Time tímaritið 13. sept: Norðvesturleiðin um heimskautasvæðið fær skipum! ---1937

 

 

Í tímaritinu Time 13. sept. eru fréttir af skipum sem sigldu norðvesturleiðina svokölluðu um hemiskautasvæðið. Annað skipanna sigldi í austurátt og hitt í vesturátt og mættust þau á miðri leið. Sjá fréttina hér.

 

Frétt Time er frá árinu 1937, en ekki 2008, en þá var einnig hlýtt á norðurslóðum. Losun manna á koltvísýringi var  þá aðeins lítið brot af því sem nú er. Kann einhver skýringu á þessu? Hefur leiðin verið fær undanfarið?

 

Úr Time 13. september 1937:

Last week this new, shorter Northwest Passage's navigability was dramatically demonstrated as Hudson Bay Company's Eastern Arctic Patrol Nascopie sounded her way through Bellot Strait. Snow shrouded the Arctic dusk as head on through the haze came the bow of another ship. Nascopie's Captain Thomas Smellie's incredulous hail got a booming reply from veteran Arctic Trader Patsy Klingenberg, from the deck of the Schooner Aklavik, eastbound to Baffin Island, and astonished Eskimo cheers from both crews echoed through the rock-bound channel. That night captains of both vessels described from their anchorages to Canadian Broadcasting Co. and NBC audiences their historic meeting. Hopeful for the growing trade of the North were residents and sponsors of Churchill that somehow Northwest Passage II would bring business, help redeem millions of dollars sunk in Canada's most northerly port. 

 

 

Aklavik

 

 

 Nascopie

 

 

Sjá einnig hér.

 

 

 

Berlinske Tidende árið 1945.  Fyrirsögnin gæti enn átt við.

"Skyndilegar loftslagsbreytingar við norðausturleiðina hafa áhrif á efnahag heimsins". Þetta gæti hafa staðið í Mogganum í dag.

(Smella þrisvar á myndina til að lesa greinina). 

Það er athyglisvert að í greininni kemur fram að hafísinn hefur minnkað um  1 milljón ferkílómetra á tímambilinu 1924-1944. Síðan kom hafísinn aftur eins og allir vita, en fór síðan að hopa aftur. Megum við ef til vill búast við að hann eigi eftir að koma aftur innan fárra ára?

Í þessum tveim greinum í Time og BT, sem skrifaðar eru fyrir miðja síðustu öld, beina menn sjónum sínum að norðvestur og norðaustur siglingaleiðunum sem virðast vera að opnast. Svipuð bjartsýni um nýjar siglingaleiðir og í dag ríkir þá. Hafísinn kom þó aftur. Hvers vegna eru allir búnir að gleyma þessu? Getum við dregið ályktun og lært af af reynslunni?

 

 

-

 

Mynd eftir gögnum frá HadCRU3  sýnir hitann á heimskautasvæðum (70N-90N) frá 1900-2008. Hvenær var hlýjast? Ferillinn er frá www.Climate4you.com, kaflinn Polar Temperature

 

 

 

Hafísinn 10. sept. 2008.  Smella þrisvar á mynd til að sjá stærri.

 

Frábær fyrirlestur undrabarns um fjórðu víddina, strengjafræði og tilraunirnar hjá CERN ... Myndband

Langar þig að vita hvers vegna menn leggja svona gríðarlega mikið á sig við öreindarannsóknir og eru tilbúnir að verja 500 milljörðum króna í vélbúnað sem 5000 vísindamenn munu koma að? Það hlýtur að vera eitthvað stórmerkilegt að gerst.

Er þetta eitthvað sem er ofar skilningi okkar  sem ekki eru öreindafræðingar? Er þetta eitthvað sem hlýtur að vera ómögulegt að skilja? Nei, ekki aldeilis.

Brian Greene er prófessor í eðlisfræði og stærðfræði við Columbia háskólann í Bandaríkjunum. Hann er einnig frábær fyrirlesari og á auðvelt með að segja frá þannig að allir skilji. Jafnvel ég og þú. Hann er einn þekktasti öreindafræðingur samtímans, en hann er sérfæðingur í svokallaðri strengjafræði. Undrabarn sem fór 12 ára gamalt í Columbia háskólann til að nema stærðfræði.

Í fyrirlestrinum á myndbandinu lýsir hann á auðskilinn hátt þeim örsmáa undraheimi  sem vísindamenn um allan heim eru að reyna að skyggnast inn í með hjálp öreindahraðalsins í CERN. Eftir aðeins fáeinar mínútur erum við mikils vísari um þennan heim þar sem víddirnar eru ekki aðeins þrjár, og jafnvel ekki fjórar, heldur tíu! 

Betri fyrirlesari en  Brian Greene er er líklega vandfundinn. Hann er þekktur fyrir að fræða almenning um fræðilega eðlisfræði, m.a. í sjónvarpsþáttum.

 Það væri frábært ef sjónvarpið tæki til sýninga eitthvað af þáttum hans.

 

 

Úr Wikipedia:

Brian Greene (fæddur 3. febrúar 1963) er eðlisfræðingur og einn þekktasti strengjafræðingur heims. Hann hefur verið prófessor við Columbia-háskóla síðan árið 1996. Greene, sem fæddur er í New York var undrabarn í stærðfræði. Hæfileikar hans voru slíkir, að 12 ára gamall hlaut hann einkakennslu hjá stærðfræðiprófessor við Columbia-háskóla þar sem hann hafði þegar farið langt fram úr allri framhaldsskólastærðfræði. Árið 1980 innritaðist Greene í Harvard-háskóla til að leggja stund á eðlisfræði og síðar nam hann við háskólann í Oxford á Englandi.

Bók hans The Elegant Universe: Superstrings, Hidden Dimensions, and the Quest for the Ultimate Theory var til þess fallinn að vekja áhuga á strengjakenningunni og M-kenningunni. Hún var útnefnd til Pulitzer verðlauna í flokki bóka sem ekki teljast til skáldsagna. Bókin varð síðar viðfangsefni sjónvarpsþátta á PBS sjónvarpstöðinni þar sem Greene var sögumaður. Seinni bók hans The Fabric of the Cosmos fjallar um tímarúm og eðli alheimsins.

Brian Greene hefur einnig komið að leiklist, t.a.m. var hann leikaranum John Lithgow til aðstoðar vísindalegan texta í sjónvarpsþáttaröðinni 3rd Rock from the Sun og kom einnig fram sem aukaleikari í myndinni Frequency. Nýverið var hann einnig til ráðgjafar við kvikmyndina Deja Vu sem fjallar um tímaflakk og inniheldur hugtök úr fræðilegri eðlisfræði.

 

 

Vísindavefurinn: 
Getur rúmið sem við hrærumst í haft fleiri víddir en þær þrjár sem við eigum að venjast?

 

Frábær myndbönd með Brian Greene:

The Elegant Universe
Þessa þætti væri gaman að sjá í sjónvarpinu, en þetta eru bara sýnishorn á vefsíðu Public Broadcasting Service (PBS).

 

Í fullri lengd er hægt að sjá á Google  The Elegant Universe - Part I Einsteins Universe

og  The Elegant Universe-Part.II-Strings Theory

 

 

(Ath. Á álagstímum eru oft miklir hnökrar í YouTube. Það hjálpar að setja SpeedBit Video Accelerator í tölvuna. Ókeypis hér).

Miklahvells-vélin og leitin að Guðseindinni hjá CERN

Tekst mönnum að skyggnast í hugskot skaparans? Tekst mönnum að líkja eftir skilyrðunum sem voru við Miklahvell fyrir 13,7 milljörðum ára þegar allt varð til úr engu á augabragði? Tekst mönnum að finna Higgs bóseindirna,  -öðru nafni Guðseindina? Tekst mönnum að finna hulduefni? Lítil svarthol? Hvað með ormagöng og annað forvitnilegt? ... ??? ... Mesti hiti í alheimi? Mesti kuldi í alheimi? Einn dýrasti vélbúnaður allra tíma! Stærsta og flóknasta vél allra tíma!  Hvað í ósköpunum er sterkeindasteðji? LHC?

Hugurinn fer á flug, enda ekki nema von. Nú er verið að ræsa öreindahraðalinn hjá CERN, (Centre Européen de Recherche Nucléaire), Evrópsku rannsóknamiðstöðinni í öreindafræði. Gamall draumur vísindamanna um allan heim er að rætast. 27 kílómetra hringur neðanjarðar, ekkert er til sparað.

Það sem er ef til vill undraverðast er hinn mikli drifkraftur þekkingarþarfar mannsins. Til að svala forvitninni sameinast menn frá öllum heimsálfum og smíða undrastóra vél sem notuð verður til að rannsaka smæstu fyrirbæri alheimsins. Vélin kostar rúmlega 500 milljarða króna, þannig að forvitnin hlýtur að vera mikil.

Er ekki virðingarvert þegar mannkynið sameinast um svona um svona framtak? Væri heimurinn ekki betri ef menn beindu kröftum sínum og hugviti til að fræðast í stað þess að drepa mann og annan með hugvitsamlegum morðtólum?

Hvort sem menn finna Guðseindina eða ekki, þá er víst að ávinningurinn af þessu verkefni verður gríðarlegur. Beinn og óbeinn. Sem dæmi má nefna að vefsíðutæknin er ættuð frá CERN. Við getum því þakkað CERN fyrir það sem vð teljum sjálfsagðan hlut. Án þessarar tækni væri bloggið ekki til. Margt annað á örugglega eftir að sjá dagsins ljós. Svo mikið er víst.

Í Spegli RÚV  9. sept. var mjög fróðlegt viðtal við Ágúst Valfells kjarnorkuverkfræðing og Gunnlaug Björnsson stjarneðlisfræðing. Hlusta má á viðtalið hér.

Engin hætta er á ferðum. Aðeins er verið að líkja eftir því sem gerist í náttúrinni sjálfri. Það sem heyrst hefur um hugsanlega hættu af svartholum sem kunna að myndast er bara bull.

 

Hvers vegna er Higgs eindin stundum kölluð Guðseind?
Higgs-eindin hefur það sameiginlegt með Guði að hafa aldrei sést þótt margir trúi því að hún sé til.

 

 
Það er Higgs eindin sem gefur efninu massa. Án hennar væru allir hlutir þyngdarlausir. Svo einfalt er það, eða þannig...
Þetta telja menn að minnsta kosti, en vita það ekki með vissu. Þess vegna eru menn að leita...

Þessi fræði eru á ystu mörkum mannlegrar þekkingar og því til mikils að vinna. Líklega er þetta með því flóknasta sem menn hafa tekið sér fyrir hendur. Það kom fram í viðtalinu við Gunnlaug Björnsson í RÚV að upplýsingamagnið sem streymir frá vélinni er svo gríðarlegt að engin ein tölva ræður við úrvinnsluna. Þess vegna eru tölvur og tölvuklasar um allan heim samstengir með háhraðaneti. Íslendingar leggja til eina tölvu í þetta net.

 

Sterkeind er öreind samsett úr kvörkum, sem haldið er saman með límeindum. Sterki kjarnakrafturinn hefur áhrif á sterkeindir. Flokkast í þungeindir og miðeindir.  Á ensku nefnast sterkeindir Hadron. Collider mætti nefna steðja, en hann lendir einmitt í árekstri við slaghamar eldsmiðsins. Hadron Collider má því kalla Sterkeindasteðja á íslensku. Orðið Hadron kemur aftur á móti úr grísku,  hadros = stór.  Ýmislegt á íslensku er á Wikipedia síðunni um Staðallíkanið svokallaða.

 

Myndbandið hér fyrir neðan gefur mjög góða hugmynd um þennan mikla vélbúnað, sem er 27 km langur hringur. Það er vel þess virði að skoða það. Sjón er sögu ríkari.  Og muna eftir að hlusta vel!

(Ath. Á álagstímum eru oft miklir hnökrar í YouTube. Það hjálpar að setja SpeedBit Video Accelerator í tölvuna. Ókeypis hér).

 

 

 

 

(Grein Morgunblaðsins 9. sept. 2008, bls. 15).

 

 

Dr. Guðni Sigurðsson kjarneðlisfræðingur starfaði um árabil við rannsóknir á öreindum hjá CERN:

 

 

 

 

 

 

 

Hér má sjá stærðina á  öreindahraðlinum sem er 27 km að ummáli.

 

 

 

 

 

 Krækjur:

 

 

Viðtal við Guðna var á Útvarpi Sögu 2. september. Það verður væntanlega aðgengilegt á hinum nýja og endurbætta Stjörnufræðivef innan skamms.Guðni er heiðursfélagi Stjörnuskoðunarfélags Seltjarnarness.

 

Gott myndband: David Shukman & BBC fjalla um LHC

 

Beint sjónvarp frá CERN

Búist er við gríðarlegu álagi þannig að ekki er víst að vefsjónvarpið virki ;-)

 

Vefmyndavélar: http://www.cyriak.co.uk/lhc/lhc-webcams.html

 

 

 

Í léttum dúr:

 

Kjarnorka á komandi tímum

(Uppfært 21. apríl 2020)

Fyrir rúmlega 70 árum, eða árið 1947,  kom út bók á íslensku sem nefnist Kjarnorka á komandi tímum. Bókin er 216 blaðsíður að lengd og merkilega yfirgripsmikil. Höfundur bókarinnar er David Dietz, sem hlaut Pulitzer verðlaunin árið 1937, en þýðandi Ágúst H. Bjarnason (1875-1952) sem var prófessor við heimspekideild Háskóla Íslands og tvisvar rektor. (Málverkið er eftir Ásgeir Bjarnþórsson og er gert árið 1944).

70 ár er óneitanlega langur tími. Hvað skyldu menn hafa verið að hugsa á árdögum kjarneðlisfræðinnar? Hvað hefur breyst á þessum tíma? Hvernig hefur mönnum tekist að hagnýta kjarnorkuna?

Í inngangsorðum þýðanda segir m.a:
"En þó höfundi sé einkar lagið að rita ljóst og skýrt og svo, að flestum meðalgreindum mönnum verði skiljanlegt, var efni bókarinnar svo nýtt og af alfaraleið, þar sem um nýjustu eðlis- og efnafræðirannsóknir er að ræða, að það var aðeins með hálfum hug að ég réðst í að þýða hana..."  

og síðar: "En því réðst ég í að þýða þessa bók, að ég þykist sannfærður um að kjarnorkurannsóknir þessar ráði ekki einungis aldahvörfum í allri heimsskoðun manna, heldur og í lífi þeirra á þessari jörð, og virðist nú allt undir því komið, hvernig mönnum tekst að hagnýta kjarnorkuna, til góðs eða ills, á komandi tímum; því með valdi sínu á henni má segja, að mennirnir séu orðnir sinnar eigin gæfu eða ógæfu smiðir".

 

Bókin skiptist í 15 kafla og hefst frásögnin árið 400 fyrir Krist þegar gríski heimspekingurinn Demokrítos hélt því fram að heimurinn væri ekki annað en tómt rúmið og ótölulegur fjöldi ósýnilegra frumeinda. Fleiri heimspekingar koma við sögu, svo sem Aristóteles, Epíkúros og Lúkretius (orti fræðiljóðið De Rerum Natura).  Þessi forna frumeindakenning Grikkja var ekki endurvakin fyrr en John Dalton gaf út bókina "Nýtt kerfi heimspekilegrar efnafræði" árið 1808.

Í bókinni fléttast saman frásögn af merkilegum kafla í sögu eðlisfræðinnar, og reyndar sögu mannkyns, og allítarleg kynning á kjarnvísindunum.  Í bókinni eru mörg kunnugleg nöfn. Sem dæmi má nefna vísindamennina (margir þeirra Nóbelsverðlaunahafar) Avogrado, Bernoulli, Joule, Mendeleev, Arrhenius, Röntgen, Becqurel, Curie, Rutherford, Bohr, Maxwell, Faraday, Hertz, Planck, Einstein, Compton, Wilson, Schrödinger, Heisenberg, Max Born, Geiger, Van de Graff,  de Broglie, Oppenheimer, Fermi, Hahn, Lise Meitner, Szilard, ....

Fjölmargir aðrir koma við sögu í bókinni. Fjallað er um uppbyggingu frumeindanna og hvernig vinna má orku með því að sundra úraníum 235, eða jafnvel með samruna vetnis í helíum eins og gerist í sólinni. Í eftirmála fær Albert Einstein orðið á nokkrum blaðsíðum í kafla sem ber yfirskriftina "Aðalvandamálið býr í hjörtum mannanna".

 

Mikið vatn hefur runnið til sjávar síðan þessi bók kom út fyrir hartnær mannsaldri. Það er merkilegt að sjá hve bókin er samt nútímaleg og hve snemma menn sáu fyrir sér kosti og galla við beislun kjarnorkunnar, bæði til góðs og ills, og sáu fyrir ýmis vandamál sem hafa ræst meira og minna. Það er gaman að lesa hve mikil bjartsýni ríkir þrátt fyrir þær ógnir sem menn sáu fyrir og þekktu vel af eigin raun, því örstutt var síðan kjarnorkusprengjum var varpað á Hiroshima og Nagasagi.

 

Hér fyrir neðan eru nokkrar myndir úr bókinni, en bókina prýða allmargar ljósmyndir og sautján teikningar.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Samrunaorka

Í kafla "XIV - Nýtt framtíðarviðhorf....179" er fjallað um samrunaorku, að breyta vetni í helíum, og vandamál sem menn eru enn þann dag í dag að glíma við.  Hér fyrir neðan eru nokkrar úrklippur úr þessum kafla bókarinnar sem kom út árið 1947.

Í dag, rúmum 60 árum eftir að bókin kom út, eru starfrækt 435 kjarnorkuver í 30 löndum, en fyrsta kjarnorkuverið sem framleiddi raforku fyrir dreifikerfið var reist árið 1954. Framleiðslugeta þeirra er 370.000 megawött, og framleiða þau um 16% af raforku sem notuð er í heiminum. Kárahnjúkavirkjun er 700 megawött og jafngildir þetta því um 530 slíkum virkjunum.

Kjarnorkuver eru keimlík jarðgufuvirkjunum, en varminn frá kjarnaofninum er notaður til að framleiða gufu sem snýr gufuhverflum. Í jargufuvirkjunum myndast gufan í iðrum jarðar. Hvað er það sem myndar varmann þar? Að miklu leyti er það kjarnorka!

Hugsanalestur á blogginu?

 

Er hægt að lesa hugsanir manns á bloggsíðu? Ekki?  Viltu prófa?

Lestu áfram, en skrollaðu hægt niður síðuna svo tími gefist fyrir hugsanalestur... ... ...

 - En áður sakar ekki að skoða hvað vísindamenn hafa verið að gera við hinn virta Berkeley háskóla í Kaliforníu:  "Mind Reading Computer Picks Your Card". Þar stendur meðal annars: "Researchers have linked images with individual brain patterns in a form of computer mind-reading. One researcher says it's like a magician who asks someone to pick a card from a pack, and then figures out which one it is".

 

 

 

 

 

Tóti töframaður er mættur til leiks.

 

Veldu eitt spil. Ekki smella á það, en geymdu það vel í huganun...

 

 

 

 

 

 

 

 

 
Skrollaðu hægt niður þegar þú hefur valið...

 

 

 

 

 

 

 

 

Hugsaðu stíft um spilið í 20 sekúndur meðan þú horfir á Tóta.

Nú fer hugsanalesturinn fram....  

Skrollaðu niður eftir um 20 sekúndur.

 

 

 

 

 

 

Tóti hefur fjarlægt spilið sem þú valdir! 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tókst Tóta að lesa hugsanir þínar?
Fer hrollur um þig?  Þú mátt prófa aftur ef þú þorir! 

 

Hvernig gekk?

 

Sjá "Mind Reading Computer Picks Your Card" og "Scientists build mind-reading computer"

Þegar ''íslensku'' Fálkarnir fengu gullið á Ólympíuleikunum 1920...

 

 

Það rifjast upp í dag þegar strákarnir okkar komu heim með silfrið, að árið 1920 fengu íslenskir strákar gullverðlaun á Ólympíuleikunum í íshokkí. Reyndar vestur-íslenskir og voru þeir frá Winnipeg.

Í Winnipeg-Falcons liðinu voru allir nema einn af íslensku bergi brotnir:

Sigurður Franklin "Frank" Fredrickson
Kristmundur N. "Chris" Friðfinnson
Magnús "Mike" Goodman
Halldór (Harold) "Slim" Haldorson
Konráð "Konnie" Johannesson
Jakob Walter "Wally" Byron
Róbert John "Bobby" Benson
Allan Charles "Huck" Woodman (Af enskum ættum)

 

 Gullverðlaunahafarnir á Ólympíuleikjunum 1920

Á efri myndinni eru þeir um borð í skipi á leið til Antverpen

 

 

Sjá grein frá árinu 2002 í Morgunblaðinu: "Fálkarnir um alla framtíð" 

Myndir af hetjunum:  Descriptions of the 1920 Falcons players from "Spalding's Athletic Library"

Wikipedia: Winnipeg Falcons 

 

Með stöðugan kökk í hálsinum

Gullmoli sólkerfisins er ótrúlega fallegur

 

 

 

Lengi hefur Jó tungl Júpiters verið í miklu uppáhaldi hjá mér. Varla er hægt að ímynda sér meiri fegurð en þar blasir við. Auðvitað hef ég ekki komið þangað sjálfur, en dáðst af ofurskýrum myndum af þessum hnetti. Þar er bragðarefurinn Loki Laufeyjarson í öllu sínu veldi meðal djásna sem hvergi eiga sína líka. Þarna er heimur í sköpun. Loki á stóran þátt í að móta landslagið á Jó. Loki er hvorki meira né minna en virkasta eldfjall sólkerfisins. 

Hvar er Loki á myndinni?  Loki er aðeins hægra megin miðju.  Hraunstraumurinn leynir sér ekki. Smellið þrisvar á hana til að sjá skýrari mynd. Á myndinni hér fyrir neðan má sjá gosstrókinn frá Loka.

Hvers vegna er Jó svona eldvirkur? Það er nálægin við Júpiter sem veldur eins konar flóð og fjöru áhrifum í jarðskorpunni. Hún er sífellt að þenjast út og dragast saman. Við það myndast gríðarmikill varmi sem leitar út.

Er Jó úr gulli? Maður gæti freistast til að halda það, svo mikil er fegurðin. Nei, guli liturinn stafar af brennisteini.  Gullið sækjum við aftur á móti til Kína. Að minnsta kosti silfur .

 

 Gosstrókurinn frá Loka

 

 Nærmynd af Loka

 

 Júpiter og tunglið Jó

 

 

Fyrir hálfri öld smíðaði ungur strákur einfaldan stjörnusjónauka. Efnið var meterslangur pappahólkur, gler fyrir fjarsýnisgleraugu um 5 cm í þvermál og lítið stækkunargler sem var um 1 cm í þvermál. Brennivíddirnar voru 100 cm og 2 cm þannig að sjónaukinn stækkaði 50 sinnum. Með honum mátti sjá nokkuð vel gígana á tunglinu og nokkur hinna fjölmörgu tungla Júpiters. Þar á meðal hefur Jó væntanlega verið. Júpiter leit út eins og skær stjarna en tunglin sem mjög daufar stjörnur. Ekki grunaði mig þá hve tungl Júpiters eru mikilfengleg, en eitthvað var það sem heillaði.

Það var undarleg tilfinning að sjá reikistjörnuna með tunglunum með þessum frumstæða kíki. Undarlegur fiðringur fór um strákinn. Slíkt gleymist ekki. Sami firðingur fer enn um hann þegar tindrandi stjörnuhimininn myndar himinhvelfinguna, Vetrarbrautin í öllu sínu veldi og norðurljósin dansandi. Því miður eiga ekki öll börn lengur kost á að upplifa slíkt. Ljósmengun borgarljósanna sér til þess.

Það er vel þess virði að fara í bíltúr með fjölslyldunni út fyrir borgina til að skoða stjörnuhimininn þegar stjörnubjart er. Það þarf ekki að vera sólskin til að njóta náttúrunnar.

 

 

 

 

Wikipedia segir okkur eftirfarandi um Loka Laufeyjarson:

Loki Laufeyjarson er afar fyrirferðarmikið goðmagn í norrænni goðafræði. Hann er sonur Laufeyjar og Fárbauta jötuns og er því af jötnaætt. Hann umgengst goðin mikið og blandaði eitt sinn blóði við Óðinn sjálfan. Loki eignaðist þrjú hræðileg afkvæmi með tröllkonunni Angurboðu en kona hans var önnur. Hún hét Sigyn og eignaðist Loki tvo syni með henni.

Í hinni norrænu goðafræði gegnir Loki því hlutverki sem í trúarbragðafræðum hefur verið kallað bragðarefur (á ensku trickster). Loki leikur á goðin, hrekkir þau, hegðar sér ósæmilega og brýtur þær reglur sem hafa áður verið settar af goðunum en slík hegðun er dæmigerð fyrir bragðarefi. Loki hefur þó þá sérstöðu að hann er oft illgjarn og sjaldan leiða hrekkir hans til nokkurra heilla, allra síst fyrir hann sjálfan, því goðin refsa honum oft harðlega fyrir það sem hann gerir.

Loki gat þrjú afkvæmi við tröllkonuna Angurboðu og eru þau hvert öðru hryllilegra. Miðgarðsormur, risaslangan sem lykur sig um Miðgarð, og Fenrisúlfur,risastór úlfur, eru báðir undan Loka og Angurboðu komnir og eru tvö helstu tortímingaröfl í norrænni goðafræði. Þriðja afkvæmi þeirra er Hel, en hún ríkir yfir undirheimum og dauðum. Einnig á Loki tvo syni með konu sinni Sigyn, þeir heita Narfi og Váli.

Eitt afkvæmi Loka er enn ótalið en það er hinn áttfætti hestur Sleipnir. Er bergrisi einn kom til ásanna og bauðst til að byggja múr í kringum Ásgarð brá Loki sér í líki hryssu svo hann gæti lokkað Svaðilfara, hest risans í burtu. Það tókst og risinn náði ekki að byggja múrinn á tíma en afleiðingarnar fyrir Loka voru þær að síðar eignaðist hann Sleipni.

Loki var sá sem bar mesta ábyrgð á dauða Baldurs, hins hvíta áss. Goðin léku sér að því að kasta hlutum að Baldri því Frigg hafði komið því svo fyrir að ekkert beit á honum. Loki komst þó að því að sá hlutur sem gat skaðað hann var mistilteinn og kom hann því svo fyrir að Höður, hinn blindi ás, fékk mistilteinsknippi í hendurnar og varpaði því, óafvitandi um hvað hann hafði undir höndum, að Baldri svo af hlaust bani. Einnig segir sagan að þegar æsir reyndu að ná Baldri aftur úr Helju með því að fá alla hluti heims til að gráta hann, þá hafi Loki dulbúið sig sem tröllkonuna Þökk en hún var sú eina sem neitaði að gráta. Baldur var því um kyrrt í Helju.

Goðin komust á snoðir um hvernig dauða Baldurs hafði verið háttað og flýði Loki á fjall eitt þar sem hann faldist oft í líki lax. Í því líki var Loki þegar Þór handsamaði hann. Eftir að Loki hafði verið handsamaður var hann bundinn með þörmum Nara sonar síns og eitur látið renna á hann. Sigyn, kona hans, sat þó hjá honum og hélt fyrir keri svo eitrið myndi ekki renna framan í hann. Þegar Sigyn tæmdi kerið lak eitrið þó á Loka og urðu þá jarðskjálftar. Í heimsslitaorrustunni Ragnarökum barðist Loki með jötnum gegn ásum. Hann barðist hatrammlega gegn Heimdalli og varð báðum af bani.

 

Krækjur:

Um Loka Laufeyjarson í Gylfaginningu

Vefsíðan Stjörnuskoðun. Þar er m.a mjög góð grein um Júpiter. 

Rafknúnar alvöru flugvélar - Myndir og myndbönd

 

 

Framfarir í rafhlöðum og rafmótorum hafa verið með ólíkindum á undanförnum árum. Nú er svo komið að smíðuð hefur verið fullvaxin flugvél sjá Sonex sem knúin er með rafmótor og rafhlöðum eingöngu. Á myndinni má sjá hve lítið fer fyrir hreyflinum, sem er 3ja fasa riðstraumsmótor. Lithium polymer rafhlöðurnar eru í svarta kassanum.  Svokallaður áriðill (aftan á mótornum) breytir jafnstraum rafgeymisins í 3ja fasa riðstraum með breytilegri tíðni. Flugþol er áætlað um klukkustund í venjulegu flugi og stundarfjórðungur í listflugi þegar mótorinn er nýttur til hins ýtrasta. Sjá hér.

 

 

Á myndbandinu hér fyrir neðan er kynning á þessari nýstárlegu flugvél.  Önnur rafknúin flugvél sést hér og hér.

 

 

 

 

 

Í nokkur á hafa menn flogið rafknúnum flugmódelum af ýmsum stærðum og gerðum, þar á meðal stóru eins og hér verður kynnt. Á næsta myndbandi má sjá Bernd Beschorner listflugmann kynna flugvél sína. Rafmótorinn er 15 kílówött eða 15.000 wött. Það jafngildir um 20 hestöflum. Það merkilega er að honum er ekki komið fyrir undir vélarhlífinni, heldur inni í "spinnernum" eða keilunni sem er framan á loftskrúfunni!!!   Mótorinn, sem er frá Plettenberg, er aðeins 1900 grömm að þyngd.

 

 

 

  

Hér fyrir neðan flýgur meistarinn Rafkrumma, eða Electric Raven við ljúfa tónlist. Ekki skortir flugvélina afl og ekki truflar hávaðinn frá rafmótornum tónlistina.   Íslenskir módelflugmenn hafa um árabil notað lithium polymer rafhlöður og þriggja fasa rafmótora, en ekkert í líkingu við þessa flugvél.

 

 

 

 

Það er varla nokkrum vafa undirorpið að rafknúin farartæki með rafhlöðum eru framtíðin. Nýtni þeirra er að minnsta kosti tvöföld nýtninnar við vetnisknúin farartæki og tæknin er þegar fyrir hendi. Aðeins á eftir af fínslípa hana.  Vetni hvað?  Sjá pistilinn Vetnissamfélag eða rafeindasamfélag.

 

Líkur á að fá allar tölur réttar í Lottó eru minni en 1:600.000

Ekki eru miklar líkur á að fá allar tölurnar í Lottóinu réttar. Líkurnar eru aðeins 1:658.008.

Við getum reiknað þetta út á eftirfarandi hátt: 

Í íslenska lottóinu eru í dag 40 kúlur með númerum frá 1  upp í 40. Það skiptir ekki máli í hvaða röð kúlurnar koma upp.

Ef við hugsum okkur fyrst að það skipti máli í hvaða röð númeruðu kúlurnar koma upp, þá eru fyrst 40 möguleikar á hvaða númer við drögum fyrst, næst 39 möguleikar (þar sem eitt númer er farið), þar næst 38 (þar sem tvö númer eru farin), o.s.frv.
Heildarfjöldi möguleika er því 40 x 39 x 38 x 37 x 36 = 78.960.960.

Nú skiptir ekki máli í hvaða röð tölurnar koma. Möguleikarnir á að raða upp fimm mismunandi kúlum í einhverja röð  eru 5 x 4 x 3 x 2 x 1 = 120.

Þetta þýðir, að ef það skiptir ekki máli í hvaða röð tölurnar koma, verða möguleikarnir á fjölda útkoma í Lottóinu 78.960.960 / 120 = 658.008.

Með öðrum orðum, líkurnar á því að vera með allar tölurnar réttar eru aðeins 1:658.008.

Á sama hátt getum við reiknað út líkurnar fyrir 38 kúlur eins og fjöldinn var fyrir nokkrum mánuðum; 1:501.942, og fyrir 32 kúlur eins og fjöldinn var fyrir allmörgum árum; 1:201.376.

Auðvitað má svo auka líkurnar með því að kaupa fleiri en eina röð, en það er allt annað mál.

 

Ekki spila ég í Lottó...

 

Vísindavefurinn: Hvað eru margir möguleikar á talnaröðum í íslenska lottóinu?

 

"Enginn var með allar lottótölur réttar í kvöld og gekk því aðalvinningurinn, sem var sexfaldur og nam 43,6 milljónum, því ekki út..." 

Sexfaldur lottóvinningur gekk ekki út

Refurinn rófulausi og Móri vinur hans. Myndir.

Síðastliðinn fimmtudag fékk ég óvenjulega heimsókn. Tveir vingjarlegir refir. Mér varð litið út um gluggann klukkan hálf átta að morgni og sé þá fallegan gráan ref koma röltandi. Ég fór út vopnaður Canon EOS 400D myndavél með 28-300mm Tamron linsu. Refurinn horfði á mig góða stund og stillti sér upp fyrir myndatökuna í um 10 metra fjarlægð alls óhræddur. Skömmu síðar kom vinur hans sem var dökkur á brún og brá. Líklega dökk-mórauður. Hann var ekki alveg eins ófeiminn, en gaf sér samt tíma svo ég gæti náð myndum.

 

(Með því að smella tvisvar til þrisvar á mynd má sjá stærri útgáfu).

 

 

 

 Mynd 2

 

 

 Mynd 3

 

 

 Mynd 4. Rófulaus.

 

 

 Mynd 5. Móri lætur sjá sig.

 

 

 Mynd 6

 Mynd 7

 Mynd 8. Með steikina í gogginum?

 

 Mynd 9

 

 

 Mynd 10

 Mynd 11. Kominn tími til að kveðja.

 

 

Refalitir eftir Pál Hersteinsson. 

Sólmyrkvinn í dag. Myndir.

Hér fyrir neðan eru fáeinar myndir sem teknar voru í morgun við Gullfoss. Myndavél var Canon EOS 400D. Linsa Tamron 28-300mm. 

Notaður var álhúðaður Mylar sólfilter meðan ský var ekki fyrir sólu, en síðan voru myndir teknar í gegn um skýjahuluna án filters.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 --- --- ---

 

 

Það var tunglið sem skyggði á sólina.  Sjá skýringar við mynd á síðunni Astronomy Picture of the Day, en þar er myndin fengin að láni.

 

Credit & Copyright: Laurent Laveder (PixHeaven.net / TWAN)

Explanation: The Moon's measured diameter is around 3,476 kilometers (2,160 miles). But apparent angular size, or the angle covered by an object, can also be important to Moon enthusiasts. Angular size depends on distance, the farther away an object is, the smaller an angle it covers. Since the Moon is 400,000 kilometers away, its angular size is only about 1/2 degree, a span easily covered by the tip of your finger held at arms length, or a measuring tape held in the distance by a friend. Of course the Sun is much larger than the Moon, 400 times larger in fact, but today the New Moon will just cover the Sun. The total solar eclipse can be seen along a track across northern Canada, the Arctic, Siberia, and northern China. (A partial eclipse is visible from a broader region). Solar eclipses illustrate the happy coincidence that while the Sun is 400 times the diameter of the Moon, it is also 400 times farther away giving the Sun and Moon exactly the same angular size.

 

 

 

Tungl skyggir á sólu

Sólmyrkvinn að morgni 1. ágúst 2008.

 

Á myndinni má sjá hvernig sólmyrkvinn næstkomandi föstudag 1. ágúst mun líta út frá Reykjavík og nokkrum öðrum stöðum. Takið eftir tímaskalanum neðst til vinstri. Myndin er frá vefsíðunni shadowandsubstance.com, en þar eru fleiri frábærar hreyfimyndir.

Deildamyrkvinn verður í hámarki séð frá Íslandi klukkan 9:11 að morgni og skyggir máninn þá á tæplega 60% af skífu sólarinnar. Almyrkvi á sólu verður sýnilegur í norðurhluta Kanada, Grænlandi, Síberíu, Mongólíu og Kína.

Varúð: Alls ekki má horfa beint í sólina. Það er hægt að njóta myrkvans á ýmsan hátt þrátt fyrir það. 

 

Hafi maður sjónauka við hendina er hægt að nota hann til að varpa mynd á hvítt spjald.

 

 

Ekki er nauðsynlegt að nota sjónauka. Það er hægt að búa til myndavél með því að gera lítið gat á pappír og og láta sólina skína þar í gegn á sléttan flöt. Þá sést mynd af sólinni. Gatið verður að vera lítið.

 

 

 

 Svo er hægt að smíða myndavél úr gömlum kassa eins og myndin sýnir.

 

 

 

Þegar sólin skín í gegn um trjákrónur má oft sjá litlar mydir af henni á jörðinni eða á ólíklegustu stöðum. Takið eftir deildarmyrkvanum á hundinum!

 

 

 

 

 Myndina tók bloggarinn af deildarmyrkvanum 1999. Myndin er tekin í gegn um rafsuðugler. 

 

 

 

 

 

Félagsmenn í Stjörnuskoðunarfélagi Seltjarnarness standa væntanlega fyrir sólskoðun á Austurvelli í Reykjavík á föstudagsmorgun verði veðrið hagstætt. Þá gefst gestum og gangandi kjörið tækifæri til þess að skoða sólina á öruggan hátt í gegnum búnað í eigu félagsmanna.

 

 

 

 Góða skemmtun, en farið varlega. Alls ekki horfa beint í sólina!  

 

 

 

 

 

 

Hámenntaðar knattspyrnukonur...

 

 

 

Er það skýringin á velgengni íslenskra knattspyrnukvenna að meðal þeirra er fjöldi vel menntaðra stúlkna sem lagt hafa hart að sér til að afla sér menntunar? Stúlkurnar hafa þurft að temja sér öguð vinnubrögð í námi og starfi. Getur verið að það skili sér í knattspyrnunni?   - Eða getur verið að þessar stúlkur hafi tamið sér keppnisskap og aga sem nýst hefur í námi og starfi?

 

Í dag birtist  í Fréttablaðinu viðtal við Maríu Björgu Ágústsdóttur "Maju" þar sem hún ræðir þessi mál. Maja lauk BA prófi í hagfræði frá Harvard og MS prófi í stjórnunarfræðum frá Oxford. Þar er einnig fjallað um aðrar hámenntaðar knattspyrnustjörnur, þær Ásthildi Helgadóttur verkfræðing, Guðrúnu Sóley Gunnarsdóttur fjármálahagfræðing, Katrínu Jónsdóttur lækni og Þóru Helgadóttur stærðfræðing og sagnfræðing.    - Svo má ekki gleyma öllum hinum frábæru knattspyrnustúlkunum sem eru landi sínu til mikils sóma.

Fræðslusýningin Orkuverið Jörð og auðlindagarðurinn á Reykjanesi

 

 

Miðvikudaginn 16. júlí var opnuð stórmerkileg fræðslusýning í Reykjanesvirkjun. Orkuverið Jörð verður væntanlega opið gestum um ókomin ár. Sjá hér.

Sýningin hefst á atburði sem gerðist fyrir 14 milljörðum ára er "allt varð til úr engu", þ.e. við Miklahvell.  Saga alheimsins er síðan rakin í máli og myndum með sérstakri áherslu á sólkerfið. Fjallað er um orkulindir jarðar og hvernig nýta má þær í sátt við umhverfið okkur jarðabúum til hagsbóta.

Hugmyndafræðin sem liggur að baki sýningarinnar er þessi samkvæmt upplýsingum frá Albert Albertssyni aðstoðarforstjóra Hitaveitu Suðurnesja:

• Fræða gesti og gera þá meðvitaða um mikilvægi endurnýjanlegra orkugjafa...
• Fá fólk til að hugsa um orku, hvaðan kemur hún, hvernig er hún nýtt, hvað gerðum við án hennar...
• Fá fólk til að hugsa um Jörðina hvenær og hvernig varð hún til, Jörðina sem forðabúr og heimili okkar...
• Fá fólk til að hugsa um framtíðina, framtíð jarðar og orkuforða hennar...
• Hvað er orka, orka sólar, varmi jarðar...
• Orka er nauðsynleg fyrir líf okkar, vinnu og leik...
• Jörðin myndaðist fyrir milljörðum ára...
• Jörðin er sem ögn í alheimi...
• Jörðin býr yfir feiknar miklum beinum og óbeinum orkuforða...
• Áhrif manna á umhverfið...
• Fá fólk til að hugsa um sjálfbæra þróun...

Sýningin verður í sumar opin a.m.k. virka daga frá 11:30 – 15:30 og síðan fyrir hópa samkvæmt samkomulagi.

 

Hitaveita Suðurnesja er meðal merkustu fyrirtækja þjóðarinnar. Þar starfa djarfir og framsýnir menn sem þora að takast á við vandamál sem fylgja því að vinna orku úr 300 gráðu heitum sjó, svokölluðum jarðsjó,  sem sóttur er í iður jarðar á Reykjanesskaganum. Þeir eru sannkallaðir frumkvöðlar. Að sækja orku í sjó sem hitaður er með eldfjallaglóð er einstakt í heiminum. "Gull að sækja í greipar þeim geigvæna mar, ekki er nema ofurmennum ætlandi var" segir í kvæðinu Suðurnesjamenn. Það á ekki síður við um Suðurnesjamenn nútímans.

Hefðbundin jarðvarmaorkuver eins og Kröfluvirkjun  framleiða aðeins rafmagn. Önnur jarðvarmaver eins og Nesjavallavirkjun framleiða einnig heitt vatn. Á Reykjanesi og í Svartsengi hefur aftur á móti smám saman þróast sannkallaður auðlindagarður með ótrúlega margslunginni starfsemi. Þar er ekki eingöngu framleitt rafmagn og heitt vatn, heldur hefur til hliðar við alkunna starfssemi Bláa lónsins, sem 400.000 gestir heimsækja árlega, verið komið á fót meðferðarstöð fyrir húsjúka, þróun og framleiðslu snyrtivara, sjúkrahóteli, svo fátt eitt sé nefnt. Í Svartsengi er fyrirtaks aðstaða fyrir ráðstefnuhald, fræðslusetrið Eldborg og Eldborgargjáin, og á Reykjanesi nú hin metnaðarfulla sýning Orkuverið Jörð.  Á vegum Hitaveitu Suðurnesja eru stundaðar margs konar rannsóknir á ýmsum sviðum til að leggja grunninn að framtíðinni. Hugmyndin að djúpborunarverkefninu á rætur að rekja til HS og ÍSOR.  Svo má ekki gleyma því að nú er verið að reisa verksmiðju í Svartsengi sem á að vinna metanól eldsneyti úr kolsýrunni sem margir telja orsök hnatthitunar.     - Ævintýrið er rétt að byrja.

Í auðlindagarðinum í Svartsengi hafa nú um 140 – 150 manns fasta atvinnu; læknar, hjúkrunarfræðingar, sjúkraliðar, viðskiptafræðingar, ferðamálafræðingar, tæknifræðingar, verkfræðingar, vélfræðingar, líffræðingar, lyfjafræðingar, jarðfræðingur, forðafræðingur, matreiðslumenn, trésmiðir, þjónar, blikksmiðir, vélvirkjar, rafvirkjar og ófaglærðir.

 

"Sagt hefur það verið um Suðurnesjamenn, fast þeir sóttu sjóinn og sækja hann enn".    - Nú sækja Suðurnesjamenn sjóinn djúpt  í iður jarðar.

 

Myndirnar sem eru hér neðar á sýningunni eru sumar hverjar fengnar að láni hjá Hitaveitu Suðurnesja og aðrar teknar fyrir nokkrum vikum á sýningarsvæðinu.

 

 Reykjanesvirkjun. Sólin í forgrunni er hluti sýningarinnar Orkuverið Jörð.

 

 

 

 

 

 

 

 Svartsengi

 

 

 

 Reykjanesvirkjun

 

 

 

 

 Má ekki sækja sjó í tvennum skilningi?

 

Suðurnesjamenn

Sæmd er hverri þjóð að eiga sægarpa enn.
Ekki var að spauga með þá Útnesjamenn.
Sagt hefur það verið um Suðurnesjamenn,
fast þeir sóttu sjóinn og sækja hann enn.

Unnur bauð þeim faðm sinn svo ferleg og há.
Kunnu þeir að beita hana brögðum sínum þá.
Sagt hefur það verið um Suðurnesjamenn,
fast þeir sóttu sjóinn og sækja hann enn.

Kunnu þeir að stýra og styrk var þeirra mund.
Bárum ristu byrðingarnir ólífissund.
Sagt hefur það verið um Suðurnesjamenn,
fast þeir sóttu sjóinn og sækja hann enn.

Ekki er að spauga með íslenskt sjómannsblóð,
ólgandi sem hafið og eldfjallaglóð.
Sagt hefur það verið um Suðurnesjamenn,
fast þeir sóttu sjóinn og sækja hann enn.

Ásækir sem logi og áræðir sem brim,
hræðast hvorki brotsjó né bálviðra gým.
Sagt hefur það verið um Suðurnesjamenn,
fast þeir sóttu sjóinn og sækja hann enn.

Gull að sækja í greipar þeim geigvæna mar,
ekki er nema ofurmennum ætlandi var.
Sagt hefur það verið um Suðurnesjamenn,
fast þeir sóttu sjóinn og sækja hann enn.

 

Höfundur texta: Ólína Andrésdóttir
Höfundur lags: Sigvaldi Kaldalóns

 

 Sjá greinina Hitaveita Suðurnesja hf og sjálfbær þróun í Fréttaveitunni.

 

Heimildir: Greinar Alberts Albertssonar aðstoðarforstjóra Hitaveitu Suðurnesja.

 

Enn er svalt í heimi hér...

 

Á myndinni má sjá þróun lofthita jarðar frá janúar 1979 til og með júní 2008. Mælingar með gervihnetti og úrvinnsla gagna hjá UAH.  Kæliáhrif eldgossins í Pinatubo hafa verið merkt inn á myndina svo og hlýnunaráhrif El-Nino 1998. Getur verið að kólnunin síðustu mánuði hafi stafað af La-Nina í Kyrrahafinu, eða er um eitthvað annað að ræða?  La-Nina er gengið til baka, en ...  Fróðlegt verður að fylgjast með næstu mánuði.

(Fyrirsögnin er reyndar aðeins villandi. Lofthitinn hefur haldist hár undanfarinn áratug, þannig að varla er rétt að tala um að enn sé svalt, nema átt sé við síðustu mánuði).

 

 

Hvað er eðlilegt í loftslagsbreytingum? - Myndbönd.

"What is normal" spyr höfundur efnisins sem hér er kynnt. Warren Meyer er með próf í vélaverkfræði frá Princeton University og MBA gráðu frá Harvard Business School.  Hann er því ekki loftslagsfræðingur en með góða menntun til að skilja hinar ýmsu hliðar málsins, enda snertir það fleiri svið en eiginlega loftslagsfræði. Hann er höfundur bókarinnar A Layman's Guide to Man-Made Global Warming sem hægt er að hlaða niður ókeypis.

Höfund myndndanna verður að telja meðal efasemdarmanna. Hann er þó hógvær og virðist oft fara bil beggja. Hann er greinilega hugsandi maður sem hefur þörf fyrir að skilja málið.  Það er hollt fyrir alla að reyna að hugsa sjálfstætt og vera dálítill efasemdarmaður í sér.

Myndböndin hér fyrir neðan eru vel fram sett og efnið ekki torskilið. Þau skýra vel hvers vegna fjölmargir, þar á meðal þessir 31.000 vísindamenn, eru ekki alveg sáttir við það sem haldið er fram um loftslagsbreytingar, meðal annars af nefnd Sameinuðu þjóðanna IPCC. Framsetning er mjög hógvær og hvergi mikið um fullyrðingar, þó bent sé á ýmislegt sem höfundurinn telur vera vafasamt.

Vissulega eru þessi mál nánast trúarbrögð hjá sumum og er nokkuð víst að þeir munu láta efni myndbandanna trufla sig.  Aðrir eru þó með opinn huga og treysta sér vel til að horfa á myndböndin, ígrunda efnið, vega og meta af skynsemi og mynda sér sjálfstæða skoðun. Þeir vilja fræðast. Íslendingar eru að eðlisfari flestir skynsamir, fróðleiksfúsir og raunsæir, og vel færir um að mynda sér sjálfstæða skoðun. Til þeirra höfðar efni myndbandanna vonandi.

Það er mikilvægt að hafa alltaf í huga að það  v e i t  enginn neitt um þessi mál. Vísindin eru einfaldlega ekki komin lengra en það. Af þeim sökum verða menn að halda áfram að leita sannleikans en ekki trúa blint á einfaldar fullyrðingar sem ganga manna á meðal. Ég held að fyrirlesturinn í þessum myndböndum sé ágætt innlegg í umræðuna.

Munið: Það er alltaf hægt að bakka og horfa aftur ef eitthvað fer á milli mála eða ef maður gleymir sér og missir niður þráðinn .

Fyrirlestrinum er hér fyrir neðan skipt í 6 kafla og er hver um 8 mínútur að lengd. Bloggarinn hefur skrifað stutta lýsingu á efni hvers kafla. Einnig er hægt að hlusta á allan fyrirlesturinn í samfellu á YouTube hér fyrir neðan. Jafnvel er hægt að sækja fyrirlesturinn í nánast DVD gæðum hér.

Að sumu leyti hentar best að fylgjast með fyrirlestri Warren Meyer í mini skömmtum, þó svo að upplausnin sé ekki eins góð. Þannig heldur maður betur athyglinni.

 

 Hér eru allir kaflarnir sex sýndir hver af öðrum með sjálfvirkri skiptingu. (Ath. að neðar er fyrirlesturinn kaflaskiptur sem er jafnvel þægilegra):

 

 

 

 

EÐA... 

 

 Hér er hægt að skoða hvern kafla fyrir sig: 

 

Myndband 1.  Í stórum dráttum er fjallað um eftirfarandi: Hvað er "eðlilegt" eða "normal" þegar fjallað er um loftslagsbreytingar? Erfitt er að svara því þegar mælingar og athuganir ná aðeins yfir nokkra áratugi eða hundrað ár eða svo.  Hvað eru gróðurhúsaáhrif?  Hver vðbót CO2 veldur síminnkandi gróðurhúsaáhrifum. (Hver tvöföldun CO2 veldur u.þ.b.  sömu hækkun í gráðum talið. Sjá t.d. hér og hér ---áhb). Orsakasamhengið er gríðarlega flókið. Þess vegna er skilningur manna takmarkaður. S.l. 600 þúsund ár hefur hækkun lofthita verið á undan aukningu CO2, skýringin gæti verið að við hækkað hitastig losar hafið CO2 eins og gosdrykkur sem hitnar.

 

 

 --- --- ---

 

 Myndband 2.  Í stórum dráttum er fjallað um eftirfarandi: Hvað er hitafrávik eða "anomaly"?  Hve mikið hefur hitafrávik verið síðustu öld? Samsvörun milli CO2 og lofthita undanfarin hundrað ár? Áhrif manna og náttúrulegar sveiflur. Hve mikill var þáttur manna í hækkun hitastigs á síðustu öld? - Svarið liggur ekki ljóst fyrir. Hvernig hefur hitafar breyst síðustu 1000 ár? Hvað hafa fjórar síðustu skýrslur IPCC sagt um það? Hvað er athugavert við framsetningu IPCC.

 

 

--- --- ---

 

Myndband 3.  Í stórum dráttum er fjallað um eftirfarandi:  Hvað á maðurinn stóran þátt í hækkun hita síðustu 100 ár. Er hægt að meta það?  Ætli mæliskekkjur vegna nálægðar veðurmælistöðva við þéttbýli séu miklar?  Miklar "leiðréttingar" hafa verið gerðar á mæligögnum NASA-GISS sem gera það að verkum að lofthiti virðist hafa hækkað mikið á síðustu öld? Hvers vegna eru þessar "leiðréttingar" gerðar? Eðlilegar sveiflur eða "noise" virðast engu minni en hugsanleg áhrif manna. Hvað veldur "urban effect"?  Í alþjóðlegu mælineti veðurgagna sem notuð eru við loftslagsrannsóknir veldur fjöldi ílla umhirtra og illa staðsettra stöðva áhyggjum. Mörg dæmi eru sýnd. Fjallað er um ýmis vandamál varðandi CO2 gróðurhúsakenninguna.

 

 

 --- --- ---

 

  Myndband 4.  Í stórum dráttum er fjallað um eftirfarandi: Náttúrulegar sveiflur, sérstaklega af völdum breytinga í sólinni. Tilgátur Henriks Svendsmark um samspil geimgeisla og skýjafars. Kælingu af mannavöldum vegna losunar á brennisteinstvíoxíði SO2 o.fl. Hvers vegna er minni hitahækkun á suðurhveli en norðurhveli? Hve mikið hækkar hitastig lofthjúpsins við hverja tvöföldun magns CO2? Hafi hitastigið hækkað um 0,6°C fyrir aukningu CO2 úr 280 ppm í 380 ppm, þá ættu 560 ppm að valda 1,2°C hækkun. Er það mikið? Hvenær má búast við að magnið nái 560 ppm?

 

 

 --- --- ---

 

 

 Myndband 5.  Í stórum dráttum er fjallað um eftirfarandi: Munurinn á jákvæðri afturverkun (positive feedabck) sem magnar upp bein hitunaráhrif CO2, og neikvæðri afturverkun (negative feedback) sem dregur úr áhrifum aukins magns CO2 á hita lofthjúpsins. Munurinn skýrðu með einföldum dæmum. Hvort er líklegra að svörun lofthjúpsins við auknu magni CO2 ráðist af pósitífri eða negatífri afturverkun? Slæm og góð áhrif hnatthlýnunar. Hnattkólnunarkenningin um 1975. Hefur fjöldi skýstrokka og fellibylja aukist á undanförnum áratugum?  Kannski minnkað?

 

 

 

 --- --- ---

 

 Myndband 6.  Í stórum dráttum er fjallað um eftirfarandi: Hvað veldur hækkun sjáavrborðs? Hvers vegna hefur magn hafíss við Suðurskautslandið aukist á sama tíma og hann hefur minnkað á norðurslóðum? Er hægt a skýra það með hækkun hitastigs af völdum CO2? Bráðnun hafíss veldur ekki hækkaðri sjávarstöðu. Jökulísinn á Suðurskautslandinu eykst jafn mikið og bráðnar af Grænalndsjökli. Á síðustu öldum hefur sjávarborð hækkað um það bil um fet á öld og gerir það ennþá. Sjávarborð hækkar ekkert hraðar en á undanförnum öldum og gerir það væntanlega ekki á næsta árhundraði.
Áhrif á efnahag: Aðeins eitt prósent minnkun hagvaxtar í heiminum (úr 3,5% í 2,5%) hefur gríðarleg áhrif á efnahag eftir eina öld. Hvort er betra: Heitari og ríkari heimur eða kaldari og fátækari?

 

 

 

 

 

 

 "To capture the public imagination,
we have to offer up some scary scenarios,
make simplified dramatic statements
and little mention of any doubts one might have.
Each of us has to decide the right balance
between being effective,
and being honest."

Dr Stephen Schneider
National Center for Climate Reserach

 

 

 

 

Bloggsíða Warren Meyer Climate Sceptic    (Velja þarf mánuð í dálknum hægra megin). 

Önnur bloggsíða Warren Meyer Coyote Blog. 

 

Samþykkt að draga úr losun

Hafísinn á norðurhveli minnkar, en eykst á suðurhveli jarðar. Mikið edgos undir ísnum nærri norðurpólnum árið 1999.

Hvernig stendur á því að hafísinn við Suðurskautslandið er að aukast, þó hann hafi minnkað á norðurslóðum undanfarin ár?

Hvers vegna hefur heildamagn hafíss jarðar haldist nánast óbreytt síðustu 30 áratugi a.m.k.?  

Ferlarnir hér fyrir neðan, sem eru frá Cryosphere today sýna þetta vel.

Vissir þú um eldgosið mikla  undir hafísnum á norðurhveli árið 1999 sem nýlega hefur uppgötvast? Sjá neðst á síðunni.  Við lestur greinarinnar vaknar spurning hvort eldvirkni undir ísnum geti haft nægileg áhrif á ísinn til að það komi fram? Í fljótu bragði virkar það ótrúlegt.

 

 

Hafísinn á norðurhveli frá 1978 til dagsins í dag. Ísinn hefur farið minnkandi undanfarin ár. Takið eftir dýfunni síðastliðið sumar og ástandinu í dag.

Ferillinn sýnir frávik frá meðaltali áranna 1978-2000. Enn getur ýmislegt gerst fram að hausti þegar ísinn verður í lágmarki.

 

 

Hafísinn á norðurhveli frá 1978 til dagsins í dag. Takið eftir hvernið ísmagnið hefur verið að aukast.

Ferillinn sýnir frávik frá meðaltali áranna 1978-2000.

 

 

 

 

Heildar hafísmagn jarðar frá 1979 til dagsins í dag. 
Takið eftir breytingunum síðustu 30 ár.
Rauði ferillinn sýnir frávik frá meðaltali áranna 1979 - 2000.
Stærri og skyrari mynd er hér.

 

 

 Norðurhvelið í dag.

 

Suðurhvelið í dag.

 

 

Sjá nánar á vefsíðunni The Cryosphere Today. 

 

A webspace devoted to the current state
of our cryosphere

 

 

*** *** ***

 

 

 

Getur verið að nýuppgötvaða eldvirka svæðið sem hér er kynnt hafi haft einhver áhrif á ísinn á norðurslóðum? 

Sjá greinina Fire under the ice. 
International expedition discovers gigantic volcanic eruption in the Arctic Ocean

 

Fire under the ice

International expedition discovers gigantic volcanic eruption in the Arctic Ocean

Public release date: 25-Jun-2008

Contact: Ralf Roechert
[e-mail]
49-471-483-11680
Helmholtz Association of German Research Centres 

A "lonely " seismometer drifts with the sea ice.
Click here for more information.

An international team of researchers was able to provide evidence of explosive volcanism in the deeps of the ice-covered Arctic Ocean for the first time. Researchers from an expedition to the Gakkel Ridge, led by the American Woods Hole Oceanographic Institution (WHOI), report in the current issue of the journal Nature that they discovered, with a specially developed camera, extensive layers of volcanic ash on the seafloor, which indicates a gigantic volcanic eruption.

"Explosive volcanic eruptions on land are nothing unusual and pose a great threat for whole areas," explains Dr Vera Schlindwein of the Alfred Wegener Institute for Polar and Marine Research in the Helmholtz Association. She participated in the expedition as a geophysicist and has been, together with her team, examining the earthquake activity of the Arctic Ocean for many years. "The Vesuvius erupted in 79 AD and buried thriving Pompeii under a layer of ash and pumice. Far away in the Arctic Ocean, at 85° N 85° E, a similarly violent volcanic eruption happened almost undetected in 1999 – in this case, however, under a water layer of 4,000 m thickness." So far, researchers have assumed that explosive volcanism cannot happen in water depths exceeding 3 kilometres because of high ambient pressure. "These are the first pyroclastic deposits we've ever found in such deep water, at oppressive pressures that inhibit the formation of steam, and many people thought this was not possible," says Robert Reves-Sohn, staff member of the WHOI and lead scientist of the expedition carried out on the Swedish icebreaker Oden in 2007.

A major part of Earth's volcanism happens at the so-called mid-ocean ridges and, therefore, completely undetected on the seafloor. There, the continental plates drift apart; liquid magma intrudes into the gap and constantly forms new seafloor through countless volcanic eruptions. Accompanied by smaller earthquakes, which go unregistered on land, lava flows onto the seafloor. These unspectacular eruptions usually last for only a few days or weeks.

The installation of a seismometer on an ice floe.
Click here for more information.

The Gakkel Ridge in the Arctic Ocean spreads so slowly at 6-14 mm/year, that current theories considered volcanism unlikely - until a series of 300 strong earthquakes over a period of eight months indicated an eruption at 85° N 85° E in 4 kilometres water depth in 1999. Scientists of the Alfred Wegener Institute became aware of this earthquake swarm and reported about its unusual properties in the periodical EOS in the year 2000.

Vera Schlindwein and her junior research group are closely examining the earthquake activity of these ultraslow-spreading ridges since 2006. "The Gakkel Ridge is covered with sea-ice the whole year. To detect little earthquakes, which accompany geological processes, we have to deploy our seismometers on drifting ice floes." This unusual measuring method proved highly successful: in a first test in the summer 2001 – during the "Arctic Mid-Ocean Ridge Expedition (AMORE)" on the research icebreaker Polarstern – the seismometers recorded explosive sounds by the minute, which originated from the seafloor of the volcanic region. "This was a rare and random recording of a submarine eruption in close proximity," says Schlindwein. "I postulated in 2001 that the volcano is still active. However, it seemed highly improbable to me that the recorded sounds originated from an explosive volcanic eruption, because of the water depth of 4 kilometres."

The scientist regards the matter differently after her participation in the Oden-Expedition 2007, during which systematic earthquake measurements were taken by Schlindwein's team in the active volcanic region: "Our endeavours now concentrate on reconstructing and understanding the explosive volcanic episodes from 1999 and 2001 by means of the accompanying earthquakes. We want to know, which geological features led to a gas pressure so high that it even enabled an explosive eruption in these water depths." Like Robert Reves-Sohn, she presumes that explosive eruptions are far more common in the scarcely explored ultraslow-spreading ridges than presumed so far.

Er ástæða til að fara úr Schengen því reynsla okkar af sáttmálanum er miður góð?

 

 

Það voru mikil afglöp þegar Ísland gerðist aðili að Schengen sáttmálanum. Á þeim tíma var því haldið fram að Schengen samstarfið skilaði lögreglu betri upplýsingum um glæpamenn en annars hefði verið. Því er þveröfugt farið. Reynslan sýnir okkur t.d. að við höfum ekki haft hugmynd þá misyndismenn sem hér hafa verið fyrr en of seint.  Ekki er hægt að afla upplýsinga um viðkomandi ólánsmenn sem hér hafa brotið lög fyrr en skaðinn er skeður.  Fyrr vitum við ekki hverjir eru hér á landi. Það er kjarni vandamálsins. Schengen kerfið virkar þannig. Það hefur ekki staðist væntingar.

Hér á landi er nákvæmlega ekkert eftirlit með þeim sem koma til landsins. Við vitum ekki hverjir koma til landsins, hvenær þeir komu eða hvenær þeir fóru aftur, þ.e. hafi þeir farið á annað borð. Að sjálfsögðu leynast óheiðarlegir Schengenborgarar meðal hinna heiðarlegu. Af þeim hljótum við að hafa miklar áhyggjur. 

Erlendir glæpamenn í farbanni taka bara næsta flug eins og ekkert sé og láta sig hverfa.

Ein birtingamynd Schengen aðildarinnar er  vopnaleitin undarlega á farþegum sem koma með flugi til Íslands frá Bandaríkjunum.   Ranghalarnir upp og niður stiga í flugstöðinni stafa einnig af þessari vitleysu.

Bretar of Írar eru miklu skynsamari en Íslendingar.  Þeir létu hjá líða að ganga í Schengen, enda búa þeir á eylandi.  Eins og Íslendingar.  Hvernig er það, veldur það okkur Íslendingum nokkrum vandræðum þegar við ferðumst til Englands, eða Englendingum vandræðum þegar þeir ferðast til meginlandsins?  Ekki hef ég orðið var við það. Eða, er vegabréfsskoðun á Íslandi þegar við komum frá landi sem er utan Schengen, t.d. Englandi, til trafala? Ekki finnst mér það.

Það kann að henta löndum á meginlandi Evrópu að taka þátt í Schengen samstarfinu, enda liggja þar akvegir þvers og kruss milli landa. Það er ekki þar með sagt að það sé viturlegt fyrir eylöndin Ísland, England og Írland að vera í Schengen. Það vita Bretar og Írar.

 

Við eigum að endurskoða aðild okkar að Schengen sáttmálanum án tafar. Það er ekki seinna vænna.  Við erum sjálfstæð friðsöm þjóð og viljum ekki að erlend glæpastarfssemi nái að skjóta hér rótum.

 

Vissulega er mikill meirihluti þeirra sem koma til landsins hið mesta sómafólk. Sumir kjósa að setjast hér að og gerast Íslendingar.  Þetta er fólk eins og þú og ég, fólk sem sækist eftir sama öryggi og við sem búið höfum hér lengi. Því miður verða margir sem eru af erlendu bergi brotnir fyrir fordómum vegna glæpamála sem skjóta upp kollinum af og til. Það er því einnig þeirra hagur að það takist að koma í veg fyrir að misyndismenn flytjist til landsins. Þar hefur Schengen ekki komið að gagni fyrr en viðkomandi hefur brotið af sér og verið gómaður.

 

Sjálfsagt eru skiptar skoðanir um málið. Þetta er mín skoðun, en hvað finnst þér? ...

•   Hverjir eru kostir þess að vera í Schengen?
•   Hverjir eru ókostir þess að vera í Schengen? 
•   Hvort er betra að Ísland sé innan eða utan Schengen svæðisins?
  

• Ef við teljum betra að vera áfram innan Schengen, hvað er þá hægt að gera til að hindra nánast eftirlitslaust flæði misyndismanna til landsins?

 

Aukin umsvif glæpahópa