Fćrsluflokkur: Bloggar

Gömul kvikmynd frá um 1990: The Greenhouse Conspiracy...

 

Forngripur eđa klassík? Mynd sem sýnd var í Ástralska sjónvarpinu áriđ 1990, fyrir nánast 20 árum, - og umrćđan hefur lítiđ breyst. wink

Ţađ má fyrst og fremst líta á ţessa mynd frá sögulegu sjónarmiđi, ţví ţarna koma fram menn sem enn eru í fréttunum, nú tuttugu árum síđar. Einnig menn sem vćntanlega eru komnir undir grćna torfu...

 

Ţessi mynd er eingöngu birt hér ţar sem hún er forvitnileg. Vćntanlega er hún ađ miklu leyti barn síns tíma...  Eđa hvađ?

Er myndin barn síns tíma? Hefur barniđ náđ ađ ţroskast og vitkast á ţeim tveim áratugum sem liđnir eru síđan myndin var gerđ? Hefur eitthvađ breyst?

 

Fyrirvari: Skođanir sem koma fram í myndinni eru ađ sjálfsögđu ekki endilega ţćr sömu og skođanir ţess er pistilinn ritar. Ţađ má alla vega hlýja sér viđ hana í skammdeginu og kuldanum og velta fyrir sér hvađ hafi breyst á síđustu áratugum

 

Muniđ ađ myndin er frá 1990.

Góđa helgi cool

 

 

 

 

 

 https://www.youtube.com/watch?v=DGOMtTQFxh0

 

 

 

 

 

newsweek-global-cooling.jpg
 
 
Ađeins 15 árum áđur en myndin var gerđ voru áhyggjurnar af allt öđrum toga,
eins og fram kemur í greininni í Newsweek sem myndin er af.  Hvađ skyldi ţađ hafa veriđ?
Smelliđ ţrisvar á myndina til ađ lesa ţessa frćgu grein.

 

 


Jólakveđja...

 

 

 

 

 

Óska öllum ţeim sem kunna ađ opna ţessa bloggsíđu gleđilegra jóla og farsćldar á nýju ári.

 


Hitafar jarđar á umliđnum öldum og ţúsöldum... Eitthvađ sérstakt ađ gerast um ţessar mundir...?

 

drilling_941284.jpg

 

 

Ţađ er auđvitađ mjög áhugavert ađ skođa hitafarssögu jarđar. Til ţess getum viđ notađ gögn frá NOAA sem fengin hafa verđi međ borunum í Grćnlandsjökul.

 

 

 

Nei sko, er ekki hokkíkylfan frćga hér? Takiđ eftir hve hitastigiđ hćkkar ört á síđustu áratugum. Ţađ virđist byrja ađ hlýna fyrir áriđ 1900.  Eru ţetta ekki ótvírćđ merki um hnatthlýnun af mannavöldum? Svei mér ţá...

...En, höfum ţađ í huga ađ ţetta eru mćlingar gerđar á ískjörnum. Ţess vegna vantar síđustu tćp hundrađ árin hćgra megin á ferilinn. Ímyndum okkur svo sem rúma hálfa gráđu til viđbótar... Kannski 0,7 +/- 0,2 gráđur...  Ţetta gildir auđvitađ um alla ferlana á ţessari síđu. Ţađ breytir ţó ekki öllu.

En er ekki hitaskalinn vinstra megin eitthvađ undarlegur? Látum okkur sjá, jú hann er eiginlega öfugur...   Auđvitađ, nú skil ég. Auđvitađ er alltaf frost á Grćnlandsjökli og ţetta eru mínusgráđur, eđa ţannig...

 

 

Hummm... Nú erum viđ komin rúmlega 1000 ár aftur í tímann. Hvađa fjall er ţetta á ţeim tíma sem Ísland byggđist og norrćnir menn tóku sér bólfestu á Grćnlandi? Nú dámar mér, var hlýrra ţá en í dag? Getur ţađ veriđ?

 Eigum viđ ađ prófa ađ skyggnast lengra aftur í tímann?

 

 

 Nú erum viđ komin nćstum 5000 ár aftur í tímann. Viđ sjáum hlýindin í dag, fjalliđ okkar áriđ 1000, og svo...

Skömmu fyrir Krists burđ hefur líka veriđ vel hlýtt, eiginlega ennţá hlýrra en á landnámsöld, og svo hefur veriđ einstaklega hlýtt á bronsöld, ţ.e. fyrir rúmum 3000 árum. Miklu hlýrra en í dag.

Hvernig má ţetta vera. Ég sem hélt ađ hlýnunin á síđustu áratugum vćri einstök, og mér og mínum ađ kenna!

 

 

 Hvađ er nú ađ gerast? Ferillinn hrapar bratt  lengst til vinstri. Eđa, er ekki réttara ađ segja ađ hann rísi hratt? Látum okkur sjá, ţetta er fyrir um 11.000 árum...   Hvađ var ađ gerast ţá?    Jú, nú man ég, ţá var 90.000 ára kuldaskeiđi ađ ljúka. Íshellan sem huldi allt Ísland var byrjuđ ađ bráđna.

 

 

 Hérna sjáum viđ ţetta betur.   Brrr...  Sjá skalann á lóđrétta ásnum vinstra megin. Ţađ hefur sko veriđ kalt! Hlýindin fyrir 1000 árum, 2000 árum, 3000 árum blikna í samanburđi viđ ţessa hitasveiflu. Nú dámar mér alveg. Hvar í ósköpunum er hlýnunin mikla sem allir eru ađ tala um i dag? Hvar? Hún ćtti jú ađ sjást lengst til hćgri.... Sćkjum stćkkurnargleriđ góđa... 

 

 

Jú, víst hefur veriđ kalt alla ísöldina miklu... 

 

 

Ísaldir koma og fara međ reglulegu millibili. Hlýskeiđin eru yfirleitt örstutt.  Fer ekki ađ styttast í nćstu ísöld? Hvađ skyldi vera langt ţar til landiđ okkar hverfur aftur undir ís? Nokkur hundruđ ár? Ţúsund ár ???

 

Ţađ er svo annađ mál, ađ ţađ er dálítil ónákvćmni ađ tala um ţessar ísaldir, ţví eiginlega lifum viđ á hlýskeiđi alvöru ísaldar, eđa meginísaldar, sem skiptist í um 100.000 ára kuldaskeiđ og 10.000 ára hlýskeiđ. Kuldaskeiđin, sem viđ leyfum okkur ađ kalla ísaldir, eru ţví nánast eđlilegt ástand sem varir í kannski milljón ár eđa svo.

 

Ćttum viđ ekki ađ hafa áhyggjur af  virkilegri kólnun sem er nćsta víst ađ verđur  einhvern tíman aftur. Stór hluti Evrópu, N-Ameríku og Asíu fer ţá aftur undir ís. Ţađ styttist ískyggilega í ţađ.

 

Eftir ađ hafa skođađ ţessar gríđarlegu hitasveiflur á undanförnum öldum og ţúsöldum:
Er virkilega eitthvađ sérstakt viđ ţá hlýnun sem viđ höfum upplifađ á síđustu áratugum? Hversu lengi munum viđ njóta hennar?

 --- --- ---

 

Ţessum myndum var nappađ héđan.


Geimgeislar hafa aukist verulega undanfariđ. Bođar ţađ kólnandi veđurfar samkvćmt kenningu Svensmarks...?

 


 

Fyrir fáeinum dögum birti NASA frétt um ađ styrkur geimgeisla sé nú 19% meiri en nokkurn tíman hefur mćlst í 50 ár.  Ástćđan er hin mikla lćgđ í virkni sólar sem flestir hafa vćntanlega heyrt um. "We’re experiencing the deepest solar minimum in nearly a century,” sagđi Dean Pesnell hjá  Goddard Space Flight Center, “so it is no surprise that cosmic rays are at record levels for the Space Age.”

Frétt NASA má lesa hér fyrir neđan.

Ţađ er ljóst ađ náttúran er ađ framkvćma mikla tilraun. Mun kenning Henriks Svensmarks  reynast rétt? Mun ţađ reynast orđ ađ sönnu ţegar hann sagđi um daginn: "Vi anbefaler vores venner at nyde den globale opvarmning, mens den varer".

 

Bloggarinn vonar ađ Svensmark hafi rangt fyrir sér og kólnun sé ekki vćntanleg á nćstu árum. Vonandi reynist ekki hćgt ađ kenna náttúruöflunum um meirihluta ţeirrar hćkkunar á hitastigi sem viđ upplifđum á síđustu öld. Vonandi gengur sú hćkkun ekki til baka.


Alls ekki meiri kulda takk!
Pinch

 

cosmicraysvsclouds_917133.jpg
 
 
 
Einhver fylgni virđist vera milli styrks geimgeisla og lofthita samkvćmt mćlingum frá loftbelgjum, eins og fram kemur á ţessari mynd. Eigil Friis-Christensen er yfirmađur Dönsku geimrannsóknarstofnunarinnar .

 

Niđurstađa ţessarar tilraunar náttúrunnar birtist innan fárra ára skrifuđ í skýin Wink

 

 

 

 

--- --- ---


 


Cosmic Rays Hit Space Age High
09.28.09
 
 

 

 

Energetic iron nuclei counted by the Cosmic Ray Isotope Spectrometer on NASA's Advanced Composition Explorer (ACE) spacecraft reveal that cosmic ray levels have jumped 19% above the previous Space Age high. Credit: Richard Mewaldt/Caltech
› Larger image

An artist's concept of the heliosphere

An artist's concept of the heliosphere, a magnetic bubble that partially protects the solar system from cosmic rays. Credit: Walt Feimer/NASA GSFC's Conceptual Image Lab
› Larger image

 

Planning a trip to Mars? Take plenty of shielding. According to sensors on NASA's ACE (Advanced Composition Explorer) spacecraft, galactic cosmic rays have just hit a Space Age high.

"In 2009, cosmic ray intensities have increased 19% beyond anything we've seen in the past 50 years," says Richard Mewaldt of Caltech. "The increase is significant, and it could mean we need to re-think how much radiation shielding astronauts take with them on deep-space missions."

The cause of the surge is solar minimum, a deep lull in solar activity that began around 2007 and continues today. Researchers have long known that cosmic rays go up when solar activity goes down. Right now solar activity is as weak as it has been in modern times, setting the stage for what Mewaldt calls "a perfect storm of cosmic rays."

"We're experiencing the deepest solar minimum in nearly a century," says Dean Pesnell of the Goddard Space Flight Center, "so it is no surprise that cosmic rays are at record levels for the Space Age."

Galactic cosmic rays come from outside the solar system. They are subatomic particles--mainly protons but also some heavy nuclei--accelerated to almost light speed by distant supernova explosions. Cosmic rays cause "air showers" of secondary particles when they hit Earth's atmosphere; they pose a health hazard to astronauts; and a single cosmic ray can disable a satellite if it hits an unlucky integrated circuit.

The sun's magnetic field is our first line of defense against these highly-charged, energetic particles. The entire solar system from Mercury to Pluto and beyond is surrounded by a bubble of solar magnetism called "the heliosphere." It springs from the sun's inner magnetic dynamo and is inflated to gargantuan proportions by the solar wind. When a cosmic ray tries to enter the solar system, it must fight through the heliosphere's outer layers; and if it makes it inside, there is a thicket of magnetic fields waiting to scatter and deflect the intruder.

"At times of low solar activity, this natural shielding is weakened, and more cosmic rays are able to reach the inner solar system," explains Pesnell.

Mewaldt lists three aspects of the current solar minimum that are combining to create the perfect storm:

  1. The sun's magnetic field is weak. "There has been a sharp decline in the sun's interplanetary magnetic field (IMF) down to only 4 nanoTesla (nT) from typical values of 6 to 8 nT," he says. "This record-low IMF undoubtedly contributes to the record-high cosmic ray fluxes."

  2. Graphical 3D representation of the heliospheric current sheet

    The heliospheric current sheet is shaped like a ballerina's skirt. Credit: J. R. Jokipii, University of Arizona
    › Larger image


  3. The solar wind is flagging. "Measurements by the Ulysses spacecraft show that solar wind pressure is at a 50-year low," he continues, "so the magnetic bubble that protects the solar system is not being inflated as much as usual." A smaller bubble gives cosmic rays a shorter-shot into the solar system. Once a cosmic ray enters the solar system, it must "swim upstream" against the solar wind. Solar wind speeds have dropped to very low levels in 2008 and 2009, making it easier than usual for a cosmic ray to proceed.

  4. The current sheet is flattening. Imagine the sun wearing a ballerina's skirt as wide as the entire solar system with an electrical current flowing along the wavy folds. That is the "heliospheric current sheet," a vast transition zone where the polarity of the sun's magnetic field changes from plus (north) to minus (south). The current sheet is important because cosmic rays tend to be guided by its folds. Lately, the current sheet has been flattening itself out, allowing cosmic rays more direct access to the inner solar system.

"If the flattening continues as it has in previous solar minima, we could see cosmic ray fluxes jump all the way to 30% above previous Space Age highs," predicts Mewaldt.

Earth is in no great peril from the extra cosmic rays. The planet's atmosphere and magnetic field combine to form a formidable shield against space radiation, protecting humans on the surface. Indeed, we've weathered storms much worse than this. Hundreds of years ago, cosmic ray fluxes were at least 200% higher than they are now. Researchers know this because when cosmic rays hit the atmosphere, they produce an isotope of beryllium, 10Be, which is preserved in polar ice. By examining ice cores, it is possible to estimate cosmic ray fluxes more than a thousand years into the past. Even with the recent surge, cosmic rays today are much weaker than they have been at times in the past millennium.

"The space era has so far experienced a time of relatively low cosmic ray activity," says Mewaldt. "We may now be returning to levels typical of past centuries."

NASA spacecraft will continue to monitor the situation as solar minimum unfolds. Stay tuned for updates.
 
 
Dr. Tony Phillips
Heliophysics News Team

 

Ítarefni:

Cosmic rays and climate.
Jasper Kirkby / CERN
CERN Colloquium, 4 June 2009

Mjög fróđlegt!

 

 

 

 


Efnisyfirlit 250 pistla...

 

blog_logo.jpg

 

Bloggarinn hefur í nokkra mánuđi haldiđ utan um bloggpistlana o.fl. á sérstakri vefsíđu hér, en innihaldiđ hefur veriđ afritađ í ţennan pistil. Svona yfirlit hefur ţann kost ađ auđvelt er ađ finna viđkomandi bloggsíđur međ ţví einfaldlega ađ smella á viđeigandi krćkju.

Einföld ađferđ er ađ vinna yfirlitiđ í ritvinnsluforriti eins og Word.  Fyrirsögn viđkomandi bloggpistils er einfaldlega afrituđ í ritvinnsluforritiđ og fylgir ţá krćkjan međ. Síđan má skrifa dagsetningu ţar fyrir aftan og hugsanlega einhverjar skýringar. Nota má ritvinnskuforritiđ til ađ rađa og flokka, og jafnvel númera pistlana sjálfvirkt. Ţegar skjaliđ er tilbúiđ má afrita ţađ yfir á bloggsíđu međ ađgerđinni "Skeyta úr Word". Síđuna má síđan vista sem "Fasta síđu", eđa sem venjulega bloggsíđu. 

Efnisyfirlitiđ var upphaflega unniđ međ Microsoft Frontpage og vistađ á vefţjóni hér. Vísađ er á skjaliđ undir liđnum Tenglar á vinstri jađar bloggsíđunnar.  Ţađ er ekki endilega besta ađferđin ţví eftir á ađ hyggja er líklega auđveldara ađ nota ritvinnsluforrit en Frontpage.

 

 

(Flokkunin í efnisyfirlitinu hér fyrir neđan er ekki endilega alltaf-rökrétt. Ţađ á sérstaklega viđ um flokkana Fjármál og Samfélag.
Síđast uppfćrt 16. ágúst 2009).

 

Smelliđ á feitletruđu fyrirsagnirnar til ađ opna viđkomandi pistil:

 

Himingeimurinn

  1. Lendingin á tunglinu fyrir 40 árum, geimskotin á Íslandi, og ýmislegt annađ minnisstćtt í frekar léttum dúr...   Blogg 20. júlí 2009
  2. Höndin mikla í himingeimnum... Röntgenmynd?  Blogg 16. apríl 2009
  3. Frétt NASA í dag: Sólin í djúpri lćgđ...  Blogg 1. apríl 2009.
  4. Brot úr smástirninu sem féll á jörđina 7. okt. 2008 fundin.  Blogg 28. mars 2009
  5. Jeppaferđin á Mars gengur vel eftir 5 ár...  Blogg 26. mars 2009
  6. Stjörnuskođun í Minjasafni Orkuveitu Reykjavíkur ţriđjudagskvöld...  Blogg 2. mars 2009
  7. Vísindaţátturinn og 46 metra langur risakíkir frá árinu 1673 ...   Blogg  18. feb. 2009
  8. Venus hálf á himni skín...  Blogg 8. feb. 2009
  9. Öflug sólgos geta haft afdrifaríkar afleiđingar á jörđu niđri...  Blogg 25. jan. 2009
  10. 2008 var nćst-óvirkasta ár sólar síđan 1913...  Blogg 8. jan. 2009
  11. Ár stjörnufrćđinnar er byrjađ... Fallegt myndband... Blogg 2. jan. 2009
  12. Venus og Máninn dansa tangó á Gamlárskvöld ... Blogg 31. des. 2008
  13. Tíu bestu stjörnuljósmyndir ársins 2008 Blogg 29. des. 2008
  14. Vetrarsólstöđur 21/12: Bein útsending frá 5000 ára gömlu grafhýsi á Írlandi...  Blogg 20. des. 2008
  15. Tungliđ tungliđ taktu mig ... Nú er lag ţvi tungliđ er nćst jörđu föstudaginn 12 des!  Blogg 11. des. 2008
  16. Veiđimađurinn Óríon eđa Aurvandill er međal fegurstu stjörnumerkjanna... Blogg 5. des. 2008
  17. Vofur og nornir á himinhvolfinu...  Blogg 2. nóv. 2008
  18. Smástirni fellur á jörđina ađfararnótt ţriđjudags 7. okt. Blogg 6. okt. 2008
  19. Borgarljós jarđar í efnahagsumróti hagkerfanna Blogg 5. okt. 2008
  20. NASA var ađ senda tilkynningu áđan um óvenju óvirka sól. Blogg 30. sept. 2008
  21. NASA tilkynnti í dag: Sólvindurinn aldrei veriđ minni í 50 ár. Blogg 23. sept. 2008
  22. NASA mćlir minnkandi virkni sólar. Blogg 21. sept. 2008
  23. Stjörnufrćđivefurinn. Áhugaverđur vefur fyrir almenning. Blogg 18. sept. 2008
  24. Gullmoli sólkerfisins er ótrúlega fallegur Blogg 23. ágúst 2008
  25. Sólmyrkvinn í dag. Myndir. Blogg 1. ágúst 2008
  26. Sólmyrkvinn ađ morgni 1. ágúst 2008.  Blogg 30 júlí 2008
  27. Hefur Fönix geimfariđ fundiđ vatn á Mars? Blogg 14. júní 2088
  28. Lending Fönix geimfarsins á Mars tókst mjög vel og myndir farnar ađ berast 26. maí 2008
  29. Fönix geimfariđ lendir á Mars á sunnudaginn međ skurđgröfu og ´´hálf-íslenskan´´ vindhrađamćli... Myndir Blogg 22. maí 2008
  30. Myndir af sólinni sem teknar voru 2. maí međ stjörnusjónauka Blogg 2. maí 2008
  31. Alţjóđlegt ár stjörnufrćđinnar 2009, ný vefsíđa: www.2009.is Blogg 22. apríl 2008
  32. Nú mun ţig svima! Ţyngdarlinsur eru ógnarstór gleraugu alheimsins... Blogg 11. mars 2008
  33. Undurfögur mynd af Sombrero stjörnuţokunni Blogg 8. mars 2008
  34. Tunglmyrkvinn ađfararnótt fimmtudagsins 21. febrúar Blogg 17. feb. 2008
  35. Hefur ţú séđ Andromedu? Blogg 4. feb. 2008
  36. Ótrúlegt hvađ tíminn líđur. 50 ár liđin frá geimskoti fyrsta bandaríska gervihnattarins Blogg 1. feb. 2008
  37. Námskeiđ í stjörnufrćđi og stjörnuskođun fyrir börn og fullorđna Blogg 13. jan. 2008
  38. Nýárs-halastjarnan Tuttle Blogg 3. jan. 2008
  39. Stćrsti stjörnusjónauki landsins og Stjörnuskođunarfélagiđ Blogg 28. des. 2007
  40. 2009 verđur ár stjörnufrćđinnar á 400 ára afmćli stjörnusjónaukans Blogg 20. des. 2007
  41. Jólastjarnan í ár er Mars. Eins og gyllt jólakúla. Blogg 18. des. 2007
  42. SOHO --- Sólin í návígi Blogg 1. des. 2007
  43. Halastjarnan Holmes sem sést hefur undanfariđ Blogg 28. nóv. 2007
  44. Jeppaferđ um óbyggđir plánetunnar Mars 31. okt. 2007
  45. Sjörnuhimininn snemma ađ morgni ... Blogg 23. okt. 2007
  46. Upphaf geimaldar 1957. Spútnik 50 ára í dag 4. október Blogg 4. okt. 2007
  47. Tunglmyrkvinn laugardaginn 3. mars. Blogg 2. mars 2007
  48. Halastjarnan McNaught kveđur međ stćl  Blogg 12. feb. 2007
  49. Bjartasta halastjarna síđustu áratuga sést nú međ berum augum um hábjartan dag skv. fréttum sem voru ađ berast.  Blogg 13. jan. 2007
  50. McNaught halastjarnan sést ennţá í beinni útsendingu frá SOHO gervihnettinum  Blogg 12. jan. 2007
  51. Halastjarna á himni skín. Myndir.  Blogg 12. jan. 2007
  52. Geimskot Frakka á Íslandi !!!  Blogg 26 nóvember 2006
  53. Í skugga Satúrnusar  Blogg 12. okt. 2006

 

Veđurfar & loftslagsbreytingar

  1. Ný grein Henriks Svensmark um loftslagsbreytingar af völdum sólar og geimgeisla birt í Geophysical Research Letters í dag 1. ágúst...   Blogg 1. ágúst 2009
  2. Hlýindin miklu fyrir 1000 árum ...   Blogg 27. júlí 2009
  3. Er stór hluti hlýnunar síđustu áratuga af völdum náttúruaflanna? Ný grein í Journal of Geophysical Research...   Blogg 24. júlí 2009
  4. Ný rannsókn: Sólsveiflan tengist loftslagsbreytingum.   Blogg 18. júlí 2009
  5. Hefur sjávarborđ veriđ ađ hćkka hrađar og hrađar undanfariđ? Nei, alls ekki...   Blogg 3. júlí 2009
  6. Gróđurhúsaáhrifin dásamlegu...   Blogg 30. júní 2009
  7. Hafísinn yfir međaltali áranna 1979-2007 í apríl-maí.   Blogg 14. júní 2009
  8. Nýjar fréttir af Svensmark tilrauninni hjá CERN í Sviss...  Blogg 8. júní 2009
  9. Nýr 30 ára hitaferill: Hvers vegna er ţetta hik á hnatthlýnuninni?   Blogg 6. júní 2009
  10. Er mikil eđa lítil fylgni milli koltvísýrings og lofthita jarđar? Hvers vegna var magn CO2 gríđarlegt áđur fyrr?   Blogg 26. maí 2009
  11. Leyndardómur skýjanna í loftslagsbreytingum... Myndbönd.   Blogg 15. maí 2009
  12. Hafísinn á norđurslóđum í meira lagi...   Blogg 9. maí 2009
  13. Ekkert hlýnađ síđastliđin ár...   Blogg 12. mars 2009
  14. Óvenjuleg alţjóđleg ráđstefna um hnatthlýnun hefst í dag...  Blog 8. mars 2009
  15. Hnatthlýnun í biđstöđu nćstu 30 árin?  Blogg 4. mars 2009
  16. Er bráđnun jökla virkilega okkur mönnum ađ kenna? Spyr sá sem ekki veit...   Blogg 23. feb. 2009
  17. Einn af yfirmönnum hinnar heimsţekktu rannsóknarstofu í loftslagsmálum The Hadley Centre varar viđ hrćđsluáróđri ...   Blogg 15. feb 2009
  18. Hversu lítiđ eđa mikiđ er af CO2 í andrúmsloftinu? Umfjöllun um ţetta og fleira á mannamáli, ef ţađ er á annađ borđ hćgt...   Blogg 1. feb. 2009
  19. Ný dönsk rannsókn styđur kenningar um samspil geimgeisla og loftslagsbreytinga... Blogg 13. janúar 2009
  20. Hvađa loftslagshlýnun? Ţannig spyr prófessor Ole Humlum... Blogg 16. des. 2008
  21. Hnattkólnun í kjölfar hnatthlýnunar?  Erindi flutt hjá Rótaryklúbbnum Reykjavík-Árbćr 23. okt. 2008.  pdf.
  22. Öldur aldanna. Sjaldan er ein báran stök - einnig í veđurfari? Vefsíđa Sept. 2003. Breytt 18. des. 2006.
  23. Er jörđin ađ hitna? Ekki er allt sem sýnist. Vefsíđa 1. febrúar 1998. Síđast breytt 14. apríl 2004.
  24. Gróđurhúsaáhrif eđa eđlilegar sveiflur í virkni sólar?  Vefsíđa (Grein í Lesbók Mbl. 20. júní 1998)
  25. Hafísinn á norđurslóđum í dag er 25% meiri en í fyrra. Blogg 15. okt. 2008
  26. Time tímaritiđ 13. sept: Norđvesturleiđin um heimskautasvćđiđ fćr skipum! ---1937 Blogg 14. sept. 2008
    Enn er svalt í heimi hér...  Blogg 12. júlí 2008
  27. Hvađ er eđlilegt í loftslagsbreytingum? - Myndbönd. Blogg 8. júlí 2008
  28. Hafísinn á norđurhveli minnkar, en eykst á suđurhveli jarđar. Mikiđ edgos undir ísnum nćrri norđurpólnum áriđ 1999. Blogg 5. júlí 208
  29. Hnattkólnun í kjölfar hnatthlýnunar? Grein í Ţjóđmálum sumariđ 2008. Bloggútgáfa 20. júní 2008
  30. Međalhiti lofthjúpsins heldur áfram ađ falla hratt ... Blogg 4. júní 2008
  31. Óvenjulegt viđtal um loftslagsbreytingar. Kuldaleg framtíđarspá. Blogg 21. apríl 2008
  32. Einn ţekktasti loftslagsfrćđingur heims er bjartsýnn á ţróun mála. Blogg 13. apríl 2008
  33. Al Gore áhrifin á veđurfar og snjórinn í London í gćrmorgun Blogg 7. apríl 2008
  34. 3000 mćlibaujur í hafinu mćla smávćgilega kólnun síđastliđin 5 ár Blogg 22. mars 2008
  35. Veruleg kólnun og skíđasnjór á nćstu árum? - Ekki útilokađ ađ svo verđi Blogg14. mars 2008
  36. Snögg kólnun jarđar í janúar Blogg 14. feb. 2008
  37. Sökktu sólblettir Titanic? Grein á vef NOAA - Bandarísku haf- og loftslags- stofnunarinnar. Blogg 9. feb. 2008
  38. Gömlu góđu vindstigin.  Blogg 22. jan 2008
  39. Hefur hlýnun lofthjúpsins stöđvast? Tímabundiđ eđa ...? Blogg 5. jan. 2008
  40. Getur sólin bjargađ okkur frá hnatthlýnun? Grein sem vekur hroll í The Independent 5. des. Blogg 8. des. 2008
  41. Merk grein eftir Dr. Daniel B. Botkin um umhverfismál, siđferđi og hnatthlýnun. Blogg 22. okt. 2008
  42. High Court í London fellir dóm um kvikmynd Al Gore: Níu villur í myndinni. Blogg 12. okt. 2007
  43. Litli mađurinn og aldamótavillan í loftslagsvísindum Blogg 28. ágúst 2007
  44. Al Gore og undrabarniđ  Blogg 22. júlí 2007
  45. Dr. Nils Axel Mörner segir í nýju viđtali ađ sjávarborđ sé ekki ađ hćkka Blogg 26. júní 2007
  46. The Great Global Warming Swindle í RÚV annađ kvöld - 19. júní  Blogg 18. júní 2007
  47. Doomsday Called Off og Climate Catastrophe Cancelled. Tvćr áhugaverđar kvikmyndir um loftslagsbreytingar.  Blogg 12. apríl 2007
  48. The Great Global Warming Swindle. Áhugaverđ kvikmynd sem frumsýnd var fyrir skömmu. Blogg 10. mars 2007
  49. Byltingarkennd kenning dansks vísindamanns skekur vísindaheiminn.... Blogg 20. feb. 2007
  50. Skýrsla Sameinuđu ţjóđanna um loftslagsbreytingar (IPCC) er hér  Blogg 3. feb. 2007
  51. Hlýnun sjávar ekki endilega af völdum gróđurhúsaáhrifa, segir forstjóri Hafrannsóknarstofnunar Blogg 10. jan. 2007
  52. Merkileg tilraun: Geimgeislar, ský og loftslagsbreytingar  Blogg 1. jan. 2007
  53. Vetrarsólstöđur, og sólin áfram í ham nćstu árin...  Blogg 22. des. 2007
  54. Hlýrra á Grćnlandi 1930-1950 en undanfariđ. Á skjön viđ hnatthlýnunarkenninguna. Blogg 19. nóvember 2006
  55. Al Gore vćntanlegur. Fróđlegur ritdómur um An Inconvenient Truth  Blogg 17. nóv. 2006

 

Menning

  1. Er aldingarđurinn Eden fundinn í Göbekli Tepe? 11.000 ára fornminjar...  Blogg 3. maí 2009
  2. Mynd af frumkvöđlum Verkís  Blogg 3. jan. 2009
  3. Fjármálafrćđi fyrr á öldum Blogg 4. nóvember 2008.
  4. Píanósnillingurinn margbrotni Martin Berkofsky, radíóamatörinn og mannvinurinn Blogg 26. sept. 2008.
  5. Frćđslusýningin Orkuveriđ Jörđ og auđlindagarđurinn á Reykjanesi Blogg 18. júlí 2008
  6. Gleđilegt sumar. Í dag er fyrsti dagur Hörpu. Blogg 24. apríl 2008
  7. Konur í list. Alveg stórkostlegt myndband. Blogg 27. mars 2008
  8. Hvers vegna er hlaupár? Blogg 29. feb. 2008
  9. Paganini: Kaprísa No 24, Shlomo Mintz & Alison Balsom. Töfrum líkast. Blogg 15. feb. 2008
  10. Leshringur@ og Viltu vinna milljarđ? eftir Vikas Swarup Blogg 26. jan. 2008
  11. Hákon Bjarnason efnilegur píanóleikari. Stjarna morgundagsins. Blogg 11. jan. 2008
  12. Himnaríki og helvíti eftir Jón Kalman Stefánsson Blogg 30. des 2007
  13. Ljúfir tónar: Alison Balsom trompetleikari Blogg 29. des. 2007
  14. Alison Balsom trompetleikari međ Sinfóníuhljómsveitinni Blogg 26. okt. 2007
  15. Doris Lessing hlýtur bókmenntaverđlaun Nóbels.  Blogg 14. okt. 2007

 

Tćkni og vísindi

  1. Ný ađferđ viđ framleiđslu eldsneytis úr CO2 lofar góđu...   Blogg 4. ágúst 2009
  2. Wolfram-Alpha ofurtölvan sem ţú getur rćtt viđ á mannamáli á netinu !   Blogg 7. júlí 2009
  3. Píanóleikarinn Martin Berkofsky og Tungl-jeppinn hans...  Blogg 5. apríl 2009
  4. Cassiopeia verkefniđ - Vísindin útskýrđ á auđskilinn hátt...  Blogg 7. mars 2009
  5. Ókeypis og auđvelt myndvinnsluforrit: Picasa-3 frá Google... Blogg 21. des. 2008
  6. VERKÍS verkfrćđistofa međ samfellda reynslu frá 1932 og um 350 starfsmenn... Blogg 21. nóv. 2008
  7. Ótćmandi orkulind: Raunveruleg vetnisorka úr samrunaofnum innan 30 ára?  Blogg 16. nóv. 2008
  8. Kínverjar skutu á loft mönnuđu geimfari í dag! Blogg 25. sept. 2008
  9. Endurnýting CO2. Ekki alveg nýtt á Íslandi. Blogg 19. sept. 2008
  10. Frábćr fyrirlestur undrabarns um fjórđu víddina, strengjafrćđi og tilraunirnar hjá CERN ... Myndband Blogg 12. sept. 2008
  11. Miklahvells-vélin og leitin ađ Guđseindinni hjá CERN Blogg 9. sept. 2008
  12. Kjarnorka á komandi tímum Blogg 7. sept. 2008
  13. Ísinn á Mars líklega fundinn. Myndir. Blogg 21. júní 2008
  14. Óhugnanleg vélpadda er nćstum óstöđvanlegt skrímsli Blogg 29. apríl 2008
  15. Orkuver 6 í Svartsengi - Til hamingju HS ! Blogg 3. apríl 2008
  16. Ótrúlegt: Nýr GSM les hugsanir. Mállausir fá rödd. Sjá myndband. Blogg 17. mars 2008
  17. Lífrćnir OLED flatskjáir eru betri en LCD og Plasma! Blogg 24. feb. 2008
  18. Skynsöm skólatafla Blogg 4. des. 2007
  19. Vetni er ekki orkugjafi Blogg 17. sept. 2007
  20. Ralph Alpher höfundur kenningarinnar um Miklahvell Blogg 30. ágúst 2007
  21. Murray Gell-Mann. Mađurinn međ heilana fimm ! Blogg 9. ágúst 2007
  22. Vetni eđa rafgeymar sem orkumiđill bifreiđa?  Blogg 1. jan 2007

 

 

Flug

  1. Ótrúlegt: Douglas DC4 Skymaster Loftleiđa endursmíđađur á Íslandi...!  Blogg 29. mars 2009
  2. Rafknúnar alvöru flugvélar - Myndir og myndbönd Blogg 16. ágúst 2008
  3. Nemendur HR skutu eldflaug til himins. Myndir. Blogg 9. maí 2008
  4. Geimskot Frakka á Íslandi ... Iceland Space Center ... Myndir Blogg 19. mars 2008
  5. Geimskot Frakka á Íslandi 1964-'65  (Vefsíđa. Eldri útgáfa frá 2006)
  6. Varúđ. Ekki fyrir flughrćdda. Blogg 3. mars 2008
  7. Stjórnklefinn í Airbus A380 og Batman Blogg 22. feb. 2008
  8. Íslenska Eldflaugafélagiđ mun skjóta á loft 2ja ţrepa eldflaug í sumar Blogg 8. feb. 2008
  9. Hvernig er ţetta hćgt? Ótrúlegt flug! Blogg 30. jan 2008
  10. Hellt í glas međan flugvélin er á hvolfi! Blogg 27. jan. 2008
  11. Ballett í háloftunum, Svetlana Kapanina Blogg 26. des. 2007
  12. Stórar og litlar flugvélar af ýmsum gerđum... Og litlar stórar flugvélar ! Blogg 15. des. 2007
  13. Hinrik Hinriksson frá Iđu flaug yfir Hvítá fyrir 300 árum... Blogg 11. des 2007
  14. Dornier farţegaflugvél í villtum dansi yfir Reykjavík 1986 Blogg 3. nóv. 2007
  15. Lítil ţota hrađamćld  Blogg 19. okt. 2007

 

 

Fjármál

  1. Daily Telegraph, Eva Joly: Gordon Brown is wrong, Britain played a part in Icelandic bank collapse. - Einnig greinarnar í Le Monde og Aftenposten...   Blogg 3. ágúst 2009
  2. Vanţekking almennings í Hollandi og Bretlandi á ađdraganda Icesave málsins...    Blogg 29. júlí 2009
  3. Jón Daníelsson og Kári Sigurđsson: Mistök íslensku samninganefndarinnar...   Blogg 12. júlí 2009
  4. Ţegar verđbólgan á Íslandi fór í 103%...   Blogg 7. maí 2009
  5. Eru Jöklabréfin í eigu íslenskra ađila? Er Tortólaauđurinn geymdur á Íslandi?  Blogg 9. apríl 2009
  6. Vextir af húsnćđislánum í Bretlandi eru í dag um 2,2% - óverđtryggt !   Blogg 5. apríl 200
  7. Álverđiđ er byrjađ ađ hćkka ... !  Blogg 20. mars 2009
  8. Glöggt er gests augađ: Áskorun ţingmanns Evrópuţingsins til Íslendinga... Blogg  4. jan. 2009
  9. Myndband í Wall Stree Journal: How Iceland Collapsed ... Blogg 29. des. 2009
  10. Frábćr grein um Ísland í Sunday Times Blogg 14. des. 2008
  11. Tenging íbúđalána viđ launavísitölu mun heppilegri fyrir lántakendur á óvissutímum en tenging viđ lánskjaravísitölu... Blogg 23. nóv. 2008
  12. Einn mađur fćr lánađ andvirđi 8 Kárahnjúkavirkjana !!! Blogg 19. nóv. 2008
  13. Tilllaga um raunhćfa ađferđ til ađ semja um ICESAVE án ţess ađ ţađ verđi íţyngjandi... Blogg 13. nóv. 2008
  14. Hvađ varđ um peningana sem komu inn hjá Icesave? Einhvers stađar hljóta ţeir ađ vera... Blogg 11. nóv. 2008
  15. Ekki bíđa, skiptiđ út krónunni strax, segir forstöđumađur Centre for European Policy Studies í Brussel... Varar einnig viđ lántökum ... Blogg 10. nóv. 2008
  16. Hefur verđ á áli náđ botninum? Blogg 4. nóvember 2008
  17. Ađferđ til ađ lćkka vaxtabyrđina yfir 40% ... Ađ snúa vörn í sókn. Blogg 29. okt. 2008
  18. Skýringin á hćkkandi olíuverđi Blogg 16. maí 2008
  19. Er hćgt ađ lćkka yfirdráttarvexti um 33% ? Blogg 19. jan. 2008
  20. Fasteignagjöld hćkka óheyrilega milli ára. 14% - 20% 10. jan. 2008
  21. Lćkkun hlutabréfa í dag; er ekki betra ađ ţrauka en selja? 9. jan. 2008
  22. Vextir íbúđalána hafa hćkkađ um 54% og húsnćđi um 94% á ţrem árum !!! Blogg 19. nóv. 2007

 

Samfélag

  1. ''Í sama báti'' - Leiđarinn um Icesave í Financial Times 11. ágúst 2009   Blogg 13. ágúst 2009
  2. Evrópusambandiđ: Ađ hrökkva eđa stökkva...   Blogg 18. apríl 2009.
  3. Brettum upp ermar međ bros á vör. Komum ţjóđarskútunni á flot međ samstilltu átaki :-)  Blogg 27. nóv. 2007
  4. Glaprćđi ađ ganga í ESB. Beinum sjónum okkar ađ Kanada... Blogg 15. nóv. 2008
  5. Hvernig styđja má viđ frumkvöđla og sprotafyrirtćki... Blogg 9. nóv. 2008
  6. Auđlind sem má nýta til ađ komast úr kreppunni ... Blogg 6. nóv. 2008
  7. Nú er mjög mikilvćgt fyrir ţjóđarbúiđ ađ álversframkvćmdum í Helguvík verđi ekki slegiđ á frest. Blogg 30. okt. 2008.
  8. Islands rus og bakrus ... Góđ grein í Dagbladet.no   Blogg 26. okt. 2008
  9. Ćtla ráđamenn virkilega ađ samţykkja forhertar stríđsskađabćtur Breta? Blogg 23. okt. 2008
  10. Verđur atgervisflótti frá Íslandi innan skamms? Framtíđ ţjóđarinnar er í húfi. Blogg 19. okt. 2008
  11. Ábyrgđ ríkisins á innlánum í Bretlandi og Hollandi takmarkist viđ Tryggingasjóđ. Blogg 17. okt. 2008
  12. Spaugstofan í gćr var ósmekkleg Blogg 27. jan. 2008
  13. Hvar er ţekking Orkuveitunnar/REI sem er metin á 10 milljarđa? Blogg 10. nóv. 2007
  14. Hvers vegna er réttlćtiskennd minni misbođiđ? Svariđ nú ágćtu bloggarar. 12. okt. 2007
  15. Hitaveita Suđurnesja verđi áfram í meirihlutaeigu sveitarfélaganna Blogg 10. okt. 2007
  16. Búrma: Hvar er alţjóđasamfélagiđ? Hvar eru Sameinuđu ţjóđirnar? Blogg 28. sept. 2007
  17. Einkavćđing orkuveitanna gćti haft alvarlegar afleiđingar um alla framtíđ. Blogg 23. sept. 2007
  18. Myrkvun höfuđborgarsvćđisins, stjörnuskođun og ljósmengun  Blogg 20. sept. 2006

 

Íţróttir

  1. Ţegar ''íslensku'' Fálkarnir fengu gulliđ á Ólympíuleikunum 1920... Blogg 27. ágúst 2008
  2. Hámenntađar knattspyrnukonur... Blogg 25. júlí 2008

 

Náttúran

  1. Snjór, hreindýr og börn í London. Nokkrar myndir...   Blogg 5. feb. 2009
  2. Refurinn rófulausi og Móri vinur hans. Myndir. Blogg 4. ágúst 2008
  3. Vestmannaeyjagosiđ: Fundust smáskjálftar í Eyjum dagana fyrir gos? Blogg 24. jan. 2008
  4. Norđurljósin og krúttlegir ísbirnir Blogg 15. jan. 2008
  5. Heimurinn um nótt Blogg 25. des. 2007
  6. Refur á ferli í Garđabć Blogg 5. des. 2007
  7. Fer ísbjörnum fjölgandi ţrátt fyri allt? Blogg 21. sept. 2007
  8. Skógrćkt áhugamannsins  Blogg 7. júní 2007

 

Léttmeti

  1. Skemmtileg veđurspá :-)  Blogg 23. jan. 2009
  2. Nú er ţađ svart: Loftslag heimsins hlýnar, segja Rússar og vitna til gagna frá heimsskautasvćđunum... Breytingar í Golfstraumnum? Blogg 13. des. 2008
  3. Tónlistarmađurinn handalausi gefst ekki upp... Og til hamingju međ daginn! Blogg 1. des. 2008
  4. Hugsanalestur á blogginu? Blogg 4. sept. 2008
  5. Líkur á ađ fá allar tölur réttar í Lottó eru minni en 1:600.000 Blogg 9. ágúst 2008
  6. Dihydrogen mónoxíđ eđa tvívetnisoxíđ í íslenskri náttúru Blogg 18. apríl 2008
  7. Úr bloggheimum: Fótaskortur á tungunni, eđa eitthvađ annađ? Blogg 12. apríl 2008
  8. Spegillinn á snyrtingunni. Spaugilegt myndband :-) Blogg 10. apríl 2008
  9. Gore áhrifin brugđust ekki á Íslandi - Allt hvítt! Blogg 9. apríl 2008
  10. Ljóđ í tilefni fyrirlesturs Al Gore Blogg 8. apríl 2008
  11. Draugaleg mynd á laugardagskvöldi (°_°)  Blogg 5. apríl 2008
  12. Allt er í heiminum afstćtt - og Guli kafbáturinn Blogg 4. apríl 2008
  13. Sniđuga ljóskan, bankinn og ţýđingarvélin Blogg 1. apríl 2008
  14. Danskan er yndislegt tungumál eins og allir vita ... Blogg 30. mars 2008
  15. Hvernig er ţetta hćgt? Svartigaldur? Blogg 10. mars 2008
  16. Nauđsynlegt tćki fyrir bankastofnanir og bloggara... Blogg 21. feb. 2008
  17. Gleđilegt ár međ ABBA Blogg 1. jan. 2008
  18. REI, REI ekki um jólin Blogg 19. des. 2007
  19. Skýring á hremmingunum sem hrjáđ hafa fjármálamarkađinn undanfariđ Blogg 22. nóv. 2007
  20. Orkuveitan heima. Allir syngja međ ! Blogg 1. nóv. 2007
  21. Excel 2007 kann ekki ađ reikna rétt ! Blogg 27. sept. 2007
  22. Afkolun jeppaeiganda  Blogg 30. apríl 2007

 

Ýmislegt

  1. Grein um Benedikt S. Benedikz - (Bendí) í The Times.   Blogg 1. maí 2009
  2. Til hamingju Jón Magnússon!  Blogg 18. feb. 2009
  3. Tiltekt í ruslakistunni. Efnisyfirlit pistla ...(& fjármálahruniđ mikla)... Blogg 26. okt. 2008
  4. Í dag er jafndćgur á hausti. Geta egg stađiđ upp á endann í dag? Blogg 22. sept. 2008
  5. Er ástćđa til ađ fara úr Schengen ţví reynsla okkar af sáttmálanum er miđur góđ? Blogg 1. júlí 2008
  6. Hitabylgja í uppsveitum í gćr. Sumariđ er komiđ. Blogg 13. maí 2008
  7. Ađferđ til ađ losna viđ truflandi auglýsingar á bloggsíđum Blogg 12. feb. 2008
  8. Bloggađ í 10 ár ...   Blogg 7. feb. 2008
  9. Um áramót reikar hugurinn víđa... Blogg 31. des. 2007
  10. Vetrarsólstöđur, hćnufetiđ, tíminn og jólakveđja Blogg 22. des. 2007

 

Myndir

  1. MR66. Minningar úr Menntaskólanum í Reykjavík. 2006
  2. Lundur 1969-71 Gamlar ljósmyndir. 10.Feb.2002

 

Vefsíđur

  1. Öldur aldanna. Sjaldan er ein báran stök - einnig í veđurfari? Sept. 2003. Breytt 18. des. 2006.
  2. Er jörđin ađ hitna? Ekki er allt sem sýnist. 1. febrúar 1998. Síđast breytt 14. apríl 2004.
  3. Gróđurhúsaáhrif eđa eđlilegar sveiflur í virkni sólar?   (Grein í Lesbók Mbl. 20. júní 1998)
  4. Gap Ginnunga. Stjörnuskođun  26.12.1996, breytt 16.4.1999
  5. Geimskot Frakka á Íslandi 1964-1965  25.11.2006, breytt 04.12.2006
  6. Vetnissamfélag eđa rafeindasamfélag? April 2006
  7. Ljósmengun 17.11.2005

 

PDF skjöl

  1. Hnattkólnun í kjölfar hnatthlýnunar?  Erindi flutt hjá Rótaryklúbbnum Reykjavík-Árbćr 23. okt. 2008.  pdf.

 

Síđast uppfćrt 16. ágúst 2009

Samtals 252

 


Ný rannsókn: Sólsveiflan tengist loftslagsbreytingum.

 

solar_cycle_h_881165.jpg

 

 

Fyrir fáeinum dögum (16. júlí) birtist nokkuđ merkileg frétt hér á vef National Science Foundation. Tilefniđ var rannsókn sem kynnt var í tímaritinu Journal of Climate sem gefiđ er út af American Meteorological Society fyrr í ţessum mánuđ.

Vísindamenn finna tengingu milli sólsveiflunnar og loftslags á heimsvísu svipađa áhrifum El Nino/La Nina. (Scientists find link between solar cycle and global climate similar to El Nino/La Nina).  (Sjá aths. #5).

"These results are striking in that they point to a scientifically feasible series of events that link the 11-year solar cycle with ENSO, the tropical Pacific phenomenon that so strongly influences climate variability around the world."

Ţetta hljóta ađ teljast nokkur tíđindi. Frétt National Science Foundation er birt í heild hér fyrir neđan.

Lesa má um National Science Foundation hér:

The National Science Foundation (NSF) is an independent federal agency created by Congress in 1950 "to promote the progress of science; to advance the national health, prosperity, and welfare; to secure the national defense…" With an annual budget of about $6.06 billion, we are the funding source for approximately 20 percent of all federally supported basic research conducted by America's colleges and universities. In many fields such as mathematics, computer science and the social sciences, NSF is the major source of federal backing. MORE

 --- --- ---

 

head.gif

 


Press Release 09-139
Solar Cycle Linked to Global Climate

Drives events similar to El Nińo, La Nińa

July 16, 2009

Establishing a key link between the solar cycle and global climate, research led by scientists at the National Science Foundation (NSF)-funded National Center for Atmospheric Research (NCAR) in Boulder, Colo., shows that maximum solar activity and its aftermath have impacts on Earth that resemble La Nińa and El Nińo events in the tropical Pacific Ocean.

The research may pave the way toward predictions of temperature and precipitation patterns at certain times during the approximately 11-year solar cycle.

"These results are striking in that they point to a scientifically feasible series of events that link the 11-year solar cycle with ENSO, the tropical Pacific phenomenon that so strongly influences climate variability around the world," says Jay Fein, program director in NSF's Division of Atmospheric Sciences. "The next step is to confirm or dispute these intriguing model results with observational data analyses and targeted new observations."

The total energy reaching Earth from the sun varies by only 0.1 percent across the solar cycle. Scientists have sought for decades to link these ups and downs to natural weather and climate variations and distinguish their subtle effects from the larger pattern of human-caused global warming.

Building on previous work, the NCAR researchers used computer models of global climate and more than a century of ocean temperature to answer longstanding questions about the connection between solar activity and global climate.

The research, published this month in a paper in the Journal of Climate, was funded by NSF, NCAR's sponsor, and by the U.S. Department of Energy.

"We have fleshed out the effects of a new mechanism to understand what happens in the tropical Pacific when there is a maximum of solar activity," says NCAR scientist Gerald Meehl, the paper's lead author. "When the sun's output peaks, it has far-ranging and often subtle impacts on tropical precipitation and on weather systems around much of the world."

The new paper, along with an earlier one by Meehl and colleagues, shows that as the Sun reaches maximum activity, it heats cloud-free parts of the Pacific Ocean enough to increase evaporation, intensify tropical rainfall and the trade winds, and cool the eastern tropical Pacific.

The result of this chain of events is similar to a La Nińa event, although the cooling of about 1-2 degrees Fahrenheit is focused further east and is only about half as strong as for a typical La Nińa.

Over the following year or two, the La Nińa-like pattern triggered by the solar maximum tends to evolve into an El Nińo-like pattern, as slow-moving currents replace the cool water over the eastern tropical Pacific with warmer-than-usual water.

Again, the ocean response is only about half as strong as with El Nińo.

True La Nińa and El Nińo events are associated with changes in the temperatures of surface waters of the eastern Pacific Ocean. They can affect weather patterns worldwide.

The paper does not analyze the weather impacts of the solar-driven events. But Meehl and his co-author, Julie Arblaster of both NCAR and the Australian Bureau of Meteorology, found that the solar-driven La Nińa tends to cause relatively warm and dry conditions across parts of western North America.

More research will be needed to determine the additional impacts of these events on weather across the world.

"Building on our understanding of the solar cycle, we may be able to connect its influences with weather probabilities in a way that can feed into longer-term predictions, a decade at a time," Meehl says.

Scientists have known for years that long-term solar variations affect certain weather patterns, including droughts and regional temperatures.

But establishing a physical connection between the decadal solar cycle and global climate patterns has proven elusive.

One reason is that only in recent years have computer models been able to realistically simulate the processes associated with tropical Pacific warming and cooling associated with El Nińo and La Nińa.

With those models now in hand, scientists can reproduce the last century's solar behavior and see how it affects the Pacific.

To tease out these sometimes subtle connections between the sun and Earth, Meehl and his colleagues analyzed sea surface temperatures from 1890 to 2006. They then used two computer models based at NCAR to simulate the response of the oceans to changes in solar output.

They found that, as the sun's output reaches a peak, the small amount of extra sunshine over several years causes a slight increase in local atmospheric heating, especially across parts of the tropical and subtropical Pacific where Sun-blocking clouds are normally scarce.

That small amount of extra heat leads to more evaporation, producing extra water vapor. In turn, the moisture is carried by trade winds to the normally rainy areas of the western tropical Pacific, fueling heavier rains.

As this climatic loop intensifies, the trade winds strengthen. That keeps the eastern Pacific even cooler and drier than usual, producing La Nińa-like conditions.

Although this Pacific pattern is produced by the solar maximum, the authors found that its switch to an El Nińo-like state is likely triggered by the same kind of processes that normally lead from La Nińa to El Nińo.

The transition starts when the changes of the strength of the trade winds produce slow-moving off-equatorial pulses known as Rossby waves in the upper ocean, which take about a year to travel back west across the Pacific.

The energy then reflects from the western boundary of the tropical Pacific and ricochets eastward along the equator, deepening the upper layer of water and warming the ocean surface.

As a result, the Pacific experiences an El Nińo-like event about two years after solar maximum. The event settles down after about a year, and the system returns to a neutral state.

"El Nińo and La Nińa seem to have their own separate mechanisms," says Meehl, "but the solar maximum can come along and tilt the probabilities toward a weak La Nińa. If the system was heading toward a La Nińa anyway," he adds, "it would presumably be a larger one."

-NSF-

Media Contacts
Cheryl Dybas, NSF (703) 292-7734 cdybas@nsf.gov
Rachael Drummond, NCAR (303) 497-8604 rachaeld@ucar.edu

The National Science Foundation (NSF) is an independent federal agency that supports fundamental research and education across all fields of science and engineering. In fiscal year (FY) 2009, its budget is $9.5 billion, which includes $3.0 billion provided through the American Recovery and Reinvestment Act. NSF funds reach all 50 states through grants to over 1,900 universities and institutions. Each year, NSF receives about 44,400 competitive requests for funding, and makes over 11,500 new funding awards. NSF also awards over $400 million in professional and service contracts yearly.


Tíu bestu stjörnuljósmyndir ársins 2008

 

Stjörnufrćđin er einstaklega myndrćn vísindagrein. Á hverju ári eru ţúsundir ljósmynda teknar af undrum alheimsins, hvort sem er af stjörnuáhugamönnum, stjörnufrćđingum eđa sendiherrum jarđarbúa úti í sólkerfinu. Margar ţessara mynda eru í gullfallegar og verđskulda sannarlega ađ sem flestir fái ađ njóta ţeirra.

Sjá Stjörnufrćđivefinn www.stjornuskodun.is

Myndirnar sem ţar eru valdar sem tíu bestu stjörnuljósmyndir ársins 2008 voru fyrst og fremst valdar út frá fegurđargildi, en ekki síđur vísindalegu.

Viđ hverja mynd er lýsing á ţví sem fyrir augun ber, enda eru fyrirbćrin ekki síđur áhugaverđ en myndirnar fallegar.

 

Myndin hér fyrir ofan er ein ţessara frábćru mynda.  Viđ myndina stendur ţessi skýring Sćvars Helga Bragasonar:

Ţessa ótrúlegu mynd af rykstormi viđ gljúfrakerfi á Mars tók Mars Reconnaissance Orbiter geimfariđ. Mars Reconnaissance Orbiter er útbúiđ gríđarlega öflugum myndavélum sem gegna ţví hlutverki ađ kortleggja yfirborđiđ mjög nákvćmlega svo unnt sé ađ draga upp sögu fljótandi vatns á yfirborđinu. MRO gegnir auk ţess hlutverki veđurtungls sem fylgist stöđugt međ veđurfarinu á Mars. Stundum sér geimfariđ storma verđa til á yfirborđinu, líkt og á myndinni hér fyrir ofan.

Rykstormar á Mars verđa til ţegar vindur lyftir rykögnum upp af yfirborđinu og hátt upp í lofthjúpinn. Vatnsís í lofthjúpnum ţéttist á rykagnirnar og mynda ljósleit ský. Stundum breytast litlir stađbundnir rykstormar sem ţessi í einn risavaxinn hnattrćnan rykstorm sem hylur allt yfirborđiđ svo ađeins hćstu tindar eldfjallanna á Mars standa upp úr.

Á hverju degi verđa talsverđar breytingar í lofthjúpi Mars. Ţessar breytingar má ađ hluta rekja til ţess ađ á Mars eru engin höf eins og á jörđinni. Á jörđinni geyma höfin mikinn varma svo hitasveiflur hér eru ekki ýkja miklar milli dags og nćtur. Yfirborđ Mars er ein eyđimörk sem hitnar fljótt á daginn en kólnar jafnsnöggt á nćturnar, líkt og í eyđimörkum jarđar. Daglegar hitasveiflur upp á 100°C sem endurspeglast í breytileika lofthjúpsins.

Veđurfariđ á Mars er óskaplega heillandi og lćrdómsríkt fyrir okkur sem lifum á tímum loftslagsbreytinga á jörđinni. Mars Reconnaissance Orbiter er sendherra jarđarbúa á rauđu reikistjörnunni og er ćtlađ ađ afhjúpa leyndardóma hennar.

Mynd: NASA/JPL-Caltech/MSSS

 

Skođiđ hinar níu myndirnar á vefsíđunni www.stjornuskodun.is.

 

 

Tíu bestu stjörnuljósmyndir ársins 2008

 


 


Tilllaga um raunhćfa ađferđ til ađ semja um ICESAVE án ţess ađ ţađ verđi íţyngjandi...

icesave2.jpgEf ţađ er virkilega ćtlun ráđamanna ađ semja viđ Breta og Hollendinga um Icesave-máliđ ţá verđur ađ gćta ţess ađ ţađ sé gert án ţess ađ ţađ verđi íţyngjandi fyrir okkur Íslendinga um alla framtíđ. Ţađ er vel hćgt eins og hér verđur kynnt.

 

Líklega eru ţetta fjármagn meira og minna allt í kerfinu. Ţađ hefur veriđ lánađ ýmsum ađilum og er sumt  til langs tíma. Ţađ ćtti ţó ađ seytla inn. Ţetta eru eignir. Ţví er spurning hvort ekki sé á einhvern hátt hćgt ađ nota ţetta fé til ađ greiđa innistćđueigendum hjá Icesave skuldir Landsbankans gamla, og ţađ án ţess ađ ţađ verđi á nokkurn hátt íţyngjandi fyrir okkur?  Ţađ er ekki flókiđ mál.

Ef ţessir eignir eru raunverulega til, eins og stjórnendur gamla Landsbankans fullyrđa, og peningar koma til međ ađ innheimtast á nćstu árum, er ţá ekki hćgt ađ stilla upp einhverju ađgerđarplani í samráđi viđ Breta og Hollendinga ţannig ađ hluti ţess sem kemur inn renni jafnóđum, beint eđa óbeint, til Icesave innistćđueigenda? Vćri ekki hćgt ađ ná sáttum á einhverjum svona forsendum, ţannig ađ ţađ verđi ekki of íţyngjandi fyrir okkur?

Í frétt Mbl. segir: "Hins vegar mun líka hafa veriđ gefiđ í skyn af hálfu ESB, ađ viđurkenni Ísland á annađ borđ kröfur Breta og Hollendinga muni ađildarríkin hlutast til um ađ skilmálar verđi međ ţeim hćtti ađ skuldsetning og endurgreiđslubyrđi verđi ekki of íţyngjandi fyrir Ísland".

Tillaga mín er ađ ESB hlutist til um ađ stofnađur verđi sjóđur í traustum  banka í viđkomandi landi. Innistćđur ţeirra sem áttu peninga á Icesave reikningum verđi fluttar í bankann.  Bankinn greiđir öllum Icesave eigendum sem vilja út innistćđu sína, en innistćđa annarra verđi varđveitt í traustu umhverfi. Ţađ sem kemur inn smám saman fyrir eignir gamla Landsbankans renni beint í sjóđinn, enda verđi litiđ á kröfur Icesave innistćđueigenda sem forgangskröfur. Ţannig ćttu allir ađ fá sitt.

Líklegt er ađ margir sparifjáreigendur kjósi ađ halda áfram ađ varđveita fé sitt í viđkomandi banka, ţannig ađ ekki er víst ađ útstreymi fjármagns ţurfi ađ vera mikiđ. Í reynd yrđi sjóđurinn fyrst og fremt bakhjarl til ađ skapa traust.

Ađalatriđiđ er ađ ábyrgđ íslensku ţjóđarinnar takmarkist viđ eignir gamla Landsbankans. Komi í ljós einhvern tíman ađ eignir Landsbankans nćgi ekki alveg reynir á bakhjarlinn. Ekki okkur. Trikkiđ er ađ reyna ađ reyna ađ koma ţví ţannig fyrir ađ innistćđur gömlu Icesave reikningseigendanna verđi sem lengst óhreyfđar í trausta bankanaum. Eignir Landsbankans skila sér hćgt og ţví ţarf sjóđurinn vćntanlega ađ vinna sem stuđpúđi (buffer fund). Ţađ mun ađ jafnađi lítiđ reyna á sjóđinn og hann ávaxtar sig vel.

Á ţennan hátt ćttu allir ađ geta orđiđ sáttir. Menn gćtu fariđ ađ tala saman af skynsemi og viđ endurheimt eitthvađ af virđingu okkar erlendis. Viđ gćtum boriđ höfuđiđ hátt. Líka Bretar. Ţetta ţyrfti heldur ekki ađ kosta okkur neitt.

Lykilatriđiđ er auđvitađ ađ ef fyrrverandi Icesave innistćđueigendur treysta viđkomandi banka, ţá má reikna međ ađ flestir sjái ekki ástćđu til ađ taka út sparifé sitt nćstu mánuđi eđa ár. Ţannig ţyrfti framlag ESB (eđa ţess sem lánar fé til ţessara ađgerđa) í reynd ekki ađ vera miklu meira en til ađ greiđa ţeim sem endilega vilja taka út sína innistćđu strax. Vćntanlega ţarf ekki mikiđ fé ađ koma til. Fyrst og fremst ţarf traustvekjandi bakhjarl.

Ţađ er ţví nauđsynlegt ađ vanda vel valiđ á viđkomandi bankastofnum, annarri í Bretlandi og hinni í Hollandi. Ţćr ţurfa ađ vera traustar. Ekki er verra ađ yfirlýsing fylgi um ađ ţessar innistćđur séu tryggđar ađ fullu, og einnig mćtti hafa stighćkkandi vexti eftir ţví hve innistćđan er lengi óhreyfđ. Jafnvel greiđa fórnarlömbunum hćrri vexti en fást annars stađar.  Á ţann hátt er ekki ólíklegt ađ ţađ sem kemur inn vegna útistandandi eigna gamla Landsbankans á nćstu árum nćgi til ađ greiđa ţeim sem taka út fé.

 

Nú er bara ađ bretta upp ermarnar og hefjast handa!


mbl.is Samningar um Icesave eina leiđin
Tilkynna um óviđeigandi tengingu viđ frétt

Hvađ varđ um peningana sem komu inn hjá Icesave? Einhvers stađar hljóta ţeir ađ vera...

Ég er ekki enn búinn ađ átta mig á ţví hvađ varđ um peningana sem komu inn hjá Icesave. Gufuđu ţeir bara rétt sí svona upp, eđa voru ţeir lánađir aftur út?

Hafi ţeir veriđ lánađir, ţá hljóta lántakendur ađ ţurfa ađ greiđa lán sín til baka, nema ţá ađ ţeir hafi allir međ tölu fariđ á hausinn, sem mér finnst mjög ólíklegt. Megniđ ćtti ţví ađ koma til baka međ vöxtum eftir einhvern tíma. Ţannig vćri hćgt ađ greiđa innistćđueigendum Icesave án vandamála, ţó ţađ taki einhvern tíma.

Einhvers stađar hlýtur ţetta fé ađ vera niđurkomiđ, er ţađ ekki? Varla allt glatađ? Hvernig mćtti ţađ vera? Ţetta finnst mér vera grundvallarspurning sem verđur ađ fá svar viđ strax.

Hefur ţessi spurning ekki vaknađ hjá fleirum en mér? Fjármálaeftirlitiđ sem hefur umsjón međ gömlu bönkunum hlýtur ađ vita svariđ. Peningar gufa bara ekki sí svona upp.

Mér finnst ţetta fé hljóti ađ vera bundiđ einhvers stađar í útlánum gömlu bankanna og ćtti ţví ađ skila sér til baka međ tíđ og tíma. 

 

Líklega eru ţetta fjármagn meira og minna allt í kerfinu. Ţađ hefur veriđ lánađ ýmsum ađilum og er sumt  til langs tíma. Ţađ ćtti ţó ađ seytla inn. Ţetta eru eignir. Ţví er spurning hvort ekki sé á einhvern hátt hćgt ađ nota ţetta fé til ađ greiđa innistćđueigendum hjá Icesave skuldir Landsbankans gamla? Vandamáliđ er ef til vill ađ nú er veriđ ađ selja eignir á brunaútsölu ţannig ađ lítiđ situr eftir.  - En, er ţađ virkilega nauđsynlegt? Er ekki hćgt ađ standa öđruvísi ađ verki?   Errm     

Eru menn ekki ađ flýta sér allt allt of mikiđ?

 

Ef ţessir eignir eru raunverulega til, og peningar koma til međ ađ innheimtast á nćstu árum, er ţá ekki hćgt ađ stilla upp einhverju ađgerđarplani í samráđi viđ breta og Hollendinga ţannig ađ hluti ţess sem kemur inn renni jafnóđum, beint eđa óbeint, til Icesave innustćđueigenda? Vćri ekki hćgt ađ ná sáttum á einhverjum svona forsendum, ţannig ađ ţađ verđi ekki of íţyngjandi fyrir okkur?

---

Peningavélin:

Ég hef heyrt ađ bankarnir láni út nífalda upphćđina sem kemur inn. Lengi vel skildi ég ţetta ekki. Komi milljón í kassann um Icesave ţá láni ţeir út 9 milljónir. Einhvers konar sjónhverfingar.  En ef svo er, ţá ćtti gamli bankinn ađ eiga gríđarlega fjármuni útistandandi. Jafnvel ţó stór hluti lántakenda hafi fariđ á hausinn, ţá ćtti ađ vera nóg eftir...

Hvernig virka svona sjónhverfingar? Sjá umfjöllun um Fractional-reserve Banking á Wikipedia hér.  Myndin hér fyrir neđan sýnir hvernig 100 dollara innlögn getur orđiđ ađ 1000 dollurum eftir nokkrar hringferđir í bankakerfinu. ("Hringferđir í kerfinu", hljómar ţađ ekki kunnuglega?). Blái ferillinn (10% lausafjárskylda)   sýnir ţetta. Er ţetta hluti af skýringunni?

Áriđ 2003 setti Seđlabankinn viđskiptabönkunum ađeins 2% bindiskyldu. Margföldunarstuđullinn er ţá ekki 10, heldur 50. Einn milljarđur verđur ađ 50 milljörđum, eđa ţannig ... Kerfiđ verđur vćntanlega óstöđugt viđ ţessa mögnun og hrynur ađ lokum. Öll kerfi sem eiga ađ finna sjálf sitt jafnvćgi (reglunarkerfi eđa feedabck control system) verđa sveiflukennd og hrynja ađ lokum ef mögnunin fer yfir ákveđin mörk. Peninagvélin er ekki undanţegin. Svo einfalt er ţađ.  Bandit

 

fractional-reserve_banking_with_varying_reserve_requirements.gif

 

"The expansion of $100 through fractional-reserve banking with varying reserve requirements. Each curve approaches a limit. This limit is the value that the money multiplier calculates".

 

Ítarefni:

 Sjá Vísindvefinn: Hvernig eykst magn peninga í umferđ í heiminum?

Ţar stendur m.a:  "...Nú setur Seđlabankinn seđla ađ andvirđi 100 milljónir króna í umferđ,....... Ţannig heldur ferliđ áfram og í hverjum hring eykst peningamagn um 90% af ţví, sem ţađ jókst um í nćsta hring á undan. Hćgt er ađ sýna fram á ađ á endanum hefur peningamagn aukist um einn milljarđ.  Heildaraukningin fćst međ ţví ađ deila upp í upprunalegu peningamagnsaukninguna, 100 milljónir, međ bindiskylduhlutfallinu, 10% eđa 0,1, samanber: 100.000.000/0,1 = 1.000.000.000"

 ---

Í athugasemdunum (#8) bendir GuSi á ađ vel geti veriđ um ađ rćđa  klassíska Ponzi-svikamyllu. Sjá Wikipedia hér. Ţađ er spurning hvort viđ eigum eftir ađ komst á listann sem er á síđunni "Notable Ponzi schemes".

Splunkunýtt dćmi af vefsíđunni: "In Slovakia, the so called non-banking institutions collected appx. 25 bil. SKK ($1 billion) from 300-350 thousand people. There were around 30 of these companies, such as BMG Invest and Horizont Slovakia, Drukos, AGW, 1. dôchodková, Sporoinvest and SaS. Mr. Fruni, the owner and director of both BMG and Horizont will sit 115 years in prison, according to the Court's judgement from April 2008".

 

You Ain't Seen Nothing Yet

 


Ekki bíđa, skiptiđ út krónunni strax, segir forstöđumađur Centre for European Policy Studies í Brussel... Varar einnig viđ lántökum ...

 

"Ég er algjörlega sammála meginrökum greinarinnar," segir Daniel Gros um grein ţeirra Heiđars Más Guđjónssonar og Ársćls Valfells sem birtist í Fréttablađinu  laugardaginn 8. nóv. Ţar lögđu ţeir til ađ í stađ ţess ađ taka sex milljarđa króna lán verđi gjaldeyrisforđi Íslendinga notađur til ađ taka einhliđa upp ađra mynt sem lögmynt hér á landi.
 
Dr. Gros er forstöđumađur Centre for European Policy Studies í Brussel og ađstođađi hann Svartfellinga viđ einhliđa upptöku á evru.
 

"Sérstaklega er ég sammála ţeim viđvörunum ađ ţessi lán, sem ríkisstjórnin hyggst taka, muni leggja ţungar byrđar á heilar kynslóđir. Hjá ţessu verđur ađ komast međ öllum tiltćkum ráđum."

Alls er veriđ ađ leita eftir sex milljarđa dollara láni til ađ styrkja krónuna. Ţar af myndu um tveir milljarđar koma frá Alţjóđagjaldeyrissjóđnum, en fjórir milljarđar dollara kćmu frá hópi ríkja. Ţar af hafa lánsloforđ ţegar fengist frá Noregi, Fćreyjum og Póllandi.

Gros segir ađ besti kosturinn fyrir Ísland nú sé ađ taka upp evruna. "Ég myndi ekki bíđa fram í janúar til ađ skipta um gjaldmiđil. Ţađ getur gerst nánast strax."

Hann segir ađ ţá ţurfi einhliđa upptaka evru ekki ađ tákna pólitískar deilur viđ Evrópusambandiđ "ef Ísland útskýrir ađ ţetta sé neyđarráđstöfun og ađ Ísland hafi fullkominn skilning á ađ ţađ muni ţurfa ađ uppfylla Maastricht-skilyrđin ađ einhverjum tíma liđnum, ef landiđ vill taka ţátt í evrumarkađnum, eftir ađ ţađ hefur gengiđ í Evrópusambandiđ."- (Fréttablađiđ 9. nóvember).

 
---
 
Í Silfri Egils var sunnudaginn 9. nóvember mjög áhugavert viđtal viđ Ársćl Valfells  ţađ sem hann skýrir frá ţví ađ hćgt sé ađ skipta út íslensku krónunni á skömmum tíma ţegar neyđarástand ríkir. Hér ríkir neyđarástand eins og allir vita ţannig ađ rétt er ađ gefa ţessari hugmynd gaum.
 
Horfa má á viđtal Egils viđ hagfrćđingana Ársćl Valfells og Ţórólf Matthíasson međ ţví ađ smella hér.
 
---
 
Viđtal viđ Hreiđar Má Guđjónsson í ţćttinum  Ísland í dag má sjá hér.
 
---
 

Í Fréttablađiđ skrifuđu hagfrćđingarnir Ársćll Valfells og Heiđar Már Guđjónsson laugardaginn 8. nóvember grein ţar sem fjallađ er um sama mál.
 
Ţar segir m.a: "Íslandsvinirnir Daniel Gros og Manuel Hinds hafa báđir komiđ hingađ til lands og lýst hvernig slík skipti fara fram. Daniel framkvćmdi upptöku á evrum í Svartfjallalandi ađ beiđni forseta landsins. Manuel stýrđi upptöku á dollar fyrir El Salvador ţegar hann var fjármálaráđherra ţess. Ferliđ var einfalt."
 
 
 
Valmöguleikar eru fyrir hendi í gengismálum
 

Í núverandi árferđi er mikilvćgt ađ búa til festu.  Hún fćst ekki međ óbreyttu gengisfyrirkomulagi. Ćtlun Seđlabankans og Alţjóđagjaldeyrissjóđsins (IMF) er ađ setja krónuna aftur á flot, en til ţess ţurfa ţeir ađ stórefla gjaldeyrisforđann. Í ţví skyni er ćtlunin ađ Seđlabankinn fái sex milljarđa dollara lán. Ekki hefur komiđ fram til hve langs tíma lániđ er. Lán ţarf ađ endurgreiđa. Í ćtlun Seđlabankans og IMF felst ákveđin áhćtta. Áhćttan felst í ţví ađ ef ekki tekst ađ endurvekja traust á krónunni munu ţeir, sem eiga krónur, reyna ađ skipta ţeim eins hratt og mögulegt er fyrir gjaldeyri en ekki vilja skipta gjaldeyri aftur yfir í krónur. Ţá sćti ríkiđ eftir skuldsett og áfram međ ótrúverđugan gjaldmiđil.

Önnur leiđ

Einn valkostur er ţó til stađar í núverandi stöđu. Ţađ er einhliđa upptaka á mynt. Ţá leiđ er hćgt ađ framkvćma međ mun minni gjaldeyrisforđa. Sá forđi sem nú er í Seđlabankanum er um ţađ bil tveir milljarđar evra (gert er ráđ fyrir tapi af láni til Kaupţings međ veđi í FIH í Danmörku og svo útstreymi síđustu vikna). Sá forđi ćtti ađ duga vel fyrir skiptunum. Ađ framansögđu gefnu myndi viđ skiptin jafnvel losna um dágóđa fjárhćđ, gróft áćtlađ um 100 milljarđa íslenskra króna, sem sćti eftir í kassa ríkissjóđs.

Fordćmi fyrir einhliđa upptöku

Einhliđa upptöku annars gjaldmiđils er oft ruglađ saman viđ fastgengisstefnu (currency board). Međ fastgengisstefnu er átt viđ ađ ţjóđríkiđ viđhaldi eigin gjaldmiđli áfram og miđi verđmćti gjaldmiđilsins viđ gjaldeyrisforđa. Sú leiđ var farin í Argentínu og árangur hennar umdeildur. Međ upptöku gjaldmiđils felst aftur á móti afnám gengisstefnu međ öllu og afsal stjórnar peningamála til annars seđlabanka. Útgáfu innlendrar myntar er ţar međ hćtt. Sú leiđ var farin í El Salvador og Ekvador áriđ 2000-2001. Í heild eru ţađ níu sjálfstćđ ríki í heiminum sem nota bandaríkjadollar sem lögeyri. Ţess má einnig geta ađ utan Evrópusambandsins eru sex smáríki sem nota evru sem sinn gjaldmiđil.

Frćđilega má segja ađ á Íslandi sé til fordćmi fyrir ţví ađ skipta út öllum seđlum og mynt í umferđ. Ţađ var gert ţegar slegin voru af ţrjú núll í byrjun níunda áratugarins. Ţađ var mun flóknari ađgerđ en sem felst í einhliđa upptöku á gjaldmiđli. Ástćđan er ađ íslenskt fjármálakerfi er mjög rafvćtt og lítiđ af seđlum og mynt í umferđ. Íslenska bankakerfiđ og fjármálakerfiđ er mjög sjálfvirkt og sumir hagfrćđingar hafa rćtt ţann möguleika ađ sleppa pappír og mynt í kerfinu međ öllu.

Hvernig eru skiptin framkvćmd?

Íslandsvinirnir Daniel Gros og Manuel Hinds hafa báđir komiđ hingađ til lands og lýst hvernig slík skipti fara fram. Daniel framkvćmdi upptöku á evrum í Svartfjallalandi ađ beiđni forseta landsins. Manuel stýrđi upptöku á dollar fyrir El Salvador ţegar hann var fjármálaráđherra ţess. Ferliđ var einfalt.

Fyrst ţurfti ađ sjá til ţess ađ nóg frambođ vćri af seđlum og mynt í hinum nýja gjaldmiđli. Ađ lokum var haft samband viđ IMF og honum tilkynnt um skiptin. Ţetta var undirbúningsferliđ og tók nokkrar vikur. Síđan var ákveđinn dagur og stund. Eftir ţann tíma yrđi allt bankakerfiđ skipt yfir í hina nýju mynt á föstu gengi. Fast gengi var ákveđiđ út frá ţví ađ ţađ vćri hagstćtt framleiđslu og útflutingsgreinum. Síđan var ákveđiđ ađ skuldaviđurkenningar til skamms tíma (t.d. ávísanir) yrđu gildar í 3 mánuđi frá skiptunum í hinni eldri mynt en seđlar og aurar í allt ađ 6 mánuđi. Lögskipađ var ađ öll verđ í landinu vćru birt í nýju og gömlu myntinni í 6 mánuđi eftir ađ skiptin hófust. Bankar fengu 3ja mánađa frest til ađ laga vaxtatöflur sínar ađ hinni nýju grunnmynt og vaxtastigi hennar.

En hvađ kosta skiptin?

Í umrćđu um upptöku gjaldmiđils er oft nefnt ađ kaupa ţurfi svo mikiđ af hinni nýju mynt ađ ţađ skapi vandamál. Hiđ rétta er ađ flestir seđlabankar heims eiga miklum mun meira af gjaldeyrisforđa en nemur grunnmynt samfélagsins. Í tilfelli Íslands er ţađ svo ađ seđlar og mynt í umferđ eru lítiđ brot af gjaldeyrisforđa Seđlabankans. Grunninnstćđur eru ađeins um helmingur af gjaldeyrisforđa Seđlabankans. Skv. útreikningum Manuel Hinds í október 2007, hefđi Seđlabanki Íslands átt eftir um 700 milljónir evra af forđa sínum eftir ađ hafa skipt út öllum seđlum og mynt og grunninnistćđum bankakerfisins. Grunninnistćđur skipta hér einungis máli ţví bankakerfi viđkomandi lands sér um ađ margfalda peningana í umferđ. Til útskýringar:

Einstaklingur A leggur inn í banka 100 evrur sem bankinn lánar einstaklingi B.

Einstaklingur B kaupir eitthvađ fyrir 100 evrur af einstaklingi C.

Einstaklingur C leggur inn 100 evrur sem bankinn lánar einstaklingi D.

Einstaklingur D kaupir eitthvađ fyrir 100 evrur af einstaklingi E

o.s.frv.

Ţađ ţarf ţví ekki ađ skipta út heildarumsvifum bankakerfisins, heldur ađeins grunninum, ţví margföldunin á sér stađ međ framangreindum hćtti.

Skiptin á Íslandi kalla ţví ekki á 6 milljarđa dollara lán heldur skila í raun afgangi af núverandi gjaldeyrisforđa eins og Hinds bendir á.

Pólitísk viđbrögđ

Í EES-samningnum er einungis kveđiđ á um ađ ríkin skuli halda hvert öđru upplýstu um breytingar á peningamálastefnu sinni en í nćstu grein er sérstaklega tiltekiđ ađ slík mál falli utan samningsins. Einhliđa upptaka annars gjaldmiđls brýtur ţví ekki EES-samninginn. Betra er ţó ađ hafa IMF og viđeigandi seđlabanka međ í ráđum. Formlegt samţykki ţeirra er ekki nauđsynlegt ţví ađ gjaldeyrir sem íslenska ríkiđ hefur keypt á markađi er eign ţess. Enginn getur bannađ Íslendingum ađ nota hann í viđskiptum innan landsins.

Hagfrćđikenningar í fortíđ og nútíđ

Ţegar hagfrćđingar rćđa kosti ţess ađ hafa sjálfstćđa peningastefnu, eru oftast ţrjár ástćđur gefnar. Í fyrsta lagi viđskiptalegar, ţ.e. hćgt er ađ hafa áhrif á gengi gjaldmiđils til ađ hygla útflutningi og hamla innflutningi og ţannig tempra hagsveiflur út af ytri áföllum. Í öđru lagi eru fjármálalegar ástćđur og ţá helst möguleiki Seđlabanka til ađ prenta peninga og ákveđa sjálfur verđ ţeirra. Peningaprentun býr til tekjur fyrir ríkiđ (verđbólguskattur) samkvćmt ţessum kenningum en á einnig ađ tryggja greiđsluhćfi fjármálakerfisins innanlands ef snögglega dregur fyrir fjárstreymi erlendis frá. Međ ţessu getur seđlabanki viđkomandi lands orđiđ verndari fjármálakerfisins (lender of last resort) og leyst úr lausafjárvanda innlendra fjármálastofnana.

Margar hagfrćđikenningar sem enn er stuđst viđ í peningamálum, svo sem ţćr sem minnst er á hér ađ ofan, eiga oft upptök sín hjá Keynes eđa eru eignađar honum. Á tíma Keynes voru viđskipti međ gjaldeyri nánast eingöngu vegna vöruviđskipta. Ţá ţurfti mikiđ ađ hafa fyrir gjaldeyrisviđskiptum og höft ríktu í milliríkjaviđskiptum. Engar alţjóđlegar fjármálastofnanir, eins og viđ ţekkjum í dag, voru ţá til.

Eftir seinna stríđ var reynt ađ einfalda og samrćma gjaldeyrismarkađ og voru peningar bundnir viđ gull í svokölluđu Bretton Woods samstarfi. Ţađ samstarf leiđ undir lok í forsetatíđ Richard Nixon, ţví verđmćti bandaríkjadals gagnvart gulli féll ţegar Bandaríkin prentuđu seđla til ađ fjármagna Vietnam stríđsreksturinn.

Viđ tók ađ gjaldeyrir var keyptur og seldur á mörkuđum og verđmćti hans ákvarđađ af markađsađilum. Vöxtur fjármálakerfisins og framţróun í tölvu- og upplýsingatćkni jók umfang viđskipta međ gjaldeyri og viđskiptakostnađur hefur lćkkađ stórkostlega. Nú geta flestir átt viđskipti međ gjaldeyri, skuldsett sig í mismunandi myntum og fjárfest óháđ myntum. Hrađi ţessara viđskipta hefur margfaldast međ tilkomu rafrćnna viđskipta. Í dag er agnarsmár hluti af 3200 milljarđa dollara daglegri veltu á gjaldeyrismörkuđum tengdur vöruviđskiptum, ólíkt ţví sem áđur var. Eđli markađarins hefur ţví breyst.

En hver hefur reyndin veriđ á núverandi fyrirkomulagi gjaldeyrisviđskipta í ljósi framangreindra hagfrćđikenninga? Fyrstu rökin, um ađ međ gengisfellingu vćri hćgt ađ rétta úr hagkerfinu eftir ytri áföll, hafa veriđ gagnrýnd. Gagnrýnin felst í ţví ađ í nútíma hagkerfi eru fjármálakerfi mun ţýđingarmeiri en áđur var. Gengisfellingar hafa vissulega áhrif á einstaklinga og fyrirtćki viđkomandi lands, en áhrifin sem gengisfellingar hafa á fjármálakerfiđ eru enn meiri. Ávinningur gengisfellinga í sögulegu ljósi er ţví mjög takmarkađur og mögulegt tap fjármálakerfisins er meira en ávinningur útflutningsgreina. Gengissveiflur búi ennfremur til kostnađ vegna ţess ađ međ gengissveiflum verđi áćtlanir erfiđari. Gengissveiflur geta einnig dregiđ úr vilja fjármálastofnana til ađ veita lánsfé til langs tíma.

Seinni rökin, um ađ seđlabanki viđkomandi lands gćti variđ landiđ fjármálakreppum međ prentun seđla, hafa einnig sćtt gagnrýni. Vegna alţjóđavćđingar fjármálakerfisins eru bankar, fyrirtćki og einstaklingar međ skuldbindingar og eignir í öđrum myntum og ţví er erfiđara ađ bjarga ţeim međ innlendri peningaprentun. Svo lengi sem fyrirtćki og stofnanir viđkomandi lands geta ekki fjármagnađ sig alţjóđlega í eigin mynt er hćtta á óstöđugleika sem innlend seđlaprentun getur ekki bjargađ.

Ţriđju rökin, sem snúa ađ skattheimtu ríkisins af peningaprentun, mega sín lítils í dag. Ţessi skattheimta er alla jafna brot úr prósenti af landsframleiđslu hvers árs. Skattheimta af útlendingum sem nota peningana er léttvćg nema ţegar um stćrstu myntir heims er ađ rćđa.

En hvađ međ hagstćrđirnar?

Međ upptöku annars gjaldmiđils er veriđ ađ tengja land inn á efnahagssvćđi gjaldmiđilsins. Verđbólga og viđskiptahalli skipta stjórnvöld ţá ekki lengur máli ţví ţau stýra ekki lengur peningamagni í umferđ og bera enga ábyrgđ á verđlagi. Til skýringar ţá kemur engum til hugar ađ velta ţví fyrir sér hvort Selfoss sé međ jákvćđan eđa neikvćđan viđskiptahalla innan efnahagssvćđisins Íslands.

Klassískar hagfrćđikenningar um gjaldmiđla sem smíđađar voru í hálflokuđum kerfum fortíđar hafa sćtt gagnrýni fyrir ađ lýsa illa opnum hagkerfum nútímans. Nóbelsverđlaunahafinn Robert Mundell hefur velt ţeirri spurningu upp hvort hagkvćmasta framtíđarskipan gjaldmiđla felist í ţví ađ í heiminum verđi einungis til ţrír gjaldmiđlar, Asíumiđill, Ameríkumiđill og evrumiđill.

Hvort sem lán fćst hjá IMF eđur ei er upptaka gjaldmiđils einfaldur, ódýr og raunhćfur kostur sem hafa ber í huga viđ núverandi ađstćđur.

 

Höfundar eru framkvćmdastjóri hjá Novator og lektor viđ viđskipta- og hagfrćđideild HÍ.

 

--- --- ---

 

Ţađ er ljóst ađ viđ verđum ađ hugsa okkur vel um og velja besta og skynsamlegasta kostinn. Er ţetta sá kostur sem bestur er í stöđunni? Innganga í ESB og upptaka Evru á formlegan hátt tekur langan tíma. Mörg ár. Ţađ er langt í land ađ viđ getum uppfyllt inntökuskilyrđin. Svo er ţađ líka umráđarétturinn yfir auđlindum okkar... 

Viđ ţurfum ađ gera eitthvađ strax. Tilraun til ađ bjarga krónunni gćti orđiđ okkur dýr. Gćti kostađ okkur offjár ef hún mistekst. Viđ höfum gert nóg af mistökum.

Vćri ráđ ađ huga frekar ađ myntbreytingu í dollar en evru eins og Jón Bjarnason ţingmađur VG bendir á?  Eđa norska krónu?  Hugsanlega mun einfaldara í framkvćmd en ađ taka einhliđa upp evru.

 

Hvađ vinnst međ ţessari ađferđ?

  • Tekur skamma stund, ađeins fáeina mánuđi...
  • Ríkiđ ţarf ekki íţyngjandi erlend lán...  Ekki veriđ ađ leggja byrđar á komandi kynslóđir...
  • Vextir munu verđa skaplegir, ekki lengur okurvextir...
  • Ekki ţörf á verđtryggingu lána. Hóflegir vextir nćgja til ađ tryggja verđmćti...
  • Myntbreyting var síđast á Íslandi 1981 ţegar tvö núll voru tekin af krónunni. Fordćmi...
  • Innganga í ESB gćti eftir sem áđur veriđ langtímaverkefni, ef viđ viljum...

 

Svo er ţađ spurningar:

  1. Hverjir eru ókostirnir viđ ţessa ađferđ?
  2. Er til vćnlegri lausn?
  3. Viđ hvađa gengi ćtti ađ miđa viđ skiptin? Hvađa međalhóf milli hagsmuna almennings og atvinnuvega er best?
  4. Er slćmt ađ negla gengiđ fast? Hentar ţađ betur íslensku ţjóđfélagi ađ ađ vera međ breytilegt gengi til ađ jafna byrđarnar ţegar áföll verđa? Vćri ekki annađ ávísun á atvinnuleysi á erfiđleikatímum?
  5. Evra, dollar eđa norsk króna?

 

--- --- ---

 

Pistill Halldórs Jónssonar verkfrćđings: Ný mynt strax?   "En af hverju er ţetta ekki hćgt ? Mig vantar ađ finna ţau rök?" spyr Halldór í lok pistilsins.

Pistill Jóns Bjarnasonar ţingmanns VG: Einhliđa myntskipting - Valkostur fyrir Íslendinga?  "Einhliđa upptaka annarrar myntar í krafti neyđarréttar  í stađ krónunnar er alla vega  valkostur sem ber ţegar í stađ  ađ skođa mjög vandlega og af alvöru".


Ť Fyrri síđa | Nćsta síđa ť

Höfundur

Ágúst H Bjarnason
Ágúst H Bjarnason

Verkfr. hjá Verkís.
agbjarn-hjá-gmail.com

Audiatur et altera pars

Aðeins málefnalegar athugasemdir, sem eiga ótvíætt við efni viðkomandi pistils, og skrifaðar án skætings og neikvæðni í garð annarra, og að jafnaði undir fullu nafni, verða birtar. 

Um bloggiđ

Ginnungagap

Ýmislegt

Loftslag

Click to get your own widget

Teljari

free counters

Álverđ

http://metalprices.com/PubCharts/PublicCharts.aspx?metal=al&type=L&weight=t&days=12&size=M&bg=&cs=1011&cid=0

Sólin í dag:

(Smella á mynd)

.

Olíuverđiđ í dag:

Heimsóknir

Flettingar

  • Í dag (6.6.): 10
  • Sl. sólarhring: 14
  • Sl. viku: 100
  • Frá upphafi: 767180

Annađ

  • Innlit í dag: 9
  • Innlit sl. viku: 73
  • Gestir í dag: 9
  • IP-tölur í dag: 9

Uppfćrt á 3 mín. fresti.
Skýringar

Eldri fćrslur

Júní 2025
S M Ţ M F F L
1 2 3 4 5 6 7
8 9 10 11 12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
22 23 24 25 26 27 28
29 30          

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikiđ á Javascript til ađ hefja innskráningu.

Hafđu samband