn og miðað við núverandi gengi krónunnar er tap Íslands vegna þessa a.m.k. 43 milljarðar króna. Samkvæmt heimasíðu skilanefndar Landsbanka má sjá að rúm 11% af eignunum eru í íslenskum krónum og því til viðbótar er greiðsla frá NBI, nýja Landsbankanum, áætluð 284 milljarðar króna sem líklegt er að verði í greitt krónum. Það er því rangt sem formaður samninganefndarinnar hélt fram í Morgunblaðsviðtali að »allar eignir Landsbankans [væru] í erlendum gjaldeyri«.

4. Samkvæmt greinargerð með Icesave-frumvarpinu eru Icesave-lánin skráð á Tryggingasjóð svo þau teljist ekki með skuldum ríkissjóðs næstu sjö árin. Hugmyndin virðist vera sú að lánshæfismatsfyrirtækin S&P og Moody's líti framhjá Icesave-lánunum þegar þau veita ríkinu lánshæfismat. Þessi hugmynd byggist á mikilli vankunnáttu á matsaðferðum þessara fyrirtækja því þau greina allar skuldbindingar ríkisins, beinar og óbeinar.

5. Til að verja stöðu Íslands næstu árin væri það lykilatriði að binda afborganir og/eða vexti af Icesave-samningnum við verga landsframleiðslu eða útflutningsverðmæti. Þannig væri tekið tillit til »fordæmalausrar aðstöðu Íslands«, lánshæfismat landsins varið og grunnurinn lagður að endurreisn hagkerfisins. Þetta er líka mikið hagsmunamál Breta og Hollendinga því þeir græða ekkert á að rukka landið um hærri fjárhæðir en það getur staðið undir.

 

»Kaffiboð með skyldumætingu«
Samningurinn inniheldur endurskoðunarákvæði sem á að veita Íslendingum vörn ef mál þróast illa í framtíðinni. Venjulega þýða slík ákvæði að samningur verður ógildur og aðilar semja á ný sín á milli. Í Icesave-samningnum segir hins vegar að við ákveðnar aðstæður »verði efnt til fundar og staðan rædd og íhugað hvort, og þá hvernig, breyta skuli samningi«.

Það hvílir því engin skylda á Bretum eða Hollendingum að breyta samningnum, bara að mæta á fund. Sérfræðingur erlendis sem við bárum þetta undir kallaði ákvæðið »kaffiboð með skyldumætingu«.

 

Kostnaður fellur á Ísland
Í greinargerðinni er tekið fram að »sanngjarnt væri að byrðin af því að [regluverk Evrópuríkja um innistæðutryggingar] hefði brugðist yrði borin sameiginlega«. Í lánasamningnum við Breta segir að Íslandi beri að bæta breska tryggingasjóðnum »kostnað sem þegar er fallinn til og mun falla til«. Samsvarandi ákvæði er að finna í hollenska samningnum. Kostnaðurinn er ekki skilgreindur nánar en ekki verður annað skilið en Ísland ber allan kostnað landanna þriggja við úrlausn þessarar deilu. Hann hlýtur að hlaupa á hundruðum milljóna króna miðað við þá lögfræðivinnu, ferðalög og fundi út um alla Evrópu sem Icesave-deilurnar hafa valdið. Það ætti að vera krafa Íslands að hvert land beri eigin kostnað.

 

Greiðslugeta Íslands óljós
Greinargerð frumvarpsins fylgir snubbótt greining á greiðslugetu Íslands. Þar er gert ráð fyrir að fari allt á versta veg verði skuldabyrði vegna Icesave 26% af vergri landsframleiðslu (VLF) árið 2016. Greiningin gerir ráð fyrir að árlegur vöxtur VLF frá 2009 til 2016 verði 4,6% sem er vægast sagt mjög bjartsýnt mat. Engin gjaldeyrisáhætta er tekin með í reikninginn heldur reiknað með stöðugu gengi krónunnar allan þennan tíma. Við höfum sett saman raunhæfari áætlun sem birt er í fylgiskjali á vefsíðunni risk.lse.ac.uk/icesave um þróun VLF og gengis og þá fer skuldabyrðin auðveldlega upp í 47% af VLF og ef neyðarlögin halda ekki í 68%, þ.e. rúmlega helmingi meira en verstu áætlanir í greinargerðinni gera ráð fyrir. Þá á enn eftir að skoða aðrar skuldir ríkissjóðs en þær stefna í 76% af VLF í lok þessa árs ef frá eru talin lánið frá Alþjóða gjaldeyrissjóðnum og áætlað eiginfjárframlag til nýju bankanna.

Í greinargerðinni er skuldastaða Íslands borin saman við tíu ríkustu þjóðir G20-landanna og ályktað að »skuldastaða ríkissjóðs [sé] vel viðunandi«. Hér er verið að bera Ísland saman við milljónaþjóðir með gríðarlegar auðlindir, pólitísk ítök á alþjóðavettvangi, aðgang að ódýru lánsfjármagni og skuldir í eigin gjaldmiðlum sem eru gjaldgengir á alþjóðamörkuðum - allt þjóðir sem hafa komist hjá kerfishruni og njóta trausts hjá viðskiptaþjóðum sínum. Þessi samanburður er marklaus.

Það verður að krefjast þess að greiðslubyrðin sé skoðuð út frá þeim hagstærðum sem ríkja í landinu í fiskveiðum, raforkusölu til stóriðju, ferðaþjónustu, innflutningi, velferðarkerfinu og skuldastöðu ríkis og þjóðar. Niðurstöður slíkrar greiningar þarf að kynna Alþingi og þjóðinni í stað þeirrar ónákvæmu myndar sem gefin er í greinargerðinni.

 

Höfnun Alþingis eina leiðin
Íslensku samninganefndinni bar skylda til að tefla fram öllum þeim rökum sem studdu málstað landsins. Af málflutningi og fylgiskjölum verður ekki séð að svo hafi verið. Svo illa hefur tekist til að samninganefndin hefur meira að segja aukið skuldbindingar landsins um tugi milljarða króna. Greining á greiðsluþoli Íslands sem fylgir frumvarpinu sýnir að líkur á þjóðargjaldþroti eru enn óljósar en þó mun meiri er yfirvöld vilja vera láta.

Hugsanlega hlustuðu viðsemjendur ekki á rök samninganefndar Íslands heldur stilltu henni upp við vegg. En þá er óheiðarlegt að láta þess ekki getið í greinargerð samningsins. Formaður nefndarinnar heldur því fram að samningurinn sé »stórkostleg niðurstaða« og »leið út úr fátækt og ánauð«. Þjóðin á rétt á að vita sannleikann: Þessi samningur er hvorki réttlátur né sanngjarn. Honum verður að hafna og senda hæfari samninganefnd til fundar við Breta og Hollendinga.

Ítarlegar tilvísanir í lög, greinar og aðrar upplýsingar ásamt útreikningum er hægt að nálgast á vefsíðunni risk.lse.ac.uk/icesave".

 

Jón Daníelsson, London School of Economics
Kári Sigurðsson, Háskólinn í Reykjavík
Fylgiskjöl vegna icesave greinar
í Morgunblaðinu, 11 júlí, 2009:

(Smella á krækjur)

• Grein með tilvísunum
• Viðauki með útreikningum
• Excel skjal með útreikningum

---  --- ---

(Leturbreytingar eru á ábyrgð bloggarans)

 

Svo mörg voru þau orð hagfræðinganna Jóns Daníelssonar og Kára Sigurðssonar. Þarna eru gríðarlega alvarlegar ábendingar og viðvaranir sem nauðsynlegt er að gefa góðan gaum og íhuga vel.  Með greininni fylgir viðauki með útreikningum, bæði sem texti og Excel skjal. Þetta eru fagmannleg vinnubrögð.

Er einhver möguleiki á því að finna einhverja leið út úr þessum ógöngum sem við virðumst hafa komið okkur í með síendurteknum mistökum alla tíð frá hruninu?

Er ástæðan fyrir þessum mistökum m.a. sú að við notfærðum okkur ekki þekkingu og reynslu okkar færustu sérfræðinga í samningum við útlendinga og þaðan af síður erlendra sérfræðinga sem kunna til verka, heldur sendum hóp manna sem hafa litla sem enga reynslu af slíkum máum til að semja við hákarla stórþjóðanna? "Sendum knattspyrnufélagið Gróttu til að spila við Manchester United".

 

Alþingismenn og ráðherrar:  

Ábyrgð ykkar er mikil. Hættið að rífast eins og  krakkar, reynið heldur að vinna saman að lausn þessa alvarlega máls. Flanið ekki að neinu. Alls ekki má taka neina áhættu. Notfærið ykkur menntun og reynslu okkar allra hæfustu sérfræðinga og samningamanna. Sendið ekki aðra á fund erlendu hörkutólanna.  Notið menn sem hafa fullkomið vald á enskri tungu og kunna til verka, jafnvel erlenda sérfræðinga ef með þarf.

 

Tillaga um lausn:

Hvernig væri að Alþingi Íslendinga samþykkti Icesave samningsdrögin með nauðsynlegum fyrirvörum til að tryggja hagsmuni okkar eins og kostur er, og taka þá tillit til þeirra ábendinga sem komið hafa fram, m.a í grein Jóns og Kára. Að minnsta kosti eins og í lið 5: "Til að verja stöðu Íslands næstu árin væri það lykilatriði að binda afborganir og/eða vexti af Icesave-samningnum við verga landsframleiðslu eða útflutningsverðmæti". 

Ef við samþykkjum samninginn á þann hátt er ólíklegt að allt yrði vitlaust, eins og hætta er á að gerðist ef við höfnum honum algerlega. Í mesta lagi kæmi fýlusvipur á Englendinga og Hollendinga.

Alþingi hlýtur að vera heimilt að samþykkja samninginn með fyrirvörum. Annað er fjarstæðukennt.

 

 

Wolfram-Alpha ofurtölvan sem þú getur rætt við á mannamáli á netinu !

Flestir muna eftir kvikmyndinni Space Odyssey 2001 sem Stanley Kubrick leikstýrði og gerð var eftir sögu Sir Arthur Clarke. Munið þið eftir ofurtölvunni HAL 9000 sem vissi bókstaflega allt og hægt var að ræða við á mannamáli?

Nú er svipað fyrirbæri að fæðast og kallast Wolfram Alpha. Það er eiginlega ómögulegt að lýsa þessu fyrirbæri svo vel sé og því miklu betra að kynnast því með því að heimsækja www.wolframalpha.com.

Best er að byrja á að opna krækjuna Stephen´s Wolfram Intro og fylgjast með kynningunni sem þar fer fram. Það tekur smá stund að hlaða kynninguna inn, en það er vel þess virði að bíða. Ef tengingin er hæg, þá getur borgað sig að leyfa kynningunni að hlaðast inn og síðan setja hana í gang aftur með takkanum neðst til vinstri.

Af vefsíðunni www.wolframalpha.com: 
Wolfram|Alpha's long-term goal is to make all systematic knowledge immediately computable and accessible to everyone. We aim to collect and curate all objective data; implement every known model, method, and algorithm; and make it possible to compute whatever can be computed about anything. Our goal is to build on the achievements of science and other systematizations of knowledge to provide a single source that can be relied on by everyone for definitive answers to factual queries.
Lesa meira hér...

Wolfram Alpha er nánast glænýtt og enn í þróun. Enn eru nokkrir hnökrar, en kerfið á örugglega eftir að snarbatna á næstunni.

(Það er kannski ekki ofurtölva í venjulegum skilningi sem hýsir Wolfram Alfa, en kerfið er að minnsta kosti ofur snjallt).

Stephen Wolfram fjallar um WolframAlpha verkefnið  í þessu myndbandi sem tekið er upp í Harvard háskólanum:

 

 

Þetta er langur fyrirlestur hjá Harvard. Ef tengingin er hæg, þá hjálpar stundum sú brella að smella á takkann [||] neðst il vinstri, fá sér kaffisopa, og smella síðan á [>] nokkrum mínútum síðar. Myndskeiðið hefur hlaðist inn meðan kaffið er sopið

 

Styttri útgáfa af myndbandinu er hér.

 

 

 

 

Ítarefni:

 

Um Stephen Wolfram

 

Heimasíða Stephen Wolfram

 

Wikipedia um Stephen Wolfram

 

Wolfram bloggið...

 

 

Hefur sjávarborð verið að hækka hraðar og hraðar undanfarið? Nei, alls ekki...

Stundum þykist maður greina eitthvað óvenjulegt í náttúrunni. Oft er um hreina tilviljun að ræða, en stundum er forvitnin vakin og þá staldrar maður við og fer að velta hlutunum fyrir sér...

(Uppfært 17. júlí: Sjá athugasemdir # 39  og 49). 

Þessi pistill er helgaður breytingum í sjávarstöðu. Augun beinast bæði að breytingum allra síðustu ára, en þá virðist sem hægt hafi á hækkun sjávarborðs, svo og breytingum síðustu aldar, en þar má vel greina áratuga langa sveiflu sem vel gæti passað við sólsveifluna, svo fjarstæðukennt sem það nú er.

Skoðum fyrst ferilinn hér fyrir neðan þar sem má sjá breytingar í sjávarstöðu frá 1993. Þetta eru mælingar gerðar með hjálp gervihnatta. Meðalhraði hækkunar er gefinn upp 3,2 mm á ári (+/- 0,4 mm skekkjumörk).  Ekki er hægt að greina að hraði hækkunar (hröðunin) hafi verið að aukast á þessum tíma, en hvað er að gerast frá árinu 2007?  Er að hægja á hækkun sjávarborðs? Hvernig stendur á þessu?   Líklega er þetta bara tilviljunarkennt frávik og ástæðulaust að hugsa meira um það...

Sjá vefsíðuna University of Colorado Boulder - Sea Level Change þar sem fjallað er um þessar mælingar.

 

Gervihnattamælingar. Engin hröðun merkjanleg.
Hummm...   Hefur hægt á hækkun síðustu 2-3- ár?    Sjá hér.

 

 Síðustu 130 ár. Meðalhraði hækkunar 1,8 mm/ári (18 cm á öld). Sjá hér.

 

 

 

Frá lokum síðustu ísaldar. Takið eftir gríðarlegum hraða á hækkun sjávarborðs fyrir rúmlega 10.000 árum. Eftir það hægir verulega á hækkuninni og síðustu árþúsundin hefur hækkunin verið nokkuð stöðug, þ.e. ekki verulega frábrugðin því sem er í dag. Sjá hér.

 

 

Síðustu árþúsundin, eða nútímann (holocene) má sjá betur á þessari mynd.
Sjávarborð hefur verið að rísa frá því ísöldinni lauk fyrir um 10.000 árum. Enn er þessi hækkun í gangi. Sjá hér.

 

 

Ef við horfum 500 milljón á aftur í tímann þá sjáum við hve sveiflur í sjávarstöðu hafa verið gríðarlegar. (Hér er lárétti skalinn öfugur miðað við fyrri myndir). Sjávarborð hefur samkvæmt þessu verið allt að 400 metrum hærra en í dag!  Sjá hér.

 

 

 --- --- ---

Fróðleg grein S.J. Holgate í Geophysical Reserch Letters 4. jan. 2007 On the decadal rates of sea level change during the twentieth century 

Þar stendur eftirfarandi m.a:

"The rate of sea level change was found to be larger in the early
part of last century (2.03 ± 0.35 mm/yr 1904–1953),
in comparison with the latter part (1.45 ± 0.34 mm/yr 1954–2003) ".

 

Mynd úr greininni

Sem sagt, sjávarborð hækkaði hraðar á fyrri hluta síðustu aldar en á síðari hluta aldarinnar samkvæmt Dr. Simon Holgate! 

 

Hverju á maður að trúa?

Sjá einnig veggspjaldið hér.

 

Hver er svo niðurstaðan:

Þvert á það sem við höfum verið að lesa um í fréttamiðlum þá eru engin merki þess að sjávarborð hafi verið að hækka mikið hraðar undanfarin ár en verið hefur undanfarna áratugi. 

Við vitum reyndar einnig að hitastig sjávar hefur ekki verið að hækka a.m.k. síðastliðin 6 ár. Sjá hér.

Við vitum það einnig að hitastig lofthjúps jarðar hefur ekki hækkað síðastliðin 7 ár. Sjá hér.

Við vitum einnig að heildar hafísmagn á norður og suðurhveli hefur varla verið að minnka marktækt. Sjá hér og hér.

 

Er þetta ekki allt saman þvert á það sem við lesum nánast daglega um í fréttamiðlum?  Hvers vegna?  

 

Svona er nú raunveruleikinn samkvæmt mælingum færustu vísindamanna...

 

 

Að lokum: Er þetta tilviljun:

 

 

Blái ferillinn er árleg breyting í sjávarstöðu alla síðustu öld, sem sveiflast um ca 2mm á ári.  Sjá hér.

Græni ferillinn sýnir sólsveifluna á sama tíma.

 

Sjá einnig mynd 2 hér á vefsíðu Dr. Nir Shaviv. Myndin er birt hér fyrir neðan ásamt skýringatextanum. Svarti ferillinn er árleg breyting í sjávarstöðu í mm, og rauði ferillinn er breyting á heildarútgeislun sólar.  Er þetta ekki ekki alveg makalaust? 

 

 

fig 2: Sea Level vs. Solar Activity.
   Sea level change rate over the 20th century is based on 24 tide gauges previously chosen by Douglas [1997] for the stringent criteria they satisfy (solid line, with 1-σ statistical error range denoted with the shaded region).
   The rates are compared with the total solar irradiance variations Lean [2000] (dashed line, with the secular trends removed).
   Note that unlike other calculations of the sea level change rate, this analysis was done by first differentiating individual station data and then adding the different stations. This can give rise to spurious long term trends (which are not important here), but ensure that there are no spurious jumps from gaps in station data. The data is then 1-2-1 averaged to remove annual noise. Note also that before 1920 or after 1995, there are about 10 stations or less such that the uncertainties increase. 

 

Kannski bara skemmtileg tilviljun. Hver veit? Það er nefnilega svo margt skrítið í kýrhausnum, eða þannig...

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• grl_church_white_2006_024826.pdf

Gróðurhúsaáhrifin dásamlegu...

Gróðurhúsaáhrifin eru mikil blessun fyrir okkur jarðarbúa, menn dýr og gróður. Því verður varla á móti mælt. Pistillinn er helgaður þessu magnaða fyrirbæri og það skoðað frá ýmsum hliðum.

Hvernig væri lífið á jörðinni án gróðurhúsaáhrifanna? Því er fljótsvarað: Það væri ömurlegt.

Ömurlegt? Kannski er það ekki rétta orðið, því líklega væri réttara að segja að án gróðurhúsaáhrifanna væri ekkert líf á jörðinni. Að minnsta kosti ekkert í líkingu við það líf sem við þekkjum. Hvers vegna? Jú, vegna þess að án þessara dásamlegu gróðurhúsaáhrifa væri meðalhiti jarðar -18°C í stað þess að vera +15°C eins og hann er. Það ríkti sem sagt hörkufrost á jörðinni og fimbulkuldi. Meðalhitinn væri 33°C lægri en hann er í dag. 

Hvernig vitum við þetta? Jú það er tiltölulega auðvelt að reikna út hver lofthiti jarðar væri án gróðurhúsaáhrifanna og einnig hitastigið á reikistjörnunum, eins og rauði ferillinn sýnir.

Gróðurhúsaáhrifin á Venus eru gríðarleg, miðlungs mikil á Jörðinni og heldur minni á Mars.

 

Rauði ferillinn sýnir útreiknað hitastig á nokkrum reikistjörnum eða tunglum þeirra.
Bláu punktarnir sýna raunverulegt hitastig eins og menn þykjast hafa mælt það.
Grænu lóðréttu strikin sýna hitahækkun vegna gróðurhúsaáhrifa.
Lengdin á græna strikinu við Jörðina ætti því að vera 33°C, þ.e. frá -18°C til +15°C. Á Mars er hitahækkunin aðeins um 5°C, en gríðarleg á Venusi.

Tölur um raunverulegt hitastig á reikistjörnunum er nokkuð á reiki, enda erfitt að koma við mælum á sama hátt og á jörðinni. Þess vegna má ekki taka tölurnar sem koma fram á myndinni of bókstaflega, en þær gefa þó sæmilega vísbendingu um raunveruleikann.

 

 

Góð grein um Svarthlutargeislun (Black Body Radiation og lögmál Stefan Boltzman), sem ákvarðar rauða ferilinn á myndinni, er hér á Stjörnufræðivefnum. 

 

Gróðurhúsaáhrifin gera jörðina lifvænlega. Við skulum því hugsa hlýlega til þeirra, sérstaklega á mildum sumardögum eins og við njótum um þessar mundir .

 

Hafísinn yfir meðaltali áranna 1979-2007 í apríl-maí.

 

Hafísinn á norðurslóðum var í apríl-maí aðeins yfir meðaltali áranna 1979-2007 eins og sjá má á ferlinum hér fyrir ofan. (Pistillinn er skrifaður 14. júní).

Er hafísinn þar farinn að aukast aftur? Hvert stefnir rauði ferillinn?

Spennandi verður að fylgjast með þróuninni næstu mánuði og ár.  Takið eftir dagsetningunni sem er neðst til vinstri á myndinni. Myndin ætti að uppfærast daglega.

 

Ferillinn er frá Arctic ROOS. Nansen Environmental & Remote Sensing Center í Noregi.

 

Nýjar fréttir af Svensmark tilrauninni hjá CERN í Sviss...

 

Flestir kannast við kenningar danska vísindamannsins Dr. Henriks Svensmark prófessors varðandi hugsanleg áhrif geimgeisla á skýjafar og þar með áhrif á hitafar lofthjúpsins. Þessi kenning hefur vaðldið nokkrum titringi í vísindaheiminum. Hjá rannsóknarstofnuninni CERN eru menn á fullu að undirbúa rándýra tilraun þar sem reynt verður að komast að raun um hvort þessi kenning eigi við rök að styðjast. Tilraunin kallast CLOUD (Clouds Leaving OUtdoor Droplets).

Þær fréttir voru að berast að þokuhylkið stóra þar sem hægt verður að líkja eftir aðstæðum í lofthjúpnum er komið. Líkt verður eftir geimgeislum með orkumiklum öreindahraðli. Þessi tímamót eru áfangi eftir þriggja ára rannsóknar og þróunarstarf við undirbúning tilraunarinnar.

Sjá fróðlega umfjöllun um þennan áfanga á vefsíðu CERN: On Cloud nine. Þar er m.a. smá vídóklippa.

 

Fyrir fáeinum dögum hélt Jasper Kirkby hjá CERN erindi. Í kynningu erindisins segir:

 

The current understanding of climate change in the industrial age is that it
is predominantly caused by anthropogenic greenhouse gases, with
relatively small natural contributions due to solar irradiance and volcanoes.
However, palaeoclimatic reconstructions show that the climate has
frequently varied on 100-year time scales during the Holocene (last 10 kyr)
by amounts comparable to the present warming - and yet the mechanism or
mechanisms are not understood. Some of these reconstructions show clear
associations with solar variability, which is recorded in the light
radio-isotope archives that measure past variations of cosmic ray intensity.
However, despite the increasing evidence of its importance, solar-climate
variability is likely to remain controversial until a physical mechanism is
established.

Estimated changes of solar irradiance on these time scales appear to be too
small to account for the climate observations. This raises the question of
whether cosmic rays may directly affect the climate, providing an effective
indirect solar forcing mechanism. Indeed recent satellite observations -
although disputed - suggest that cosmic rays may affect clouds. This talk
presents an overview of the palaeoclimatic evidence for solar/cosmic ray
forcing of the climate, and reviews the possible physical mechanisms.
These will be investigated in the CLOUD experiment which begins to take
data at the CERN PS later this year.

 

Glærur sem Kirkby notaði eru hér. Það er að finna mjög mikinn fróðleik.

Hægt er að hlusta og horfa á erindið með því að smella hér.

Löng grein eftir Jasper Kirkby Cosmic Rays and Climate er hér.

Hér er lýsing á verkefninu. Þetta er m.a. listi yfir þær stofnanir sem koma að verkinu, tímaáætlun, kostnaðaráætlanir og áætlanir um fjölda starfsmanna sem vinna munu að verkefninu. Þetta skjal er  frá árinu 2006 þegar smíði tækjabúnaðins var að hefjast.

 

Nú eru hjólin greinilega farin að snúast. Hvað skyldi koma út ú þessari tilraun hjá CERN? Mun hún renna stoðum undir kenningar Svensmark?  Ef svo fer, mun það þá skekja vísindaheiminn svo um munar?

Það er auðvitað allt of snemmt að vera með einhverjar getgátur, en hugsanlega verðum við einhvers fróðari á næsta ári.

 

Úr viðtali við Kirkby:

"I think the evidence for a link between reconstructions of past climate change and solar activity is too strong to ignore," explains Jasper Kirkby, Spokesperson for the CLOUD experiment. "There are a lot of observations showing that variations of the sun seem to be affecting the climate, but we don’t yet know what the mechanism for this is."

 

"The aim of CLOUD is to understand whether or not cosmic rays can affect clouds and climate, by studying the microphysical interactions of cosmic rays with aerosols, cloud droplets and ice particles." This is one of the possible mechanisms for solar-climate variability since the solar wind – the stream of charged particles ejected from the sun – varies over time and affects the intensity of the cosmic rays that reach the Earth.

 

"The whole process is well understood except for whether or not cosmic rays do indeed affect clouds. If that process can be established then I think solar-climate variability will very rapidly change from being a controversial subject to one with a lot of respectability. If, on the other hand, we rule out the process then this will allow us to focus on other mechanisms that might be causing the link."

 

 

Sjá umfjöllun um kenninguna í bloggpistlinum frá 7. feb. 2007:

Byltingarkennd kenning dansks vísindamanns skekur vísindaheiminn.

 

Smella tvisvar á mynd til að stækka.

 

 

Þessir háskólar og stofnanir standa að verkefninu:

University of Aarhus, Institute of Physics and Astronomy, Aarhus, Denmark

University of Bergen, Institute of Physics, Bergen, Norway

California Institute of Technology, Division of Chemistry and Chemical Engineering, Pasadena, USA

CERN, Geneva, Switzerland

Danish National Space Center, Copenhagen, Denmark

Finnish Meteorological Institute, Helsinki, Finland

Helsinki Institute of Physics, Helsinki, Finland

University of Helsinki, Laboratory of Aerosol and Environmental Physics, Helsinki, Finland

University of Kuopio, Department of Applied Physics, Kuopio, Finland

Lebedev Physical Institute, Solar and Cosmic Ray Research Laboratory, Moscow, Russia

University of Leeds, School of Earth and Environment, Leeds, United Kingdom

Leibniz Institute for Tropospheric Research, Leipzig, Germany

University of Mainz, Institute for Atmospheric Physics, Mainz, Germany

Max-Planck Institute for Nuclear Physics (MPIK), Heidelberg, Germany

University of Missouri-Rolla, Cloud and Aerosol Sciences Laboratory, Rolla, USA

State University of New York at Albany, Atmospheric Sciences Research Center, New York, USA

Paul Scherrer Institute, Laboratory of Atmospheric Chemistry, Switzerland

University of Reading, Department of Meteorology, Reading, United Kingdom

Rutherford Appleton Laboratory, Space Science & Particle Physics Depts., Chilton, United Kingdom

Tampere University of Technology, Department of Physics, Tampere, Finland

University of Vienna, Institute for Experimental Physics, Vienna, Austria

 

 

Nýr 30 ára hitaferill: Hvers vegna er þetta hik á hnatthlýnuninni?

 

Ferillinn hér fyrir ofan sýnir breytingu á hitastigi lofthjúps jarðar síðastliðin 30 ár, eða frá því er mælingar hófust með gervihnöttum. Myndin er frá vefsíðu Dr. Roy Spencer loftslagsfræðings og nær ferillinn til loka maímánaðar.

 

Ef maður skoðar þennan feril þá virðist sem eftirfarandi blasi við:

 

1) Ekkert hefur hlýnað síðan árið 2002.

2) Síðan 2007 virðist jafnvel vera tilhneiging til kólnunar.

3) Það þarf ekki mikið að gerast til að lofthitinn nái sömu gildum og fyrir um 30 árum. Takið eftir að viðmiðunin (lárétta línan 0,0) er meðaltal áranna 1979-1998.

4) Náttúrulegar skammtímasveiflur eru verulegar, eins og t.d. af völdum Mt. Pinatubo 1991 og El Nino í Kyrrahafinu 1998.

5) La Nina í Kyrrahafinu 2008 orsakaði skammtíma niðursveiflu. La Nina er gengið til baka (ENSO neutral), en samt er tilhneigingin niðurávið.

 

Auðvitað er varasamt að draga of miklar ályktanir af því sem hefur verið að gerast undanfarin tvö ár, en þegar árin eru orðin sjö fara augnalokin óneitanlega að opnast og maður fer að spyrja sig hvort eitthvað sé í bígerð...

Hver er líkleg þróun næstu ára? 

 

Er mikil eða lítil fylgni milli koltvísýrings og lofthita jarðar? Hvers vegna var magn CO2 gríðarlegt áður fyrr?

 

Svarti ferillinn sýnir styrk koltvísýrings í andrúmsloftinu síðastliðin 600 milljón ár. Eftirtektarvert er hve mikill hann hefur verið meirihluta tímans, þ.e. miklu meiri en í dag. Í dag er magnið um 380 ppm (um 4 mólekúl af hverjum 10.000), en fyrir um 550 milljón árum hefur styrkurinn verið um 20 sinnum meiri en fyrir upphaf iðnbyltingarinnar, en þá var styrkurinn um 280 ppm. Það má greina á ferlimum lengst til hægri.

Blái ferillinn sýnir hitastig lofthjúps jarðar.

 

Hvernig ætli standi á því að hitastigið er ekki í takt við magn koltvísýrings?

Hvers vegna rauk hitastig lofthjúpsins ekki upp úr öllu valdi?

Hvers vegna hefur styrkur  koltvísýrings (CO2) verið svona gríðarmikill?

Hvaða áhrif hafði þetta á lífríki jarðar?

 

 

Sjá þessa ritrýndu grein eftir Robert A Berner prófessor við Yale háskóla.

Geocarb III: A Revised Model of Atmospheric CO2 over Phanerozoic Time

http://earth.geology.yale.edu/~ajs/2001/Feb/qn020100182.pdf

http://www.ajsonline.org/cgi/content/abstract/301/2/182

Robert A. Berner and Zavareth Kothavala

Department of Geology and Geophysics, Yale University, New Haven, Connecticut 06520-8109

 

 

 

Myndin hér fyrir neðan er úr greininni.

RCO2 á lóðrétta ásnum er hlutfallslegt magn CO2 miðað við það sem er nú. "RCO2=The ratio of mass of CO2 at time t to that at present (t=0)".  Semsagt, magn CO2 hefur í jarðsögunni náð yfir 20 sinnum meira en að undanförnu, og yfirleitt verið verulega meiri, a.m.k. miðað við síðastliðin 600 milljón ár.

 

 

Hitaferillinn á efstu myndinni er samkvæmt Christopher R Scotese

---

 

Í fyrirsögn pistilsins spurði sá sem ekki veit:

Er mikil eða lítil fylgni milli koltvísýrings og lofthita jarðar? Hvers vegna var magn CO2 gríðarlegt áður fyrr?

 

 

Leyndardómur skýjanna í loftslagsbreytingum... Myndbönd.

 

 

"The Cloud Mystery is a scientific detective story".

 

Í þessari fróðlegu dönsku kvikmynd The Cloud Mystery er fjallað um hinar nýstárlegu kenningar Henriks Svensmark um mögulegar ástæður loftslagsbreytinga. Myndin er yfirleitt með ensku tali en dönskum texta. Stundum öfugt...  Myndin er frá árinu 2008.

Myndin er mjög vel gerð og auðskilin. Þeir sem ánægju hafa af undurfögrum myndum af himingeimnum verða ekki fyrir vonbrigðum.

The Cloud Mystery er frá DR - Danmarks Radio. Sjá hér.

Í myndinni koma fram nokkrir þekktir vísindamenn. Sjá hér. 

Um kenninguna. Sjá hér

 

Um þessa merkilegu kenningu er fjallað í bloggpistlinum frá 20. feb. 2007 Byltingarkennd kenning dansks vísindamanns skekur vísindaheiminn.  Þar er kenningin útskýrð á einfaldan hátt í eins konar "5 mínútna námskeiði". Einnig var bloggað um málið 1. janúar 2007 í pistlinum Merkileg tilraun: Geimgeislar, ský og loftslagsbreytingar.  Bloggarinn skrifaði reyndar fyrst um þessa kenningu fyrir 11 árum eða árið 1998, sjá hér og hér.

 

Hvað er eiginlega svona merkilegt við þessa "byltingarkenndu kenningu", spyr væntanlega einhver.

Skoðið myndina vinstra megin.

Rauði ferillin er geimgeislar, en styrkur þeirra mótast af breytilegri virkni sólar.

Blái ferillin er þéttleiki skýjahulunnar upp í 3,2 km hæð, skv. skýjamyndum úr gervihnöttum.

Takið eftir hve ótrúleg samsvörun er milli ferlanna.

Skýjahulan er breytileg eftir virkni sólar, og skýin virka sem gluggatjöld sem opnast örlítið þegar virkni sólar eykst, en lokast þegar virkni sólar minnkar.

Takið eftir hve mikil breyting í skýjahulu þetta er. Breytingin er um 2% sem getur breytt orkuinnstreymi sólar um 1,2 wött á fermetra, og það aðeins mælt yfir eina sólsveiflu, eða 11 ár. Nú þekkja menn nokkun vegin breytingu í styrk geimgeisla undanfarnar aldir. Hafi þeir haft viðlíka áhrif á skýjafar má  má áætla að það hafi breyst um 3% yfir frá lokum Litlu  ísaldar og orkuinnstreymið (forcing) um 2 W/m2 (wött á fermetra). Það væri í sjálfu sér nóg til að útskýra alla hækkun hitastigs frá Litlu ísöldinni til vorra daga. (Meira hér).

Að sjálfsögðu er þetta ennþá tilgáta, en samt ákveðnar vísbendingar.  Áhugavert í meira lagi

Er það tilviljun að ferlarnir falla svona vel saman?    Kannski og kannski ekki...   

Auðvitað á eftir að sannreyna þessa kenningu, en margir eru bjartsýnir. Það er full ástæða til að fylgjast með.  Sumir vísindamenn telja að mikið geti verið til í Svensmark kenningunni, en aðrir ekki. Það gerir svosem ekkert til, "The great thing about science is that it's self correcting" er haft eftir Carl Sagan.  Tilraun (SKY) sem lofar góðu hefur staðið yfir um árabil í Danmörku. CERN  er að undirbúa mikla tilraun (CLOUD) og er jafnvel von á niðurstöðum á næsta ári. Síðast en ekki síst er náttúran sjálf að gera mikla tilraun þessi árin. Virkni sólar er nefnilega að minnka, styrkur sólvindsins að minnka og geimgeislar að aukast. Skyldi skýjafarið einnig aukast?

 

Myndin fjallar ekki um hin svokölluðu gróðurhúsaáhrif, heldur um náttúrulegar sveiflur.

 

Í kynningu Danmarks Radio segir:

 

The film that inconveniently could turn the climate debate upside down.

The Cloud Mystery is a scientific detective story. It tells how a Danish scientist, Henrik Svensmark, through pioneering experiments in a basement in Copenhagen, solved the mystery of how supernova explosions in our Galaxy and variations in the Sun govern climate changes on the Earth.

Henrik Svensmark has discovered a new kind of aerial chemistry - triggered off by events in our galaxy - that determine the magnitude of clouds in our atmosphere. His discovery introduces a paradigm shift in meteorology. Now we have to re-evaluate the causes of global warming.

A film crew has for 10 years documented how Henrik Svensmark struggles the to find the physical evidence of a celestial climate driver. The film demonstrates that science can be a rough place to be if you are in opposition to the established “truth”.

The Cloud Mystery is aimed at a wide audience. Astonishing pictures from our Galaxy , the Sun and cloud formations are mixed with spectacular animations to simplify the science. Comments by astronomers, geologists and climate experts will convey their sense of adventure, and give scientific weight to the discoveries presented.

Lars Oxfeldt Mortensen has produced and directed a number of international acclaimed documentaries. He is the winner of numerous awards including CirCom Regional, Monte Carlo and Télé Science.

 

Góð vefsíða sem fjallar um myndina er: www.thecloudmystery.com
Þar er m.a fjallað um vísindamennina sem koma fram í myndinni.

 

 

( Hafi Sjónvarpið áhuga á þessari mynd frá Danmarks Radio þá er krækjan hér: DR International Sales.)

 

 Örstutt kynning á vísindamönnunum sem koma fram í myndinni. Nánar hér.

 

 

Dr. Henrik Svensmark prófessor er yfirmaður Centre for Sun-Climate Research, við DTU Space, Danmarks Tekniske Universitet. Hann er höfundur kenningarinnar um áhrif geimgeisla á hitafar jarðar, nokkuð sem kallast auðvitað Svensmark Effect.

Vefsíða: DTU Space.

 

 

Dr. Nir Shaviv prófessor við Hebrew University of Jerusalem. Hann er meðal annars þekktur fyrir kenningu sína varðandi ferðalag sólkerfis okkar um spíralarma Vetrarbrautarinnar og hugsanleg áhrif þess á hin miklu hlýskeið (hothouse) og kuldaskeið (icehouse) sem koma á um 150 milljón ára fresti.

Vefsíða: Hebrew University     Blogsíða: ScienceBits.com

 

 

Dr. Ján Veizer prófessor í  jarðfræði við University of Ottawa, Kanada. Hann er meðal fremstu vísindamanna á sínu sviði og gjörþekkir hina 4.500.000.000 ára sögu jarðarinnar.

Vefsíða: University of Ottawa

 

 

Dr. Eigil Friis-Christensen prófessor við Danmarks Tekniske Universiyet er forstöðumaður DTU Space. Árið 1991 uppgötvaði hann ásamt  Knud Lassen samband milli lengdar sólsveiflunnar og hitastigs lofthjúps jarðar.

Vefsíða: DTU Space

 

 

 

 

Dr. Eugene Parker prófessor Emeritus í eðlisfræði og stjarneðlisfræði við University of Chicago. Hann er etv. þekktastur fyrir að hafa sagt fyrir um sólvindinn árið 1958.

Vefsíða: The Bruce Medallist

 

 

 

Dr. Richard Turco prófessor í loftslagsfræðum við University of California Los Angeles (UCLA) og forstöðumaður umhverfsisstofnunar skólans. Hann hefur m.a. unnið við rannsóknir á skýjamyndun vegna flugumferðar

Vefsíða: UCLA

 

 

 

 

Dr. Paal Brekke er Norðmaður og stjarneðlisfræðingur sem m.a. unnið hefur á vegum SOHO verkefnis NASA. Auk þess starfar hann á vegum ESA, Evrópsku geimrannsóknarstofnunarinnar. Paal Brekke er  sérfræðingur í eðli okkar sönnu dagstjörnu, sólarinnar.

 

Vefsíða: Paal Brekke

 

Skoðaðu nú myndbandið vel og hlustaðu á hvað þessir virtu vísindamenn segja. Skrifaðu svo álit þitt í athugasemdirnar!

 Myndinni er skipt niður í 6 myndbönd þar sem YouTube á erfitt með að sýna hana í einu lagi. Það hentar ágætlega að skoða myndina í áföngum .

 Smá brella: Ef myndbandið hnökrar vegna þess að sambandið er hægvirkt, þá er best að setja það af stað og stöðva strax. Þá ætti það að hlaðast inn. Myndbandið er sett aftur af stað þegar rauða strikið neðst í myndfletinum er orðið sæmilega langt...

Vilji maður skoða myndbandið í fullri stærð, þá þarf að fara á viðkomandi YouTube síðu með því að smella á myndflötinn. Eftir það er hægt að láta myndina fylla út í skjáinn með tákninu sem er neðst til hægri.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Álit þitt...?

 

Hafísinn á norðurslóðum í meira lagi...

 

 

 

 

Á vefsíðu IARC-JAXA Information System er þessi mynd sem sýnir útbreiðslu hafíssins á norðurslóðum 7. maí 2009.

Rauði ferillinn er fyrir árið 2009. 

Nú í maí er meiri hafís heldur en í maímánuði árin 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007 og 2008.

"The latest value: 12,853,750 km² (May 7, 2009)", stendur við myndina á vefsíðu IARC-JAXA.

Brrrr...  kalt...

 

"The IARC-JAXA Information System (IJIS) is a geoinformatics facility for satellite image analysis and computational modeling/visualization in support of international collaboration in Arctic and global change research at the International Arctic Research Center in corporation with the Japan Aerospace Exploration Agency (JAXA)".

 

---

 

En hafísinn á suðurslóðum? Hvernig hefur hann verið að breytast síðastliðna 3 áratugi?

 

 

 

Sjá Climate4you: Sea Ice 

 

Þegar verðbólgan á Íslandi fór í 103%...

Frá ágúst 1982 til ágúst 1983, hækkaði vísitalan um 103%, en það þýðir að verðlag ríflega tvöfaldaðist á tólf mánuðum!

Á þessu eina ári rýrnaði peningaeign manns um helming. Sá sem átti peningaseðil í ágúst 1982 gat keypt helmingi minna fyrir hann í ágúst 1983.   1000 krónur urðu á einu ári jafn verðmætar og 500 krónur áður.  Að sjálfsögðu töpuðu margir gríðarlega miklu. Þeir sem höfðu t.d. nýlega selt íbúðarhúsnæði og voru að byggja eða kaupa nýtt töpuðu miklu. Jafnvel öllu eigin fé.

Fram að þessum tíma hækkuðu laun í takt við verðbólguna, en vorið 1983 var launavísitalan tekin úr sambandi en lánskjaravísitalan látin halda sér. Launin fryst en ekki lánin. Lánin ruku því upp úr öllu valdi en launin stóðu í stað. Fólk lenti auðvitað í miklum vandræðum  Þetta var mörgum mjög erfiður tími.

 

Bloggarinn stóð í húsbyggingu um þetta leyti. Reyndar hafði húsbyggingin þá staðið yfir í nokkur ár og átti eftir að standa í nokkur ár til viðbótar, því ekki var auðvelt að fá lán í bönkum. Menn byggðu því jafnóðum og þeir eignuðust pening. Vegna óðaverðbólgunnar var auðvitað skynsamlegra að kaupa nokkrar spýtur í hverjum mánuði en að leggja pening inn á banka.

 

Auðvitað var þetta erfiður tími og erfitt að láta enda ná saman. Gluggaumslögin hlóðust upp og var forgangsraðað um hver mánaðamót. Stundum varð maður að semja um að skipta greiðslu og gekk það yfirleitt vel.

 

Öll él birtir um síðir. Verbólgan hjaðnaði og smám saman komst lífið á réttan kjöl.  Aðalatriðið er að reyna að þrauka meðan á svona erfiðleikum stendur. Leita allra úrræða til að bjarga sér fyrir horn. Ástandið er auðvitað hvorki skemmtilegt né þægilegt meðan á svona kreppu stendur, en maður er furðu fljótur að gleyma því þegar það versta er yfirstaðið.

 

 

 

 

Vísindavefurinn: Hver var verðbólgan árið 1983? Gylfi Magnússon svarar spurningunni.

 

 

Er aldingarðurinn Eden fundinn í Göbekli Tepe? 11.000 ára fornminjar...

 

 

 

Fundist  hafa ótrúlega vel varðveittar rúmlega 11.000 ára gamlar fornminjar í Tyrklandi sem hafa valdið byltingu í hugmyndum okkar um þróun menningar. Sumir hafa tengt staðinn við munnmælasögur um Paradís, en staðurinn kemur heim og saman við frásagnir í Biblíunni. Fornminjarnar eru sem sagt frá um 9.000 f.Kr.

 

Til samanburðar eru pýramídarnir í Giza frá um  2.500 f.Kr. og Stonehenge frá um 3.000 f.Kr. Fornminjarnar í Göbekli Tepe eru frá þeim tíma er ísöldinni miklu var að ljúka, þ.e. frá steinöld áður en menn höfðu fundið upp hjólið.  Hvorki meira né minna en 7.000 árum eldra en pýramídarnir! Þarna hefur væntanlega verið mikið hof í miðjum aldingarði, þó svo að nú sé þarna gróðurlaust að mestu.

 

 

 

Eiga munnmælasögurnar um aldingarðinnn Eden uppruna sinn hér þar sem áður voru ósánir akrar og mikill gróður?  Sumir telja að svo geti verið og benda á að staðsetningin sé "rétt". Staðurinn er milli fljótanna Efrat og Tígris.

 

Í fyrstu Mósebók segir um aldingarðinn:

 

"Drottinn Guð plantaði aldingarð í Eden langt austur frá og setti þar manninn, sem hann hafði myndað. Og Drottinn Guð lét spretta af jörðinni alls konar tré, girnileg á að líta og góð af að eta, ásamt lífsins tré í miðjum garðinum og skilningstré góðs og ills."

 

Síðar fylgir nánari staðsetning á garðinum sem tengist fjórum stórfljótum:

 

"Fljót rann frá Eden til að vökva aldingarðinn, og þaðan kvíslaðist það og varð að fjórum stórám. Hin fyrsta heitir Píson; hún fellur um allt landið Havíla, þar sem gullið fæst.  Gull þess lands er hreint. Þar er bedólat og ónyxsteinn Önnur stóráin heitir Gíhon. Hún fellur um allt Kúsland. Þriðja stóráin heitir Kíddekel (Tígris). Hún fellur fyrir vestan Assýríu. Fjórða stóráin er Efrat. Þá tók Drottinn Guð manninn og setti hann í aldingarðinn Eden til að yrkja hann og gæta hans...."
 
Auðvitað eru þetta bara vangaveltur, en getur verið að munnmælasögur um aldingarð hafi lifað mann fram af manni um aldir alda? Þarna var mjög frjósamt og gnægð matar meðan menn stunduðu veiðar. Síðan reistu menn hof og fluttu saman í þorp og fóru að stunda landbúnað. Felldu tré og runna til að auðveldara væri að yrkja jörðina. Uppblástur hófst og Paradís var ekki lengur til staðar nema í munnmælum.

 

Klaus Schmidt, fornleifafræðingurinn sem stjórnar uppgreftinum, orðaði þetta eitthvað á þessa leið: "Þetta er ekki aldingarðurinn Eden, en hugsanlega hofið í garðinum".

Við uppgröftinn hefur komið í ljós að menn hafa lagt á sig ómælda vinnu fyrir 10.000 árum til að hylja þessar minjar með sandi og jarðvegi. Hvers vegna? Fjölmargar spurningar hafa vaknað og hugsanlega verður þeim aldrei svarað.
 

Getur verið að hér hafi verið Paradís jarðar meðan Ísland var hulið ísaldarjökli og úrkoma þá næg til að viðhalda gróðri og dýralífi á þessum slóðum? Síðan eftir að ísöld lauk fór að draga úr úrkomu, landið þornaði upp og gróður hvarf? Bloggarunum datt þetta sísona í hug...

 

 

 

Göbekli Tepe er syðst í Tyrklandi um 10 km frá bænum Urfa.

 

 

 

Takið eftir hve myndirnar eru vel gerðar og vel varðveittar. Svo virðist sem hofið hafi verið  viljandi grafið í sand fyrir 10.000 árum. Hvers vegna vita menn ekki.

 

 

 

Það er merkilegt til þess að hugsa að þetta hefur verið unnið með steináhöldum, því málma þekktu  menn auðvitað ekki á steinöld.

 

 

 

 Þannig hugsa menn sér að hofið hafi getað litið út. Aðeins er búið að grafa upp lítinn hluta svæðisins, en á yfirborðinu má sjá móta fyrir fleiri hringjum á hæðinni. Með jarðsjá hafa menn fundið ýmislegt neðanjarðar sem á eftir að grafa upp.

 

 

 

 Er þetta elsta myndastytta í heimi? Er hún 13.500 ára gömul?

 

 

 

 

Það var þessi gamli Kúrdi sem fann undarlega lagaðan stein sem varð kveikjan að uppgreftinum sem hófst 1994. Nánast ekkert sást á yfirborðinu og komu fornminjarnar ekki í ljós fyrr en farið var að grafa.

 

 

 

Þjóðverjinn Klaus Schmidt  hefur helgað sig uppgreftinum og stjórnar honum.

 

 

 

 

 

 

 

Fallegt myndband.

Langt og fróðlegt myndband sem bætt var við sept. 2015
https://www.youtube.com/watch?v=eHG9URGDt6s

 

Ítarefni:

Wikipedia: Göbekli Tepe

Smthsonian Magazine: Gobekli Tebe: The World's First Temple? 

Tom Knox í Daily Mail: Do these mysterious stones mark the site of the Garden of Eden?

Fortean Times: Gobekli Tape - Paradise Regained? Viðtal við Klaus Schmidt.

Professor A. Cihat: History of civilization began in Urfa Began in Urfa (Gobekli, Turkey).
13,500 Year Old Statue Amazes Archeologists Throughout The World.

Gobekli Tepe: Where Civilization Began?

Archaeology Magazine. Sandra Scham:   Turkey's 12,000-year-old stone circles were the spiritual center of a nomadic people

 

 

Göbekli Tepe þýðir á Tyrknesu: Upphækkaður nafli, eða naflahóll. Nafli heimsins?

 

Hve gömul er "menningin"?

 

Hvernig hjuggu menn til steinana og listaverkin á steinöld, án málmverkfæra?

 

Hvers vegna lögðu menn svona gríðarlega vinnu í að fela mannvirkin fyrir 10.000 árum?

 

 Ert þú ekki furðu lostinn?

 

 

 

 

Grein um Benedikt S. Benedikz - (Bendí) í The Times.

Frændi minn Benedikt Sigurður Benedikz bókavörður lést í Birmingham á Englandi 25. mars sl. Hann var ávallt kallaður Bendí af frændfólki sínu.

Benedikt fæddist 4. apríl 1932 í Reykjavík, sonur Eiríks Benedikz og Margaret Benedikz. Benedikt stundaði nám við háskólann í Oxford, Penbroke College, og lauk þaðan MA-prófi 1958. Hann hlaut Diploma in Librarianship við University College í Lundúnum 1959, fyrstur Íslendinga. Hann varð síðan dr. phil. frá háskólanum í Birmingham 1979.

Benedikt vann við háskólabókasafnið í Durham 1959-67 og var kennari við þann skóla. Hann var bókavörður við háskólann í Ulster 1968-71. Frá 1973 til starfsloka var hann bókavörður við háskólann í Birmingham og kenndi líka handritafræði. Benedikt var félagi í lærdómsfélögunum Society of Antiquaries og Royal Historical Society. Eftir hann liggja mörg rit, þýðingar og greinar.

Þegar Bendí var að alast upp dvaldist hann langdvölum hjá afa sínum Benedikt S. Þórarinssyni (1861-1940) kaupmanni,  bókasafnara, og heiðursdoktor frá Háskóla Íslands. Vafalaust má rekja hinn mikla bókaáhuga hans til þessara ára. Á heimili afa hans komu oft ýmsir þekktir menn og var furðulegt að heyra Bendí á fullorðinsaldri herma eftir þeim og hafa yfir heilu samræðurnar, enda minnið óbrigðult. Ýmis ævintýri sem hann hafði lesið sem barn kunni hann nánast utanbókar.

Þó að hann byggi í Englandi nærri allt sitt líf lét hann sér mjög annt um íslensk bóka- og handritasöfn og þá sérstaklega Benediktssafn, sem svo er kallað, hið mikla bókasafn sem afi hans gaf Háskóla Íslands áður en hann lést og er nú varðveitt sem sérsafn í Landsbókasafni. Benedikt sendi safni afa síns bækur, handrit og peninga.

Árið 1964 kvæntist Benedikt Phyllis Mary Laybourn (f. 1940) bókasafnsfræðingi. Börn þeirra eru Einar Kenneth (f. 1966, dó ungur), Anna Þórunn (f. 1969), Eyjólfur Kenneth (f. 1970). Barnabörnin eru fimm.

Bendí var einstakur maður gæddur óvenjulegum gáfum sem komu fram strax á barnsaldri.  Hann var eins og gangandi alfræðiorðabók. Bendí var frábær eftirherma og góður óperusöngvari.

Morgunblaðið: Andlát Benedikt S. Benedikz.

 

Fyrir fáeinum dögum (28. apríl) birtist í breska stórblaðinu The Times minningargrein um Bendí sem sýnir vel hve sérstakur hann var og mikils metinn. Greinin birtist hér fyrir neðan

 

 

From The Times

April 28, 2009

 

Benedikt Benedikz: librarian and Norse scholar

Benedikt Sigurdur Benedikz was born in Reykjavik in 1932, the eldest son of the diplomat and bibliophile Eirikur Benedikz. At the age of 12, when his father was appointed chargé d’affaires to the newly established Icelandic Legation in London, he moved to England, which remained his home for the rest of his life.

He was educated at Burford Grammar School, Pembroke College Oxford (where he also developed his talent as an operatic tenor) and University College London, where he took his diploma in librarianship in 1956. He was already a formidable linguist, always an asset in a librarian and often in other circumstances, too. His father once sent him round the eastern Mediterranean in a tramp steamer. Obliged to spend a night ashore in Turkey, Benedikz accepted hospitality in the tiny cell of an Orthodox monk, the only language they shared being Latin.

His first post was with Buckinghamshire County Library. In 1959 he was offered two positions — one in the chorus at Covent Garden and one in the university library at Durham. He chose the latter and here he met Phyllis Laybourn, also a librarian. They married in 1964, having spent part of their courtship cataloguing the collection of the See of Durham at Auckland Castle. There followed three years in charge of the humanities collections at the New University of Ulster and two teaching bibliography at Leeds Polytechnic. His final move, in 1973, was to the University of Birmingham, as head of special collections, where he remained until his retirement in 1995.

Benedikz was equally at home in a library, lecture room or cathedral cloister. His particular forte was in the field of acquisitions. Thousands of rare books and the papers of Charles Masterman, Oliver Lodge, Oswald Mosley and the Church Mission Society came to Birmingham during his tenure. He nurtured and developed the two “star” collections — the Avon and Chamberlain papers — maintaining excellent relations with the families who had donated them. He taught bibliography, palaeography and Old Norse, and he was consultant to the cathedral libraries of Lichfield and Worcester and the magnificent library of Bishop Hurd at Hartlebury Castle.

His scholarship was many-sided. He edited On the Novel, a festschrift presented to Walter Allen, in 1971, and published a string of papers on Icelandic history and literature, Byzantine studies, bibliography, modern political papers and medieval manuscripts.

The work that gave him most satisfaction was The Varangians of Byzantium. This book was a revision and substantial rewriting of a Væringja saga by Sigfús Blöndal, a history of the Byzantine mercenary regiment that included Norsemen. Blöndal had died before its publication in Reykjavik in 1954, which attracted little attention. In 1960 Blöndal’s widow invited Benedikz to produce an English edition. It was published by Cambridge in 1978 and has recently been issued in paperback. For this and other published work the university awarded Benedikz a doctorate in 1979. He was elected a Fellow of the Royal Historical Society in 1981 and Fellow of the Society of Antiquaries in 1985. In 1999 the University of Nottingham, in acknowledgment of the family’s gift of his father’s outstanding collection of Islandica, made him a member of their College of Benefactors. He became closely involved with Viking studies there and delivered the first of the biennial Fell-Benedikz lectures in 2000.

Genuine eccentrics are fast disappearing from academia but Ben Benedikz was certainly one of them. Before his arrival at Birmingham a colleague remarked of him: “Mr Benedikz always strikes me as the sort of person any self-respecting university library ought to have one of.” Snatches of grand opera would waft up and down the lift shaft and imitations of Churchill enlivened the reading room. He was a familiar figure every morning in the senior common room, laden with antiquarian book catalogues, picking up on the gossip and keeping the biscuit suppliers in business. A polymath in the tradition of Dr Johnson, whom he resembled both in build and intellect, he had an encyclopaedic knowledge of the most diverse facts. He was a walking Who’s Who of theologians, politicians and academics, alive or dead. Cataloguers rarely had to consult reference books, for he could tell them immediately the correct name of a monk on the remote island of Fulda, the author of a long-forgotten Victorian children’s novel or an obscure French dramatist. Occasionally the facts would become tangled. He once memorably confused Virginia Woolf’s Orlando with the children’s classic Orlando the Marmalade Cat.

He was not always at home with the more tedious aspects of library management, but his devotion to scholarship was never in doubt.

He is survived by his wife Phyllis, and their son and daughter.

Benedikt Benedikz, librarian and scholar, was born on April 4, 1932. He died on March 25, 2009, aged 76

 

 

 Bókamerki Eiríks Benedikz        

 

 Minningargreinin í Times er hér.

Evrópusambandið: Að hrökkva eða stökkva...

Benedikt Jóhannesson tryggingastærðfræðingur skrifaði mjög athyglisverða grein í Morgunblaðið 16. apríl. Bloggarinn telur þessa grein eiga brýnt erindi til allra og leyfir sér því að birta hana í heild hér fyrir neðan.

Í greininni kemur ótvírætt fram að nú sé mjög mikilvægt að vera fljótur að hugsa og taka ákvarðanir. Mikið er i húfi.

 

Benedikt spyr:  "Hvað gerist ef þjóðin sækir ekki um aðild að Evrópusambandinu?"

... og svarar:

   1.  Stórfyrirtæki flytja höfuðstöðvar sínar úr landi

   2.  Útlendingar þora ekki að fjárfesta á Íslandi

   3.  Fáir vilja lána Íslendingum peninga

   4.  Þeir sem vilja lána þjóðinni gera það gegn okurvöxtum

   5.  Atvinnuleysi, vaxtaokur og gjaldþrot verða viðvarandi

   6.  Þjóðin missir af Evrópulestinni næstu tíu ár

   7.  Íslendingar verða áfram fátæk þjóð í hafti

 

Greinin er mjög vel skrifuð og rökföst og óþarfi að hafa um hana fleiri orð. 

Vonandi verður grein Benedikts til þess að farið verði að ræða málin af alvöru. Það er ekki seinna vænna, hver sem niðurstaðan verður... Er svar Benedikts við spurningunni "Hvað gerist ef þjóðin sækir ekki um aðild að Evrópusambandinu?" rétt? Til þess að menn geti tekið afstöðu er nauðsynlegt að vita afdráttarlaust um kosti þess og galla að sækja um aðild.

(Leturbreytingar í greininni eru á ábyrgð bloggarans).

 --- --- ---

Benedikt Jóhannesson í Mbl 16. apríl 2006:

 

Stefna stjórnmálaflokkarnir að nýju hruni?

EFTIR nokkra daga verður kosið til Alþingis. Því miður virðist sem stjórnmálaflokkarnir geri sér enga grein fyrir því, að ef ekki er gripið til ráðstafana nú þegar er líklegt að yfir þjóðina dynji annað stóráfall og þjóðin verði um langa framtíð föst í fátæktargildru.

 

Erlendir loddarar tala um að Íslendingar eigi að gefa skít í umheiminn og neita að borga skuldir sínar. Margir virðast telja að slík leið sé vænleg. Enginn stjórnmálamaður talar um það að landið hefur misst lánstraustið og mun ekki endurvinna það fyrr en við sýnum að okkur er alvara með því að vinna með samfélagi þjóðanna.

 

Fjárhættuspil

Forráðamenn og eigendur bankanna lögðu mikið undir í útrásarveðmálinu. Þjóðin var sett að veði án þess að nokkur bæði hana leyfis. Gagnrýnisraddir voru fáar og þeir sem vöruðu við hættunni voru nánast taldir landráðamenn eða kjánar. Árum saman var bent á það að með sjálfstæðum gjaldmiðli væri gífurleg áhætta tekin. Krónan hefur lengi verið rangt skráð. Á velmegunarárunum var hún svo sterk að hér fylltist allt af jeppum og flatskjám, nú er hún svo veik að Austur-Evrópumenn vilja ekki lengur vinna fyrir þau laun sem hér bjóðast.

 

Atvinnuleysi eykst dag frá degi, gengi krónunnar hrapar, vextir eru miklu hærri hér á landi en í samkeppnislöndum og bankarnir eru vanmegnugir. Ríkið þarf að taka mjög há lán og fyrirsjáanlegt er að vaxtagreiðslur verða stór hluti af útgjöldum þess næstu árin. Í ljósi alls þessa er mikilvægt að leitað verði allra leiða til þess að bæta hag íslenskra heimila og fyrirtækja og koma jafnframt í veg fyrir að ástandið versni enn frá því sem nú er.

 

Almenningur á erfitt með að skilja hvert stefnir. Peningar eru hagkerfinu jafnnauðsynlegir og súrefni líkamanum. Nú vilja fáir lána þjóðinni peninga og þeir peningar sem fást eru þá á afarkjörum. Hin einfalda aðgerð »að hætta að borga skuldir óreiðumanna« hefur lamað hagkerfið allt. Í fréttum hefur komið fram að sterkt fyrirtæki eins og Landsvirkjun þarf að endurfjármagna lán innan tveggja ára. Tekst sú endurfjármögnun og verður það á vöxtum sem fyrirtækið ræður við? Hvaða stjórnmálamaður vill stefna framtíð þessa fyrirtækis í hættu?

 

Þjóðin geldur nú fyrir það dýru verði að hafa haldið í gjaldmiðil sem komið hefur heimilum og fyrirtækjum landsins í glötun og leitt til einangrunar. Ráðamenn skelltu áður skollaeyrum við aðvörunum. Ætla þeir að endurtaka leikinn núna?

 

Evran og Evrópusambandið

Með því að Ísland láti reyna á umsókn um aðild að Evrópusambandinu er líklegt að trú umheimsins á landinu vaxi á ný. Nú eru víðtæk höft í gjaldeyrisviðskiptum. Lánstraust íslenskra aðila er mjög lítið.

 

Íslensk fyrirtæki fá ekki afgreiddar vörur erlendis nema gegn staðgreiðslu og erlendir aðilar vilja ekki koma að fjármögnun íslenskra framkvæmda. Allt er ótryggt varðandi endurfjármögnun erlendra lána, eins og margir Íslendingar hafa fengið að reyna að undanförnu. Stór íslensk fyrirtæki íhuga nú, eða hafa þegar ákveðið, að flytja höfuðstöðvar sínar úr landi til þess að fá traustara rekstrarumhverfi. Ísland er nær vonlaus fjárfestingarkostur meðan ekki hefur verið mótuð nein framtíðarstefna í peningamálum og almennu efnahagsumhverfi. Þessu þarf að breyta og Íslendingar mega ekki hrekja bestu fyrirtæki landsins til útlanda. Nú er þörf á að fjölga störfum en ekki fækka.

 

Sveiflur á gengi krónunnar og hið mikla fall hennar hafa komið mjög illa við bæði almenning og fyrirtæki á Íslandi. Innganga í ES, þar sem stefnt yrði að þátttöku Íslands í evrópska myntsamstarfinu svo fljótt sem auðið er, myndi draga úr óvissu í efnahagsmálum.

 

Síðustu forvöð

Það er ekki bara fyrirsjáanlegt "seinna hrun" sem gerir það að verkum að brýnt er að sækja um aðild að ES. Mjög margt bendir til þess að ef ekki verður gengið til viðræðna þar um á næstu mánuðum geti þjóðin misst af lestinni í allmörg ár. Forsvarsmenn sambandsins hafa lýst því yfir að nú beri að hægja á stækkun þess. Þó er talið að Króatía eigi möguleika á því að komast inn í sambandið áður en lokað verður á inngöngu annarra um skeið og er talið líklegt að bærist umsókn frá Íslandi yrði hún afgreidd á sama tíma. Þetta er sérstaklega mikilvægt í ljósi þess að á seinni hluta árs 2009 verður Svíþjóð í forsvari í Evrópusambandinu, en líklegt verður að telja að Norðurlandaþjóð myndi styðja hratt umsóknarferli Íslands. Auk þess hefur stækkunarstjóri ES, Olli Rehn, lýst yfir miklum velvilja í garð Íslendinga og sagt að umsókn frá Íslandi yrði afgreidd hratt. Því er brýnt að hefja viðræður meðan viðmælendur hafa ríkan skilning á stöðu Íslands.

 

Sjávarútvegsstefna ES er til endurskoðunar og skal henni lokið fyrir árið 2012. Um leið og Íslendingar lýsa vilja til að hefja aðildarviðræður, verður þeim auðveldara að koma sjónarmiðum sínum um sjávarútvegsstefnuna að. Næsta endurskoðun verður ekki fyrr en árið 2022, þannig að stefnan sem nú verður mótuð mun gilda í 10 ár. Það er ábyrgðarhluti að Íslendingar sitji af sér tækifæri til þess að hafa áhrif í svo miklu hagsmunamáli.

Raunvextir á Íslandi eru nú 10-15% meðan nágrannalöndin hafa fikrað sig nær núllinu við hverja vaxtaákvörðun. Því er staða íslenskra fyrirtækja afar slæm gagnvart erlendum samkeppnisaðilum.

 

Skuldir ríkisins stefna nú í 1.500 milljarða króna. Hvert prósentustig í vöxtum jafngildir 15 milljörðum króna. Ef vaxtaálag lækkar um 3% við það að ganga í Evrópusambandið, eins og ráða má af kjörum lána til ES-ríkja sem eru nú í vanda, sparar það 45 milljarða króna vaxtagjöld á ári. Það er um það bil þriðjungur af fjárlagahalla þjóðarinnar. Hvort telja stjórnmálamenn skynsamlegra að taka upp evru og lækka vexti eða beita sársaukafullum niðurskurði ríkisútgjalda á enn fleiri sviðum en ella?

 

Ekki má gleyma því að í Evrópusambandinu eru okkar helstu bandalags- og vinaþjóðir sem Íslendingar hafa árum saman haft samstarf við innan Atlantshafsbandalagsins, EFTA og EES. Til samningaviðræðna við þessa aðila gengi þjóðin með fullri reisn, fullbúin að láta á það reyna hvað samningaviðræðurnar færðu henni. Það er ábyrgðarhluti að bíða með það, þegar við blasir að slíkt getur leitt til verri vaxtakjara, minni atvinnu, lakara lánstrausts og almennrar vantrúar á þjóðinni, einmitt á tímum þegar trausts er þörf.

 

Hvað gerist ef þjóðin sækir ekki um aðild að Evrópusambandinu?

 

   1.  Stórfyrirtæki flytja höfuðstöðvar sínar úr landi

 

   2.  Útlendingar þora ekki að fjárfesta á Íslandi

 

   3.  Fáir vilja lána Íslendingum peninga

 

   4.  Þeir sem vilja lána þjóðinni gera það gegn okurvöxtum

 

   5.  Atvinnuleysi, vaxtaokur og gjaldþrot verða viðvarandi

 

   6.  Þjóðin missir af Evrópulestinni næstu tíu ár

 

   7.  Íslendingar verða áfram fátæk þjóð í hafti

 

 

Samfylkingin er eini flokkurinn sem vill sækja um aðild að Evrópusambandinu án skilyrða. En loforð stjórnmálamanna hafa reynst haldlítil þegar á reynir. Aðrir flokkar draga lappirnar og setja þannig framtíð þjóðarinnar í stórhættu. Ólíklegt virðist að eftir kosningar verði sótt um aðild tafarlaust eins og þó er lífsnauðsyn.

 

Síðastliðið haust var aðstoð Alþjóðagjaldeyrissjóðsins eina haldreipi þjóðarinnar til skamms tíma. Sumir töldu að þjóðinni væri meiri sæmd að því að sökkva en grípa þann bjarghring. Sem betur fer var farið að viturra manna ráðum í því efni. Þeir sem hafna nú Evrópusambandsaðild hafa ekki bent á neina aðra leið úr rústum bankahrunsins.

 

Eina úrræði þjóðarinnar er að taka málin í sínar hendur og krefjast þess að stjórnmálamenn setji málið á dagskrá. Það geta menn gert með því að undirrita áskorun til stjórnvalda á vefsvæðinu   www.sammala.is   þar sem þeir taka saman höndum sem eru sammála um að ríkisstjórnin, sem tekur við völdum að loknum kosningum 25. apríl, eigi að hafa það eitt af sínum forgangsverkefnum að skilgreina samningsmarkmið og sækja um aðild að Evrópusambandinu.


>> Þeir sem hafna nú Evrópusambandsaðild hafa ekki bent á neina aðra leið úr rústum bankahrunsins.

 --- --- ---

 

Dr. Benedikt Jóhannesson tryggingastærðfræðingur stofnaði Talnakönnun árið 1984 og hefur stjórnað fyrirtækinu síðan. Árið 1988 var Talnakönnun breytt í hlutafélag og árið 2000 var Útgáfufélagið Heimur hf. stofnað. Benedikt hefur starfað sem ráðgjafi, einkum í tölfræðilegum og tryggingafræðilegum verkefnum. Hann hefur stýrt Vísbendingu öðru hvoru allt frá árinu 1995. Hann hefur einnig verið ritstjóri blaðsins Issues and Images og Skýja (ásamt Jóni G. Haukssyni).

 

Leiðari Morgunblaðins um grein Benedikts er hér.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Grein Benedikts Jóhannessonar

Höndin mikla í himingeimnum... Röntgenmynd?

 

 

 

Myndin hér að ofan hefur vakið nokkra athygli. Myndin líkist einna helst yfirnáttúrulegri hönd einhvers staðar á himnum uppi. Yfirnáttúrulegt eða náttúrulegt fyrirbæri?

Myndin er frá gervihnettinum Chandra og má lesa um hana  á vefsíðu Chandra X-Ray Observatory.

Lítil nifteindastjarna um 15 km í þvermál, svokallaður púlsar,  lýsir upp höndina sem er hvorki meira né minna en 1500 ljósár í þvermál.

Manus Dei? Auðvitað er þetta náttúrulegt fyrirbæri og bara tilviljun hve geimskýin líkjast hönd.   Röntgenmynd?  Vissulega  

Um Nifteindastjörnur - vettvang öfganna má lesa á Stjörnufræðivefnum.

 

Webcast of Chandra & B1509 During 100 Hours of Astronomy

 

Um Chandra X-Ray Observatory.... Einnig er fjallað um myndina.

 

 

 

 

Fjölmargar ótrúlegar myndir á nokkrum síðum hjá Chandra